• 1. Η ιστορία που εξετάζουμε

• 2. Οι απορίες που εγείρονται

• 3. Απαντήσεις

• 4. Αποσπάσματα πατέρων για το θέμα

1. Η ιστορία που εξετάζουμε

Θα ξεκινήσουμε με την ιστορία αυτή, που έχει καταγραφεί από τον Ευαγγελιστή Ματθαίο στο κεφάλαιο 8/η, από τον Μάρκο στο 5/ε κεφάλαιο, και από τον Λουκά, στο κεφάλαιο 8/η.

Το περιστατικό αυτό, για μεν τους πιστούς δημιουργεί απορίες, για δε τους απίστους, νομίζουν ότι αποτελεί ευκαιρία να χτυπήσουν την Αγία Γραφή. Ας δούμε λοιπόν πρώτα το περιστατικό, και μετά θα το εξετάσουμε. Επιλέξαμε την αφήγηση του Μάρκου, (8/η: 1-20), επειδή νομίζουμε ότι είναι αναλυτικότερη στο ζήτημα που μας απασχολεί:

"1. Και ήρθαν στην αντίπερα όχθη της θάλασσας, στη χώρα των Γαδαρηνών. 2. Και καθώς βγήκε από το πλοίο, τον συνάντησε αμέσως ένας άνθρωπος από μέσα από τα μνήματα, που είχε ακάθαρτο πνεύμα.

3. Αυτός είχε την κατοικία του μέσα στα μνήματα, και κανένας δεν μπορούσε να τον δέσει ούτε με αλυσίδες· 4. επειδή, πολλές φορές είχε δεθεί με ποδόδεσμα και με αλυσίδες, αλλ' αυτός είχε σπάσει τις αλυσίδες, και είχε συντρίψει τα ποδόδεσμα· και κανένας δεν μπορούσε να τον δαμάσει· 5. και βρισκόταν πάντοτε, ημέρα και νύχτα, στα βουνά και στα μνήματα, κράζοντας και κατακόβοντας τον εαυτό του με πέτρες.

6. Βλέποντας, όμως, από μακρυά τον Ιησού, έτρεξε, και τον προσκύνησε· 7. και κράζοντας με δυνατή φωνή, είπε: Τι υπάρχει ανάμεσα σε σένα και σε μένα, Ιησού, Υιέ τού Ύψιστου Θεού; Σε ορκίζω στον Θεό, μη με βασανίσεις. 8. Επειδή, του έλεγε: Εσύ, το ακάθαρτο πνεύμα, βγες από τον άνθρωπο.

9. Και τον ρώτησε: Ποιο είναι το όνομά σου; Και απάντησε, λέγοντας: Το όνομά μου είναι λεγεώνα· επειδή, είμαστε πολλοί. 10. Και τον παρακαλούσε πολύ, να μη τους στείλει έξω από τη χώρα. 11. Ήταν μάλιστα εκεί, κοντά στα βουνά, μια μεγάλη αγέλη από γουρούνια, που έβοσκε· 12. και όλοι οι δαίμονες τον παρακάλεσαν, λέγοντας: Στείλε μας στα γουρούνια, για να μπούμε μέσα σ' αυτά.

13. Και ο Ιησούς αμέσως τους το επέτρεψε. Και αφού τα ακάθαρτα πνεύματα βγήκαν, μπήκαν μέσα στα γουρούνια· και η αγέλη όρμησε προς τον γκρεμό στη θάλασσα (ήσαν δε μέχρι 2.000), και πνίγονταν μέσα στη θάλασσα.

14. Και εκείνοι που έβοσκαν τα γουρούνια έφυγαν, και το ανήγγειλαν στην πόλη και στα χωράφια. Και βγήκαν για να δουν τι είναι αυτό που έγινε. 15. Και έρχονται στον Ιησού, και βλέπουν τον δαιμονιζόμενο, που είχε τη λεγεώνα, να κάθεται, και να είναι ντυμένος, και λογικευμένος· και φοβήθηκαν· 16. και εκείνοι που είδαν τα γεγονότα, τους διηγήθηκαν πώς έγινε το πράγμα στον δαιμονιζόμενο, και για τα γουρούνια.

