Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας

Κεντρική Σελίδα

Ορθοδοξία-Εορτές

Πότε γεννήθηκε ο Ιησούς Χριστός; // Η προσκύνηση των Μάγων στον νεογέννητο Χριστό // Χριστούγεννα: Υπέρβαση τού ανθρωπίνως αδυνάτου // Χριστός Γεννάται! // Xριστούγεννα: το «πώς» και το «τι» // Ο εορτασμός τών Χριστουγέννων 1ο μέρος

Ο εορτασμός τών Χριστουγέννων
 
Μέρος 2ο
 
Μιχάλης Μαυροφοράκης
 
 
Απομαγνητοφώνηση από εκπομπή της Πειραϊκής Εκκλησίας, της σειράς εκπομπών: "Ορθοδοξία και Αίρεση", του Β΄ Βιβλικού και των συνεργατών του.
 

Ομιλία Νο 76.

(Εκφωνήθηκε για πρώτη φορά: 21-1-1994).

(ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ // ΕΠΟΜΕΝΗ)

 

 

1. Εισαγωγή

Η πολύ σημαντική εορτή των Χριστουγέννων, της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας, δυστυχώς, κακοποιείται από πολλούς, οι οποίοι ομολογούν ότι είναι Χριστιανοί και συχνά φέρουν επιχειρήματα για να στηρίξουν τις εσφαλμένες απόψεις τους ότι τα Χριστούγεννα δεν πρέπει να εορτάζονται διότι, δήθεν, δεν είναι χριστιανική εορτή ή ότι ο Θεός δεν αρέσκεται σε τέτοιου είδους λατρεία.

Θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σε συγκεκριμένα ερωτήματα σχετικά με το θέμα των Χριστουγέννων. Συνοπτικά, εάν πρέπει να εορτάζονται τα Χριστούγεννα και γενικότερα εάν υπάρχον χριστιανικές εορτές, εορτές που πρέπει να γιορτάζουν οι χριστιανοί σε τακτά χρονικά διαστήματα ή ημερομηνίες, και πότε και πώς και τι πρέπει να εορτάζουν οι χριστιανοί εν γένει. Πιο συγκεκριμένα όσον αφορά την εορτή των Χριστουγέννων, εορτή κατά την οποία η Εκκλησία μας ενθυμείται και χαίρεται και εορτάζει το γεγονός της Χριστού γεννήσεως, το γεγονός, δηλαδή, της σαρκώσεως του Λόγου, της ενανθρωπίσεως του Υιού του Θεού.

Το ερώτημα είναι για το πότε πρέπει να εορτάζονται τα Χριστούγεννα και συγκεκριμένα εάν πρέπει να εορτάζονται την 25η Δεκεμβρίου ή κάποια άλλη ημερομηνία, όπως τοποθετούν πολλοί από τους αιρετικούς, την ημερομηνία της γεννήσεως του Χριστού.

Ένα άλλο ερώτημα στο οποίο υπάρχει εσφαλμένη πληροφόρηση από πλευράς των αντιθέτων είναι το από πότε άρχισαν να εορτάζουν οι χριστιανοί, η Εκκλησία μας, αυτή την εορτή. Τέλος, θα ασχοληθούμε και με το ζήτημα της προσκύνησης των Μάγων, για το οποίο πολλά λέγονται και παράλληλα με το ζήτημα του Αστέρος.

Είχαμε ήδη εξετάσει το εάν πραγματικά οι Χριστιανοί πρέπει να εορτάζουν την γιορτή αυτή της Γεννήσεως του Χριστού. Διαπιστώσαμε μέσα από τις αφηγήσεις της Καινής Διαθήκης, ιδιαίτερα, ότι το γεγονός της σαρκώσεως του Λόγου και της γεννήσεως του Χριστού από την Παρθένο Μαρία, αποτέλεσε ένα συγκλονιστικό γεγονός, όχι μόνο για την γη αλλά και για τον ουρανό. Παρατηρούμε ότι άγγελοι ευαγγελίζονται το γεγονός αυτό στους ποιμένες. Δηλαδή, άγγελος Κυρίου αναγγέλλει με χαρά, αυτό το χαρμόσυνο, το συγκλονιστικό γεγονός στους ποιμένες και τους προσκαλεί στην προσκύνηση του γεννηθέντος Χριστού και στον συνεορτασμό. Παράλληλα παρατηρούμε ότι πλήθος αγγέλλων υμνούν, δοξολογούν το Θεό και ψάλλουν ευχαριστιακούς ύμνους ορμώμενοι, ακριβώς, από αυτό το γεγονός.

