Κοινωνία και Γεγονότα

Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας	Κοινωνία και Γεγονότα

Κωνσταντίνος Χολέβας, Πολιτικός Επιστήμων
(Τύπος της Κυριακής 16.5.2004).

Είναι αυτονόητο ότι κάθε Έλληνας, που σέβεται την Ορθόδοξη Παράδοση και την ιστορική συνέχεια του τόπου μας, τιμά και πρέπει να τιμά το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως, ως την Κιβωτό που διεφύλαξε την εθνικοθρησκευτική μας κληρονομιά. Είναι, όμως εξ ίσου αυτονόητο ότι την ίδια τιμή και τον ίδιο σεβασμό δικαιούται και η Εκκλησία της Ελλάδος, της οποίας το Αυτοκέφαλον είναι φυσική συνέπεια της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821 και της πολιτικής εξελίξεως των νεωτέρων χρόνων, η οποία επέφερε την κατάρρευση των Αυτοκρατοριών και την δημιουργία κυριάρχων εθνικών κρατών. Η Εκκλησία της Ελλάδος άλλωστε με κάθε τρόπο στηρίζει το Πατριαρχείο στα δίκαια αιτήματά του προς τις τουρκικές Αρχές. Αγωνίζεται δε για την εδραίωση της ιστορικής αληθείας, ώστε να τονίζεται ο Εθναρχικός ρόλος του Πατριαρχείου στα δύσκολα χρόνια της δουλείας. Μόλις προσφάτως ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος συνέγραψε ογκώδες βιβλίο για να αντικρούσει όσους σπιλώνουν τη μνήμη του Εθνοϊερομάρτυρος Πατριάρχου Γρηγορίου Ε΄. Αυτή άραγε δεν είναι μία απόδοση φόρου τιμής στο μαρτύριο και στη μαρτυρία του Φαναρίου;

Ακριβώς λόγω αυτού του σεβασμού οφείλουμε να επισημάνουμε και μία άλλη πτυχή της εκκλησιαστικής κρίσεως που μας απασχολεί σήμερα. Πέραν των θεολογικών, νομοκανονικών και εκκλησιολογικών παραμέτρων, τα εκκλησιαστικά προβλήματα έχουν πάντοτε και εθνικές συνέπειες. Άλλωστε τα γεγονότα ομιλούν από μόνα τους. Από την Ιστορία γνωρίζουμε ότι το Μακεδονικό ζήτημα τον 19ο αιώνα πρώτα ξεκίνησε ως εκκλησιαστικό πρόβλημα, με την ίδρυση της Βουλγαρικής Εξαρχίας, και αμέσως εξελίχθηκε σε εθνική διαμάχη. Στη δε νεώτερη φάση του, κατά τον 20ό αιώνα, το ίδιο ζήτημα θεμελιώθηκε πάλι σε μία εκκλησιαστική απόσχιση. Ο Τίτο ίδρυσε την «Εκκλησία της Μακεδονίας» για να στηρίξει διεθνώς το ανύπαρκτο «Μακεδονικό Έθνος». Η σχισματική Εκκλησία των Σκοπίων ιδρύθηκε το 1967 και το κράτος των Σκοπίων ανεκηρύχθη το 1991. Δηλαδή ο εκκλησιαστικός κατακερματισμός της Γιουγκοσλαβίας απετέλεσε το προοίμιο του εδαφικού κατακερματισμού. Το ίδιο βλέπουμε σήμερα στην περίπτωση του Μαυροβουνίου. Οι οπαδοί της αποσχίσεως από την Σερβία στηρίζουν εδώ και δέκα χρόνια μία σχισματική Εκκλησία, ενώ η κανονική Μητρόπολη Μαυροβουνίου υπάγεται στο Ορθόδοξο Πατριαρχείο της Σερβίας.

