Θα αρχίσω με την σκέψη του π. Ιωάννου Ρωμανίδη, ότι ο αγώνας των προφητών και των Αποστόλων στρεφόταν εναντίον της θρησκείας, που είναι μια ασθένεια της ανθρώπινης προσωπικότητας. Ο Χριστός θεράπευσε τον άνθρωπο από την ασθένεια της θρησκείας και δημιούργησε την Εκκλησία. Υπάρχει διαφορά μεταξύ θρησκείας και Εκκλησίας, αφού η θρησκεία λειτουργεί ως ιδεολογία, ενώ η Εκκλησία βιώνεται ως κοινωνία αγάπης με τον Θεό και τους ανθρώπους.

Οι θρησκείες συνδέονται στενά με την μαγεία, ως εξευμένιση του Θεού, την δεισιδαιμονία ως ταύτιση του Θεού με την κτίση, όπως το βλέπουμε στον πανθεϊσμό, και τον μυστικισμό ως επαναφορά της φύσει αθανάτου ψυχής στον αγέννητο κόσμο των ιδεών από τον οποίον εξέπεσε, όπως το βλέπουμε στον πλατωνισμό και τον νεοπλατωνισμό. Αντίθετα, ο Χριστιανισμός παρουσιάσθηκε, και σήμερα παρουσιάζεται όταν λειτουργή σωστά, ως Εκκλησία, ως ενότητα Θεού και ανθρώπων, ως ελευθέρωση από την μαγεία, την δεισιδαιμονία και τον μυστικισμό, ως φιλοθεΐα και φιλανθρωπία.

Πάντως, η λέξη θρησκεία, που κατά πάσα πιθανότητα προέρχεται από το ρήμα θρώσκω που σημαίνει ανεβαίνω, δηλώνει την σχέση του ανθρώπου με τον Θεό και οι θρησκευόμενοι ενώνονται μεταξύ τους, προκειμένου να εκφράζουν την ίδια πίστη στον ένα Θεό, όπως τον εκλαμβάνει κάθε θρησκεία. Συνεπάγεται ότι μπορούν να αναπτυχθούν κλειστές ομάδες με ίδια πίστη και λατρεία, με ίδια ιδεολογία και πολλές φορές κοινή ιδεοληψία που επηρεάζουν και τις κοινωνικές καταστάσεις.

Η βία διακρίνεται σε διάφορα είδη –θρησκευτική, κοινωνική, ψυχολογική– και πάντοτε χρησιμοποιεί φυσική ή τεχνική δύναμη, προκειμένου να κυριαρχήση πάνω στους ανθρώπους και τελικά στις κοινωνίες.

Και οι δύο αυτές καταστάσεις –θρησκεία και βία– μπορούν να ενεργούν ανεξάρτητα μεταξύ τους, αλλά και να συνδέωνται στενά. Η θρησκεία μπορεί να θεωρηθή ως «όπιο του λαού», με αποτέλεσμα να αποχαυνώνη τους ανθρώπους, όπως συμβαίνει στις κατώτερες θρησκείες, αλλά μπορεί και να τους εξευγενίζη ή να τους εκπολιτίζη, όπως γίνεται με τις ανώτερες θρησκείες. Αλλά και η βία μπορεί να λειτουργή θετικά, από την άποψη ότι ασκείται εναντίον των προσωπικών παθών, ενδέχεται όμως να εξελίσσεται σε καταστροφή της κοινωνίας, να γίνη μια επικίνδυνη κατάσταση για τους ανθρώπους.

Έτσι, δεν μπορεί κανείς να βλέπη αυτά τα γεγονότα –θρησκεία και βία– πάντοτε αρνητικά, αφού υπάρχουν και θετικά στοιχεία, από την άποψη ότι ο θρησκευόμενος που θέλει να ενωθή με τον Θεό, βιάζει τον εαυτό του για να υπερβή τις φυσικές ορμές του και να ανυψωθή σε άλλο επίπεδο.

