Αποφάσισες να αγοράσεις έναν υπολογιστή.  Σαν καλός και σοφός αγοραστής, ξεκινάς μια έρευνα διαδικτυακή για πληροφορίες, συγκεντρώνεις συστάσεις για αυτό το τόσο σημαντικό απόκτημα.  Λειτουργείς ορθολογιστικά. Μαθαίνεις, συγκρίνεις, ρωτάς, και ζυγίζεις τις επιλογές σου.  Αφού τα έχεις κάνει όλα αυτά, παίρνεις μια απόφαση.

Ο ορθολογισμός άπτεται της ικανότητάς μας στο ζύγισμα, στην διαλογή, στην σύγκριση, την κρίση και τα παρεμφερή.  Μου αρέσει να το φαντάζομαι σαν την ικανότητα να βρίσκουμε τους κατάλληλους καρπούς που είναι να φέρουμε πίσω στην φυλή. Ίσως εξελίσσεται σε κάτι πολύ πιο σύνθετο, όμως στο πιο βασικό του επίπεδο, πάντα θα είναι το μάζεμα καρπών.  Ελάχιστα έχει να κάνει με «πίστη».

Δεν μπορούμε όμως να «επιλέξουμε» Θεό, για τον απλούστατο λόγο πως δεν αποτελεί ένα κομμάτι μιας μεγαλύτερης ομάδας.  Δεν μπορούμε να διαλέξουμε Θεό, για τον ίδιο λόγο που δεν μπορούμε να διαλέξουμε τον ουρανό ή τον ήλιο.  Με τον ουρανό και τον ήλιο μπορούμε να φαντασθούμε άλλους πλανήτες και να εικάζουμε πως οι ουρανοί οι δικοί τους ίσως είναι καλύτεροι, όμως ο Θεός είναι ο μόνος Θεός, και δεν υπόκειται στο «τι θέλουμε εμείς να ψωνίσουμε».

Μία δυσκολία βέβαια είναι πως «Θεός» έχει γίνει το όνομα που έχει αποδοθεί σε μια έννοια που είναι όντως αντικείμενο επιλογής – μία από τις πολλές εκδοχές από τις οποίες διαλέγουμε.  Η σχέση που έχουμε με ένα τέτοιο «Θεό» δεν είναι πίστη.  Μάλλον είναι μια αυτοπεποίθηση για το ατομικό μας κριτήριο.  Αυτό που πολλοί θα το περιέγραφαν ως «θρησκευτική» αναζήτηση, πολύ συχνά δεν είναι παρά ένα «σερφάρισμα» πάνω στις κορφές του θρησκευτικού κόσμου (ή μήπως του «πνευματικού;) και ένα κορφολόγημα ιδεών από εδώ και από εκεί.

Ίσως διαβάσουμε κάπου πως η πίστη είναι ζήτημα της καρδιάς – δήλωση που μπορεί να μας αφήσει ακόμα πιο μπερδεμένους, διότι στην σύγχρονη γλώσσα, η «καρδιά» είναι συνώνυμη με «αισθήματα». Τίποτε δεν είναι τόσο εφήμερο όσο τα αισθήματα – είναι η βάση για σύντομες εμπειρίες και ελάχιστα κάτι άλλο.

Ίσως υπάρχουν αποφάσεις εντός τους ζητήματος της πίστης, όμως αυτές είναι αποφάσεις που σχετίζονται με τον εαυτό μας, παρά με τον Θεό.  «Πίστη» είναι ως επί το πλείστον αυτό που κάνουμε, ΑΦΟΥ έχουμε πιστέψει πως υπάρχει ο Θεός.

Βέβαια, η λέξη «Θεός» είναι ένας πολύ αόριστος όρος – ή, είναι τόσες πολλές οι έννοιές της, που σαν λέξη είναι μάλλον άχρηστη.  Όταν ειπωθεί το «Θεός», αμέσως προκύπτει το ερώτημα «Ποιός Θεός;» και ήδη πήραν άλλη τροπή τα πράγματα, διότι αν ο Θεός είναι Ένας, τότε το ερώτημα «Ποιός Θεός;» δεν έχει νόημα σαν ερώτημα.

