Εάν το φαινόμενο της woke κουλτούρας επαγγέλλεται ένα είδος χειραγωγημένης και υποταγμένης αφύπνισης του ιντερνετικού, κατά βάση, όχλου, εκ προοιμίου προτείνω να διαβάσετε το βιβλίο του Γιώργου Πανόπουλου, όχι ως κάποια αντι-woke εποπτεία του φαινομένου, αλλά ως μια πρώιμη μπροντελική ματιά από ψηλά, στις εκτενείς χωρικές, δηλαδή παγκόσμιες, διαστάσεις του, με τη συγγραφικά ενδελεχή και εμβριθή εξέτασή του. Λέω πρώιμη, διότι το φαινόμενο βρίσκεται στην εξέλιξή του και προϋποθέτει τόλμη και σοβαρότητα για να το καταγράψεις. Ο συγγραφέας μας διαθέτει και τις δύο αρετές ή απλώς προϋποθέσεις. Εξηγώ παρακάτω τη θέση μου.

Ένιωθα την ανάγκη και την αμηχανία να συγκροτήσω ένα ευγενικό και εμπεριστατωμένο αντεπιχείρημα στο τσουνάμι της πολιτικής ορθότητας, που έχει επιφέρει αναίτια και άλογη αναστάτωση -ας το εκφράσω επιεικώς- σε όλον τον δυτικό πολιτισμό. Διάβασα, λοιπόν, τυχαία στα ΜΚΔ ένα κείμενο του Γιώργου Πανόπουλου σχετικά με τη woke κουλτούρα. Σε αυτό το κείμενο διέκρινα μια βαθύτερη ανάγνωση του φαινομένου, καθώς η τυραννία των ολίγων, στην οποία αναφερόταν, εξέφραζε εύστοχα τη βαρβαρότητα της νέας τάξης που εδραιώνεται μέσω ενός ιδεολογικού ή αξιακού, αν προτιμάτε, μορφώματος, που σαν αγριεμένος λύκος ουρλιάζει στην εξώθυρα της κοινωνίας μας και της δημοκρατίας καθεαυτήν.

Δεν συνέδεσα το όνομα του συγγραφέα με τη γνωστή από τα μίντια φυσιογνωμία του δημοσιογράφου, μετέπειτα αστρολόγου και νυν συμβούλου ψυχικής υγείας, αλλά, ακόμη και όταν μου την επιβεβαίωσαν, δεν βρήκα λόγο να αλλάξω τη γνώμη μου για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του οξυδερκούς κειμένου του· au contraire, που λένε και οι Γάλλοι, τον αναζήτησα για να του προτείνω να συγγράψει βιβλίο περί το θέμα του συγκεκριμένου πολιτισμικού και επιστημολογικού σολοικισμού, που έχει διχάσει με έναν απόλυτο μανιχαϊσμό (πώς αλλιώς άλλωστε;) όχι μόνο τη σύγχρονη δυτική ηθική φιλοσοφία, αλλά και την πολιτική και ακαδημαϊκή κοινότητα. Τι ή ποιος εξουσιοδοτεί τους ημιμορφωμένους μονομάχους της οιονεί πολιτικής ορθότητας να στέκονται με σιγουριά στη σωστή πλευρά της ιστορίας και οι πολλοί, ή έστω οι…. περισσότεροι, να θεωρούμαστε βαλτωμένοι σκοταδιστές στη λάθος πλευρά της, επειδή θεωρούμε τη γνώση και την αλήθεια ως προϋπόθεση για τη δημοκρατική κοινωνία;

