Η διαμάχη με τον Θεό

Ένα από τα ερωτήματα που με απασχολούσαν ήταν το πώς είναι δυνατό να ζήσεις αναμάρτητα σε αυτό τον κόσμο. Γιατί όλες μας οι πράξεις είναι τόσο ασήμαντες σε σχέση με όσα απαιτεί από μας το πνεύμα του Ευαγγελίου, που αυτό φαίνεται απλώς αδύνατο, ουτοπικό. Θυμάμαι, πόσο φοβερά βασανίστηκα κάποτε από αυτό, ότι δεν κατάφερα δηλαδή ούτε να μην κατακρίνω με τις σκέψεις, ούτε να μην υπερηφανεύομαι, ούτε να μην αισθάνομαι αντιπάθειες κλπ. Και αφού όλα αυτά δεν τα κατάφερα, άρχισα με τον Θεό ένα είδος διαμάχης αυτής της τάξεως: «Μιλάς, λοιπόν Εσύ για την έσχατη Φοβερή Κρίση. Αλλά πώς άραγε θα με κρίνεις; Ποιο το δικό σου Είναι; Ποιες οι δικές σου δυνατότητες και ποιες οι δικές μου; Εγώ είμαι άνθρωπος: Αν δεν κοιμηθώ, αν δεν φάω κλπ., θα πεθάνω. Αν κάποιος ή κάτι με κτυπήσει, πάλι θα πεθάνω. Κι Εσύ θα κρίνεις εμένα!». Και όταν παρέμεινα σε αυτή τη διαμάχη, μου έγιναν ξαφνικά κατανοητά τα λόγια του Χριστού: «Ο Πατήρ κρίνει ουδένα, αλλά την κρίσιν πάσαν δέδωκε τω Υιώ … ότι Υιός ανθρώπου εστί»[1].

Και στη διαμάχη αυτή με τον Θεό βγήκα νικημένος: Θα με κρίνει ο Άνθρωπος που εκπλήρωσε τον Νόμο, Εκείνος που δημιούργησε όλα αυτά. Αλλά, αν και κατάλαβα ότι θα με κρίνει Εκείνος που έζησε μέσα στις δικές μου συνθήκες και σε πιο δύσκολες ακόμη, και γι’ αυτό έχει το δικαίωμα να με κρίνει, ωστόσο αυτό δεν με ικανοποιούσε ακόμη, δηλαδή δεν έλυνε την απορία μου, τη δυσκολία μου. Κι έτσι, έχοντας μείνει σε τέτοια απόγνωση περίπου 6-7 χρόνια (υπολογίζοντας και την απόγνωση στο Παρίσι), συναντήθηκα με τον Γέροντα Σιλουανό.

Η συνάντηση με τον γέροντα Σιλουανό

Η συνάντηση με τον Γέροντα Σιλουανό συνέβη ως εξής. Ήμουν πολύ ντροπαλός και δεν μπορούσα να απευθυνθώ μόνος μου σε αυτόν. Μια ημέρα με επισκέφθηκε ένας μοναχός που είχε σπουδάσει μηχανολόγος. Είχε πάει στον Άθωνα πριν από μένα. Και να, τη δεύτερη, ίσως και την πρώτη ημέρα του Πάσχα του 1930, έρχεται και μου λέει:

- Πάτερ Σωφρόνιε, πώς μπορώ να σωθώ;

Εγώ, μη γνωρίζοντας πώς έπρεπε ουσιαστικά να του απαντήσω, είπα:

- Να στέκεσαι στα όρια της απογνώσεως, και όταν δεν μπορείς άλλο, τότε να απομακρύνεσαι απ’ αυτά· κάθισε και πιές ένα φλυτζάνι τσάι. Και του πρόσφερα το τσάι, όπως συνήθιζα στους επισκέπτες μου. Μετά από μένα ο μοναχός πήγε στον Γέροντα Σιλουανό και είπε: «Να, ήμουν στον π. Σωφρόνιο και μου είπε αυτό το πράγμα». Την άλλη ημέρα στην αυλή του μοναστηριού από τη μία πλευρά προχωρούσε ο Γέροντας και από την άλλη εγώ. Από σεβασμό απομακρύνθηκα για να του ανοίξω δρόμο, αλλά αυτός ήρθε να με συναντήσει και μου είπε:

- Σας επισκέφθηκε χθες ο π. Βλαδίμηρος;

Και ο πρώτος λόγος που του πρόφερα ήταν:

- Έσφαλα;

Και αυτός είπε:

- Όχι, είχατε δίκαιο, αλλά αυτό δεν ήταν στα μέτρα του. Ελάτε σε μένα· θα ήθελα να μιλήσουμε.

Τότε μου έδωσε σημειώσεις από τη ζωή του για τον πνευματικό αγώνα, όταν δεν μπορούσε να υπερνικήσει μέσα του την αμαρτία στο επίπεδο των λογισμών· δηλαδή όταν στο νου υπάρχουν λογισμοί κατακρίσεως, στην καρδιά γεννιέται αντιπάθεια, ψυχρό βλέμμα, απώθηση ανθρώπου, αδιαφορία προς αυτόν κλπ.

Μία νύχτα, κατά την οποία ο ίδιος βρισκόταν στα όρια της απογνώσεως, προσευχήθηκε στον Θεό: «Πώς μπορώ να ξεφύγω από αυτή;». Τότε του δόθηκε η απάντηση: «Κράτα τον νου σου στον άδη και μην απελπίζεσαι»[2]. Και ο λόγος αυτός ήταν γι’ αυτόν η αρχή της νίκης· ήταν το άνοιγμα προς την οικουμενική αγάπη. Τότε έπαψε να φοβάται· καταδίκαζε τον εαυτό του στον άδη και εξαφανιζόταν κάθε κατάκριση για τους ανθρώπους· έμενε μόνο η συμπόνια. Είναι δύσκολο να το εξηγήσεις. Και ανάλογα με το μέτρο στο οποίο βρίσκεται ο άνθρωπος σ’ αυτή την κατάσταση, πραγματικά δεν κατακρίνει, δεν απορρίπτει, τα υπομένει όλα, θέλει για όλους το καλό· το Πνεύμα του Θεού είναι εύκολο να εμφανισθεί και να εγγίσει τον άνθρωπο. Και έτσι εμπνεύστηκε ο Σιλουανός. Η έμπνευση αυτή είναι η έλευση του Αιωνίου Πνεύματος του Θεού (στην οποία περικλείεται η αρχική έννοια του όρου έμπνευση). Μου έδωσε λοιπόν τις σημειώσεις του και συζητήσαμε μαζί. Από τότε εκείνος έγινε για μένα το πρώτο και κύριο στήριγμα όλης της μετέπειτα ζωής μου.

Σημειώσεις

1. Ιωάν. 5,22 και 27.

2. Αρχιμ. Σωφρονίου (Σαχάρωφ), Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης, εκδ. Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου, Essex Αγγλίας 1999, σελ. 185, 572.