• 1. Άγ. Σεραφείμ τού Σαρώφ

• 2. Άγ. Νικόδημος ο Αγιορείτης

• 3. Άγιος Βασίλειος

• 4. Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος

• 5. Άγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς

• 6. Αναστασίου Σιναΐτη

• 7. Άγ. Κύριλλος Αλεξανδρείας

• 8. Άγ. Ειρηναίος τής Λυών

Ένα βασικό κομμάτι τού Χριστιανικού Ευαγγελίου, είναι ότι για την πορεία τού ανθρώπου προς τη Θέωση, είναι απαραίτητη η Χάρις τού Αγίου Πνεύματος. Και η Χάρη αυτή, δόθηκε για πρώτη φορά στον Αδάμ, όταν έλαβε με το εμφύσημα τού Θεού, μαζί με τη βιολογική ζωή του, και το άγιο Πνεύμα. Και αυτό είναι κάτι το οποίο μαρτυρείται όχι μόνο στην Αγία Γραφή, αλλά το μαρτυρούν και οι άγιοι Πατέρες από τους πρώτους αιώνες ως και τους τελευταίους, ακόμα και Θεοπνεύστως, όπως το διατύπωσε ο άγιος Σεραφείμ τού Σαρώφ, λάμποντας από το Άκτιστο φως τού Θεού.

Ας δούμε μερικές πατερικές μαρτυρίες, από όλη τη διάρκεια τής Χριστιανικής ιστορίας, που μαρτυρούν αυτή την αλήθεια τού Χριστιανικού Ευαγγελίου:

1. Άγ. Σεραφείμ τού Σαρώφ:

"Έχουμε γίνει τόσο απρόσεκτοι στο έργο της σωτηρίας μας, ώστε να παρανοούμε και πολλά άλλα λόγια από τις Αγίες Γραφές [εκτός των όσων προανέφερα], και όλα αυτά [είναι αποτέλεσμα του ότι] δεν αναζητούμε τη Χάρη του Θεού και, με την περηφάνεια που έχουμε στο νου μας, δεν την αφήνουμε να κατοικήσει στις ψυχές μας. Για αυτό το λόγο μένουμε χωρίς αληθινή φώτιση από τον Κύριο, την οποίαν Αυτός στέλνει [μόνο] στις καρδιές εκείνων που πεινούν και διψούν ολόψυχα για τη δικαιοσύνη του Κυρίου.

Πολλοί ερμηνεύουν, ότι όταν η Βίβλος λέει [ότι] ο Θεός ενεφύσησεν την πνοή της ζωής στο πρόσωπο του πρώτου Αδάμ και ότι τον δημιούργησε από το χώμα της γης [Γεν. β' 7], ότι αυτό σημαίνει ότι μέχρι τη στιγμή εκείνη ο Αδάμ δεν είχε ψυχή και ανθρώπινο πνεύμα, και ότι τάχα ήταν μόνο σάρκα, πλασμένη από το χώμα της γης. Η ερμηνεία αυτή δεν είναι σωστή, διότι ο Κύριος και Θεός δημιούργησε τον Αδάμ από το χώμα της γης με τη σύνθεση που ο Άγιος [απόστολος] Παύλος περιγράφει: Ολόκληρον ημών το πνεύμα και η ψυχή και το σώμα αμέμπτως εν τη παρουσία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού τηρηθείη (Α΄ Θεσσαλ. 5: 23) [= δηλαδή ως ψυχοσωματική σύνθεση, ψυχή τε και σώματι].

