«Άγγελος γαρ κατά καιρόν κατέβαινεν εν τη κολυμβήθρα και ετάρασσε το ύδωρ». (Ιω. ε', 4)

Στην κολυμβήθρα (στις στοές) τής Βηθεσδά πού υπήρχε στην προβατική πύλη «κατέκειτο πλήθος πολύ τών ασθενούντων» πού περίμεναν την κάθοδο τού αγγέλου για να απαλλαγούν από την αρρώστια τους. Αυτήν την κολυμβήθρα επισκέφθηκε και ο Χριστός και θεράπευσε τον κατάκοιτο, πού υπέφερε τριάντα οκτώ χρόνια. Τότε που ο άνθρωπος αυτός δεν είχε άνθρωπο για να τον βάλη πρώτον στην κολυμβήθρα, μετά την ταραχή τού ύδατος από τον Άγγελο, τότε συνάντησε τον Θεάνθρωπο Χριστό. Τότε που δεν μπορούσε να εισέλθη στην κολυμβήθρα, μετά την κάθοδο τού αγγέλου, αξιώθηκε να συναντήση τον Κύριο τών αγγέλων.

Οι άγιοι Πατέρες βλέπουν ένα συσχετισμό μεταξύ τής κολυμβήθρας τής Βηθεσδά και τής κολυμβήθρας τής Εκκλησίας, δηλαδή τού αγίου Βαπτίσματος. Ο ιερός Χρυσόστομος λέγει ότι ο Χριστός με το θαύμα αυτό κάνει έναν υπαινιγμό τού μυστηρίου τού Βαπτίσματος. Δεν έχουν γραφή αυτά απλά και τυχαία, αλλά εικονίζουν και υποτυπώνουν όσα ανάγονται στο μέλλον. «Έμελλε βάπτισμα δίδοσθαι, πολλήν δύναμιν έχον και δωρεάν μεγίστην, βάπτισμα πάσας αμαρτίας καθαίρον και αντί νεκρών ζώντας ποιούν».

Τα νερά τής Βηθεσδά είχαν θαυματουργικές και όχι ιαματικές ιδιότητες, διότι δεν γίνονταν καλά όλοι όσοι εισέρχονταν, αλλά ο πρώτος πού εισερχόταν, μετά την ταραχή τού ύδατος από τον άγγελο. Όμως, το ύδωρ τού Βαπτίσματος δέχεται την άκτιστη ενέργεια τού Θεού, δια τής οποίας ο άνθρωπος γίνεται μέλος τού Σώματος τού Χριστού. Η κολυμβήθρα τού Βαπτίσματος είναι η μήτρα τής Εκκλησίας. Όπως στην μήτρα τής μητέρας συλλαμβάνεται, κυοφορείται και γεννάται ο άνθρωπος, έτσι και στην κολυμβήθρα, την πνευματική μήτρα τής Εκκλησίας συλλαμβάνεται, κυοφορείται και γεννάται πνευματικά ο άνθρωπος και γίνεται μέλος τής Εκκλησίας. Στην κολυμβήθρα τής Βηθεσδά γίνονταν θαύματα που συνέβαιναν σε έναν άνθρωπο κάθε φορά, σε μια δεδομένη στιγμή και με την ενέργεια τού αγγέλου. Με την εμφάνιση όμως τού Χριστού όλες αυτές οι συνθήκες άλλαξαν. Αυτός ο Ίδιος ο Χριστός είναι η σωτηρία, η οποία προσφέρεται σε όλους και σε κάθε χρονική στιγμή, αρκεί να το θελήση ο άνθρωπος.

Επειδή όμως το άγιο Βάπτισμα είναι το εισαγωγικό μυστήριο και δι' αυτού γινόμαστε μέλη τής Εκκλησίας, γι' αυτό η Κολυμβήθρα τής Βηθεσδά συμβολίζει την Εκκλησία τού Χριστού. Μέσα στην Εκκλησία υπάρχει διαρκώς η Χάρη τού Τριαδικού Θεού και ιατρεύει τους ανθρώπους. Βηθεσδά θα πη οίκος ελέους και ακριβώς αυτό είναι η Εκκλησία. Τα πάντα μέσα σε αυτήν είναι μυστήριο, γι' αυτό και γίνονται διαρκώς θαύματα. Και ένα «Κύριε ελέησον» που λέγει κανείς με πίστη γίνεται αιτία λήψεως τής θείας Χάριτος. Η Εκκλησία είναι μια διαρκής Πεντηκοστή, μέσα στην οποία θεραπεύονται οι άρρωστοι και ανασταίνονται οι νεκροί. Αισθανόμαστε την Εκκλησία ως θεραπευτήριο, όπου θεραπεύουμε τις πνευματικές μας ασθένειες.

Με την ευκαιρία αυτή πρέπει να τονισθή ότι κατά την περίοδο τού Πεντηκοσταρίου γίνεται ανάγνωση τού Ευαγγελίου τού Ιωάννου τού Θεολόγου στην θεία Λειτουργία. Αυτό γίνεται για δύο βασικούς λόγους.