Διαπιστώσαμε –άλλοτε– κάποιες από τις αιτίες γι’ αυτό τον χαρμόσυνο τρόπο και την χαρμόσυνη εκδήλωση από πλευράς των αγγέλων. Ταυτόχρονα παρατηρούμε ότι ένας Αστέρας ουράνιος καθοδηγεί τους Μάγους –άνθρωποι που μέχρι τότε δεν ήταν στην ορθή πορεία της πίστης– και τους οδηγεί στο να προσκυνήσουν τον γεννηθέντα Βασιλέα και να του προσφέρουν δώρα. Έτσι, λοιπόν, ήδη από την στιγμή που συνέβη το γεγονός αυτό αντιμετωπίστηκε με χαρμόσυνο και εορταστικό τρόπο. Είναι, λοιπόν, απολύτως φυσικό οι χριστιανοί να ακολουθήσουμε αυτή την παράδοση και με τον τρόπο μας κι εμείς να συμμετέχουμε σ’ αυτό το τόσο σπουδαίο γεγονός που αποτελεί, τρόπον τινά, την αφετηρία της σωτηρίας μας.

Ένα δεύτερο σημείο που είδαμε άλλοτε, είναι ότι πολλοί από αυτούς που κακόδοξα πιστεύουν ότι δεν πρέπει να εορτάζονται τα Χριστούγεννα, φέρουν –εκ των υστέρων, προφανώς– διάφορα επιχειρήματα για να πείσουν τους οπαδούς τους για κάτι τέτοιο, όπως ότι εορτάζεται σε μια ημερομηνία που συμπίπτει με κάποιες ειδωλολατρικές εορτές. Συγκεκριμένα οι Ευαγγελιστές, αλλά και οι λεγόμενοι Μάρτυρες του Ιεχωβά ισχυρίζονται ότι η 25η Δεκεμβρίου αποτελεί ημερομηνία κατά την οποία οι ειδωλολάτρες συνήθιζαν να εορτάζουν τα Σατουρνάλια. Εν τούτοις, οι ίδιοι αναιρούν τους εαυτούς τους και αντιφάσκουν με τα όσα λένε γιατί όπως είδαμε από δικές τους παραθέσεις, από δικά τους έντυπα, σε άλλες περιπτώσεις καθοδηγούν και διδάσκουν τους οπαδούς τους να μην ακολουθούν αυτή την συλλογιστική στο να ερευνούν με κάθε λεπτομέρεια ήθη, έθιμα, αντικείμενα για το εάν αποτελούσαν στο παρελθόν ειδωλολατρικές συνήθειες. Να μην ασχολούνται και να μη τρώνε τον χρόνο τους με αυτού του είδους τις ακαρποφόρητες έρευνες παρά να προσπαθούν με κάθε τρόπο στη σημερινή κοινωνία και με τις σημερινές αντιλήψεις, να προστρέχουν στη λατρεία του Θεού.

 

2. Μια εσφαλμένη προσπάθεια χρονολόγησης της γέννησης του Κυρίου

Θα προσπαθήσουμε να δώσουμε απαντήσεις κατά το δυνατόν στα υπόλοιπα ερωτηματικά και πρώτα απ’ όλα ξεκινώντας από το πότε πρέπει να εορτάζονται τα Χριστούγεννα. Και πιο συγκεκριμένα, εάν θα πρέπει να εορτάζονται την 25η Δεκεμβρίου ή κάποια άλλη ημερομηνία όπως η 1η Οκτωβρίου –επί παραδείγματι– που κάποιοι τοποθετούν σ’ αυτή την ημερομηνία την Γέννηση του Χριστού.