Και τα τρία αυτά μέρη της φύσης μας δημιουργήθηκαν από το χώμα της γης· αλλά ο Αδάμ δεν πλάστηκε νεκρός αλλά ως μία ενεργή ζωντανή ύπαρξη, όμοια με όλα τα άλλα έμψυχα ζωντανά πλάσματα του Θεού που ζουν στη γη. Αυτό που έχει βασική σημασία εδώ είναι ότι: Αν ο Θεός δεν είχε εμφυσήσει κατόπιν [της δημιουργίας του Αδάμ] μέσα στο πρόσωπό του [Αδάμ] την πνοήν της ζωής, δηλαδή την Χάρη του Κυρίου και Θεού Αγίου Πνεύματος που εκπορεύεται από τον Πατέρα και αναπαύεται στον Υιό και στέλλεται στον κόσμο για το χατήρι του Υιού, τότε ο Αδάμ θα έμενε χωρίς να έχει μέσα του το Άγιο Πνεύμα που ανυψώνει τον άνθρωπο σε Θεοειδή αξιοπρέπεια. Όσο τέλειος και να είχε δημιουργηθεί, και [ὀσο] ανώτερος από όλα τα άλλα τα πλάσματα του Θεού, ως το στεφάνι της δημιουργίας στη γη, [σε αντίθετη περίπτωση που δεν λάμβανε την προαναφερθείσα Πνοή της Ζωής, ήτοι της Χάριτος του Αγίου Πνεύματος] θα παρέμενε ίδιος ακριβώς με όλα τα άλλα δημιουργήματα που, αν και έχουν σώμα, ψυχή και πνεύμα, το καθένα κατά το γένος του, δεν έχουν ωστόσο μέσα τους το Άγιο Πνεύμα.

Αλλά όταν ο Κύριος και Θεός ενεφύσησε στό πρόσωπο του Αδάμ την πνοήν της ζωής, τότε, σύμφωνα με τα λόγια του Μωϋσέως, «εγένετο ο Αδάμ εις ψυχήν ζώσαν» [Γεν. β' 7], δηλαδή, έγινε πλήρως και με κάθε τρόπο όμοιος με το Θεό [= καθ’ ομοίωσιν του Θεού], και αθάνατος σαν Αυτόν [= καθ’ομοίωσιν Αυτού] εις τους αιώνας των αιώνων." (Η μετάφραση είναι πιο λεπτομερής από διάφορες ελληνικές και είναι απευθείας από το ρωσικό http://www.pravmir.ru/beseda-prepodobnogo-serafima-s-nikolaem-aleksandrovichem-motovilovym/ Μέσα σε τετράγωνες αγκύλες [ ... ] βάζουμε δικές μας προσθήκες για να βγει νόημα στα ελληνικά σε σχέση και με προηγούμενα που έχει πει σε αυτή τη συζήτηση ο Άγιος).

Είναι ξεκάθαρο ότι ο Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ (περιβαλλόμενος από το Άκτιστο Φως, άρα το είπε ΘΕΟΠΝΕΥΣΤΩΣ), αποκαλύπτει στο μαθητή του Μοτοβίλωφ ότι όσοι λένε ότι το εμφύσημα είναι απλώς η δημιουργία της ψυχής, πλανώνται επειδή έχουν χάσει την απλότητα της Χριστιανικής πίστεως διότι το εμφύσημα (μας λέει) δεν είναι αυτό αλλά η άκτιστη ενέργεια του Αγίου Πνεύματος. Μετά προχωρεί στο να εξηγήσει ότι χωρίς αυτήν την Χάρη του Αγίου Πνεύματος, όσο τέλειος και να είχε δημιουργηθεί ο άνθρωπος, θα ήταν μάταιο -- γιατί τότε δεν θα διέφερε από τα άλλα έμψυχα ζωντανά πλάσματα, τα οποία και αυτά έχουν σώμα, ψυχή και πνεύμα κατά γένος αυτών. Ενώ τώρα που ο Αδάμ έλαβε τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος, έγινε καθ’ ομοίωσιν του Θεού. ". (Από τη συζήτησή του για το Άγιο Πνεύμα με τον Μοτοβίλωφ).