17. Και άρχισαν να τον παρακαλούν να αναχωρήσει από τα όριά τους. 18. Και όταν μπήκε μέσα στο πλοίο, ο άλλοτε δαιμονιζόμενος τον παρακαλούσε να είναι μαζί του. 19. Όμως, ο Ιησούς δεν τον άφησε, αλλά του λέει: Πήγαινε στο σπίτι σου και στους οικιακούς σου, και ανάγγειλε σ' αυτούς όσα ο Κύριος έκανε σε σένα, και σε ελέησε.

20. Και αναχώρησε, και άρχισε να κηρύττει στη Δεκάπολη όσα ο Ιησούς έκανε σ' αυτόν· και όλοι θαύμαζαν"

2. Οι απορίες που εγείρονται

Η αφήγηση αυτή, κρύβει τόσα ζητήματα, που θα μπορούσαμε να γεμίσουμε βιβλία αν την αναλύαμε ικανοποιητικά. Ωστόσο εδώ θα ασχοληθούμε με ένα μόνο ζήτημα, που είναι και το θέμα του άρθρου μας. Θα εξετάσουμε τις βασικές απορίες που προκύπτουν από αυτή την αφήγηση, και που επικεντρώνονται σε δύο βασικές ερωτήσεις:

1. Γιατί ο Χριστός επέτρεψε στους δαίμονες να μπουν στα γουρούνια και να τα πνίξουν;

2. Γιατί τους έδωσε αυτό το δικαίωμα, αφού ως Θεός γνώριζε τι θα κάνουν; Ή μήπως δεν γνώριζε;

3. Τι έφταιγαν οι καημένοι ιδιοκτήτες των χοίρων, ώστε να πάθουν τέτοιο κακό, και να χαθούν 2000 ζώα τους, επειδή ο Χριστός έκανε μια "συμφωνία" με τους δαίμονες;

3. Απαντήσεις

Το πρώτο που πρέπει να θυμίσουμε, είναι ότι ο χοίρος ήταν απαγορευμένος στον Μωσαϊκό Νόμο να τρώγεται από τους Ισραηλίτες (Λευιτικό 11/ια: 7. Δευτερονόμιο 14/ιδ: 8). Η σάρκα και το αίμα του χοίρου, θεωρούντο από την Π.Δ. ως ειδωλολατρικές προσφορές και ως βδελύγματα (Ησαϊας 65/ξε: 4, 66/ξσ: 3,17. Α΄ Μακκαβαίων 1/α: 47). Επρόκειτο λοιπόν για κοπάδια χοίρων, που τα εκτρέφανε, και μέρος τους τα πουλούσαν σε Ισραηλίτες που παρέβαιναν τον Νόμο του Θεού, κάνοντάς τους να ασεβούν. Από την πλευρά αυτή λοιπόν, οι "καημένοι" οι χοιροβοσκοί, καθόλου δεν αδικήθηκαν, μια και οδηγούσαν ανθρώπους σε παράβαση του Νόμου του Θεού, με την εκτροφή και πώληση απαγορευμένων ζώων. Μια τέτοια συμπεριφορά από μέρους τους, ήταν αρκετή, για να δώσει στους δαίμονες νομικά δικαιώματα να ζητήσουν κάτι τέτοιο εναντίον τους, και να το παραδεχθεί αυτό ο Χριστός, με το να τους επιτρέψει να μπουν στους χοίρους.

Ας δούμε όμως και μερικές άλλες παραμέτρους του ζητήματος. Γιατί οι δαίμονες ζήτησαν να μπουν στους χοίρους, και μάλιστα παρακαλώντας; Ο προφανής και επιφανειακός λόγος, είναι επειδή βρίσκουν απόλαυση με το να προσκολλώνται στο νευρικό σύστημα των βιολογικών όντων, και να απολαμβάνουν τις αισθήσεις τους, στον αισθητό υλικό κόσμο. Όμως είχαν και έναν ακόμα κρυφό σκοπό. Στην πραγματικότητα έστηναν μια παγίδα στον Χριστό, και στους κατοίκους της περιοχής. Μια πρόκληση, που ο Χριστός δεν την αρνήθηκε, αλλά αντιθέτως την εκμεταλλεύθηκε.

