"Το να απαντάει κάποιος πριν ακούσει, είναι σ' αυτόν αφροσύνη και όνειδος" (Παροιμίες 18: 13).

Τώρα μιλάω εδώ ως ένας Αμερικάνος, πώς να το πούμε. Εγώ έχω μεγαλώσει στην Αμερική. Εμείς έχουμε μια μεθοδολογία ερεύνης που στην Ελλάδα δεν την καταλαβαίνουν όχι μόνον οι θεολόγοι αλλά ούτε οι φιλόλογοι. Βλέπω και οι φιλόλογοι και αυτοί είναι όλοι συνθηματολόγοι εδώ στην Ελλάδα. Αυτοί που καταλαβαίνουν είναι οι άνθρωποι των θετικών επιστημών.

(...)

Εγώ τουλάχιστον είμαι από την Αμερική και οι Αμερικανοί είναι πραγματιστές και όχι ιδεολόγοι. Ο Αμερικανός στο κάθε τι που κάνει προσπαθεί να βρη μια σωστή περιγραφική ανάλυση, να περιγράψη κάτι σωστά και μετά, βάσει αυτής της σωστής περιγραφικής αναλύσεως, να εφαρμόση μια μεθοδολογία για να φέρη κάποιο αποτέλεσμα. Και αυτό το αποτέλεσμα για τον Αμερικανό είναι η αλήθεια... (αν δεν έχη επιτυχία) δεν είναι αληθές, είναι κάτι το ψεύτικο και πρέπει να ξαναρχίσουμε από την αρχή για να βρούμε πώς θα πετύχουμε τον σκοπό. Αυτό γίνεται σ' όλους τους κλάδους. Δεν είναι κανένας κλάδος που να μην είναι κριτήριο της αλήθειας η επιτυχία.

(...)

Στην Αμερική τουλάχιστον μεγαλώνουμε κατ' αυτόν τον τρόπο, ώστε προοριζόμαστε δηλαδή για έρευνα και τέτοια πράγματα.  Όταν ακούσης κάτι, ούτε θα το δεχτής ούτε θα το απορρίψης. Αυτό που ακούς θα το ακούσης με ενδιαφέρον. Εδώ στην Ελλάδα ο Έλληνας έχει διαμορφωθή κατά τέτοιο τρόπο, που αμέσως σπεύδη να λάβη θέση. Και μένα μού 'κανε εντύπωση όταν πρωτοήλθα εις την Ελλάδα, μόλις ανοίξεις το στόμα σου και πεις κάτι, ο Έλληνας αισθάνεται υποχρεωμένος να λάβη θέση. Έχει γίνει ψυχοπαθής. Εξ' απόψεως ενός ξένου ο Έλληνας είναι ψυχοπαθής.

Διότι ένας άνθρωπος ο οποίος αισθάνεται την υποχρέωση μόλις ακούση κάτι να λάβη θέση υπέρ ή κατά, κάτι δεν πάει καλά στο μυαλό αυτού του ανθρώπου. Δεν πάει καλά, διότι άμα ακούσεις κάτι, το σωστό είναι να το ακούσεις με πολύ ενδιαφέρον, να το σημειώσεις και μετά να μάθης όσο περισσότερα γι' αυτό που λέει εκείνος και μετά να αναστείλεις την κρίση σου μέχρις ότου ημπορείς να το ελέγξης. Και για να ελέγξης κάτι πρέπει να μάθης πάρα πολλές πληροφορίες, αλλά και ερμηνευτικά κλειδιά, διότι πώς θα το ελέγξης αν δεν έχεις ερμηνευτικά κλειδιά;

(...)

Στην Δύση πας σ' έναν κύκλο καθηγητών, (εκεί συνήθως οι καθηγηταί συναντώνται σε κύκλους), μια φορά τον μήνα, μια φορά κάθε δύο βδομάδες, αυτοί που έχουν συγγενή κλάδο, συναντώνται. Και όταν κάποιος  έχει κάτι καινούργιο, κάνει μία έρευνα και θέλη να πάρη την άποψη των άλλων, δηλαδή να διαβάση μια μικρή ανακοίνωση, δυο-τρεις σελίδες, πέντε σελίδες, διαβάζει την ανακοίνωση και λέει ότι μου  φαίνεται αυτό, εκείνο, προσφέρει κάτι καινούργιο. Οι άλλοι καθηγητές μιλάνε, όταν τελειώση αυτός. Αρχίζει η συζήτηση, και λένε: "Α! πολύ ενδιαφέρον είν' αυτό που μας είπατε, διότι με βοηθάει εμένα να καταλάβω αυτά που έχω βρει".  Και λέει αυτός πέντε - έξι πράγματα που βρήκε. Συμπληρώνει αυτός αυτά που είπε ο άλλος. Και υποστηρίζει κατά κάποιο τρόπο αυτό που είπε ο άλλος.