2. Άγ. Νικόδημος ο Αγιορείτης:

(ΑΠΟΔΕΧΕΤΑΙ το παρακάτω αμφιβαλλόμενο απόσπασμα, το οποίο αποδίδει στον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, επειδή το κείμενο αυτό υπάρχει στην ίδια συλλογή κειμένων τού Αγίου, παραθέτοντάς το): "Το εμφύσημα λοιπόν επί Θεού η του Αγίου Πνεύματος εστιν ενέργεια. Ώσπερ γαρ ο Σωτήρ ενεφύσησεν εις τα πρόσωπα των Αποστόλων και είπε, λάβετε Πνεύμα Άγιον ούτω το εμφύσημα το θείον ανθρωπίνως ακουόμενον, Πνεύμα εστι το προσκυνητόν και Άγιον". Αγ. Νικοδήμου τού Αγιορείτη, Εορτοδρόμιον σελ. 73,74, υποσημ. 1). (Εννοείται, ότι εκτός από τον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη που το αποδέχεται παραθέτοντάς το, το ίδιο ακριβώς αποδέχεται και ο αρχαιότατος συγγραφέας του, που αν δεν είναι ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, είναι κάποιος σύγχρονός του, μια και φυλάσσεται στην ίδια συλλογή κειμένων).

3. Άγιος Βασίλειος:

«Ανακαινίζων τον άνθρωπον ο Κύριος, και ην απώλεσε χάριν εκ του εμφυσήματος του Θεού, ταύτην πάλιν αποδιδούς, εμφυσήσας εις το πρόσωπον των μαθητών, τι φησί; “Λάβετε Πνεύμα Άγιον”». (Μ. Βασιλείου PG 32, 140D). «Ενεφύσησε γαρ εις το πρόσωπον αυτού, τουτέστι μοίράν τινα της αυτού Χάριτος εναπέθετο τω ανθρώπω, ίνα τω ομοίως επιγινώσκη το όμοιον» (Δηλαδή του έδωσε Χάρη Αγίου Πνεύματος, για να τον κάνει καθ' ομοίωσιν!) (Μ. Βασιλείου PG 29, 449B).

4. Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος:

"Όπως το σώμα μας, είτε ασθενεί είτε όχι, είναι αδύνατον να κινείται ή γενικά να ζη χωρίς ψυχή, έτσι και η ψυχή, είτε αμαρτήσει είτε όχι, χωρίς Άγιο Πνεύμα είναι νεκρή και δεν μπορεί καθόλου να ζήσει την αιώνια ζωή". Είναι προφανές από τα λόγια τού αγίου, ότι για να είναι ο Αδάμ "ψυχή ζώσα" και όχι "νεκρή ψυχή", έλαβε το Άγιο Πνεύμα.

5. Άγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς:

"Αλλ ενεφύσησεν ούτος και την αρχήν εις το πρόσωπον του πρώτου πλάσματος. Τι δε ενεφύσησε; Πνοήν ζωής. Τι εστι πνοήν ζωής; Ψυχήν ζώσαν. Διδασκέτω σε Παύλος˙ «εγένετο ο πρώτος άνθρωπος εις ψυχήν ζώσαν». Τι δε εστι ζώσαν; Αείζωον, αθάνατον, ταυτόν δ' ειπείν λογικήν - η γαρ αθάνατος λογική – και ου τούτο μόνον, αλλά και κεχαριτωμένην θείως. Τοιαύτη γαρ όντως ζώσα ψυχή... Τούτον τοίνυν ήδη τελών και δεικνύς ως ούτως εκείνος ο και την αρχήν δημιουργήσας δι' εμφυσήματος τοις μαθηταίς εμφυσά και δι' οικείου λόγου φανεροί το δώρημα˙ ουκ αύθις λέγων ψυχήν εντίθημι, αλλά Πνεύμα, και Πνεύμα θείον αύθις τη μεταδόσει των χαρισμάτων την ψυχήν απεργάζομαι". (Γρηγορίου Παλαμά Συγγράμματα, τόμος Α’, Θεσσαλονίκη 1962, σελ. 85). Μας λέει εδώ ο άγιος, ότι ο Κύριος εμφύσησε στους μαθητές άγιο Πνεύμα, όπως και στον Αδάμ, για να δείξει ότι ήταν ο Ίδιος!

