Η αξία της Παλαιάς Διαθήκης

τού π. Ι. Ρωμανίδη

Πηγή: Σεβ. Ναυπάκτου Ιεροθέου Βλάχου: "Εμπειρική Δογματική".

Στην Δύση παρατηρήθηκε μια υποτίμηση και περιφρόνηση της Παλαιάς Διαθήκης σε σχέση με την Καινή Διαθήκη. Αυτό εξηγείται από το ότι τιμάται ο Χριστός, και ό,τι εκείνος είπε, σε σχέση με τους λόγους των Προφητών της Παλαιάς Διαθήκης.

«Η προκατάληψη τών Δυτικών είναι ότι έχουμε και την Παλαιά Διαθήκη, την οποίαν θέτουν σε πολύ χαμηλή κατάσταση. Η Παλαιά Διαθήκη είναι σχεδόν τίποτα για τους Προτεστάντες και τους Λατίνους. Μετά έρχεται ο Χριστός. Τότε αρχίζει η αληθινή πίστη κ.ο.κ. Μετά έχουμε την εποχή των Αποστόλων, από της δημοσίας διδασκαλίας του Χριστού μέχρι την σταύρωση, ταφή, ανάσταση, ανάληψη κλπ. Μετά έχουμε την Εκκλησία».

«Οι δυτικοί θεολόγοι διαβάζουν την Παλαιά Διαθήκη, δεν βρίσκουν μεγάλη σχέση μεταξύ Παλαιάς Διαθήκης και Καινής Διαθήκης, οπότε εξ επόψεως προτεσταντικής και παπικής ερεύνης έχει γίνει μια αποκοπή της μιας Γραφής από την άλλη. Υπάρχει μια σχεδόν πλήρης αποκοπή εξ επόψεως μη Ορθοδόξων, ενώ εξ επόψεως Ορθοδόξων δεν υπάρχει καμία διαφορά μεταξύ Παλαιάς Διαθήκης και Καινής Διαθήκης.

Ό,τι είναι στην Καινή Διαθήκη, είναι και στην Παλαιά Διαθήκη. Η μόνη διαφορά είναι η ενσάρκωση και το λυτρωτικό έργο, το θανάτω θάνατον πατήσας και τοις εν τοις μνήμασι ζωήν χαρισάμενος. Τα λυτρωτικά και η ενσάρκωση είναι τα νέα στοιχεία, όπως και η διαπίστωση, με την εμπειρία της Πεντηκοστής, ότι το Πνεύμα το άγιον είναι διακριτή-ιδιαίτερη υπόσταση, που δεν είναι υπόσταση ούτε του Λόγου, ούτε του Πατρός, ούτε είναι ενέργεια, αλλά είναι ιδιαίτερη υπόσταση».

Οι Πατέρες της Εκκλησίας δεν έβλεπαν την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη μέσα από τον διαχωρισμό Νόμου και Χάριτος, αλλά μέσα από την προοπτική των σταδίων της τελειότητος.

Ένα άλλο σοβαρό θέμα είναι ότι οι δυτικοί θεολόγοι υποστήριζαν την άποψη, όπως το βλέπουμε στον Βαρλαάμ, ότι οι θεοφάνειες στην Παλαιά Διαθήκη είναι γινόμενες και απογινόμενες και ότι διαφέρουν από τις θεοφάνειες της Καινής Διαθήκης.

Οι Πατέρες της Εκκλησίας δεν είχαν τέτοιες απόψεις. Είναι χαρακτηριστικό πως ο άγιος Αμβρόσιος, Επίσκοπος Μεδιολάνων, ο οποίος έχει την ίδια διδασκαλία με τους ανατολικούς Πατέρες, καθοδήγησε τον ιερό Αυγουστίνο για να προετοιμασθή πριν το Βάπτισμα με την ανάγνωση της Παλαιάς Διαθήκης.

«Ο Αυγουστίνος μας πληροφορεί ότι στην αρχή πρόσεχε το σχήμα του λόγου, επειδή ήταν καθηγητής της ρητορικής, πρόσεχε το σχήμα, το σχέδιο της ομιλίας, όχι και τόσο πολύ το περιεχόμενο. Αλλά σιγά-σιγά, με την πάροδο του χρόνου, άρχισε να προσέχη και το περιεχόμενο. Τότε κατάλαβε ότι οι Χριστιανοί έχουν μια ερμηνεία της Παλαιάς Διαθήκης που διαφέρει πάρα πολύ από τους Μανιχαίους. Διότι στην μανιχαϊκή αντίληψη περί Παλαιάς Διαθήκης, είναι ότι η Παλαιά Διαθήκη είναι του Θεού του σκότους. Είναι του σκότους δηλαδή έργο η Παλαιά Διαθήκη, ενώ η Καινή Διαθήκη και τα δικά τους είναι του φωτός.

Πάντως, μάς λέει, ότι ο Αμβρόσιος τού άνοιξε τα μάτια στα θέματα περί Παλαιάς Διαθήκης και άρχισε να βλέπη αλλιώτικα τα πράγματα, εν συνδυασμώ τώρα με τον πλατωνισμό του. Τότε αποφάσισε να βαπτισθή, κι έστειλε μια επιστολή στον Αμβρόσιο από εκεί που ήτανε διακοπές και του ανήγγειλε την απόφασή του να βαπτισθή το προσεχές Πάσχα και τι πρέπει να κάνη για την προετοιμασία.

Ο Αμβρόσιος τού έγραψε μια επιστολή και τού είπε να διάβαση τον Ησαΐα, να τον μελετήση καλά για το Βάπτισμα. Ο Αυγουστίνος μάς ομολογεί στους φιλοσοφικούς διάλογους ότι έπιασεν τον Ησαΐα για να τον μελετήση, διάβασε μερικά κεφάλαια, δεν κατάλαβε τίποτε και γι’ αυτό κατέφυγε στις φιλοσοφικές συζητήσεις με ορισμένους μαθητές και με τους φίλους του που ήταν εκεί, σε ένα σπίτι, που τού είχε παραχωρήσει ένας γνωστός, για να μείνη τις διακοπές. Ήταν και λιγάκι άρρωστος, είχε ένα φοβερό βήχα και έπρεπε να συνέλθη κιόλας.