Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας

Κεντρική Σελίδα

Πατερικά και Αγία Γραφή

Πώς και με ποιο τρόπο, λέγεται άνθρωπος και η Αγία Γραφή

Προσωποποίηση τών χαρακτηριστικών της

Αγίου Μαξίμου τού Ομολογητού

Πηγή: Μαξίμου τού Ομολογητού "Μυσταγωγία, κεφ. ΣΤ΄: «Πώς και ποίω τρόπω άνθρωπος λέγεται και η Αγία Γραφή». (PG: 91. Ε.Π.Ε. Φιλοκαλία Νηπτικών. Τόμος 14).

Πώς και ποίω τρόπω, άνθρωπος λέγεται και η Αγία Γραφή

Ώσπερ δε τη κατά αναγωγήν θεωρία την Εκκλησίαν έλεγεν άνθρωπον είναι πνευματικόν, μυστικήν δε Εκκλησίαν τον άνθρωπον, ούτω δη και την αγίαν πάσαν κατά συναίρεσιν Γραφήν, άνθρωπον έφασκεν είναι,

την μεν Παλαιάν Διαθήκην έχουσαν σώμα, ψυχήν δε και πνεύμα και νουν την Καινήν.

Και πάλιν όλης τής αγίας Γραφής, Παλαιάς τε φημι και Νέας, το καθ ιστορίαν γράμμα, σώμα· τον δε νουν τών γεγραμμένων και τον σκοπόν, προς ον ο νους αποτέτακται, ψυχήν.

Όπερ ακούσας εγώ, μάλιστα τής εικασίας ηγάσθην το ακριβές, και τον κατ αξίαν εκάστω διανέμοντα χαρίσματα δεόντως ανύμνησα κατά δύναμιν.

Ως γαρ θνητός ο καθ ημάς άνθρωπος κατά το φαινόμενον, κατά δε το μη φαινόμενον αθάνατος, ούτω και η αγία Γραφή, το μεν φαινόμενον γράμμα παρερχόμενον έχουσα, το δε κρυπτόμενον τω γράμματι πνεύμα μηδέποτε τού είναι παυόμενον αληθή τον λόγον τής θεωρίας συνίστησι.

Και ώσπερ ούτος ο καθ ημάς άνθρωπος, φιλοσοφία κρατών τής εμπαθούς ορέξεώς τε και ορμής μαραίνει την σάρκα, ούτω και η αγία Γραφή νοουμένη πνευματικώς το γράμμα εαυτής περιτέμνει. Φησί γαρ ο θείος Απόστολος·

«όσον ο έξω ημών άνθρωπος διαφθείρεται, τοσούτον ο έσω ανακαινούται ημέρα και ημέρα». Τούτο νοείσθω και λεγέσθω και επί τής αγίας Γραφής, ανθρώπου τροπικώς νοουμένης. Όσον γαρ αυτής το γράμμα υποχωρεί, τοσούτον το πνεύμα πλεονεκτεί· και όσον αι σκιαί τής προσκαίρου λατρείας παρατρέχουσι, τοσούτον η αλήθεια τής πίστεως η παμφαής τε και ολολαμπής και άσκιος επεισέρχεται,

καθ ην και δι ην προηγουμένως και έστι και γέγραπται και Γραφή λέγεται, τω νω δια χάριτος πνευματικής εγχαραττομένη, ώσπερ και ο καθ ημάς άνθρωπος δια την ψυχήν την λογικήν τε και νοεράν προηγουμένως άνθρωπος μάλιστα και έστι και λέγεται· καθ ην και δι ην εικών τε και ομοίωσίς εστι Θεού τού ποιήσαντος αυτόν και τών λοιπών ζώων φυσικώς αποδιώρισται, μηδεμίαν προς αυτά σχετικής δυνάμεως την οιανούν έμφασιν έχων.

Πώς και με ποιο τρόπο, λέγεται άνθρωπος και η Αγία Γραφή

Κι’ όπως, κατά την αναγωγική θεωρία, έλεγε ότι η Εκκλησία είναι άνθρωπος πνευματικός κι’ ο άνθρωπος μυστική Εκκλησία, έτσι κι’ όλη η αγία Γραφή σ’ ενιαίο σύνολο έλεγε ότι είναι άνθρωπος:

Σώμα της έλεγε ότι είναι η Παλαιά Διαθήκη, ψυχή της και πνεύμα και νους η Καινή.

Ολόκληρης πάλι τής αγίας Γραφής, τής Παλαιάς και τής Νέας, σώμα ήταν η παράσταση με γράμματα, ενώ η σημασία τών συμβόλων κι’ ο σκοπός, στον οποίο αποβλέπει η σημασία, έλεγε ότι είναι η ψυχή.

Όταν το άκουσα αυτό, θαύμασα υπερβολικά την ακρίβεια τού εικονισμού. Κι’ όπως πρέπει, μ’ όλη μου την δύναμη, ύμνησα Αυτόν που μοιράζει χαρίσματα στο καθένα κατά την αξία του.

Όπως δηλαδή αυτός που πλάσθηκε από ανθρώπινη ύλη είναι θνητός κατά το φαινόμενο και κατά το μη φαινόμενο αθάνατος, όμοια είναι κι’ η αγία Γραφή με το να έχει παροδικά τα φαινόμενα γραπτά σημεία (ενώ το πνεύμα που κρύβουν τα γράμματα δεν έχει καμιά διακοπή στη ζωή του) παρουσιάζει αληθινό το λόγο τής θεωρίας.

Κι’ όπως αυτός ο όμοιός μας άνθρωπος συγκρατεί με τη φιλοσοφία την επιθυμία και το ένστικτο τής ηδονής και μαραίνει τη σάρκα, έτσι κι’ η Γραφή στο πνευματικό της νόημα ενεργεί περιτομή στα γραπτά σημεία της. Μάς λέγει ο θείος Απόστολος:

«όσο ο εξωτερικός άνθρωπος φθείρεται, τόσο ο εσωτερικός ξαναγίνεται νέος μέρα με τη μέρα». Το ίδιο να σκεφτόμαστε και να λέμε και για την αγία Γραφή, εκλαμβάνοντάς την σαν άνθρωπο. Όσο δηλαδή υποχωρεί το γράμμα της, τόσο υπερισχύει το πνεύμα της. Κι’ όσο περνούν οι σκιές τής πρόσκαιρης λατρείας, τόσο παίρνει τη θέση της η αλήθεια τής πίστης η ολοφώτεινη κι’ ολόλαμπρη κι’ ανήσκιωτη.