175. Ποιό είναι το όπλο του εχθρού εναντίον της σωτηρίας μας; Ο φθόνος. Στο Ευαγγέλιο ο Πιλάτος γνωρίζει ότι οι Εβραίοι θέλουν να σκοτώσουν τον Χριστό από φθόνο. Ο φθόνος είναι η μεγαλύτερη δύναμη του εχθρού. Γι’ αυτό, πάνω από όλα πρέπει ν’ αποφεύγουμε το λογισμό της ζηλοφθονίας.

176. Η ζήλεια είναι χαρακτηριστικό όλων των ανθρώπων ανεξάρτητα από την κοινωνική τους θέση. Κάποιος είναι πάντοτε δυνατότερος από μας. Οι άλλοι έχουν πάντα κάτι που θα θέλαμε κι εμείς να έχουμε. Στην κατάσταση της ζήλειας απωθούμε τους άλλους· και η ζωή καταντά πράγματι σαν εικόνα του Θεού αμαυρωμένη και ταραγμένη.

177. Προσπαθείστε να μην κατηγορείτε ποτέ τον άλλον, αλλά να προσεύχεσθε γι’ αυτόν. Όταν κρίνουμε κάποιον για τα ελαττώματά του, σημαίνει ότι δεν βλέπουμε τα δικά μας.

178. Στην κατάσταση της πτώσεώς μας είμαστε ανίκανοι να κρίνουμε σωστά τον αδελφό μας. Να μην είστε τόσο βέβαιοι ότι ο αδελφός σας σφάλλει. Μην τον κρίνετε.

179. Είναι προτιμότερο να μην κρίνουμε. Ζω με το φόβο του Θεού, σημαίνει φοβούμαι να κρίνω τον άλλο με τρόπο αμαρτωλό, και όχι όπως θα τον έκρινε ο Θεός.

180. Τί ζητώ άραγε, όταν κρίνω τον αδελφό μου; Εφόσον δεν τον βλέπω, όπως τον βλέπει ο Κύριος, το παν θα είναι λανθασμένο. Αρχίστε με αυτήν την προσευχή, με την σκέψη να είστε υπάκουοι, να μην κρίνετε τους αδελφούς σας. Αρχίστε από τον πόθο να υπηρετήσετε τους άλλους με αγάπη, όπως ο Σιλουανός, που ζητούσε κατά τις εορτές να μπορεί να διακονεί στην Τράπεζα τις εκατοντάδες των μοναχών. Ήταν τόσο ευτυχής να βλέπει πόσο ο Χριστός αγαπούσε αυτούς τους ανθρώπους, αυτά τα παιδιά του Θεού. Τους διακονούσε με πολλή αγάπη. Όταν οι εργασίες της καθημερινής ζωής πραγματοποιούνται με αυτό το πνεύμα, μπορούν να γίνουν μια πολλή ευχάριστη πνευματική τροφή. Τη νύκτα χάρη στη διάθεση αυτή της διακονίας η καρδιά σας θα είναι πολύ απαλή θα κλαίτε ενώπιον του Θεού για τα ελαττώματά σας, για την ατέλεια της αγάπης σας.

181. Η δυσκολία να συνεργαζόμαστε με τον πλησίον προέρχεται πάντοτε από την έλλειψη προσευχής και αγάπης. Όπως λέει ο Γέροντας Σιλουανός, μπορεί να συμβεί, ώστε παρά τις φλογερότερες προσευχές η πρόοδος να είναι δύσκολη. Εν τούτοις, όταν κατορθώσουμε με την επίκληση του Ονόματος του Ιησού να ζούμε σταθερά με κάποιο πρόσωπο, γινόμαστε ικανοί να ζούμε με εκατομμύρια άλλα πρόσωπα που του μοιάζουν.

182. Να προσευχόμαστε για τον άλλο σημαίνει να τον βοηθούμε, χάρη στην αγαθή διάθεση της καρδιάς μας απέναντί του, ν’ αντισταθεί στους αρνητικούς λογισμούς που ενδέχεται να έχει, και όχι άδικα, για μας. Αντιθέτως να μην προσευχόμαστε γι’ αυτόν σημαίνει να δικαιώνουμε με την απουσία αγάπης από μέρους μας τις κακές σκέψεις που μπορεί να έχει εναντίον μας. Ας φυλάξουμε την ενότητα στην προσευχή γύρω από το Ποτήριο του Χριστού, και θα δούμε ότι είναι εύκολο να αγαπάμε.

183. Να είστε πολύ προσεκτικοί! Μην επιτρέπετε σε κανένα αρνητικό λογισμό να εισδύσει στην καρδιά σας.

184. Μην υποτιμάτε τους αρνητικούς λογισμούς που μπορεί να έχετε για τον πλησίον, όταν είστε στο κελλί σας. Φυλαχθείτε από κάθε λόγο που πληγώνει. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Να θυμάστε επίσης τους λόγους του Χριστού: «Καθώς θέλετε ίνα ποιώσιν υμίν οι άνθρωποι, και υμείς ποιείτε αυτοίς ομοίως» (Λουκ. 6,31).