Είναι, λοιπόν, επικίνδυνο να εμφανίζεται μία χώρα εκκλησιαστικώς κατακερματισμένη και μάλιστα με την χρήση όρων όπως «Νέες Χώρες», όταν καραδοκούν οι αλυτρωτικές προπαγάνδες των γειτόνων. Όταν ακούγονται δημόσιες συζητήσεις περί εκκλησιαστικών ορίων που «φθάνουν μέχρι τον Πηνειό», τότε στους φορείς της εθνικιστικής προπαγάνδας των γειτονικών λαών δίδεται το μήνυμα ότι η Ήπειρος, η Μακεδονία, η Θράκη και το Αιγαίο είναι «γκρίζες ζώνες». Ο καθένας κακοπροαίρετος θα μπορούσε να σκεφθεί ότι «αφού από ελληνικά χείλη γίνεται διαχωρισμός σε Νέες και Παλαιές Χώρες, άρα η Ελλάδα είναι ένα εδαφικό συνονθύλευμα με αμφίβολη εθνική ενότητα». Θυμίζω απλώς ότι οι κακώς λεγόμενες «Νέες Χώρες» αποτελούν τον στόχο πολλών προπαγανδών. Από αλβανικά χείλη ακούμε διάφορα για τη Μεγάλη Αλβανία που πρέπει να φθάνει μέχρι........ την Πρέβεζα. Τα Σκόπια συνεχίζουν μέσω σχολικών βιβλίων και μέσω διαδικτύου να αμφισβητούν την ελληνικότητα των βορείων επαρχιών μας. Μάλιστα μέσα στην εκκλησιαστική αναταραχή εμφανίσθηκε και μία μικρή αυτονομιστική και φιλοσκοπιανή κίνηση που δρα στην Β. Ελλάδα και έθεσε θέμα «Ενιαίας Μακεδονικής Εκκλησίας», η οποία θα περιλάβει και ελληνικά εδάφη! Εξάλλου το Βουλγαρικό εθνικό δόγμα του 1997 αναζωπυρώνει την Θρακολογία με πολλές προεκτάσεις. Οι στρατηγοί της Άγκυρας αμφισβητούν τα πάντα στο Αιγαίο, ενώ σε σχολικά βιβλία της γείτονος Τουρκίας καλλιεργείται η εντύπωση ότι τα εδάφη που απελευθέρωσε η Ελλάς το 1912-13 είναι παρανόμως «αρπαγμένα» και ότι είναι μετέωρο το νομικό καθεστώς τους!

Το Πατριαρχείο έχει κάθε λόγο να τονίζει την υπερεθνικότητα της Ορθοδοξίας, όμως οι σεβάσμιοι ταγοί του οφείλουν να κατανοήσουν ότι το εθνικό κράτος είναι μία πραγματικότητα διεθνώς ανεγνωρισμένη και αποδεκτή από τον ΟΗΕ και από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Την πραγματικότητα αυτή υποστηρίζει το ίδιο το Πατριαρχείο στην διαμάχη του με τη Μόσχα για το ζήτημα των Ορθοδόξων της Εσθονίας. Σε επίσημες επιστολές το Φανάρι δήλωνε ότι τώρα που ανεκηρύχθη το κυρίαρχο κράτος της Εσθονίας, μετά την διάλυση της Ε.Σ.Σ.Δ., πρέπει να υπάρχει μία μόνον Εκκλησία μέσα στα όρια του κράτους, ανεξάρτητη από το Ρωσικό Πατριαρχείο. Επικαλείται μάλιστα η Πατριαρχική επιχειρηματολογία τους σχετικούς Ιερούς Κανόνες. Γιατί αυτοί οι Κανόνες δεν εφαρμόζονται και στην περίπτωση της Ελλάδος;

Προς αποφυγήν παρεξηγήσεων δηλώνω ότι δεν αμφισβητώ το υφιστάμενο εκκλησιαστικό καθεστώς εντός Ελλάδος. Θεωρώ ότι θα είναι χρήσιμο για την ενότητα της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού να μείνουν τα εκκλησιαστικά μας πράγματα ως έχουν και όπως λειτούργησαν επί 75 χρόνια με το modus vivendi που σιωπηρώς είχε συμφωνηθεί. Πιστεύω, όμως, ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο φθείρεται στα μάτια και των Ελλήνων και των λοιπών Ορθοδόξων όταν ασχολείται με το ποιος θα κτυπά την καμπάνα στην τάδε επαρχία της Μακεδονίας. Το Πατριαρχείο θα εδραιώσει διεθνώς τον Οικουμενικό του ρόλο όταν ασχοληθεί κυρίως με την διάδοση της Ορθοδόξου πνευματικότητος και με τον συντονισμό των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών και όταν θέσει σε δεύτερη μοίρα τις γραφειοκρατικές και διοικητικές λεπτομέρειες. Σ’ αυτή την πνευματική, πανορθόδοξη και παγκόσμια προσπάθειά του είναι καθήκον όλων των Ελλήνων να το στηρίξουμε.

Κ.Χ. 12/5/2004