Πρώτον, γιατί το τέταρτο Ευαγγέλιο στην πρώτη Εκκλησία προοριζόταν για τους πνευματικά τελειοτέρους Χριστιανούς, οι οποίοι είχαν καθαρίσει την καρδιά τους από τα πάθη και ήταν ικανοί να διδαχθούν τα μυστήρια τής Βασιλείας τού Χριστού. Στο Ευαγγέλιο αυτό αναφέρονται λίγα θαύματα, πού έκανε ο Χριστός, τα οποία συνδέονται με τα βασικά Μυστήρια τής Εκκλησίας, είναι υψηλό Ευαγγέλιο, αφού παρουσιάζονται οι αλήθειες ότι ο Χριστός είναι ο Λόγος τού Θεού, το Φως και η Ζωή τών ανθρώπων. Μελετώντας κανείς το τέταρτο Ευαγγέλιο αισθάνεται καλά αυτό πού λέγει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ότι ο Χριστός «Θεός ων προαιώνιος δι' ημάς και Θεολόγος εγεγόνει». Ο Χριστός είναι ο πραγματικός Θεολόγος, διότι ως Λόγος τού Θεού μάς φανέρωσε το Όνομα τού Θεού Πατρός και την Βουλή Του.

Δεύτερον, διαβάζεται το τέταρτο Ευαγγέλιο αυτήν την περίοδο, διότι το Μέγα Σάββατο, όπως είναι γνωστό, γίνονταν οι ομαδικές Βαπτίσεις τών νέων Χριστιανών. Οι πιστοί παρακαλούσαν όλη την Σαρακοστή για τους Κατηχουμένους και για τους προς το άγιο Φώτισμα ευτρεπιζομένους, ώστε να καθαρισθούν από τα πάθη, να απαλλαγούν από τις μεθοδείες τού διαβόλου και να λάβουν «φωτισμόν γνώσεως και ευσεβείας». Το Βάπτισμα άλλωστε λέγεται Φώτισμα, γιατί οι άνθρωποι λαμβάνουν το πραγματικό Φως, τον Χριστό και είναι οι πραγματικά φωτισμένοι. Άρα, οι Κατηχούμενοι περνούσαν από το στάδιο τής καθάρσεως, κατά το οποίο διδάσκονταν να διακρίνουν τις ενέργειες τού Θεού από τις ενέργειες τών κτισμάτων και μάλιστα τού διαβόλου. Αυτό γινόταν με την ανάγνωση τών τριών πρώτων Ευαγγελίων. Μετά το άγιο Βάπτισμα, αφού ελάμβαναν τον φωτισμό, μπορούσαν να καταλάβουν το βαθύτερο νόημα τού λόγου τού Θεού –ενωμένοι με τον Χριστό– γι' αυτό αυτήν την περίοδο διαβαζόταν το κατ εξοχήν θεολογικό αυτό Ευαγγέλιο.

Ο εσωτερικός σύνδεσμος τού Ευαγγελιστού Ιωάννου με τον Χριστό πού φαίνεται και από το ότι έπεσε στο στήθος Του κατά το Μυστικό Δείπνο και με την Παναγία την οποία πήρε στο σπίτι Του σαν δώρο τού Χριστού σε αυτόν, μάς έδωσε αυτό το θεολογικό Ευαγγέλιο, που η Εκκλησία καθόρισε να διαβάζεται αυτήν την περίοδο, που πλέει στην αναστάσιμη χαρά.

Από όσα αναφέρθηκαν φαίνεται καθαρά ότι η πνευματική ζωή είναι μια διαρκής πρόοδος. Δεν υπάρχει τέλος στην πνευματική ζωή, αλλά διαρκής τελείωση. Ο άνθρωπος από την κάθαρση τής καρδιάς, προχωρεί στον φωτισμό τού νου και έπειτα εισέρχεται στην θεωρία (θέα) τού Θεού, που δεν έχει τέλος. Ο άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης λέγει χαρακτηριστικά: «Τής αρετής είς όρος εστι, το αόριστον». Και αλλού λέγει: «Επί δε τής αρετής ένα τελειότητος όρον εμάθομεν, το μη έχειν αυτήν όρον». Αυτή η πρόοδος έχει σχέση με την αίσθηση τής αμαρτωλότητος και την βίωση τής μετανοίας.

Ακόμη, η ανάγνωση τού Ευαγγελίου έχει μεγάλη σημασία για την πνευματική ζωή, αλλά η κατανόησή του δεν εξαρτάται από την γνωσιολογική μας ικανότητα, αλλά από την πνευματική μας κατάσταση. Είναι ανάλογη με τον βαθμό φωτισμού που έχουμε. Επίσης, η ερμηνεία τού Ευαγγελίου προσφέρεται αυθεντικά από την Εκκλησία στα μέλη της και μάλιστα κατά την διάρκεια τής θείας Λατρείας και στο πνεύμα τής Λατρείας. Δεν μπορεί κανείς να δίνη αυθαίρετες ερμηνείες. Οι αιρετικοί δεν είναι δυνατόν να το ερμηνεύσουν καλά.

Επίσης, είναι φοβερό να έχουμε δεχθή το Άγιο Βάπτισμα –το Φώτισμα– και όμως να μην έχουμε εισέλθη ακόμη στο στάδιο τής καθάρσεως και να βασανιζόμαστε από την κατάσταση τής ακαθαρσίας.

Παραμένοντας στην πνευματική Βηθεσδά, την Εκκλησία που είναι Οίκος Ελέους, έχοντας το πνεύμα τής διαρκούς και φλογεράς μετανοίας, θα δεχθούμε την επίσκεψη τού Θεανθρώπου Χριστού, πού θα θεραπεύση και θα φωτίση την ύπαρξή μας.