Η παρέλαση των υποκριτών

Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας	Κοινωνία - Πολιτική

Ένα κείμενο γραμμένο πριν από 10 και πλέον χρόνια, που παραμένει επίκαιρο στην σημερινή διεθνή κρίση. Πρόκειται για μια μόνιμη κρίση της δικαιοκρισίας, όπου οι κυβερνήσεις μετρούν με δύο μέτρα και δύο σταθμά κατά τα (νομιζόμενα) συμφέροντά τους.

Στην εποχή της πληροφορίας ζούμε ακόμα με το νόμο της λίθινης εποχής: το άτομο με τη μεγαλύτερη ρόπαλο έχει δίκιο. Αλλά προσποιούμαστε ότι αυτό δεν ισχύει. Δεν το παρατηρούμε ή ακόμα και δεν το υποψιαζόμαστε - επειδή, σίγουρα η ηθική μας προχωρεί μαζί με τον πολιτισμό μας. Οι επαγγελματίες πολιτικοί, εν τω μεταξύ, έχουν καλύψει επιδέξια ορισμένες κακίες μ’ έναν πολιτισμένο λούστρο. Στο 20ό αιώνα έχουμε εμπλουτιστεί με καινοτομίες στον τομέα της υποκρισίας. Βρίσκουμε τους πάντα πιο έξυπνους τρόπους να εφαρμόσουμε διπλά (τριπλά; τετραπλά;) πρότυπα.

Η αιματηρή Γιουγκοσλαβική τραγωδία έχει ξετυλιχθεί μπροστά στα μάτια μας (κι έχει τελειώσει;). Για να είμαστε σίγουροι, το φταίξιμο πέφτει στην κομμουνιστική κλίκα του Josip Broz Tito, η οποία επέβαλε ένα αυθαίρετο σχέδιο εσωτερικών συνόρων στη χώρα, ποδοπατώντας κάθε εθνικό κοινό αίσθημα, κι εκτοπίζοντας ακόμη κι εθνικές ομάδες με τη βία. Αλλά το φταίξιμο πέφτει επίσης στη σεβάσμια κοινότητα των Δυτικών ηγετών, οι οποίοι - με μια αγγελική αφέλεια - πήρε εκείνα τα ψεύτικα σύνορα σοβαρά, και μετά βιαστικά, έπειτα από προειδοποίηση μιας στιγμής, μέσα σε μια ημέρα ή δύο, έσπευσε να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία διάφορων αποσπασμένων δημοκρατιών των οποίων τους πολιτικούς σχηματισμούς βρήκαν προφανώς προς το συμφέρον τους. Ήταν αυτοί οι ηγέτες, κατόπιν, οι οποίοι ώθησαν τη Γιουγκοσλαβία σε πολλά εξαντλητικά έτη εμφύλιου πολέμου και η θέση τους, ενώ δηλώθηκε ως ουδέτερη, δεν ήταν με κανένα τρόπο τέτοια.

Η Γιουγκοσλαβία, με τους επτά αποξενωμένους λαούς της, είχε την υποχρέωση να καταρρεύσει το συντομότερο δυνατόν. Αλλά η Βοσνία, με τους τρεις αποξενωμένους λαούς της και τις ζωηρές μνήμες των Χιτλερικών της Κροατίας που εκτέλεσαν μέχρι 1 εκατομμύριο Σέρβους, έπρεπε να παραμείνει ενωμένη οπωσδήποτε – με ιδιαίτερη επιμονή της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Ποιος μπορεί να εξηγήσει τη διαφορά μιας τέτοιας προσέγγισης;