Η παγίδα που έστηναν οι δαίμονες στους κατοίκους, ήταν κατά μια άποψη ότι θα τους έκαναν υλική ζημιά. Η παγίδα που έστηναν στον Χριστό, ήταν ότι φέρνοντας μια τέτοια καταστροφή στην περιουσία των βοσκών, θα τους έκαναν να Τον αρνηθούν, και να Τον... διώξουν! Κάτι που πράγματι συνέβη όπως είδαμε στην αφήγηση! Του ζήτησαν να φύγει από την περιοχή τους. Τι έγινε λοιπόν; Ο Χριστός έπεσε στην παγίδα δίνοντας την άδειά του να μπουν οι δαίμονες στους χοίρους; Δεν γνώριζε ως Θεός, τι θα συνέβαινε;

Οι δήθεν "ορθολογιστές", λένε ότι ο Χριστός είναι υπεύθυνος για τον θάνατο των γουρουνιών. Εδώ όμως, αντιφάσκουν με τους εαυτούς τους και με τον υποτιθέμενο "ορθό λόγο" τους. Γιατί αν τον θεωρούν απλό άνθρωπο, γιατί παραξενεύονται για το ότι δεν γνώριζε; Αν δεν γνώριζε, δεν έφερε και ευθύνη. Αν πάλι γνώριζε ως Θεός, οφείλουν να αποδεχθούν ότι είχε και Εκείνος τα σχεδιά Του και τις εκτιμήσεις Του, και μάλιστα, όχι μόνο για τότε, αλλά σε βάθος χρόνου.

Είτε ως Θεός που γνώριζε, είτε ως άνθρωπος που δεν γνώριζε πάντοτε τι θα συνέβαινε, ο Ίδιος δεν έχασε κάτι απ' αυτή τη διαδικασία. Γιατί ακόμα και ως άνθρωπος που δεν γνωρίζει τα πάντα, η Θεϊκή Του φύση θα του απεκάλυπτε τον κατάλληλο τρόπο ενεργείας. Γιατί ακόμα και η ανθρώπινη φύση Του, γνώριζε όλα όσα έπρεπε να γνωρίζει, αν και όχι τα πάντα. Το ότι έδωσε λοιπόν την άδειά του, σημαίνει ότι αυτή ήταν η καταλληλότερη ενέργεια. Και δεν είχε να χάσει τίποτα ο Ίδιος. Αυτοί που θα έχαναν, θα ήταν οι ίδιοι οι άνθρωποι που τον έδιωξαν από ανάμεσά τους. Όπως γίνεται πάντα. Ο Χριστός δεν έχει να χάσει τίποτα από τις δικές μας απιστίες. Εμείς όμως χάνουμε, κάθε φορά που τον διώχνουμε από τη ζωή μας. Είτε τον διώχνουμε από τη χώρα των "Γαδαρηνών", είτε την διώχνουμε από τον πλανήτη μας σταυρώνοντάς τον, είτε τον διώχνουμε από τις καρδιές μας αμαρτάνοντας.

Γιατί όμως άφησε τα πλάσματά Του να πλανηθούν από τους δαίμονες, και να Τον διώξουν, φοβούμενοι για τις περιουσίες τους; Δεν θα τους προστάτευε από αυτή την παγίδα, αν δεν άφηνε τους δαίμονες, στο να μπουν στους χοίρους;

Τους άφησε για τον ίδιο λόγο που αφήνει καθημερινά τον καθένα μας να υποβάλλεται στις δαιμονικές υποδείξεις. Γιατί αν δεν αγωνισθείς, δεν κερδίζεις το βραβείο. Αν δεν παλέψεις, δεν παίρνεις τη νίκη, και δεν εκπαιδεύεσαι στην πάλη. Ομοίως, αν δεν πειρασθείς, δεν αποδεικνύεις (για τον εαυτό σου πρώτα), την αγάπη σου και την προσκόλλησή σου προς το αγαθό και τον Θεό. Και αν δεν νικήσει το καλό στην καρδιά σου, δεν εθίζεσαι στο καλό. Τους έδωσε μια ευκαιρία να Τον προτιμήσουν από τη φοβία τους για τα υλικά. Να διαλέξουν Αυτόν από τα γουρούνια! Κι όμως αυτοί απέτυχαν. Όχι μόνο έχασαν τα παράνομα ζώα τους, αλλά έχασαν και τον Ίδιο τον Χριστό από ανάμεσά τους, με δική τους βούληση και θέληση. Και εδώ είναι το μυστικό. Ο Χριστός, έστω και αν γνώριζε πώς θα αντιδρούσαν, σεβάστηκε τη θέλησή τους, και δεν έμεινε εκεί, παρά την επιθυμία τους. Ούτε θα αρνιόταν στους δαίμονες την αίτησή τους, (αν γνώριζε την παγίδα τους), μόνο και μόνο για να μείνει ανάμεσα σε ανθρώπους, για τους οποίους επίσης θα γνώριζε ότι δεν τον ήθελαν. Ο Χριστός, βάρος δεν γίνεται σε κανέναν. Αν δεν τον θέλουμε, όπως θα λέγαμε λαϊκά, παίρνει το καπελάκι του και φεύγει. Χωρίς να μας πιέσει, χωρίς διαμαρτυρίες, χωρίς πίεση. Δικό μας το πρόβλημα. Και όσο και αν θλίβεται για εμάς, δεν θα μας επιβάλλει το καλό.