Στο Λουκ. α΄/1, 5 (απόδοση Βάμβα), διαβάζουμε: «υπήρξε επί των ημερών Ηρώδου του βασιλέως της Ιουδαία βασιλεύς τις τω όνομα Ζαχαρίας εκ της εφημερίας Αβιά και η γυνή αυτού ήτο εκ των θυγατέρων του Ααρών και το όνομα αυτής Ελισσάβετ». Από το χωρίο αυτό, ξεκινώντας, οι Ευαγγελιστές αλλά και οι λεγόμενοι Μάρτυρες του Ιεχωβά, λένε ότι μπορούν να προσδιορίσουν πότε ήταν η εφημερία Αβιά, συνεπώς, πότε συνελήφθη από την Ελισσάβετ ο προφήτης Ιωάννης και άρα, προσθέτοντας στη συνέχεια έξι μήνες –επειδή τόσο ήταν η διαφορά ανάμεσα στον Ιωάννη και τον Κύριό μας– να προσδιορίσουν πότε συνελήφθη ο Κύριος Ιησούς Χριστός από την Παρθένο Μαρία, εκ Πνεύματος Αγίου. Λένε, λοιπόν, ότι με βάση το Α΄ Χρον. δ΄/4, 10 (απόδ. Βάμβα), ο Δαυίδ είχε χωρίσει τις ιερατικές οικογένειες κατά κλήρους, σε 24 ομάδες, για να υπηρετούν στη διάρκεια του έτους. Ο όγδοος κλήρος έπεσε στον Αβιά. Λένε, λοιπόν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά, ότι επί 15 ημέρες ιεράτευαν ως εφημέριοι ιερείς η κάθε μια από αυτές τις ομάδες. Παίρνουν λοιπόν, το 8ο δεκαπενθήμερο του έτους κι από’ κει και πέρα ξεκινάει η μέτρηση.

Έχουμε να κάνουμε τις εξής παρατηρήσεις, οι οποίες πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπ’ όψιν όταν κανείς μπαίνει σε τέτοια συλλογιστική. Και το λέμε αυτό γιατί στην Ορθόδοξη Εκκλησία δεν γιορτάζονται ημερομηνίες. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία κηρύττουμε το Ευαγγέλιο του Χριστού. Και την μια μέρα τονίζουμε την Γέννησή Του, την άλλη μέρα τονίζουμε το γεγονός ότι βαπτίστηκε, το γεγονός ότι υπάκουε στον προφήτη του Θεού, την άλλη μέρα τονίζουμε το γεγονός ότι σταυρώθηκε για μας, την άλλη μέρα τονίζουμε ότι αναλήφθηκε. Οποιαδήποτε μέρα του έτους θα μπορούσε να γίνει αυτό το πράγμα, διότι ο στόχος μας δεν είναι να τονίσουμε ημερομηνίες. Είναι να κηρύξουμε το Ευαγγέλιο του Χριστού, που περιλαμβάνει τα πάντα: την Γέννησή Του, την Βάπτισή Του, την Σάρκωση, την επι γης πρώτη Του Παρουσία, την σταυρική του Θυσία, την Ανάστασή Του.

Καμία από τις σοβαρές μελέτες που αφορούν το θέμα της ιερωσύνης του Ισραήλ λέει ότι επί 15 ημέρες ιεράτευε η εφημερία. Η εφημερία ήταν μόνο για μία εβδομάδα, από το Σάββατο έως το επόμενο Σάββατο. Και αυτό γινόταν περίπου 2 φορές το χρόνο. Παραπέμπουμε στο έργο του Φλαβίου Ιώσηππου "Αρχαιότητες", βιβλ. 7ο, 14-7: οι εφημερίες ήταν εβδομαδιαίες εναλλασσόμενες ανά Σάββατο, περίπου 2 φορές το χρόνο. Αλλά μη φανταστεί κανείς ότι κι έτσι μπορεί να βρει πότε ήταν η εφημερία Αβιά την εποχή του Ζαχαρία. Διότι άλλη κατάσταση έχουμε πριν από την Βαβυλώνια αιχμαλωσία και άλλη μετά από αυτήν.

Από τα δεδομένα του βιβλίου του Έσδρα β΄/2, 36 (απόδ. Βάμβα) πληροφορούμαστε ότι εκείνοι που επέστρεψαν από την Βαβυλώνια αιχμαλωσία ήταν οι εκπρόσωποι ΜΟΝΟ 4 ομάδων. Διαβάζουμε (στίχοι 36-39): «36 οι ιερείς υιοί Ιεδαΐα», που ήταν ένας από τους κλήρους του Ιεδαΐα. Παρακάτω: «37 υιοί Ιμμήρ», «38 υιοί Πασχώρ» και «39 υιοί Χαρήμ». Μόνο 4 κλήροι επιστρέφουν, μόνο 4 ομάδες. Οι άλλες 20 δεν επέστρεψαν.

Όταν, τον καιρό του Νεεμία ξεκινά πάλι η υπηρεσία στον Ναό, έχουμε και πάλι 24 ομάδες που υπηρετούν. Το ερώτημα είναι: η εφημερία του Αβιά στην οποία ο εμφανίζεται ο Ζαχαρίας να ανήκει, είναι με βάση τα αρχαία ονόματα ή με βάση τα ονόματα από τον καιρό του Νεεμία; Λ.χ. στο Νεεμ. ιβ΄/12, 17 αναφέρεται ο Αβιά και, ως εκπρόσωπος του Αβιά, ο Ζιχρί. Αλλά η διάταξη εδώ, μας δίνει 11ο τον Αβιά.

