Οι άγιοι Σαράντα δύο μάρτυρες από το Αμόριο

Εορτή: 6 Μαρτίου

Πρωτ. π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα

Οι Μάρτυρες του Χριστού είναι οι μεγαλύτεροι αντιστασιακοί στην ιστορία της ανθρωπότητος. Αντιστάθηκαν στην βία, τον αυταρχισμό και την πλάνη με την δύναμη της θυσιαστικής αγάπης, που ζωοποιεί και όχι με την δύναμη ή μάλλον την αδυναμία του μίσους, που σκοτώνει. Οι άγιοι Μάρτυρες, ελεύθεροι από την τυραννία των παθών και της δαιμονικής απάτης ("τα είδωλα των εθνών δαιμόνια"), βίωναν την αλήθεια ως υπόσταση στο πρόσωπο του Θεού Λόγου ("Εγώ ειμί η Αλήθεια") και την ελευθερία ως υποδούλωση της σάρκας, ήτοι του σαρκικού φρονήματος, στο πνεύμα. Επειδή βίωναν την παρουσία του Θεού αισθητά μέσα στην αναγεννημένη από το Άγιον Πνεύμα ύπαρξή τους, γι’ αυτό και άντεξαν μέχρι τέλους χωρίς να λυγίσουν και στα πιο απάνθρωπα βασανιστήρια. Θυσίασαν τον εαυτό τους, όπως ο Χριστός, για να ζήσουν οι άλλοι και όχι τους άλλους για να ζήσουν αυτοί.

Οι διάφορες ιδεολογίες ως κατασκευάσματα εμπαθών ανθρώπων, αδυνατούν να προσφέρουν ζωή. Αντίθετα, μάλιστα, προξενούν τον θάνατο, τον πόνο και την οδύνη. Στο όνομα μιας φαρισαϊκής ή μάλλον μιας δαιμονικής δικαιοσύνης αφαιρούν ανθρώπινες ζωές για να καλυτερεύσουν, όπως ισχυρίζονται, τις ανθρώπινες κοινωνίες, απαλλάσσοντάς τες από τα στοιχεία εκείνα, που κατά την γνώμη τους την εμποδίζουν να προοδεύση. Δηλαδή, προσπαθούν με την βία και τους φόνους να αναγεννήσουν την ανθρωπότητα και σκοτώνουν τους άλλους για να ζήσουν αυτοί.

Η Εκκλησία έχει να επιδείξη αναρίθμητα πλήθη μαρτύρων όχι μόνον τους τρεις πρώτους αιώνες μετά την γέννηση του Χριστού, αλλά και κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, όπως και πριν την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως. Την περίοδο πριν την άλωση, Τούρκοι και Άραβες έκαναν κατακτητικούς πολέμους εναντίον της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας (Βυζαντίου) και κατά καιρούς κυρίευσαν διάφορες πόλεις. Το 838 οι Άραβες κατέλαβαν το Αμόριο, πόλη της Φρυγίας κοντά στον ποταμό Σαγγάριο, που από τον 6^ο μ. Χ. αιώνα ήταν επίσημο στρατιωτικό κέντρο της αυτοκρατορίας στην κεντρική Ασία και το κατέστρεψαν ολοσχερώς. Σήμερα δεν σώζονται ούτε τα θεμέλια της πόλεως αυτής.

Με επικεφαλής τον Χαλίφη Μουτασίμ οι Άραβες μουσουλμάνοι σκότωσαν και αιχμαλώτισαν εβδομήντα χιλιάδες ανθρώπους. Μεταξύ των αιχμαλώτων ήσαν σαρανταδύο διαπρεπέστατοι πολιτικοί και στρατιωτικοί, τους οποίους έσυραν στην Βαγδάτη και τους έριξαν αλυσοδεμένους σε ένα ανήλιαγο μπουντρούμι, αληθινό κολαστήριο. Μέσα εκεί τους άφησαν για μεγάλο χρονικό διάστημα και τους έδιναν μόνον ψωμί και νερό και αυτά σε μικρή ποσότητα. Όταν έφθασαν στο σημείο της πλήρους εξαντλήσεως τους εζήτησαν να αρνηθούν την πίστη τους και να γίνουν μουσουλμάνοι. Στην αρχή προσπαθούσαν να τους καλοπιάσουν και τους έταξαν χρήματα και αξιώματα. Όταν εκείνοι αρνήθηκαν συνεχίσθηκε το μαρτύριο. Υπέφεραν τα πάνδεινα, αλλά έμειναν ακλόνητοι στην πίστη του Χριστού. Μετά τα απάνθρωπα βασανιστήρια τους αποκεφάλισαν και έτσι εσφράγισαν την ομολογία τους για τον Χριστό με το αίμα τους.