Παρ' όλα αυτά, επειδή ακριβώς θλίβεται, κάθε φορά που φεύγει, αφήνει "την κάρτα του". Έτσι ώστε όποτε θελήσουμε, να μπορούμε να Τον ξαναβρούμε και αν τον ξανακαλέσουμε. Και η "κάρτα" του αυτή, είναι το Ευαγγέλιο. Όταν τον διώξαμε από τη γη μας (Του), βεβαίως έφυγε. Άφησε όμως πίσω Του "άλλον Παράκλητο", το Πνεύμα το Άγιο. Και άφησε πίσω Του και μια Εκκλησία, που σε συνέργεια με το Πνεύμα το Άγιο, να μπορεί να ευαγγελίζει τον κόσμο, ώστε κάθε άνθρωπος που αγαπάει τη δικαιοσύνη, να μπορεί να Τον γνωρίσει δια του Ευαγγελίου, και να Τον καλεί στη ζωή και την καρδιά του.

Το ίδιο έκανε και στην περίπτωση εκείνων των ανθρώπων στα Γέρασα. Αν και αυτοί τον έδιωξαν, άφησε πίσω Του έναν άνθρωπο, που θα τους θύμιζε το Ευαγγέλιο της επισκέψεώς Του, και θα τους έδινε την ευκαιρία να μετανοήσουν και να Τον αναζητήσουν και πάλι κάποτε. Γιατί, αν και ο πρώην δαιμονισμένος του ζήτησε να πάει μαζί Του, ο Χριστός του το αρνήθηκε, και του ζήτησε να μείνει εκεί, και να διηγηθεί σε όλους την απελευθέρωσή του από τους δαίμονες. Έφυγε λοιπόν μεν ο Χριστός, αλλά δεν εγκατέλειψε τα πλάσματά Του εκείνα που τον έδιωξαν. Τους άφησε μια πόρτα ανοιχτή, για να τον συναντήσουν όποτε εκείνοι ήθελαν.

Πώς εκμεταλλεύθηκε λοιπόν ο Χριστός το τέχνασμα των δαιμόνων; Το εκμεταλλεύθηκε ως εξής:

Κατ' αρχήν, μια τόσο μεγάλη ζημιά, θα διαφήμιζε το θαύμα του σε όλα τα γύρω χωριά, με αδιαμφισβήτητο τρόπο, πέραν του χωριού αυτού το οποίο επισκέφθηκε, και πολλοί άνθρωποι θα ζητούσαν να μάθουν γι' Αυτόν και για το κήρυγμά Του. Με άλλα λόγια, έπαιξε το παιχνίδι των δαιμόνων, προς όφελος του Ευαγγελίου. Έτσι, όλα αυτά όχι μόνο θα διαδίδονταν, αλλά και θα καταγράφονταν στα περισσότερα ευαγγέλια, ώστε και εκείνοι τότε να γνωρίζουν τι συνέβη, αλλά και εμείς οι πιστοί, να καθησυχάζουμε, γνωρίζοντας ότι ούτε στα γουρούνια οι δαίμονες δεν μπορούν να πάνε, αν ο Θεός δεν το επιτρέψει.

Έδωσε ακόμα την ευκαιρία στους κατοίκους της περιοχής, να δείξουν την κατεύθυνση της καρδιάς τους. Τι θα προτιμούσαν; Τον Χριστό ή τα γουρούνια; Θα έβαζαν πρώτο το σεβασμό τους σε έναν άγιο, ή το φόβο για τις περιουσίες τους; Θα σταματούσαν να παραβιάζουν τον νόμο πουλώντας γουρούνια σε Ισραηλίτες; Ήταν μια δοκιμασία, ο σκοπός της οποίας επετεύχθη, παρά την αποτυχία από μέρους τους, να δρέψουν τις ευλογίες που θα είχαν αν δεν Τον έδιωχναν.