Τι θέλουμε να πούμε; Ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα στο να προσδιορίσουμε:

α) ποια είναι η εφημερία Αβιά στην οποία ανήκει ο Ζαχαρίας, αν είναι η παλαιά ή μετά την Βαβυλώνια αιχμαλωσία

β) δεν είναι δυνατόν, επίσης, να προσδιοριστεί με κανέναν τρόπο ποια στιγμή του χρόνου εμφανίζεται η δεδομένη εφημερία, όποια κι αν είναι αυτή, για το λόγο ότι οι εφημερίες προχωρούν καθέτως αλλά κάθε τρία χρόνια, περίπου, έχουμε έναν εμβόλιμο μήνα. Και στην διάρκεια του εμβόλιμου μήνα θα υπηρετήσουν κάποιες εφημερίες, οπότε το νέο έτος θα αρχίσει με κάποια άλλη κι όχι με την πρώτη εφημερία, όπως είχε κανονικά ξεκινήσει. Υπάρχουν, λοιπόν, όπως και να το πούμε, πολλά προβλήματα στο να προσδιορίσουμε με βάση τις εφημερίες, με βάση τους ιερατικούς κλήρους την ακριβή ημερομηνία στην οποία υπηρέτησε ο Ζαχαρίας.

Αρχαία πληροφορία μας λέει ότι ο Ζαχαρίας υπηρέτησε κατά μήνα Σεπτέμβριο. Αλλά δεν θα επιμείνουμε σ’ αυτήν εμείς, διότι είδαμε ότι δεν είναι η ημερομηνία αυτή που προσδιορίζει τα πράγματα. Επίσης, αρχαία πληροφορία και συγκεκριμένα από τον Ιώσηππο, μας λέει ότι η απογραφή στην οποία ο Κύριος Ιησούς εμφανίζεται να γεννάται, έγινε την 9η του μηνός Σαπέτ (από χειρόγραφο του Ιωσήππου που πάρθηκε μαζί με τα υπόλοιπα που πήρε ο Τίτος, ο αυτοκράτορας της Ρώμης, και φυλάσσεται αυτή τη στιγμή στα μουσεία της Ρώμης), που είναι περίπου 25 Δεκεμβρίου. Εκείνο που θέλουμε να υπογραμμίσουμε είναι ότι δεν είναι δυνατόν ούτε με βάση την ιερωσύνη, τις εφημερίες, ούτε με άλλη πληροφορία να προσδιοριστεί επακριβώς η ημερομηνία, τουλάχιστον μέχρι τώρα.

Διαπιστώσαμε μέχρι στιγμής ότι σύμφωνα με τη μαρτυρία που εκτίθεται στην Καινή Διαθήκη περί της ιερωσύνης του Ζαχαρία και περί τις ιερατείας, κατά την τάξη του Αβιά, δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστεί η ημερομηνία της Γεννήσεως του Χριστού. Διότι αυτό το επιχείρημα, κυρίως, χρησιμοποιεί μια ομάδα καθ’ ομολογίαν χριστιανών, και συγκεκριμένα οι Μάρτυρες του Ιεχωβά, για να αποδείξουν με τον τρόπο που επιχειρούν, ότι δεν είναι ορθή η ημερομηνία την οποία η Εκκλησία μας έχει καθορίσει, όπως και άλλες επίσης, για τον εορτασμό της Χριστού Γεννήσεως. Το επιχείρημά τους αυτό, λοιπόν, όπως και άλλα επιχειρήματα ιστορικής φύσεως που χρησιμοποιούν, είναι βεβιασμένο, είναι ένα επιχείρημα που δεν απορρέει από τα ιστορικά δεδομένα αλλά πιέζουν τα ιστορικά γεγονότα, τα χωρία της Γραφής και κάποια συλλογιστική δική τους, ώστε να αποδείξουν ότι η ημερομηνία αυτή δεν είναι σωστή. Και με το ίδιο σκεπτικό, με τον συλλογισμό, οδηγούνται στην ημερομηνία της 1ης Οκτωβρίου. Είναι λοιπόν σαφές, από τα ιστορικά δεδομένα που υπάρχουν σήμερα, ότι δεν είναι δυνατόν από την εφημερία του Αβιά να προσδιοριστεί η ημερομηνία της Γεννήσεως του Χριστού και προφανώς, το επιχείρημα αυτό καταπίπτει.