185. Να μιμείσθε τη στάση αυτού του ανθρώπου που τόσο πολύ αγαπούσε ο Θεός, του π. Μισαήλ, ηγουμένου της Ιεράς Μονής του Αγίου Παντελεήμονος την εποχή που ζούσα εκεί: «Αν κάποιος αντιστέκεται, εγώ υποχωρώ».

186. Όταν ζείτε σε συνοδεία, και αυτοί που σας έχουν δεχθεί, οι εκλεκτοί του Θεού, ευδοκούν να τους υπηρετείτε, να θεωρείτε τον εαυτό σας ανάξιο και υπερβολικά τιμημένο. Τότε η ζωή σας θα αλλάξει. Απεναντίας, αν κρίνετε τους άλλους για ασήμαντα και εξωτερικά πράγματα, θα χάσετε το παν.

187. Καθετί που αποκτάται με τους εσωτερικούς σας αγώνες αντανακλάται στην εν Θεώ ζωή σας. Πολεμείστε ενάντια σε κάθε πάθος που εγείρει μέσα σας λογισμούς κατακρίσεως για τον πλησίον. Μη δέχεσθε αυτό που ο εχθρός σας υποβάλλει εναντίον εκείνου που είναι άδικος μαζί σας. Είτε είσθε μόνοι στο κελλί σας είτε με άλλους, κάθε λογισμός κατακρίσεως, κάθε αρνητική εσωτερική κίνηση δημιουργεί ρωγμή στο πνευματικό σας οχυρό και στο οχυρό της αδελφότητος. Κανένας λογισμός δεν γεννιέται και δεν παρέρχεται χωρίς συνέπειες. Με αγαθούς λογισμούς, θα μπορείτε να βλέπετε στον καθένα που συναντάτε ένα αγαπημένο πρόσωπο. Αντιθέτως, με αρνητικούς λογισμούς το πρόσωπό σας, οι ψυχικές σας ενέργειες θα διαταράξουν τις σχέσεις σας και θα επηρεάσουν το περιβάλλον σας. Όταν η χάρη είναι μαζί μας δεν βλέπουμε τα ελαττώματα των άλλων βλέπουμε μόνο τα παθήματα και την αγάπη των αδελφών.

188. Είναι εξ ίσου λανθασμένο και απατηλό να αναμένουμε την τελειότητα μιας ομάδας, όσο και την τελειότητα ενός προσώπου. Πρωτίστως, γιατί κι εμείς οι ίδιοι δεν έχουμε αληθινή και ορθή ιδέα για το τί ακριβώς είναι η τελειότητα. Και ύστερα, γιατί η τελειότητα είναι η κατάσταση της πλήρους εξομοιώσεως με τον Χριστό.

189. Να αποβάλετε κάθε πνεύμα περιεργείας. Κάνετε το διακόνημα σας, χωρίς να σας ενδιαφέρει αν οι άλλοι κάνουν το δικό τους. Όταν απουσιάζει η περιέργεια, ο καθένας δέχεται από τον Θεό ό,τι του ταιριάζει. Δεν μπορούμε να εξαπατήσουμε τον Θεό. Είναι τόσο δυνατός και τόσο δίκαιος, ώστε δεν μπορούμε τίποτε να Του κρύψουμε.

190. «Δώρησαι μοι του οράν τα εμά πταίσματα, και μη κατακρίνειν τον αδελφόν μου», λέγει ο Άγιος Εφραίμ στην προσευχή του. Όταν αρχίζουμε να συγκρίνουμε τις προσπάθειες μας με τις προσπάθειες των άλλων, ο εχθρός μπορεί να βρει τρόπους να μας αποθαρρύνει.

191. Όταν έριδες, εχθρότητες, βίαιες σχέσεις εκδηλώνονται μεταξύ των ανθρώπων δεν μπορεί να διατηρηθεί η ενότητα, παρά αν ο καθένας υπομένει τα ασθενήματα των άλλων. Για τον Απόστολο Παύλο είναι προτιμότερο να αδικείται κάποιος παρά να αδικεί (βλ. Α’ Κορ. 6,7-8).

192. Αν προσευχόμαστε συνεχώς για να αγαπούμε τους αδελφούς μας, για να διανύουμε την οδό της ζωής μας με το ίδιο πνεύμα και την ενότητα της πνευματικής αγάπης, η πραγματοποίηση της ομοιώσεως μας με τον Χριστό θα είναι ευκολότερη. Αντιθέτως, αν σταματούμε στις αναπόφευκτες λεπτομέρειες και τα ελαττώματα της εξωτερικής ζωής, τότε θα χάσουμε τη χάρη της θεωρίας του Αιωνίου.

193. Μπροστά σε κάθε πρόβλημα, οι μεγαλύτεροι θέτουν τον εαυτό τους στην υπηρεσία του άλλου. Αυτή είναι η μόνη δυνατή λύση. Όπως λέει ο Χριστός, όσοι θέλουν να είναι μεγάλοι γίνονται υπηρέτες και δούλοι ακόμη και των πιο αδυνάτων.

194. Η κοσμική ζωή είναι θεμελιωμένη στη δύναμη, στη βία. Ο σκοπός του χριστιανού είναι αντίστροφος. Η βία δεν ανήκει στην αιώνια ζωή. Καμιά πράξη που επιβάλλεται με βία δεν μπορεί να μας σώσει.