Επίσης έδωσε μέσω αυτής της ιστορίας ο Χριστός, τύπους συμπεριφορών για όλους μας. Για να έχουν σε όλους τους αιώνες οι άνθρωποι παραδείγματα ενεργείας. Μας έδειξε τον τύπο εκείνο των ανθρώπων που προτιμούν τον φόβο για τις περιουσίες τους από τον Χριστό. Μας έδειξε τον τύπο εκείνο των ανθρώπων, που προτιμούν τα γουρούνια από τον Θεό.

Τους ανθρώπους εκείνους, που αν και βλέπουν τόσο φανερά τα θαύματα του Θεού στη ζωή τους και γύρω τους, επικεντρώνονται σε ευτελή πράγματα, όπως τα υλικά αγαθά, και οι φοβίες τους. Εκείνους που η κακία τους είναι τόση, που σκεπάζει τα μάτια τους, ώστε να μην δίνουν προσοχή στο θαύμα που συντελείται γύρω τους, και το ξεχνούν, ενθυμούμενοι τα βιοτικά και τις απολαύσεις τους. Εκείνους που διυλίζουν το κουνούπι και καταπίνουν την καμήλα. Με δυο λόγια, τους απίστους.

Έδειξε και σε εκείνους και σε εμάς, τι κακό μπορούν να φέρουν οι δαίμονες σε αυτούς που πέφτουν στην εξουσία τους. Μας έδειξε επίσης, τόσο γλαφυρά, σε τι πτώση οδηγούν οι δαίμονες εκείνους που υποκινούν να συμπεριφέρονται ως γουρούνια στη ζωή τους, κυλιόμενοι στο βούρκο της αμαρτίας: Τους οδηγούν στο γκρεμό και στο θάνατο με ολέθρια και καταστροφική ορμή. Τους οδηγούν στην άβυσσο της αιώνιας κόλασης.

4. Αποσπάσματα πατέρων για το θέμα

"Όπερ ηξίωσαν οι δάιμονες, εποίησεν ο Χριστός, εις την αγέλην των χοίρων επιτρέψας αυτοίς απελθείν... ουκ εκείνοις πειθόμενος, αλλά πολλά εντεύθεν οικονομών" (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος).

"επέτρεψεν απελθείν εις την αγέλην των χοίρων και ίνα και οι τα χωρία οικούντες εκείνα μάθωσιν αυτού την δύναμιν... Και γαρ της ζημίας το μέγεθος διεδίδου του γεγενημένου την φήμην και καθικνείτο της διανοίας αυτών το συμβάν" (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος).

"Οι των χοίρων μη φειδόμενοι, αλλ' εν μια καιρού ροπή πάντας αυτούς κατακρημνίσαντες, πολλώ μάλλον αν τους ανθρώπους ταύτα ειργάσαντο ους είχον, επ' ερημίας άγοντες και απάγοντες, ει μη και εν αυτή τη τυραννίδι πολλή ην η του Θεού κηδεμονία, χαλινούσα και επέχουσα την περαιτέρω ρύμην αυτών... Αλλά τίνος ένεκεν ανείλον τους χοίρους οι δαίμονες; Πανταχού τοςυ ανθρώπους εις αθυμίαν εμβάλλειν εσπουδάκασι και πανταχού χαίρουσι  τη απωλεία... Ει δε τις και κατά αναγωγήν ταύτα εκλάβοι, το κωλίον ουδέν. Η μεν γαρ ιστορία αύτη. Δει δε ειδέναι σαφώς, ως οι χοιρώδεις των ανθρώπων ευεπιχείρητοι ταις των δαιμονίων ενεργείαις εισί. Και άνθρωποι μεν όντες οι ταύτα πάσχοντες δύνανται και περγενέσθαι πολλάκις, αν δε χοίροι το όλον γένωνται, ου δαιμονίζονται μόνον, αλλά και κατακρημνίζονται". (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος).

"Τοις χοίροις εφάλλονται, δηλαδή οις αλόγως εγκυλιομένοις τω βορβόρω των ηδονών, και κατακρημνίζουσιν αυτούς εις απώλειαν" (Ζηγαβηνός).