 

3. Η καταλληλότητα του χρόνου της απογραφής

Παράλληλα, όμως, εκτός από αυτό το κεντρικό επιχείρημα που χρησιμοποιούν, χρησιμοποιούν και μια άλλη είδους συλλογιστική όπως ότι δεν μπορεί, –δήθεν–, να είναι η 25η Δεκεμβρίου η ημέρα Γεννήσεως του Χριστού διότι κατ’ εκείνον τον καιρό έγινε η απογραφή. Και δεν θα μπορούσε να βγει διάταγμα περί απογραφής καιρό χειμώνος, διότι δεν θα μπορούσαν –δήθεν– να μετακινηθούν οι άνθρωποι. Ή ότι αναφέρει το ευαγγελικό ανάγνωσμα ότι υπήρχαν ποιμένες αγραυλούντες. Σ’ αυτά τα δυο περιστασιακά, θα μπορούσαμε να απαντήσουμε τα εξής με λίγα λόγια.

Κατ’ αρχήν, οι ποιμένες που ήταν αγραυλούντες φύλαγαν «φυλακάς», δηλαδή σκοπιές, την νύχτα. Δεν λέει το κείμενο ότι παρέμεναν όλη τη νύχτα στο ύπαιθρο. Γνωρίζουμε από τα κλιματολογικά στοιχεία για την περιοχή εκείνη ότι ο χειμώνας είναι αρκετά ήπιος και τουλάχιστον, για κάποια μικρή χρονική περίοδο της νύχτας και εναλλάξ, θα μπορούσαν οι ποιμένες να φυλούν πραγματικά σκοπιές χωρίς να υπάρχει άμεσο πρόβλημα ψύχους. Όσο δε, για το επιχείρημα που χρησιμοποιούν περί του ότι ο χειμώνας δεν είναι κατάλληλη εποχή για τις απογραφές, θα θέλαμε να πούμε ότι συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Διότι οι περίοδοι της απογραφής πρέπει να επιλέγονται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μη συμπίπτουν με περιόδους κατά τις οποίες υπάρχουν αυξημένες γεωργικές ή κτηνοτροφικές εργασίες. Δηλαδή, δεν θα έπρεπε οι πολίτες, ο κόσμος που θα απεγραφόταν, να είναι απασχολημένος με αγροτικές εργασίες ούτως ώστε να μπορεί να μετακινηθεί όπως στη περίπτωσή μας, ο Ιωσήφ με την Παρθένο Μαρία. Αντίθετα, λοιπόν: το επιχείρημα που χρησιμοποιούν από τη συλλογιστική τους, και μάλλον αποδεικνύει ότι η 1η Οκτωβρίου όπου οι Μάρτυρες του Ιεχωβά τοποθετούν σαν ημερομηνία την Γέννηση του Χριστού δεν θα ταίριαζε για περίοδο απογραφής διότι, όπως είναι γνωστό, η περίοδος αυτή είναι φορτισμένη με ένα σωρό από αγροτικές εργασίες.

 

4. Η Ορθόδοξη θεώρηση των Χριστουγέννων

Ωστόσο, επαναλαμβάνουμε και τονίζουμε, ότι η χριστιανική Εκκλησία δεν στέκεται σε ημερομηνίες, στέκεται όμως στα γεγονότα. Και αυτά είναι εκείνα τα οποία ενθυμείται, αυτά είναι τα οποία εορτάζει διότι αυτά τα γεγονότα σαν σύνολο είναι η ιστορία της Πρώτης Παρουσίας και κατ’ επέκταση είναι το περιεχόμενο του Ευαγγελίου, είναι το περιεχόμενο του σωτηριολογικού κηρύγματος.