6. Αναστασίου Σιναΐτη (πιθανότατα τού Αναστασίου Σιναϊτη τού Πρεσβυτέρου ή Αλληγοριστή):

"Τω δε ειπείν: "Και ενεφύσησεν εις το πρόσωπον αυτού πνοήν ζωής, και εγένετο ο άνθρωπος εις ψυχήν ζώσαν, ου φανερόν εστιν, ότι τού αγίου Πνεύματος την θείαν ενέργειαν εδήλωσε;" (Διάλεξις κατά Ιουδαίων", PG 89,1205C).

7. Άγ. Κύριλλος Αλεξανδρείας:

Αγ. Κυρίλλου Αλεξανδρείας "Ερμηνεία εις το κατά Ιωάννην ευαγγέλιον", PG 73,204D: "Ότι δε δια τού Πνεύματος εις εικόνα την θείαν κατεσφραγίζετο, πάλιν αυτός ημάς εδίδαξεν ειπών: "Και ενεφύσησεν εις το πρόσωπον αυτού πνοήν ζωής". Ομού γαρ και ζωήν ενετίθει το Πνεύμα τω πλάσματι, και τους εαυτού χαρακτήρας θεοπρεπώς ενεσήμαινεν".

Αγ. Κυρίλλου Η Βίβλος τών θησαυρών, 34: "Την ανθρώπου ποίησιν και την εις το είναι πάροδον εξηγούμενος ο μακάριος Μωσής ειληφέναι τον Θεόν χουν από τής γης διισχυρίζεται, και πλάσαι μεν τη παντουργώ δυνάμει το ορώμενον δη τούτο τού σώματος σχήμα, εμφυσήται δε εις το πρόσωπον αυτού πνοήν ζωής. ως γενέσθαι τον άνθρωπον εις ψυχήν ζώσαν. Το δοθέν τοιγαρούν εμφύσημα θείον τω πεπλασμένω, ουκ αυτήν είναί φαμεν την ψυχήν (ή γαρ αν άτρεπτος ην, ως εκ τοιαύτης προελθούσα φύσεως), αλλά την τού αγίου Πνεύματος μετουσίαν εντεθείσαν εξ αρχής τη ανθρωπεία ψυχή. Πάσα γαρ η τελειότης τους πεποιημένοις δια τού Πνεύματος, όθεν και κατ' εικόνα Θεού το τεχνηθέν εποιήθη ζώον, ως δια τής μετουσίας τού Πνεύματος, προς αυτόν μεμορφωμένον.

Αλλ' όπερ ο μακάριος Μωσής εμπεφυσήσθαι παρά Θεού τω ανθρώπω διισχυρίσατο, τούτο Χριστός ανανεών εν ημίν μετά την εκ νεκρών αναβίωσιν, ενεφύσησε τοις εαυτού μαθηταίς λέγων: "Λάβετε Πνεύμα άγιον", ίνα πάλιν αναμορφωθέντες εις την εξ αρχής εικόνα, σύμμορφοι φαινώμεθα τω πεποιηκότι δια τής τού Πνεύματος μετοχής." (PG 75, 584D-585A).

Αγ. Κυρίλλου Υπόμνημα εις το κατά Ιωάννην 9: "...ενεφύσισε γαρ εις το πρόσωπον αυτού πνοήν ζωής, τουτ' έστι το Πνεύμα τού Υιού...

...καθάπερ τινά σφραγίδα τής εαυτού φύσεως ενέπηξεν ο Δημιουργός το Πνεύμα το άγιον, τούτ' έστι, την πνοήν τής ζωής, δι' ής προς το αρχέτυπον διεπλάττετο κάλλος, απετελείτο δε κατ' εικόνα τού κτίσαντος, προς πάσαν ιδέαν αρετής δυνάμει τού ενοικισθέντος αυτώ διακρατούμενος Πνεύματος". (PG 74, 277ΒCD).