Ένα άλλο παράδειγμα: η Δημοκρατία της Υπερδνειστερίας και η Αμπχαζία κρίθηκαν παράνομες απλά επειδή «αυτό-ανακηρύχθηκαν» ανεξάρτητες. Αλλά ποια χώρα της Ρωσικής Κοινοπολιτείας δεν «αυτό-ανακηρύχθηκε» ανεξάρτητη; Το Καζακστάν; Η Ουκρανία; Άμεσα κι άνευ όρων αναγνωρίστηκαν ως νόμιμες, ακόμα και δημοκρατικές (και οι Φαιοχιτώνες της «Ουκρανικής Λαϊκής Αυτοάμυνας» συνεχίζουν να παρελαύνουν περίπου ελεύθερα, με φανούς και όλα τα υπόλοιπα). Οι ΗΠΑ επίσης δεν έχουν «αυτό-ανακηρυχθεί» ανεξάρτητες; Εν τω μεταξύ, οι Κούρδοι δεν έχουν το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού. Όταν δεν καταπιέζονται από το Ιράκ, με τη σιωπηρή συγκατάθεση των ΗΠΑ, συνθλίβονται από την Τουρκία μέλος του ΝΑΤΟ ακόμη και σε μη-τουρκικό έδαφος, ενώ ολόκληρος ο πολιτισμένος κόσμος κοιτάζει με παντελή αδιαφορία. Είναι οι Κούρδοι «περιττό έθνος» σε αυτήν την γη;

Ή πάρτε την Κριμαία και την πόλη-λιμάνι της Σεβαστούπολης. Οποιοδήποτε νηφάλιο μυαλό από κάθε πλευρά τουλάχιστον θα συμφωνούσε ότι το θέμα της Κριμαίας είναι πολύ σύνθετο, ενώ η αξίωση της Ουκρανίας στη Σεβαστούπολη δεν έχει καμία νομική βάση. Όμως το υπουργείο εξωτερικών των ΗΠΑ, που επιλέγει να μην ενοχληθεί με την ιστορία του θέματος, έχει συνεχίσει να βεβαιώνει αυταρχικά, για έξι χρόνια τώρα, ότι και η Κριμαία και η Σεβαστούπολη είναι κατηγορηματικά ιδιοκτησία της Ουκρανίας, κι άρα τέλος της συζήτησης. Θα μπορούσε άραγε να μιλήσει τόσο κατηγορηματικά, για παράδειγμα, για το μέλλον της Βόρειας Ιρλανδίας;

Ακόμα μια άλλη επίτευξη της πολιτικής υποκρισίας είναι προφανής με τον τρόπο με τον οποίο διευθύνουμε «τα δικαστήρια εγκλημάτων πολέμου». Οι πόλεμοι, για χιλιάδες χρόνια, έχουν επιδεινωθεί πάντα κι από τις δυο πλευρές με εγκλήματα κι αδικίες. Με τις ελπίδες ότι μια δίκαιη λογική επικρατεί, προκειμένου να κατανοηθεί ο πόλεμος και για να τιμωρήσει τα κακά πάθη και τις κακές πράξεις, η Ρωσία πρότεινε τη Συνθήκη της Χάγης του 1899.

Ακόμα όσο σύντομα έγινε το πρώτο δικαστήριο εγκλημάτων πολέμου - των Ναζί στη Νυρεμβέργη - είδαμε, ανυψωμένους ψηλά πάνω στο έδρανο των δικαστών, τους ακηλίδωτους διοικητές ενός δικαστικού συστήματος που κατά τη διάρκεια εκείνων των ίδιων χρόνων παρέδωσε στα βασανιστήρια, την εκτέλεση και το θάνατο δεκάδες εκατομμυρίων αθώων ανθρώπων στη χώρα του. (ΣτΜ Εννοεί φυσικά τους Ρώσους δικαστές του Σταλινικού καθεστώτος που συμμετείχαν στη δίκη της Νυρεμβέργης.)