Οι χριστιανοί, όταν γιορτάζουμε, είπαμε ότι τιμούμε και τονίζουμε κάθε φορά τα γεγονότα εκείνα της ζωής και της διδασκαλίας του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Γιορτάζουμε πνευματικά, τιμούμε με τούτο. Δεν είπε ο Κύριός μας ότι, αν τηρούμε τις εντολές Του κι έτσι αν τον αγαπούμε, Αυτός και ο Πατέρας θα’ ρθούν και θα κατοικήσον μέσα μας; Έρχεται ο Χριστός και γεννιέται μέσα μας! Και κατοικεί και μορφώνεται μέσα μας. Αυτό είναι το Ευαγγέλιο, αυτή είναι η διδασκαλία της Ορθόδοξης χριστιανικής Εκκλησίας της πίστης μας. Μήπως ο Απόστολος Παύλος στην Γαλ. δ΄/4, 19 δεν μιλεί γι’ αυτή την πνευματική γέννηση, την πνευματική γέννηση του Χριστού μέσα μας; Λέει: «19 τεκνία μου, ους πάλιν ωδίνω, άχρις ου μορφωθή Χριστός εν υμίν!». Για χάρη των οποίων πάει, βρίσκεται σε ωδίνες τοκετού, «άχρις ου μορφωθή Χριστός εν υμίν», «μέχρις ότου πάρει μορφή, να σαρκωθεί μέσα σας ο Χριστός». Αυτή είναι η γέννηση του Χριστού. Για την οποία γέννηση ο πνευματικός πατέρας βρίσκεται σε ωδίνες. Αυτή τη γέννηση τονίζουμε κι έτσι θέλουμε να εορτάζουμε. Πως την επόμενη μέρα το πρωί, όταν έχουμε ένα βραδινό γλέντι ή γλεντοκόπι, για το οποίο μας κατηγορούν για οινοποσίες, θα συγκεντρωθούμε στην Θεία Ευχαριστία στο Δείπνο του Κυρίου θα υμνολογήσουμε και νωρίς το πρωί θα αποδεχτούμε τον Ήλιο της Δικαιοσύνης, τον Κύριό μας, ο οποίος ήλθε ακριβώς για να φέρει τη ζωή και το φως, σε όλους μας; Ας είμαστε σοβαροί όταν κρίνουμε μερικά πράγματα.

Η Ορθόδοξη χριστιανική Εκκλησία διαφέρει σε πολλά από την Δυτική. Και ίσως για ορισμένα από όσα κατηγορούν τους χριστιανούς να εννοούν την δυτική, την Παπική Εκκλησία. Αλλά θα πρέπει να είναι κανείς προσεκτικός στο τι λέει, γιατί το λέει και που το λέει.

 

5. Από πότε γιορτάζουμε Χριστούγεννα;

Ας δούμε τώρα από πότε έχουμε την εορτή των Χριστουγέννων. Κατ' αρχήν μας λένε εκείνοι που προσπαθούν να κρίνουν την πίστη μας ότι για πρώτη φορά καθιερώθηκε η 25η Δεκεμβρίου ως ημέρα εορτασμού των Χριστουγέννων, γύρω στο 335 από την εκκλησία της Ρώμης και κατόπιν στις υπόλοιπες εκκλησίες εμφανίζεται η εορτή των Χριστουγέννων. Θέλουμε να τονίσουμε ότι σαν μεμονωμένη ημερομηνία εορτής της Γεννήσεως του Χριστού ξεκινάμε από τον 4ο αιώνα να την εορτάζουμε. Αλλά την Γέννηση του Χριστού την γιορτάζουμε από την αρχή. Και μάλιστα, ως την Επιφάνεια του Κυρίου μας (ή Τα Επιφάνεια, αφού γιορτάζουμε την Γέννηση μαζί με την Βάπτιση). Τα γεγονότα αυτά που τονίζουν ότι ο Κύριός μας ήρθε και σαρκώθηκε, πήρε τη δική μας σάρκα κι έτσι σωζόμεθα. Μάλιστα από το 180 μ.Χ. έχουμε μια φιλολογία που αναφέρεται, ακριβώς, σ’ αυτό το ζήτημα, ότι προηγείται των ετών που μας λένε, το γεγονός της εορτής της Γεννήσεως του Κυρίου, προκύπτει και από επιστολή του Αρχιεπισκόπου Νικαίας Ιωάννου, προς Ζαχαρίαν τον Καθολικόν της Μεγάλης Αρμενίας όπου πληροφορούμαστε ότι ο Πάπας Ρώμης Ιούλιος ο Α΄, απαντάει στον Επίσκοπο Ιεροσολύμων, ο οποίος Επίσκοπος Ιεροσολύμων, έγραφε σ' εκείνον: «Πως να παραστώ συγχρόνως και στη γιορτή της γεννήσεως στη Βηθλεέμ, και στη γιορτή της Βαπτίσεως στον Ιορδάνη;» Και τότε ο Πάπας Ρώμης, του απάντησε ότι υπάρχει στα αρχεία της Ρώμης, τμήματα από διασωθέν έγγραφο του Ιωσήπου, που λέει ότι την 9η του μηνός Σαπέτ (25 Δεκεμβρίου), έγινε η γέννηση του Χριστού.