Ο Γιώργος Πανόπουλος αποδέχτηκε την πρόταση της συγγραφής του δοκιμίου ή της μονογραφίας και το ανά χείρας βιβλίο δικαίωσε την προσδοκία μου με το παραπάνω, εφόσον μπορεί κανείς να διατρέξει αφηγηματικά την ιστορία εξαρχής· αφενός από το πώς αναδύθηκε η πολιτική ορθότητα και κατά πόσο μπορεί να εκληφθεί ως πρόοδος και αφετέρου να ενημερωθεί περί της μεταμόρφωσης της πολιτικής ορθότητας σε κουλτούρα woke, δηλαδή εγρήγορσης και επαγρύπνησης, σαν τους γραβατωμένους γιαχωβάδες, οι οποίοι πουλούσαν κάποτε στις γωνίες το περιοδικό «Ξύπνα!». Θα μας θυμίσει την εν αρχή αθωότητα του #Me too και τη διολίσθηση της καταγγελίας σε απόδειξη, αλλά, για δες, κόσμε: ο Kevin Spacey είναι αθώος! Και τι είναι αυτή η cancel culture, η διάθεση ακύρωσης της κουλτούρας, με τις πρακτικές στυγνής και φασιστικής λογοκρισίας στα πανεπιστήμια, στην τέχνη, στη γνώση; Ο Πανόπουλος είναι ατρόμητος, ρωμαλέος και στιβαρός. Παίρνει από το χέρι τον αναγνώστη και τον καθίζει απέναντί του με καλοπροαίρετη διάθεση για διάλογο. Δεν φοβάται τα θέματα, μιλάει για το ισλάμ χωρίς να είναι ισλαμοφοβικός, αναφέρεται στις εργασίες του φιλόσοφου Richard Dawkin και στον «αμαρτωλό» Salman Rushdie, τολμά να θίξει κριτικά ακόμη και τη νεομαρξιστική Σχολή της Φρανκφούρτης του δασκάλου μου Jean-Marie Vincent (1934-2004). Με πολλή σοβαρότητα διαφωτίζει στο ίδιο πλαίσιο αναφοράς το ζήτημα των μελλοντικών γενεών, καθώς εστιάζει την προσοχή μας στην άγρια χειραγώγηση των παιδιών και στην άκριτη σεξουαλικοποίησή τους από γονείς και δασκάλους, που έχουν παντελή άγνοια του προβλήματος και δεν επιθυμούν να το κατανοήσουν στ’ αλήθεια, καθώς το σύμπαν της παραιτημένης σκέψης και ζωής τους καθορίζεται από την υποβοήθηση του Prozac και του Xanax.

Αν θέλετε, λοιπόν, να είστε ενημερωμένοι πολίτες περί την πολύτροπη τυραννία της πολιτικής ορθότητας, την ορολογία και τους νεολογισμούς που τη συνοδεύουν, αν θέλετε να κατανοήσετε ολοκληρωμένα την trans φάση του παγκοσμιοποιημένου δυτικού πολιτισμού, χωρίς γλωσσικές ή εννοιολογικές σκιές και χωρίς υπαινιγμούς, διαβάστε το βιβλίο του Γιώργου Πανόπουλου, ενός συγγραφέα στοχαστικού και συνάμα πολυπράγμονος, που αναφέρεται με ακομπλεξάριστη φυσικότητα στις drag-queens ως τρανς ιεραπόστολους τής με το στανιό νέας επιστημολογικής (επιμένω) τάξης, στην ερώτηση περί τον ορισμό της γυναίκας που εκβάλλει στην άνυδρη έρημο του παράλογου.

Περιηγηθείτε στις διαδικτυακές παραπομπές του συγγραφέα· για μένα, λόγου χάρη, οι παραπομπές υπήρξαν τόσο το έναυσμα να διαπιστώσω τα ειλικρινή κίνητρα του Πανόπουλου όσο και τα τεκμήρια του στοχασμού του. Δηλαδή, επειδή δεν γνώριζα πολλά πράγματα, όπως ότι έχει εξαπολυθεί κυνήγι εις βάρος της Σκοτσέζας φιλοσόφου Kathleen Stock ή της διάσημης συγγραφέως J. K. Rowling, που θεωρούνται, από τους φασίστες λογοκριτές της πολιτικής ορθότητας, μάγισσες, λόγω των απόψεών τους περί τη φυλομετάβαση ή γενικότερα τη διεμφυλικοκρατία (transgenderism), ούτε και περί την Κριτική Θεωρία γύρω από ζητήματα της φυλής (Critical Race Theory, CRT), νιώθω λίγο παραπάνω περήφανος για την έκδοση αυτού του βιβλίου, επειδή είναι και διδακτικό για όποιον έχει διάθεση να μάθει, να ενημερωθεί και να μη μένει ενεός μπροστά στις βραβεύσεις τρανς καλλίπυγων αντρών σε καλλιστεία καλλονών γυναικών, ούτε μπροστά τα χρυσά μετάλλια αποτυχημένων και πολύ μέτριων αντρών αθλητών που δήλωσαν τρανς, για να ανέβουν στο ψηλό βάθρο. Δεν αδικούμε τις γυναίκες;

