113. Τί σημαίνει να οικοδομήσουμε τη σωτηρία μας; Σημαίνει, μεταξύ όλων εκείνων που βλέπουμε στην κοσμική ύπαρξη, να επιλέξουμε εκείνο που είναι ευάρεστο στον Θεό και ν’ αποδεσμευθούμε από εκείνο που είναι εναντίον Του. Τότε βλέπουμε σιγά-σιγά τη ζωή μας ν’ αλλάζει. Να είστε όμως υπομονετικοί. Ο Θεός μπορεί ασφαλώς να μας επισκεφθεί σε μια  στιγμή και να μας ανοίξει τα μάτια για την αιωνιότητα. Αλλά γενικότερα αυτό είναι υπόθεση πολλών χρόνων και δεν έχει καμιά σχέση με ό,τι μπορεί να δημιουργήσει η φαντασία. Διαβάστε τον Σιλουανό: Θα δείτε ότι η κατάσταση του ήταν πάντοτε εν τω Θεώ. Θα κατανοήσετε το λόγο του, όταν λέγει ότι οι Άγιοι δεν περνούν ούτε ένα δευτερόλεπτο χωρίς προσευχή.

114. Πώς να διακρίνουμε τους λογισμούς που έρχονται από έξω κι εκείνους που γεννιούνται στην καρδιά μας; Ως επί το πλείστον η διείσδυση της δαιμονικής ενέργειας είναι τόσο λεπτή, που τη θεωρούμε ως μέρος του εαυτού μας. Η επιστήμη που κληρονομήσαμε από τους πατέρες μας βοηθεί, αλλά δεν αρκεί. Η δυσφορία, η ταραχή που προκαλεί κάποιος λογισμός στην καρδιά μας είναι σημείο ότι προέρχεται από τον εχθρό. Αυτό ισχύει κυρίως για λογισμούς βλασφημίας. Αν δεν αισθανόμαστε χαρά και ευχαρίστηση από τον λογισμό που έχουμε στην καρδιά μας, σημαίνει ότι αυτός δεν είναι από τον Θεό, αλλά από τον εχθρό που εισβάλλει μέσα μας.

115. Είναι πολύ δύσκολο να διακρίνουμε εκείνο που γεννιέται στην καρδιά μας από την επήρεια του εχθρού. Σ’ αυτό φθάνει κανείς προοδευτικά με την άσκηση, με τον αγώνα εναντίον των παθών, που εμείς, τα τέκνα του Αδάμ, φέρουμε μέσα μας. Σιγά-σιγά αρχίζουμε έτσι να διακρίνουμε, να αισθανόμαστε ότι τέτοιος λογισμός, τέτοια κίνηση της ψυχής, δεν είναι από τον Θεό, αλλά από τον εχθρό. Αυτό δεν γίνεται με στοχασμό, αλλά με αίσθηση, με άμεση διαίσθηση, εξαιρετικά λεπτή και δυσδιάκριτη, που είναι πάντοτε αποτέλεσμα μακροχρόνιας ασκήσεως. Κατά τον Άγιο Ισαάκ και τον πατέρα μας Σιλουανό, η διάκριση εξαρτάται επίσης από τον τρόπο με τον οποίο το Άγιο Πνεύμα ενεργεί στην καρδιά, από την πείρα της χάριτος και των δαιμονικών επιθέσεων που έχουμε. Η ελάττωση ή η απώλεια της χάριτος είναι σημείο ότι ο λογισμός προέρχεται από τον εχθρό. Αντιθέτως, ο λογισμός έρχεται από τον Θεό, από τον άγγελο ή από το ίδιο το Άγιο Πνεύμα, όταν μας γεμίζει χαρά και μας παρέχει ιδιαίτερη ειρήνη.

116. Το καλύτερο είναι να μη δίνουμε προσοχή στους λογισμούς, αλλά να βυθιζόμαστε στην προσευχή, να συνομιλούμε με τον Θεό δια της προσευχής.

117. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να αντιδρούμε στους κακούς λογισμούς, να ελευθερώνουμε το πνεύμα μας από κάθε εμπαθή ή βλάσφημο λογισμό. Ο πρώτος, που συνιστούν οι Πατέρες της Εκκλησίας, είναι η μετάνοια. Ο δεύτερος είναι να στρέφουμε την προσοχή και το είναι μας σε κάτι άλλο. Όταν το ενδιαφέρον μας γι’ αυτό το άλλο εντείνεται, ο εχθρός παύει να ενδιαφέρεται και μας εγκαταλείπει.

118. Αν τα πάθη είναι δυνατά και αν κάποιος φοβερός, άγριος, αμαρτωλός λογισμός δεν θέλει να μας εγκαταλείψει, δεν μας απομένει παρά να παλαίψουμε με το κλάμα, όσον καιρό το κακό αυτό πνεύμα επιμένει.

119. Ο νους μας βρίσκεται σε διαρκή πάλη με το νου του εχθρού. Για να οικοδομήσουμε τη ζωή μας, είναι απαραίτητη η στάση αυτή του συνεχούς αγώνα. Γιατί, αν κοιμόμαστε, αφήνουμε τον εχθρό, που δεν κοιμάται ποτέ, να κάνει τη δουλειά του και κινδυνεύουμε να χάσουμε τη σωτηρία μας.

120. Η νήψη. Ιδού με τί πρέπει να αρχίσουμε, ώστε τίποτα, αν είναι δυνατό, να μη γίνεται χωρίς τον Θεό.

121. Ο κόσμος που μας περιβάλλει ζει σήμερα περισσότερο δυναμικά παρά άλλοτε. Αλλά όσο πιο πολλή κίνηση υπάρχει στον κόσμο, τόσο πιο δύσκολο γίνεται να φυλάξουμε χριστιανική συνείδηση. Προσβαλλόμαστε από παντού, απ’ όλα τα είδη των αντιλήψεων που ταράσσουν την επιφάνεια της ζωής μας. Στις θύελλες της εποχής μας αρμόζει πάντοτε να γρηγορούμε. Αυτό είναι το πρώτο πράγμα που σας ζητώ: Ακούτε το λόγο του Ευαγγελίου, «γρηγορείτε» και πάψτε να είστε παιδιά!

122. Ας φυλάξουμε την προσοχή αυτή, που διατηρεί το σώμα μας σε συνεχή ένταση. Χάρη στην ένταση αυτή, ακόμη και στον ύπνο, μπορούμε να έχουμε στο νου το σκοπό της ζωής μας. Η προσευχή μπορεί να εισδύσει ως εκείνο που ονομάζουν οι ψυχολόγοι υποσυνείδητο. Ένας αληθινός ασκητής ελέγχει πάντοτε τον εαυτό του, ακόμη και στον ύπνο. Αν αναδυθούν κακοί λογισμοί, εγείρεται και προσεύχεται. Έτσι σιγά-σιγά η συνείδηση θα φωτίσει όλα όσα κάνουμε στην καθημερινή μας ζωή.

123. Μην αφήνετε τα πράγματα του κόσμου να σκορπίζουν το νου σας. Συγκεντρώστε όλη την προσοχή σας, αφιερώστε όλη την ενέργεια σας σε μια ζωή που ν’ ανταποκρίνεται στο πνεύμα των εντολών του Ευαγγελίου.

124. Ας ελέγχουμε το νου μας έναντι των περισπασμών του εξωτερικού κόσμου. Ποτέ ο νους δεν θα μπορέσει να μείνει σταθερά στον Θεό χωρίς ασκητική προσπάθεια. Ήδη από τη ζωή αυτή οφείλουμε να μάθουμε να παραμένουμε στο Θεό, όπως ακριβώς θα συμβεί με το πνεύμα μας μετά το θάνατο.