Τελικά, η θρησκεία και η βία είναι δύο εκρηκτικές δυνάμεις που όταν ενωθούν μεταξύ τους και εκδηλωθούν αρνητικά, δημιουργούν τρομακτικές καταστάσεις. Το χειρότερο είναι, όταν αυτές οι δύο δυνάμεις κατευθύνωνται από άλλες εξωγενείς δυνάμεις, όπως είναι η πολιτική, ο εθνοφυλετισμός ή άλλες ενδογενείς δυνάμεις, όπως είναι η σχιζοφρένεια, η παράνοια και οι διπολικές συμπεριφορές. Μέσα στα πλαίσια αυτά εντάσσονται οι θρησκευτικοί πόλεμοι που εξάπτουν τα πάθη και δημιουργούν αναστατώσεις.

Έχει υποστηριχθή (Augustine Comte) ότι η θρησκεία είναι η παιδική ηλικία της ανθρωπότητος, η φιλοσοφία η εφηβική ηλικία της και η σύγχρονη επιστήμη είναι η ώριμη ηλικία της ανθρωπότητος. Όπως φαίνεται στην εποχή μας η φιλοσοφία με την ιδεολογία της, χρησιμοποιώντας και την επιστημονική γνώση, εξάπτει την θρησκεία για να επιβάλη την εξουσία της πάνω στους ανθρώπους.

Έτσι, τις περισσότερες φορές η θρησκεία χρησιμοποιείται από τους ισχυρούς της γης για δικούς τους σκοπούς σε βάρος των θρησκευομένων. Έχω μέσα μου έναν προβληματισμό για το ποιος πυροδοτεί τις συγκρούσεις και την βία: η θρησκεία και οι θρησκευόμενοι που επηρεάζουν τους ηγέτες ή οι πολιτικοί ηγέτες που χρησιμοποιούν τις θρησκείες; Και με άλλον τρόπο: η θρησκεία προκαλεί τους πολέμους ή οι σχιζοφρενείς θρησκευόμενοι χρησιμοποιούν τις θρησκείες; Μάλλον καταλήγω στο δεύτερο.

Για παράδειγμα, από μελέτες έχει αποδειχθή ότι το Ισλάμ, όταν εμφανίσθηκε στην ιστορία, έγινε γνωστό ως αίρεση του Χριστιανισμού, οι Ισλαμιστές θαύμαζαν την Χριστιανική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (Βυζάντιο) και αντέγραψαν τον πολιτισμό της. Όμως, όταν το Ισλάμ επεκτάθηκε προς ανατολάς και εξσλαμίσθηκαν οι Πέρσες, τότε το αιώνιο εθνικό μίσος των Περσών εναντίον των Ελλήνων έγινε θρησκευτικό μίσος των Ισλαμιστών εναντίον των Ρωμηών-Χριστιανών.

Τελικά, σήμερα μέλη διαφόρων θρησκειών χρησιμοποιούν την θρησκεία ως πυριτιδαποθήκη πολέμων και σφαγών, αλλά και ο δυτικός Χριστιανισμός έχει απομακρυνθή από το ειρηνικό μήνυμα του Χριστού, έγινε ιδεολογία, γι' αυτό οι σταυροφορίες επικρατούν παντού. Και αν προσέξη κανείς επισταμένως, θα διαπιστώση ότι ο δυτικός Χριστιανισμός με την εκκοσμίκευσή του ομοιάζει περισσότερο με τον Ισλαμισμό από πλευράς ιδεολογίας και μεθόδων, παρά με την Ορθόδοξη Εκκλησία. Αλλά αυτό χρειάζεται χρόνο να αναπτυχθή.

Οι θρησκείες χρησιμοποιούν στην λατρεία τα πιο αγνά υλικά, όπως το λάδι, το κερί, το κρασί, το ψωμί, το λιβάνι, και όμως μερικές από αυτές μετατρέπουν τα υλικά αυτά σε πυρίτιδα, σε βόμβες, σε πυραύλους που σκορπίζουν τον όλεθρο και την καταστροφή. Αυτό είναι φρικτό.