Εν πάση περιπτώσει δεν θα μείνουμε σ’ αυτά, εκείνο που έχουμε να πούμε είναι ότι πράγματι, οι χριστιανοί, από πάντα τιμούσαν την Σάρκωση του Κυρίου, την επί γης Παρουσία Του.

 

6. Οι κοσμικότητες και ο άγιος Βασίλειος

Ένα άλλο πράγμα για το οποίο κατηγορούν την Ορθόδοξη πίστη, γενικά τους χριστιανούς, είναι τα χριστουγεννιάτικα δώρα σαν μέρος της γιορτής και όσα έχουν σχέση με τον Άγιο Βασίλη. Κατ’ αρχήν έχουμε να πούμε ότι όταν κανείς γιορτάζει και όταν χαίρεται για όσα έκανε ο Κύριος για μας, πραγματικά μοιράζεται με τους αδερφούς του ό,τι έχει. Όπως λ.χ. ο Νεεμίας στο Νεεμ. η΄/8, 9: «αύτη είναι αγία εις Κύριον τον Θεόν σας μη πενθείτε μηδέ κλαίετε 10 και είπε προς αυτούς· υπάγετε φάγετε παχέα και πίετε γλυκάσματα και αποστείλατε μερίδας προς τους μη έχοντας μηδέν ητοιμασμένον διότι η ημέρα είναι αγία εις τον Κύριον ημών» (απόδ. Βάμβα). Το να μοιραζόμαστε με τους αδερφούς μας ό,τι έχουμε είναι άγιο. Δεν επιμένουμε ούτε στα δώρα που υπάρχουν στη Δύση, ούτε σε κραιπάλες, ούτε σε οινοποσίες. Αυτό να το πούμε και να το τονίσουμε ξανά. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος έλεγε ότι «δεν εορτάζουμε κοσμικώς αλλά υπερκοσμίως». Τώρα, όσον αφορά τις ιστορίες σχετικά με τον Άγιο Βασίλειο: κατ’ αρχήν την πρώτη Ιανουαρίου, τιμούμε την περιτομή του Κυρίου μας. Βεβαίως, τιμούμε και την μνήμη του Αγίου Βασιλείου. Ο Άγιος Βασίλειος ήταν ένας άνθρωπος που έκανε πάρα πολλά για τον κόσμο, πνευματικώς και υλικώς. Στη Δύση υπάρχει ο Άγιος Νικόλαος, ο λεγόμενος Santa Claus, ένας άνθρωπος πολύ πλούσιος που τα μοίρασε όλα στους ανθρώπους που είχαν ανάγκες. Και μάλιστα κατά το αγιογραφικό «μη γνώτω η αριστερά σου τι ποιεί η δεξιά σου» (Ματθ. ς΄/6, 3), πολλές φορές νύχτα πήγαινε μεταμφιεσμένος, για να μη τον γνωρίσουν. Μάλιστα ήταν πολύ χαρακτηριστική η περίπτωση όπου πέταξε τρία τσουβάλια χρυσάφι σε έναν άνθρωπο ο οποίος ήταν σε φοβερή ανάγκη, είχε πολλά χρέη και ήταν έτοιμος, κυριολεκτικά, να πουλήσει τις τρεις θυγατέρες του.

Υπάρχει μια βάση για όλα αυτά αλλά όχι και να φτάσουμε σ’ αυτή την εμπορική διαφήμιση που υπάρχει. Προς Θεού, δεν είναι ούτε μέρος της πίστης μας ούτε μέρος της χριστιανικής μας πορείας. Το τι κάνει ο υπόλοιπος κόσμος είναι δικό του θέμα και ο Θεός θα κρίνει, για όλα αυτά τα ζητήματα.

 

7. Επιλεγόμενα

Τονίζουμε λοιπόν, συμπερασματικά, ότι σχετικά με το πότε εμφανίζεται η εορτή των Χριστουγέννων, έχουμε να πούμε ότι δεν εμφανίζεται στον 4ο αιώνα. Τον 4ο αιώνα έχουμε την τοποθέτησή της σε μια ιδιαίτερη ημερομηνία. Αλλά οι χριστιανοί τιμούν τα Χριστούγεννα από την ΑΡΧΗ. Γι’ αυτό και υπάρχει η φιλολογία από τον 2ο αιώνα. Να το τονίσουμε γιατί υπάρχει και παραπλάνηση και ελλειπής πληροφόρηση.

