39. Τι είναι η προσευχή και ποια είναι τα είδη της, κατά τους Αγίους Πατέρας;

Προσευχή είναι η συνομιλία με τον Θεό.

Η προσευχή είναι βλαστός της πραότητας και της αοργησίας. η προσευχή είναι καρπός της χαράς και της ευχαριστίας. Είναι η δίωξη της λύπης και απελπισίας, κατά τον Ευάγριο τον Ποντικό. Είναι η ένωση και συνάφεια του ανθρώπου με τον Θεό, και κατά τους Πατέρας είναι η δύναμη του κόσμου, η συμφιλίωση με τον Θεό, η μητέρα των δακρύων και η θυγατέρα αυτών. Η προσευχή είναι το κλειδί της βασιλείας των ουρανών και κατά τον άγιο Θεοφάνη τον Έγκλειστο εκ Ρωσίας (19ος αιών) είναι η ανάβαση του νου και των σκέψεων στον Θεό.

Η προσευχή έχει τρεις βαθμούς:

Στον πρώτο ανήκει η προφορική προσευχή, δηλαδή η σωματική προσευχή,

στον δεύτερο είναι η προσευχή του νου και

στον τρίτο είναι η προσευχή της καρδίας.

40. Σε πόσα είδη διαιρείται η προσευχή κατά την πράξη;

Στην πράξη η προσευχή διαιρείται σε τρία είδη:

Στην προσευχή της δοξολογίας,

της ευχαριστίας και

της ικεσίας.

41. Πώς γνωρίζει κάποιος ότι προσευχήθηκε αληθινά στο Θεό;

Η αίσθηση της παρουσίας του Θεού στην προσευχή μας γίνεται κυρίως όταν ο προσευχόμενος δεν απαγγέλλει τίποτε με λόγια.

Γι' αυτό, όταν τα λόγια της ευχής φθάσουν στην καρδιά, τότε σίγουρα αυτή η προσευχή είναι αληθινή.

42. Γνωρίζει ο άνθρωπος ότι πέρασε από την μια βαθμίδα της προσευχής στην άλλη ή όχι;

Η χρονική μετάβαση του προσευχομένου από την κατώτερη στην ανώτερη βαθμίδα της προσευχής, καθώς και η πνευματική του πρόοδος, δηλαδή η ανάβασή του σ' αυτές τις τρεις πνευματικές βαθμίδες κατά τους περισσότερους Αγίους Πατέρες δεν γίνεται γνωστή στον προσευχόμενο.

Η πνευματική πρόοδος στη προσευχή ομοιάζει με ένα φυτό.

Αυξάνεται χωρίς να γνωρίζει και να αντιλαμβάνεται τις στιγμές τής αναπτύξεώς του.

Μοιάζει μ' ένα παιδί που μεταβαίνει από την μία ηλικία στην άλλη, χωρίς να μπορεί να ξέρει τον ακριβή καιρό της αναπτύξεώς του.

Αυτή η πρόοδος του ανθρώπου στην προσευχή και γενικά στην πνευματική ζωή δεν είναι μόνο καρπός των κόπων, του αλλά περισσότερο της χάριτος και του ελέους του Θεού και είναι μυστική αυτή η πρόοδος από θεία οικονομία, για να μη πέσει ο άνθρωπος από την Χάρη του Θεού στην υπερηφάνεια και στηριχθεί στις δυνάμεις του εαυτού του.

Μολαταύτα ο θείος πατήρ Ισαάκ ο Σύρος φανερώνει μερικά σημεία με τα όποια μπορεί κανείς να καταλάβει σε ποια μέτρα ευρίσκεται, δηλαδή σε ποια πνευματική βαθμίδα είναι.

Ιδού Τι λέγει: «Ο άνθρωπος, όσο βρίσκεται στην οκνηρία φρίττει στην ώρα του θανάτου και όταν θα πλησιάζει προς τον Θεό φοβάται στο αντίκρισμα του Δικαστηρίου. Ενώ όταν φθάσει στο πλήρωμα από την παρούσα ζωή της θείας αγάπης, τότε αυτή η αγάπη εξαφανίζει τις δύο δύσκολες ανωτέρω περιπτώσεις.

43. Γενικά οι πιστοί μας προσεύχονται λίγο, αλλά με πολλή ταπείνωση. Μπορεί να έχουν αυτοί ελπίδα σωτηρίας με την λίγη προσευχή που κάνουν; Ενώ οι ασθενείς και οι αγράμματοι, πώς πρέπει να προσεύχονται;

Ο Ιησούς Χριστός, ο Σωτήρ ημών είπε: «Προσευχόμενοι δε μη βαττολογήσητε όπως οι εθνικοί δοκούσι γαρ ότι εν τη πολυλογία αυτών εισακουσθήσονται. Μη ουν ομοιωθείτε αυτοίς οίδε γαρ ο πατήρ υμών ων χρείαν έχετε προ του υμάς αιτείσαι αυτόν» (Ματθ. 6,7- 8).

Έτσι εν συνεχεία τους δίδαξε πώς να προσεύχονται στον Θεό Πατέρα μας.

Λοιπόν, ο ίδιος ο Σωτήρ, μάς δίδαξε την σύντομη προσευχή.

Οποιοσδήποτε κάνει σύντομη προσευχή, αλλά με ταπείνωση και συμμετοχή της καρδιάς του, σώζεται.

Ας προσέξουμε εκείνον τον άγιο γέροντα που λέγει το Γεροντικό, ο οποίος προσευχόταν επί 40 χρόνια με την ίδια πάντοτε προσευχή: «Κύριε, εγώ σαν άνθρωπος αμάρτησα, εσύ σαν Θεός συγχώρεσε με».