Αγ. Κυρίλλου Κατά ανθρωπομορφιτών, 2, PG 76, 1080D-1081A: "Τον άνθρωπον γαρ ούτω κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν Θεού γενέσθαι φαμέν, καθ' ό και αγαθόν και δίκαιον πέφυκε το ζώον είναι. Επεί δε ου μόνον λογικόν εχρήν είναι και επιτηδείως έχων εις αγαθουργίαν και δικαιοσύνην, αλλά και Πνεύματος αγίου μέτοχον, ίνα λαμπροτέρους έχη τους χαρακτήρας τής θείας φύσεω εν αυτώ, ενεφύσησεν αυτώ πνοήν ζωής. Τούτο δε εστι το δι Υιού τη λογική κτίσει χορηγούμενον Πνεύμα, και διαμορφούν αυτήν εις είδος το ανωτάτω, τούτ' εστι, το θείον...

...Ουκούν το ζώον μεν εμψυχώθη αρρήτω δυνάμει Θεού, και εν τη προς αυτόν ομοιώσει γέγονε, καθ' ό πέφυκεν αγαθόν και δίκαιον, και αρετής απάσης είναι δεκτικόν. Ηγιάσθη δε τού θείου Πνεύματος αποδεδειγμένον μέτοχον. Ό και δια την αμαρτίαν αποβέβληκεν...

...Επειδάν δε ο Θεός και Πατήρ ανακεφαλαιώσασθαι τα πάντα ηυδόκησεν εν τω Χριστώ, ήγουν εις το αρχαίο αναγαγείν, το αποπτάν ημών και αποφοιτήσαν άγιον Πνεύμα πάλιν ημίν αποκαθιστών, τοις αγίοις αποστόλοις ενεφύσησε τούτο, λέγων: "Λάβετε Πνεύμα άγιον". Ανανέωσις γαρ τής αρχαίας εκείνης δωρεάς, και τού δοθέντος ημίν εμφυσήματος, το δια Χριστού γέγονεν, αναμορφούν ημάς εις τον πρώτον αγιασμόν, και ανακομίζον την ανθρώπου φύσιν, ως εν απαρχή τοις αγίοις αποστόλοις, εις τον άνωθεν και εν πρώτη κατασκευή δοθέντα ημίν αγιασμόν" (Αγ. Κυρίλλου Κατά ανθρωπομορφιτών, 2, PG 76, 1080D-1081A).

8. Άγ. Ειρηναίος τής Λυών:

"Ο τέλειος άνθρωπος αποτελείται από την σύμμιξη της ψυχής που λαμβάνει το Πνεύμα του Πατρός, και την πρόσμιξη εκείνης της σαρκικής φύσεως που επλάσθη κατ’ εικόνα του Θεού...

Όταν όμως το Πνεύμα εδώ αναμεμιγμένο με την ψυχή είναι ενωμένο με το εργόχειρο του Θεού, τότε ο άνθρωπος καθίσταται πνευματικός και τέλειος εξ αιτίας της διάχυσης του Αγίου Πνεύματος, και είναι αυτός που φτιάχθηκε κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν του Θεού.  Αν όμως το Πνεύμα λείπει από την ψυχή, τότε εκείνος που είναι έτσι, είναι πραγματικά με φύση ζώου, και, έχοντας μείνει σαρκικός, θα είναι ένα ατελές ον, κατέχοντας μεν πράγματι το κατ’ εικόνα (του Θεού) κατά τον σχηματισμό του, αλλά μη έχοντας λάβει το καθ’ ομοίωσιν δια του Πνεύματος, κατ’ αυτόν τον τρόπο το ον αυτό θα είναι ατελές" (Αγ. Ειρηναίου τής Λυών: "Κατά Αιρέσεων Ε΄6).

Έρευνα Ν. Μ.