Ας θίξουμε επίσης, έστω κατ’ ελάχιστον, το ζήτημα της προσκύνησης των Μάγων και του Αστέρος. Από την ευαγγελική αφήγηση ο Αστέρας οδήγησε τους Μάγους στο να προσκυνήσουν το Χριστό και να του προσφέρουν δώρα. Οι αυτο-ονομαζόμενοι Μάρτυρες του Ιεχωβά, ισχυρίζονται ότι ο Αστέρας ήταν όργανο του Σατανά που οδήγησε τους Μάγους όχι για να προσφέρουν αληθινή λατρεία στο Χριστό αλλά που τελικά, οδήγησε στη σφαγή των 14.000 νηπίων. Τούτο όμως, είναι πέρα για πέρα εσφαλμένο και αποδεικνύεται και μέσα από την ευαγγελική αφήγηση αλλά και από την Παράδοση της Εκκλησίας. Κατ’ αρχή, ποτέ ο Σατανάς δεν έχει οδηγήσει ανθρώπους πιστούς στο να προσκυνήσουν το Χριστό και να του προσφέρουν δώρα, να τον τιμήσουν, δηλαδή, ως Βασιλέα, ως Θεό και να τιμήσουν την Σταύρωση και την ταφή Του, όπως συμβολίζουν τα δώρα που προσεφέρθησαν. Αντιθέτως, η Παράδοσις, σε συμφωνία με την Αγία Γραφή, λέγει ότι ήταν σοφοί εκ της Αραβίας (γιατί η έννοια Μάγος είχε και αυτή την έννοια, μαζί με το «διδάσκαλος», «ιερέας», κ.ο.κ. την εποχή εκείνη). Πορεύτηκαν κατά πάσα πιθανότητα από την Αραβία και προσέφεραν αντίστοιχα δώρα. Έτσι, λοιπόν, εκπληρώνεται η προφητεία που αναφέρεται στο Ψαλμ οβ΄/72, 10, (Ψαλμ. οα΄/71, 10 κατά τους Ο΄) όπου αναφέρει «οι βασιλείς της Θαρσείς και των νήσων θέλουσι προσφέρει προσφοράς, οι βασιλείς της Αραβίας και της Σεβά θέλουσι προσφέρει δώρα». Ταυτόχρονα όμως, μας θυμίζει και μια άλλη προφητεία που έκανε ένας ανάλογος των Μάγων αλλά πολύ προγενέστερος και αυτός δεν είναι άλλος από τον Βαλαάμ. Η δε προφητεία του αναφέρεται στο Αριθ. κδ΄/24. Εκεί, ένας μάγος, ένας προφήτης εκτός Ισραήλ οδηγείται στο να δει σε όραση τον Παντοδύναμο και να προφητεύσει για τον ερχομό του Μεσσίου. Δεν ήταν, λοιπόν, στους λαούς αυτούς άγνωστος ο ερχομός του Χριστού και κατ’ επέκτασιν και κατά συνέπειαν αυτός ήταν ο λόγος που οδηγήθηκαν στο να τον βρουν, στο να τον αναζητήσουν και να Του προσφέρουν αυτού του είδους τα δώρα.

Εν κατακλείδι μεταφέρουμε τα λόγια του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου όπου φαίνεται με σαφή τρόπο το πως εμείς οι χριστιανοί βλέπουμε αυτή την εορτή των Χριστουγέννων και πως πρέπει να την εορτάζουμε: «Τοίνυν εορτάζομεν μη πανηγυρικώς αλλά θεϊκώς, μη κοσμικώς αλλά υπερκοσμίως, μη τα ημέτερα αλλά τα του Ημετέρου, μάλλον δε τα του Δεσπότου». Δηλαδή, όχι να τιμούμε τους εαυτούς μας αλλά να τιμούμε το Χριστό τον Δεσπότη. «Μη τα της ασθενείας αλλά τα της ιατρείας, μη τα της πλάσεως αλλά τα της αναπλάσεως».

Αυτό είναι το πραγματικό περιεχόμενο της εορτής των Χριστουγέννων και μ’ αυτό τον τρόπο πρέπει οι χριστιανοί να εορτάζουμε αυτή την αγία ημέρα.

 

Ομιλητής: Μιχάλης Μαυροφοράκης

Απομαγνητοφώνηση: Θανάσης Αναστασίου.

Δημιουργία αρχείου: 21-12-2006.

Τελευταία μορφοποίηση: 17-12-2015.

ΕΠΑΝΩ