(Άφησε εκεί τον πρώην δαιμονισμένο) "ίνα τοις εν οίκω και τη πατρίδι αυτού διδάσκαλος του θαύματος γένηται" (Ζηγαβηνός).

"Άμα μεν ευγνωμωνών (μίλησε ο πρώην δαιμονισμένος στον Κύριο), άμα δε και φοβούμενος τους δαίμονας, μη χωρίς αυτού τούτον ευρόντες, πάλιν επιπηδήσωσιν αυτώ" (Ζηγαβηνός).

"Ο δε Κύριος απολύει αυτόν εις τον οίκον αυτού, δεικνύων αυτώ ότι καν μη αυτός παρή, αλλ ή γε δύναμις αυτού και η επισκοπή φυλάξει αυτόν" (Θεόφραστος).

"Μάνθανε δε ότι ουδέ κατά χοίρων έχουσιν εξουσίαν οι δαίμονες, και πολλώ μάλλον κατά ανθρώπων, ει μη συγχωρήσει ο Θεός. Νόει δε ότι και εις τους κατά χοίρους ζώντας ανθρώπους και τω βορβόρω της ηδονής εγκυλισμένους, εις τούτους εισέρχονται οι δαίμονες και ρίπτουσιν αυτούς κατά του κρημνού της απωλείας, εν τη θαλάσση του βίου τούτου, και αποπνίγονται" (Θεόφραστος).

"Ώσπερ των χοίρων ουκ εφείσαντο, ούτως ουδ' αν του ανθρώπου εκείνου εφείσαντο, ει μη θεία δύναμις ην η συντηρούσα αυτόν. Οι δαίμονες γαρ εχθροί όντες, κατέκοψαν αν ημάς αυθωρεί, ει μη ο Θεός συνετήρει ημάς" (Θεόφραστος).

"Ο δε Κύριος συγχωρεί αυτούς (τους δαίμονες) είναι εν τη γη, ως αν παλαίοντες τοις ανθρώποις, δοκιμωτέρους αυτούς ποιώσιν. Ει γαρ μη ήσαν αντίπαλοι, ουκ αν ήσαν αγώνες, και ει μη ήσαν αγώνες, ουκ αν ήσαν στέφανοι" (Θεόφραστος).

"Εφοβήθησαν γαρ (οι κάτοικοι της περιοχής) μήπως και άλλο τι επιζήμιον πάθωσιν, ώσπερ και τους χοίρους απώλεσαν" (Θεόφραστος).

"Εδεδοίκεισαν γαρ μήποτε και μείζόν τι πάθωσι. Τους γαρ χοίρους απολέσαντες, και λυπηθέντες επί τη απωλεία, παραιτούνται και την παρουσίαν του Κυρίου" (Θεόφραστος).

"Ήτησέ γε μην η των ακαθάρτων πνευμάτων αγέλη την ίσην τε και ομοίαν εαυτή των χοίρων αγέλην... Αιτούσι γαρ χοίρων εξουσίαν ως ουκ έχοντες δηλονότι. Οι δε των ούτω μικρών και ευτελεστάτων ουκ έχοντες εξουσίαν, πώς αν αδικήσειάν τινα των εσφραγισμένων παρά Χριστού και της εις αυτόν ελπίδος ανηρτημένων" (Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας).

"Κατένευσε δε Χριστός οικονομικώς, καίτοι το παρ' αυτών εσόμενον ουκ ηγνοηκώς. Δέδωκε γαρ αυτοίς την εξουσίαν, ίνα ημίν γένηται και τούτο μετά των άλλων ωφελείας πρόφασις και ασφαλείας ελπίς... Και μην και τούτο προς τούτοις έξεστι μαθείν, ως από γε του συμβεβηκότος τη των χοίρων αγέλη, ότι εισίν οι αλιτήριοι δαίμονες κακοί, και των υπ' αυτοίς γενομένων επίβουλοι. Τούτο γαρ εκδείξειεν αν και μάλα σαφώς το κατακρημνίσαι τους χοίρους, αποπνίξαι τε τοις ύδασι. και δια τούτο κατένευσεν αιτούσιν αυτοίς ο Χριστός, ίνα εκ του συμβεβηκότος μάθωμεν ημείς, οποίοί τινες εισιν, ως απηνείς τε και θηριώδεις" (Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας).

 

Ν. Μ.

Το άρθρο στα Αγγλικά