Κι αν συνεχίσουμε να διαφοροποιούμε μεταξύ των πάντα αναπόφευκτων θανάτων των στρατιωτών στον πόλεμο και των μαζικών δολοφονιών των αναμφισβήτητα ειρηνικών πολιτών, τότε με ποιο όνομα θα φωνάζουμε εκείνους που μέσα σε λίγες στιγμές έκαψαν 140.000 πολίτες στη Χιροσίμα μόνο - δικαιολογώντας την πράξη με τις καταπληκτικές λέξεις, «για να σώσουν τις ζωές των στρατιωτών μας»; Εκείνος ο Πρόεδρος και ο περίγυρος του δεν υποβλήθηκαν ποτέ σε δίκη, κι αναφέρονται αντάξια ως νικητές. Και πώς θα ονομάσουμε εκείνους που, με τη νίκη πλήρως εξασφαλισμένη, απέστειλαν ένα κύμα βομβαρδιστικών αεροπλάνων για ένα διήμερο για να μετατρέψουν σε στάχτες την όμορφη Δρέσδη, μια ειρηνική πόλη γεμάτη με πρόσφυγες; Ο φόρος θανάτου δεν ήταν πολύ λιγότερος από τη Χιροσίμα, και διπλάσιος απ' ότι στο Κόβεντρυ. Ο βομβαρδισμός του Κόβεντρυ, εντούτοις, καταδικάστηκε στη δίκη, ενώ ο Αντιπτέραρχος που κατεύθυνε το βομβαρδισμό της Δρέσδης όχι μόνο δεν του δόθηκε η ρετσινιά του «εγκληματία πολέμου», αλλά δεσπόζει στη Βρετανική πρωτεύουσα πάνω σ’ ένα μνημείο, ως εθνικός ήρωας.

Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται με τεράστια άνθηση της νομολογίας, οφείλουμε να δούμε ότι ένα ευυπόληπτο διεθνές δίκαιο είναι ένα νομικό σύστημα που τιμωρεί δίκαια τους εγκληματίες ανεξάρτητα αν είναι με τους νικητές ή τους ηττημένους. Κανένας τέτοιος νόμος δεν έχει δημιουργηθεί ακόμα, δεν έχει βρει μια σταθερή θέση, και δεν έχει παγκόσμια αναγνωρισθεί. Κατά συνέπεια, το δικαστήριο της Χάγης στερείται ακόμα μια ικανή νομική κάλυψη για τους κατηγορούμενούς του και περιστασιακά στερείται και την αμεροληψία. Σε αυτή την περίπτωση, οι αποφάσεις του συνιστούν αντίποινα, όχι δικαιοσύνη. Για όλα τα πολυάριθμα πτώματα των πολιτών που αποκαλύπτονται στη Βοσνία, από όλες τις φράξιες που πολέμησαν, κανένας ύποπτος δεν φαίνεται να βρίσκεται στην προστατευμένη μουσουλμανική πλευρά. Στο τέλος πρέπει ν’ αναφέρουμε αυτήν την αξιοπρόσεκτη τακτική: Το δικαστήριο της Χάγης παραδίδει τώρα τα εγκλητήρια μυστικά, και δεν τ’ αναγγέλλει δημόσια. Κάπου, ο κατηγορούμενος καλείται σε ένα αστικό θέμα, και συλλαμβάνεται αμέσως - μια μέθοδος που ξεπερνά και την Ιερά Εξέταση, πιο αντάξια των βαρβάρων του περίπου 3.000 π.χ. .

Μελετώντας τον παγκόσμιο χάρτη, βρίσκουμε πολλά παραδείγματα των σημερινών υποκριτικών διπλών προτύπων. Εδώ είναι ακόμη ένα άλλο. Στην Ευρω - Αμερικανική επέκταση, όλα τα είδη ολοκλήρωσης και συνεργασίας καλλιεργούνται και γαλουχούνται, προεκτεινόμενα σε εδάφη στην περιφέρεια αυτού του μέρους του πλανήτη, όπως η Ουκρανία, ενώ είναι πρόθυμοι, να ενσωματώσουν ακόμη και τη μακρινή κεντρική Ασία. Συγχρόνως, όλα τα είδη της πολιτικής παρέμβασης και της οικονομικής πίεσης εφαρμόζονται άγρυπνα προκειμένου να εκτροχιαστεί το ίδιο το σχέδιο μιας επαναπροσέγγισης μεταξύ της Λευκορωσίας και της Ρωσίας.

