Στην εποχή μας οι άνθρωποι αρέσκονται να ακούν και να διαβάζουν ασκητικές ιστορίες, παλαιές και νεώτερες, και με ιδιαίτερη ευχαρίστηση να τις διηγούνται και αυτοί σε άλλους αδελφούς, προκειμένου να ωφεληθούν πνευματικά κι εκείνοι. Αυτή τη δίψα των ανθρώπων κανένας δεν μπορεί να καταργήσει. Μάλιστα θα έλεγα ότι όσοι γράφουν και μιλούν πρέπει να προσφέρουν τη στέρεη τροφή του ασκητικού βιώματος.

Υπάρχει όμως ένα λεπτό σημείο, το οποίο πρέπει να προσέξουμε, γιατί διαφορετικά θα αδειάζουμε το γάλα σε δοχείο, που δεν έχει πυθμένα! Δηλαδή, η διδασκαλία μας θα είναι μια ματαιοπονία... Ποιο είναι λοιπόν αυτό το σημείο; Έχω διαπιστώσει ότι πολλοί κήρυκες και πολλοί ακροατές, ενώ αρέσκονται στην ασκητική διδαχή, δεν έχουν την καρδιά τους ασκητική. Τους αρέσει να μιλούν και να ακούν για τους μεγάλους αββάδες του Γεροντικού, αλλά και για τους σύγχρονους γέροντες, χωρίς όμως να είναι αποφασισμένοι να ελευθερωθούν από το κοσμικό φρόνημα, το οποίο τους οδηγεί σε μια ζωή συμβιβασμένη με την αμαρτία. 

Μπορεί να μη είναι μοιχοί, κλέφτες και άδικοι, δεν είναι όμως άνθρωποι μετάνοιας, προσευχής, αγάπης, ελεημοσύνης, πράοι, αρνητές του συμφέροντος, ταπεινοί, αθόρυβοι, εργάτες του καλού κ.λπ. Είναι περιχαρακωμένοι σε μια ηθική ζωή, χωρίς αγώνα κατά των παθών και χωρίς ιδιαίτερη έγνοια για την απόκτηση των αρετών, παρόλο που τους ευχαριστεί να ακούν και να μελετούν για την κλίμακα των αρετών.

Αυτό που επισημαίνω εδώ πρέπει να το λένε συνεχώς στους καλοπροαίρετους ανθρώπους οι πνευματικοί πατέρες, για να γίνει κατανοητό ότι πνευματική ζωή δίχως ασκητική πρακτική, δεν νοείται. Όπως και οι ασκητικές διηγήσεις, δίχως αποφασιστικότητα, δεν ωφελούν, απλώς ηχούν ευχάριστα στα ώτα των ραθύμων. Η αναφορά στα πνευματικά κατορθώματα ενάρετων ανθρώπων δημιουργεί στους χριστιανούς την ψευδαίσθηση ότι δεν είναι ώσπερ οι λοιποί των ανθρώπων, ενώ στην πραγματικότητα μόνο οι ενάρετοι διαφέρουν, ενώ οι θαυμαστές τους είναι όπως το πλήθος των ανθρώπων, που δεν έχει σχέση με την Εκκλησία. Αυτή είναι η πραγματικότητα, την οποία πρέπει να αλλάξουν οι ποιμένες και οι διδάσκαλοι. Πάντα υπό μία προϋπόθεση: Οι ίδιοι να έχουν ξεπεράσει τις αδυναμίες των λαϊκών και να έχουν απελευθερωθεί από το κοσμικό φρόνημα. Δεν είναι εύκολο αυτό που λέω, γιατί πολλοί κληρικοί δεν υποψιάζονται καν την αιχμαλωσία τους στο κοσμικό φρόνημα. Και αυτό το βλέπει κανείς εύκολα στο πρόσωπό τους, στη συμπεριφορά τους, στην εμφάνισή τους και προπαντός στα περί ασκητών πληθωρικά τους λόγια. Είναι σύγχρονοι άνθρωποι, ενημερωμένοι για όλα τα κοσμικά θέματα, με γνώσεις άχρηστες για ένα λειτουργό του Υψίστου και με έντονα τα τρία φοβερά πάθη, δηλαδή τη φιλοχρηματία, τη φιληδονία και την φιλοδοξία.

Η συνάντηση με ένα αληθινό ασκητή και η συνομιλία μαζί του είναι πολλαπλώς ωφέλιμη. Δεν αναφέρεται σε ασκητικά παλαίσματα και θαύματα που εντυπωσιάζουν. Μιλάει απλά, προσπαθεί να δώσει λύσεις στα συγκεκριμένα προβλήματά σου, δεν αδιαφορεί για τις δυσκολίες σου και είναι μετριοπαθής στα λόγια του. Είναι στοργικός πατέρας, ο γνήσιος αδελφός, ο άνθρωπος του Θεού που σε θέλει κοντά του όχι για να σε καταπονήσει με τη διδασκαλία του, ούτε για να σε κάνει δικό του και να εκμεταλλευτεί την ευσέβειά σου, αλλά για να σου δώσει αυτό που έχει αποκτήσει μετά από πολλούς αγώνες, αλλά και να πάρει από σένα αυτά που αγνοεί, για να γίνει πνευματικός σου συνοδοιπόρος. 

Πολύ μεγάλη, λοιπόν, η διαφορά ανάμεσα στους κοσμικούς κληρικούς και στους απόκοσμους ασκητές. Οι πρώτοι προσφέρουν με ευκολία ξένα δώρα, ενώ οι δεύτεροι δίνουν από τον εαυτό τους τον πολύτιμο θησαυρό, χωρίς θόρυβο, χωρίς πολλά λόγια και χωρίς διάθεση προβολής.

Μακάρι κάποτε οι κληρικοί να γίνουν άνθρωποι του ασκητικού φρονήματος, εγκαταλείποντας τις συνήθειες του κόσμου. Τα αποτελέσματα τότε του πνευματικού τους έργου θα είναι ουσιαστικά, σταθερά και σωτηριώδη για τους χριστιανούς, οι οποίοι δυστυχώς πολλές φορές έχουν σκανδαλιστεί από τους κοσμικούς και απρόσεκτους κληρικούς.