Προ ετών, με σκηνικό ένα «κοκτέιλ πάρτι» Αγγλικανών, κάποιος με πλησίασε (φορούσα τότε το ιερατικό λευκό κολάρο) και από το πουθενά, άρχισε ξαφνικά να διατυπώνει τι πίστευε περί Θεού – μερικά εκ των οποίων δεν ήσαν παρά ανόητα, κουλτουριάρικα φληναφήματα.  Η ανταπόκρισή μου ήταν απλή: «Τότε μήπως είσαι προφήτης;»   Μπερδεύτηκε, και με ρώτησε τι εννοούσα.  Του εξήγησα: «Μόνο ένας δυνατός προφήτης θα μπορούσε να κάνει τέτοιες διατυπώσεις σχετικά με τον Θεό.  Εγώ όμως είμαι Χριστιανός, και δεν μου λέει το παραμικρό, το τι νομίζεις ότι πιστεύεις για τον Θεό.  Ο Θεός δεν είναι ζήτημα για σπέκουλα. Ο Ίδιος αποκαλύπτει τον Εαυτό Του.»  Δεν ήμουν ιδιαίτερα αγαπητός στους κύκλους των κοκτέιλ πάρτι…

Ο Χριστιανός δεν μπορεί να ξεκινά με «πίστη στον Θεό», για τον απλούστατο λόγο πως κάτι τέτοιο αφ’ εαυτού του δεν έχει κανένα νόημα.  Εμείς ξεκινάμε με τον Ιησού.  Αυτό που συναντάμε στον Ιησού είναι ένα μήνυμα σχετικό με τον Θεό, το οποίο όμως έχει νόημα:  ο Θεός είναι ο Ένας, το Οποίον ο Ιησούς ονομάζει «Πατέρα». Ιδού η μαρτυρία του:

«27 Πάντα μοι παρεδόθη υπό του πατρός μου· και ουδεὶς επιγινώσκει τον υιὸν ει μη ο πατήρ, ουδὲ τον πατέρα τις επιγινώσκει ει μη ο υιός καὶ ώ εὰν βούληται ο υιὸς αποκαλύψαι.»  (Ματθ.11:27)

και αυτή:

«18 Θεὸν ουδεὶς εώρακε πώποτε· ο μονογενὴς υιὸς ο ών εις τον κόλπον του πατρός, εκείνος εξηγήσατο.»  (Ιωαν.1:18)

Ούτε μπορούμε να δηλώνουμε ασφαλώς, πως πιστεύουμε στον «Θεό της Βίβλου».  Ο Θεός γίνεται γνωστός μέσα στις Γραφές, αλλά μόνο όπως αναγιγνώσκεται διά του Χριστού.  Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τον «Θεό προ Χριστού», διότι δεν υπάρχει μια τέτοια γνώση.  Υπάρχουν εκδοχές μιας αντίληψης που εμείς ονομάζουμε «Θεό» – την οποία εξάγουμε διαβάζοντας ή συμπεραίνοντας μέσα από στις Γραφές – και εν συνεχεία σπεύδουμε να «επικολλήσουμε» τον Χριστό μέσα σε εκείνη την αντίληψη. Αυτό όμως είναι σοβαρότατο λάθος, γεννημένο –νομίζω– από την τάση μας να θέλουμε να χαρτογραφούμε τα πράγματα με ένα γραμμικό, ιστορικό τρόπο.  Όμως ο Θεός δεν είναι ούτε γραμμικός ούτε ιστορικός.  Μπορούμε να πούμε πως ο Θεός εισέρχεται στην Ιστορία την στιγμή του Ιησού Χριστού.  Ό,τι μας έγινε γνωστό εν Χριστώ δεν είχε ποτέ πριν ιδωθεί, ούτε φανταστεί. Μόνο φευγαλέα περνούσαν σκιές μπροστά από τα μάτια μας, με μια σπάνια εξαίρεση:  

 «…17 αμὴν γαρ λέγω υμίν ότι πολλοὶ προφήται και δίκαιοι επεθύμησαν ιδείν ά βλέπετε, και ουκ είδον, και ακούσαι ά ακούετε, και ουκ ήκουσαν.»  (Ματθ.13:17)

Και η εξαίρεση:

«55 και ουκ εγνώκατε αυτόν· εγὼ δε οίδα αυτόν. και εὰν είπω ότι ουκ οίδα αυτόν, έσομαι όμοιος υμών ψεύστης· αλλ' οίδα αυτὸν και τον λόγον αυτού τηρώ. 56 Αβραὰμ ο πατὴρ υμών ηγαλλιάσατο ίνα ίδη την ημέραν την εμήν, και είδε και εχάρη.»  (Ιωαν.8:55-56)

Αλλά ο Χριστός δεν μας δείχνει τον Θεό σαν Κάποιον χωριστά από τον Εαυτόν Του.  Όταν Του ζητήθηκε να τους δείξει τον «Πατέρα», έδειξε τον Εαυτόν Του, λέγοντας «όποιος έχει δει Εμένα, έχει δει τον Πατέρα». Μιλούμε Τριαδικά, όχι επειδή βλέπουμε «Τριάδα», αλλά επειδή ο Χριστός μας δίδαξε να μιλούμε κατ’ αυτόν τον τρόπο. «Τριάδα» είναι ο τρόπος που μιλούμε για όσα μας αποκαλύπτει ο Χριστός, ο «Υιός του Πατρός».

