1. Έργον ακτίστων θείων ενεργειών

Καθώς ανεφέρθη, εις την ζωήν του Τριαδικού Θεού δεν υπάρχουν χρονικαί η άλλαι μεταβολαί (Ιάκωβος 1,17. Ψαλμοί 101,28). Η εσωτερική ζωή των θείων προσώπων, η Θεία Ουσία, δεν γνωρίζει παρελθόν και μέλλον, αλλά μόνον αιώνιον παρόν.

Δι’ αυτόν τον λόγον, όταν κάμνωμεν λόγον δια το έργον του Θεού μέσα εις τον χρόνον, δεν εννοούμε την δημιουργίαν ως άμεσον έργον της ουσίας του Θεού.

Με λίγα λόγια, η δημιουργία εκ μέρους του Τριαδικού Θεού μέσα εις τον χρόνον δεν είναι αποτέλεσμα της Θείας Ουσίας. Είναι καρπός των ακτίστων ενεργειών του Θεού.

Χαρακτηριστικώς αναφέρει ο προφήτης Ιερεμίας, ότι ο Κύριος εδημιούργησε την γην με την ισχύν του, ανόρθωσε την οίκου μένην με την σοφίαν του και εξέτεινε τον ουρανόν με την φρόνησίν Του (Ιερεμίας 10,12. 28,15. Εβραίους Κείμενον: 51,15).

 

2. Το Τριαδικόν σχήμα της δημιουργίας

Κατά την Ορθόδοξον πίστιν, η δημιουργία ολοκλήρου του κόσμου έγινεν από τον Πατέρα. Όμως εις την δημιουργικήν αυτήν πράξιν συμμετέχουν και τα δύο άλλα πρόσωπα του Τριαδικού Θεού: Ο Υιός και το άγιον Πνεύμα.

«Όλα όσα ηθέλησεν ο Κύριος τα εδημιούργησεν εις τον ουρανόν, εις την γην και την θάλασσαν και εις όλα τα αβυσσαλέα βάθη», λέγει ο Ψαλμωδός (Ψαλμοί 134,6). Ο δε Απόστολος Παύλος, αναφερόμενος εις τον υιόν, λέγει:

«Αυτός είναι εικών του αοράτου Θεού, πρωτότοκος πάσης κτίσεως, διότι εν αυτώ εδημιουργήθησαν τα πάντα, τα επουράνια και τα επίγεια, τα ορατά και τα αόρατα… Τα πάντα δι’ αυτού και εις αυτόν έκτισται, τα πάντα δι’ αυτού και δι’ αυτόν έχουν δημιουργηθή. Αυτός υπάρχει πριν απ’ όλα και τα πάντα εν αυτώ συνέστηκε, όλα δι’ αυτού συγκρατούνται εις την ύπαρξιν» (Κολοσσαείς 1,15-17). Όλα, λοιπόν, «έγιναν δι’ αυτού», δηλαδή δια του Υιού και Λόγου του Θεού «και χωρίς αυτόν τίποτε δεν έγινε από όσα έχουν γίνει» (Ιωάννης 1,2. Παράβαλλε Α' Κορινθίους 8,6).

Η Αγία Γραφή λέγει ακόμη, ότι το Πνεύμα το άγιον εφέρετο κατά την δημιουργίαν «επάνω από τα ύδατα» (Γεν. 1,2). Αυτό το Θείον Πνεύμα συνεχίζει να «πληροί» ολόκληρον την δημιουργίαν του Τριαδικού Θεού (Σοφ. Σολ. 1,7) και ευρίσκεται «εν πάσι» (Σοφ. Σολ. 12,1).

«Συ με έπλασες και με έθεσες κάτω από το χέρι Σου»,  λέγει χαρακτηριστικώς ο Ψαλμωδός.

«Που είναι δυνατόν να πορευθώ, από το Πνεύμα Σου; Και που να καταφύγω μακριά από το πρόσωπον Σου; Εάν αναβώ εις τον ουρανόν, συ υπάρχεις εκεί. Εάν κατεβώ εις τον άδην, συ παρευρίσκεσαι εκεί»    (Ψαλμοί 138,5-8,   Ιερεμ. 23,24)

Εάν θελήσωμεν να χρησιμοποιήσωμεν ένα σχήμα το οποίον να ανταποκρίνεται εις την Ορθόδοξον διδασκαλίαν δια την Αγίαν Τριάδα, τότε, μαζί με τους πατέρας της Εκκλησίας μας, θα είπωμεν ότι ολόκληρος ο κόσμος εδημιουργήθη «εκ του Πατρός, δια του Υιού, εν Αγίω Πνεύματι», η καθώς αναφέρει ο ύμνος της Εκκλησίας μας, εκ του Πατρός «δι’ Υιού, συνεργεία του Αγίου Πνεύματος».

Ο ένας, λοιπόν, και Τριαδικός Θεός, είναι ο Δημιουργός των πάντων: Του πνευματικού κόσμου, του υλικού, των φυτών, των ζώων, του ανθρώπου, του σύμπαντος.

 

3. Δημιουργία εκ του μηδενός

Δια να δημιουργήση ο Τριαδικός Θεός το σύμπαν δεν είχεν ανάγκην από καμμίαν πρώτην ύλην. Όλα τα εδημιούργησεν εκ του μηδενός. Τούτο διδάσκει με σαφήνειαν η Αγία Γραφή:

«Σε παρακαλώ παιδί μου», λέγει η μητέρα των Μακκαβαίων εις τον νεώτερον υιόν της, προ του μαρτυρικού του θανάτου, «να αναβλέψης εις τον ουρανόν και εις την γην και να ίδης όλα όσα υπάρχουν εις αυτά. Να γνωρίσης ότι ο Θεός εδημιούργησεν όλα αυτά εκ του μηδενός. Επίσης και το γένος των ανθρώπων κατ' αυτόν τον τρόπον έγινε» (Β΄ Μακκαβαίων 7,28. Βλέπε Και Ρωμαίους 4,17. Εβραίους 11,3).

Την βασικήν αυτήν πίστιν της Εκκλησίας μας διακηρύσσει και το πρώτον Κεφάλαιον του πρώτου βιβλίου της Παλαιάς Διαθήκης. Εκεί χρησιμοποιούνται, βεβαίως, φράσεις και εικόνες από την ζωήν των ανθρώπων της εποχής εκείνης, οι οποίοι έπρεπε να εννοήσουν την μεγάλην αλήθειαν, η οποία κρύβεται οπίσω από την διήγησιν αυτήν. Τούτο, διότι καθώς γνωρίζομεν, σκοπός της Παλαιάς Διαθήκης ήτο και είναι να διδάξη την αλήθειαν εις τους ανθρώπους της γης αυτής, να ομιλήση εις αυτούς με γλώσσαν την οποίαν να δύναται να κατανοήσουν (Γεν. 1,1-31).

 

4. Οι Άγιοι άγγελοι

Προ του υλικού κόσμου ο Τριαδικός Θεός εδημιούργησε τους Αγίους Αγγέλους. «Όταν εδημιουργήθησαν τα άστρα, οι άγγελοι μου με εδοξολόγησαν με μεγάλην φωνήν», αναφέρεται εις το βιβλίον του Ιώβ (Ιώβ 38,7. Παράβαλλε Και Ψαλμοί 148,2-5).