Το μαρτύριο, όπως συχνά τονίζει και γράφει ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κ. Ιερόθεος, δεν είναι αποτελέσμα ισχυρού χαρακτήρα και δυνατής θελήσεως, αλλά της καθάρσεως της καρδιάς από τα πάθη, του φωτισμού του νου από την άκτιστη Χάρη του Θεού και της θεωρίας του Θεού. Με την κάθαρση, τον φωτισμό και την θέωση δέχεται κανείς το πλήρωμα της ακτίστου Θείας Χάριτος αισθητά στην ψυχή και το σώμα του και γι’ αυτό ο θάνατος δεν τον φοβίζει, αντίθετα επιθυμεί το μαρτύριο. Και όταν ομολογή την πίστη του στον Χριστό ουσιαστικά εξιστορεί όλα όσα άκουσε και είδε, αφού γνωρίζει υπαρξιακά τον Θεό, ο Οποίος αποκαλύπτεται στους “κεκαθαρμένους τη καρδία”. Γιατί άλλο πράγμα είναι το να πιστεύη κανείς στον Θεό και άλλο το να έχη ιδή Τον Θεό. Άλλο η εγκεφαλική ή διανοητική γνώση και άλλο η υπαρξιακή γνώση, η Θεοκοινωνία. Η προσωπική γνώση του προσωπικού Θεού της Εκκλησίας, ονομάζεται πίστη εκ θεωρίας και συνδέεται με την υπέρβαση του θανάτου στα όρια της προσωπικής ζωής. Οι μάρτυρες αντέχουν τα βασανιστήρια και δεν λυγίζουν μπροστά στον θάνατο, επειδή είναι στην πραγματικότητα πεθαμένοι και αναστημένοι. Διαθέτουν μια εκπληκτική ανδρεία που δεν είναι εκ του κόσμου τούτου, αλλά είναι καρπός της σχέσεώς τους με τον παντοδύναμο Θεό, τον εξουσιαστή της ζωής και του θανάτου.

Οι σαρανταδύο Μάρτυρες από το Αμόριο μέσα στην φυλακή ήσαν ελεύθεροι, γιατί η ψυχή δεν αιχμαλωτίζεται από τους τοίχους και τα σίδερα. Στις πιο αντίξοες συνθήκες διατηρούσαν εσωτερική γαλήνη, που την αντλούσαν από την αδιάλειπτη προσευχή. Παρά το ότι υπέφεραν, εν τούτοις δεν μισούσαν τους βασανιστές τους, αλλά προσεύχονταν γι’ αυτούς με αγάπη. Δεν το συναντά κανείς αυτό στις διάφορες ιδεολογίες. Εκεί δεν επικρατεί η αγάπη για τους εχθρούς, ή τους θεωρουμένους ως εχθρούς, τους οποίους, κάποιες φορές, οι φορείς της ιδεολογίας δεν διστάζουν να σκοτώσουν για να εξυγιάνουν, όπως νομίζουν, την κοινωνία. Η ιδεολογία είναι μεταπτωτικό φαινόμενο, κατασκεύασμα εμπαθών ανθρώπων. Η Εκκλησία δεν είναι ανθρώπινο δημιούργημα, αλλά αποκάλυψη του Θεού. Η Εκκλησία, που υπήρχε ανέκαθεν στην προαιώνια βουλή του Θεού, φανερούται και πραγματώνεται ως Σώμα Χριστού την ημέρα της Πεντηκοστής. Αποκαλείται και θρησκεία, στην πραγματικότητα όμως είναι αποκάλυψη του Ιδίου του Θεού και όχι ανακάλυψη του ανθρώπου.

Η Εκκλησία, ως το πραγματικό Σώμα του Χριστού, με την αποκεκαλυμμένη αλήθεια που κατέχει, βοηθά τον άνθρωπο να θεραπευθή από την ιδεολογία, η οποία γεννά την επιθετικότητα, το μίσος και την τρομοκρατία, και να βιώση την αληθινή αγάπη, η οποία είναι πραγματική ωρολογιακή βόμβα, που όμως ζωοποιεί, ζωογονεί, αναγεννά και εξανθρωπίζει τις ανθρώπινες κοινωνίες.