Δεν πρόκειται βέβαια για ένα βιβλίο κοινωνιολογικό ή εφαρμοσμένης ηθικής, αλλά για ένα βιβλίο στοχαστικής παρατήρησης και αποτύπωσης του τι συμβαίνει στον σύγχρονο δυτικό πολιτισμό. Όσοι/ες δεν αντιλαμβανόμαστε ότι το φαινόμενο της woke κουλτούρας πλασάρεται ως συνέχεια της μαοϊκής πολιτιστικής επανάστασης και ότι η εκμετάλλευση μιας δυνητικής θυματοποίησης μπορεί να είναι κερδοφόρος για όσους κλαίγονται πειστικά, όπως η επιχείρηση που έχουν στήσει οι δήθεν κατατρεγμένοι woke γαλαζοαίματοι, πρίγκιπας Χάρι και Μέγκαν Μαρκλ, ή η εικοσάχρονη Σουηδή Ζαν ντ’ Αρκ της κλιματικής αλλαγής, Γκρέτα Τούνμπεργκ, μπορούμε να δούμε και τούτη την άποψη που υπογράφει ο πολυσχιδής Γιώργος Πανόπουλος· σπούδασε φιλολογία, δημοσιογραφία και ψυχολογία και η διεπιστημονική εργαλειοθήκη του εμπλούτισε το βλέμμα του, ώστε να αναλύει την πραγματικότητα όχι μόνο θεωρητικά, αλλά και πρακτικά, δηλαδή εφαρμοσμένα.

Ο συγγραφέας είναι αποκαλυπτικός της αγωνιστικής ευαισθησίας του και της αποφασιστικότητάς του να προσφέρει την πλήρη εικόνα της πολυμεταβλητής πραγματικότητας στους νέους, ή σε όσους δεν είναι εφοδιασμένοι με τον απαραίτητο εννοιολογικό εξοπλισμό. Έχει τολμήσει να καταθέσει τη σκέψη του σε ένα βιβλίο που προσφέρεται αβίαστα ως αφετηρία για αντίρρηση και για διάλογο σε κάποια επίπεδα, αλλά κυρίως για αναστοχασμό και προώθηση της αυτογνωσίας μας. Αν μη τι άλλο, ο πλούτος των αναφορών σε πραγματολογικά στοιχεία, έννοιες, τυπολογίες, ονόματα, καταστάσεις και γεγονότα ανάγουν τον Γιώργο Πανόπουλο αφενός σε επιστημονικό παρατηρητή των συλλογικών ταυτοτήτων και της ανθρώπινης συμπεριφοράς και αφετέρου σε κριτικό φωτογράφο που κάνει τις καίριες λήψεις του από τις κοσμοπολίτικες κορυφές των megacities, όπως είναι το Burj Kalifa, το London Eye, το Empire State Building και όχι από κάποιον επαρχιωτικό λοφίσκο της Ψωροκώσταινας.

Αν μπορείτε να συμφιλιωθείτε με αυτή την εναργή ματιά, που απαιτεί και την εκ μέρους σας σοβαρή αναγνωστική εμπλοκή, μόνον όφελος θα έχετε ως σκεπτόμενοι αναγνώστες.

Σημείωση

* Ο Κώστας Θεολόγου (Θεσσαλονίκη 1960) είναι καθηγητής Ιστορίας και Φιλοσοφίας του Πολιτισμού στο ΕΜΠ, Διευθυντής του Τομέα Ανθρωπιστικών, Κοινωνικών Επιστημών και Δικαίου στη Σχολή ΕΜΦΕ ΕΜΠ και Συντονιστής της Θεματικής Ενότητας «Κοινωνική Θεωρία και Νεωτερικότητα» στη Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών του ΕΑΠ.