Και για την επέκταση του ΝΑΤΟ; Το οποίο, επ' ευκαιρία προσθέτει συμμάχους που σίγουρα θα παραμείνουν απαθέστατοι κι άχρηστοι στους σφαιρικούς, μη ευρωπαϊκούς στόχους της συμμαχίας. Είναι άραγε η παραδοσιακή ύπνωση του ψυχρού πολέμου, που εξασθενίζει τη δυνατότητά κάποιου να δει την αδυναμία της Ρωσίας, που μαστίζεται από εσωτερικά προβλήματα; Ή, αντίθετα, είναι μια μακροπρόθεσμη πρόβλεψη εκ μέρους των ηγετών του ΝΑΤΟ; Εάν ο στραγγαλισμός με υψηλά δασμολόγια των Ρωσικών εξαγωγών (εκτός από τις εξαναγκαστικές φτηνές εξαγωγές των φυσικών πόρων) αποδειχθεί ανεπαρκής· εάν αποδειχθεί η αδιάλλακτη επιβολή της Ρωσικής εσωτερικής πολιτικής (που συσσωρεύεται με δάνεια που μόνο εξασθενίζουν) ανεπαρκής επίσης· θα υπάρξει τώρα, σε εφεδρεία η «ουδετεροποίηση» της Ρωσίας σε ένα κωματώδες κράτος.

Δεν έχω τα μέσα να υποθέσω εάν οι σύγχρονοι ηγέτες της Ρωσίας το καταλαβαίνουν αυτό: πιθανότατα όχι· παρακολουθείστε την αδέξια συμμετοχή τους σε εκείνο το κομψό νέο φαινόμενο των «ειρηνευτικών δυνάμεων» στη Βοσνία ή το Τατζικιστάν ή τις ταραγμένες, χαμένες πολιτικές τους σχετικά με τις χώρες της Ρωσικής Κοινοπολιτείας, ή τις καταδικασμένες προσπάθειές τους να διατηρήσουν την Τσετσενία, με την απερίσκεπτη αμέλεια για το ανθρώπινο κόστος· δείτε, τελικά, την τυφλή ανικανότητά τους να βρουν μια λογική και δίκαιη λύση στη διαμάχη των Κουρίλων νήσων.

Βλέπουν τους εαυτούς τους στο τιμόνι του σκάφους της ρωσικής ιστορίας, αλλά δεν είναι. Δεν κατευθύνουν την πορεία των γεγονότων.

Όσον αφορά εκείνους που σχεδιάζουν να καθιερώσουν μια «τελική παγκόσμια ασφάλεια», τα σχέδια τους είναι εφήμερα επίσης. Λαμβάνοντας υπόψη την ανθρώπινη φύση δεν μπορούμε ποτέ να επιτύχουμε τέτοια ασφάλεια. Θα ήταν ανώφελο, τουλάχιστον, να πορευθούμε προς αυτόν τον στόχο που οπλίζεται με υποκρισία και βραχυπρόθεσμους υπολογισμούς όπως ασκείται από μια περιστρεφόμενη κλίκα από ανώτερους υπαλλήλους και από τους ισχυρούς οικονομικούς κύκλους που τους υποστηρίζουν. Ούτε μπορεί η ασφάλεια να αγοραστεί με οποιαδήποτε νέα τεχνολογική «υπέρ-εφεύρεση» - γιατί κανένα μυστικό δε διαρκεί.

Μόνο αν οι δημιουργικές και ενεργές δυνάμεις της ανθρωπότητας αφιερωθούν στην εύρεση των βαθμιαίων και αποτελεσματικών περιορισμών ενάντια στις διαβολικές όψεις της ανθρώπινης φύσης σε μια ανύψωση της ηθικής συνείδησής μας - μόνο τότε μια εξασθενημένη απόμακρη ελπίδα θα υπάρξει. Για να επιβιβαστούμε σ’ αυτήν την πορεία, και για να την ταξιδέψουμε, απαιτείται μια μετανοημένη, καθαρή καρδιά και η φρόνηση και η θέληση για να τοποθετηθούν περιορισμοί στον ίδιο τον εαυτό μας, για να περιοριστεί ο ίδιος ακόμη πριν περιορίσει τους άλλους. Αλλά σήμερα αυτή η πορεία αποσπά μόνο ένα ειρωνικό γέλιο, εάν όχι τον ανοικτό εμπαιγμό.