Μετά ο άλλος λέει: "Ναι ξέρεις ωραία είναι αυτά που είπατε, αλλά εγώ έχω βρει αυτό και αυτό". Και λέει ο άλλος "Τι λες; Δεν το πρόσεξα! Ευχαριστώ πολύ". Και τον ευχαριστεί κιόλας, γιατί τον ενημερώνει σε πράγματα που δεν έχει υπόψη του. Οπότε στο τέλος, ο ένας συμπληρώνει κι' ο ίδιος που έχει κάνει την ανακοίνωση φεύγει, όχι ακριβώς με τις ίδιες απόψεις που είχε, έχει προσαρμόσει πλέον τις γνώσεις του με αυτά που είπαν οι άλλοι. Δεν είναι το ίδιο πράγμα δηλαδή.

Μετά γράφουν βιβλία και δίνουν τα βιβλία στους ειδικούς. Δηλαδή ένας βιολόγος γράφει ένα βιβλίο ή ένα άρθρο και τα δίνει σε πέντε - έξι άλλους βιολόγους και τους ρωτάει: "Τι νομίζετε γι' αυτό το πράγμα;". Κάθονται εκείνοι: "Α! ναι, αυτό έχεις δίκιο...Και εγώ βρήκα κάτι τέτοιο". Και τον συμπληρώνει ας πούμε. Ο άλλος διορθώνει και στο τέλος βλέπεις τον ευχαριστεί και τον ένα και τον άλλο, διότι διάβασαν το χειρόγραφο και κάνανε παρατηρήσεις, διότι εξ αιτίας των, λέει, έχει βελτιωθή το κείμενο. Και το θέτει  υπ' όψη όλων, δηλαδή, και θέλει οι άλλοι να το διαβάσουν και, αν έχουν να συμπληρώσουν τίποτε, θέλει να το ακούση αυτό το πράγμα, διότι ο σκοπός είναι η έρευνα και η αποκάλυψη αληθειών κλπ.

Λοιπόν, εδώ [σημ. ΟΟΔΕ: στην Ελλάδα] εγώ δεν έχω δει ποτέ σ' έναν πρόλογο ένας καθηγητής της θεολογίας να το ‘χει δώσει σε πέντε - έξι άλλους και να τους ευχαριστεί, διότι διάβασαν το χειρόγραφο και κάνανε παρατηρήσεις και βοήθησαν στην βελτίωση του κειμένου. Δεν το ‘χω δει ποτέ! Έχετε εσείς υπόψη κανένα τέτοιο βιβλίο; Δεν γίνεται. Ενώ τα ξένα είναι όλα -τα γερμανικά, τα αγγλικά, τα γαλλικά- γεμάτα από τέτοιους προλόγους και νομίζω ότι βασίζεται στον τρόπο που δίδασκαν τα παιδιά στο Δημοτικό Σχολείο.

Διότι φαίνεται ότι εδώ στην Ελλάδα οι γνώσεις, συνήθως, είναι μια συρραφή από σλόγκαν, από συνθήματα κλπ. Είναι γνωστό αυτό, δηλαδή και δεν μπορεί σήμερα στον 20ο αιώνα ένα έθνος να επιβιώση με τέτοιον προσανατολισμό. Δεν μπορεί να γίνει αυτό το πράγμα.

Και νομίζω προ παντός στην θεολογία θα έπρεπε να είχε αρχίσει διάλογος μεταξύ ορθοδόξου θεολογίας και των θετικών επιστημών, εδώ και πολλά χρόνια. Αλλά αυτό είναι πολύ δύσκολο, γιατί εδώ  συνήθως οι πρωτοποριακές έρευνες πρέπει να έρχονται από αλλού, και μετά οι δικοί μας ακολουθούν.

Να κάνουν πρωτοποριακές έρευνες, δεν το κάνουν, διότι αυτό στοιχίζει αντιδράσεις κ.τλ.