Η πίστη μας στον Θεό αρχίζει με τον Ιησού.  Ο θάνατός Του και η Ανάστασή Του – το Πάσχα Του – είναι αυτά που αποκαλύπτουν όσα ποτέ δεν θα μπορούσαμε αλλιώς να γνωρίσουμε.  Το Πάσχα είναι Ο-Θεός-εν-τω-κόσμω-κάνοντας-γνωστό-τον-Εαυτόν-Του. Όσο πιο πλήρως ενωνόμαστε με το Πάσχα του Χριστού, τόσο πιο πλήρως γνωρίζουμε και κατανοούμε Ποιός είναι (και ποιοι είμαστε).  Το Πάσχα του Χριστού είναι το νόημα της αγάπης, η καρδιά όλων των εντολών, το ταξίδι προς τον Θεό, και το ταξίδι του Θεού προς εμάς.

Η πίστη είναι η αποδοχή του Πάσχα του Χριστού και η σταθερή προσκόλληση στην ζωή που αυτό αποκαλύπτει.  Στο πρακτικό επίπεδο της ζωής μας, το Πάσχα του Χριστού είναι το περιεχόμενο της λέξεως «Θεός», όταν χρησιμοποιείται σωστά από Χριστιανό.  Διότι το «Θεός» δεν ονοματίζει κάτι το αφηρημένο ή κάποια σύλληψη.  Θεός είναι ο Μονογενής του Πατρός, ο ενωμένος με την δική μας φύση, ο μαρτυρήσας, ο αποθνήσκων, ο θανάτω θάνατον πατήσας, ο ελευθερώσας τους αιχμαλώτους και τοποθετών αυτούς κοντά Του σε ουράνιους τόπους, ενώνοντάς τους έτσι με τον Πατέρα, δια του Υιού, από το Άγιο Πνεύμα. Είναι η ζωή του Ιησού βιούμενη μέσα μας.

Η λογική μας έχει πολλές χρήσεις – ενδεχομένως  ορισμένες να είναι και κατάλληλες για να θεολογούμε.  Η πίστη όμως είναι μια εγκατάλειψη, υπέρ του έργου του Χριστού και του Πάσχα Του.

Έχω βρεθεί ενώπιον αρκετών εκατοντάδων θανάτων διαχρονικά. Σε μερικά περιστατικά έχω δει τον θάνατο σαν έναν αγώνα, σαν κάτι που –μάταια- προξενούσε φόβο και αντίσταση.  Έχω δει πολλούς – μάλλον τους περισσότερους – να πεθαίνουν ευρισκόμενοι σε κωματώδη κατάσταση, είτε φυσιολογική είτε προκαλούμενη.  Έχω όμως παρευρεθεί και σε έναν αριθμό ατόμων τα οποία αντιμετώπιζαν τον θάνατο χωρίς φόβο, «αφήνοντας» τον εαυτόν τους σε αυτόν, καταθέτοντας την ζωή τους στα χέρια ενός καλού Θεού. Οι περισσότεροι δεν είχαν κάποια σαφή διαβεβαίωση πέρα από το τέλος που έβλεπαν μπροστά τους.  Παρ’ όλα αυτά, παρέδιδαν τον εαυτόν τους στην απαλή αγκαλιά, την οποία δεν μπορούσαν ούτε να διεισδύσουν ούτε να κατανοήσουν.

Αυτή η κίνηση πάντα μου φαινόταν ως μια πράξη που εκφράζει ικανά την πίστη.  Είναι μια κίνηση κατά την οποία αφοσιώνονται σε κάτι που δεν είναι δυνατόν να κατανοηθεί πριν την ώρα του.  Έτσι, δεν μπορεί ποτέ να είναι ζήτημα επιλογής. Στην περίπτωση εκείνων των αγαπημένων ψυχών, υπήρχε αρκετή πίστη ώστε να κάνουν με εμπιστοσύνη εκείνη την κίνηση. Αυτό, πιστεύω πως είναι η Χάρις. 

Ας ήσαν μάρτυρες της Αναστάσεως του Χριστού οι Απόστολοι. Όταν κανείς κοιτάει κατάματα τον δικό του θάνατο και τηρεί την υπόσχεσή του, μπορούμε να παραδιδόμαστε στην οδό του Πάσχα Εκείνου.  Πιστεύω πως αυτό είναι το νόημα της λέξης «πίστη».