125. Σε τι συνίσταται το κατ' εικόνα και ομοίωσιν του Θεού από τον άνθρωπο και σε ποιο μέρος συγκεκριμένα υπάρχουν;

Η ψυχή είναι η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο, δεδομένου ότι έχει τρεις δυνάμεις αλλά μία φύση. Οι δυνάμεις της ανθρώπινης ψυχής είναι οι εξής:

Η αίσθηση, η λογική και η θέληση.

Με την αίσθηση ο άνθρωπος συγκρίνεται με τον Θεό, με την λογική συγκρίνεται με τον Υιό και με την θέληση συγκρίνεται προς το Άγιο Πνεύμα. Και όπως στην Αγία Τριάδα τρία είναι τα πρόσωπα, αλλά δεν είναι τρεις αλλά ένας Θεός έτσι και η ανθρώπινη ψυχή, ενώ έχει τρεις ψυχικές δυνάμεις, όμως δεν είναι τρεις οι ψυχές αλλά μία.

Η διάκριση στο κατ' εικόνα και ομοίωσιν Θεού της ανθρώπινης ψυχής, κατά τους Αγίους Πατέρας, Βασίλειον τον Μέγα, Ιωάννη τον Χρυσόστομο, τον άγιο Ιερώνυμο και άλλους συνίσταται σ' αυτό, ότι η εικόνα του Θεού λαμβάνεται από την ψυχή στον καιρό της γεννήσεώς της και η ομοίωση του Θεού τελειοποιείται στην ψυχή από το Βάπτισμα.

Οπότε λοιπόν η εικόνα του Θεού είναι στην λογική, στην θέληση και στην αίσθηση, ενώ η ομοίωση του Θεού είναι στην βία του ανθρώπου για την τελειοποίησή του με την πραγματοποίηση των καλών έργων και με την βοήθεια της Θείας Χάριτος.

Ιδού τι λέγει γ' αυτά ο Μέγας Βασίλειος: "Ποιήσομεν ανθρωπον, είπεν ό Θεός, κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν. Το ένα, δηλαδή το κατ' εικόνα, το ανάγουμε στην κτίση του Θεού, ενώ το άλλο, το καθ' ομοίωσιν, να το επιτύχουμε με την καλή μας προαίρεση".

Ενώ ο άγιος Δημήτριος του Ροστώφ λέγει:

"Με άφησε ο Θεός για ν' αγωνισθώ να γίνω όμοιος μ' Αυτόν."

Έτσι λοιπόν, κατά την εικόνα είμαι λογικός, ενώ κατά την ομοιότητα είμαι χριστιανός. Συνεπώς να γνωρίζουμε ότι το κατ' εικόνα του Θεού είναι και στην ψυχή του απίστου ανθρώπου, ενώ το καθ' ομοίωσιν είναι δυνατόν μόνον στους ενάρετους χριστιανούς. Και όταν θα αμαρτήσει θανάσιμα ο χριστιανός, τότε μόνο στερείται της ομοιώσεως με τον Θεό και όχι της εικόνος Αυτού. Και εάν ακόμη στα αιώνια βάσανα θα τιμωρείται ο άνθρωπος, το κατ' εικόνα παραμένει το ίδιο στον άπαντα αιώνα, ενώ το καθ' ομοίωσιν δεν είναι δυνατόν να υπάρχει".