مقدمه

یکشنبه ارتدوكسى اولین یکشنبه از روزه بزرگ است. موضوع غالب این یکشنبه از سال 843 پیروزی شمايل ها بوده است. در آن سال سرانجام جنجال شمايل شكنان ، که از سال 726 شروع شده بود ، آرام گرفت و شمايل ها و تكريم آنها در اولین یکشنبه در روزه بزرگ بازگردانده شد. از آن زمان ، این یکشنبه به عنوان "پیروزی ارتدوكسى" گرامی داشته می شود.

 ضمينه تاريخى

هفتمین شورای كليسايى جهانى بیشتر به بحث و جدال درباره شمايل ها و جایگاه آنها در پرستش های ارتدوكس پرداخت. اين به درخواست تاراسیوس ، پاتريارك كونستانتينوپل ، در سال 787 توسط امپراطور ایرنه در نیقیه برگزار شد. در این شورا 367 اسقف حضور داشتند.

تقریباً یک قرن قبل از این ، بحث و جدال شمايل شكنان بار دیگر بنیان های کلیسا و دولت را در امپراتوری بیزانس متزلزل کرده بود. احترام بیش از حد مذهبی و معجزات منسوب به شمایل ها توسط برخی از افراد جامعه ، به نقطه پرستش ( كه فقط مختص به خداست) و بت پرستی نزدیک می شد. این باعث تحریک افراط و تفریط در حد دیگری شد که به وسیله آن شمایل ها کاملاً از زندگی مذهبی کلیسا خارج شدند. از طرف دیگر ، شمايل دوستان معتقد بودند که شمایل ها به حفظ تعاليم آموزه های کلیسا خدمت می کنند؛ آنها شمایل ها را روش پویای انسان برای بیان امر الهی از طریق هنر و زیبایی مى دانستند.

شورا درمورد آموزه ای تصمیم گرفت که به موجب آن باید شمايل ها مورد تكريم قرار گیرند اما آنها را پرستش نکرد. پاپ هادریان در پاسخ به دعوت ملكه امپراتورى به شورا ، با نامه ای پاسخ داد که در آن او همچنین موقعيت گسترش احترام به آیکون ها را حفظ كرد اما نه پرستش آنها را، كه قطعا فقط شایسته خداست.

مصوبه شورای براى بازگرداندن شمایل ها به کلیساها ، بند مهمی را اضافه کرد که هنوز هم در بنیان منطق استفاده و تكريم شمايل ها در کلیسای ارتدوكس باقی مانده است: "ما تعيين می کنیم که شمایل هاى مقدس ، چه با رنگ ، چه به صورت موزاییک ، یا برخی از مواد دیگر ، باید در کلیساهای مقدس خدا ، در ظروف مقدس و لباسهای مذهبی ، در دیوارها ، وسايل و در خانه ها و کنار جاده ها به نمایش گذاشته شود ، یعنی شمایل هاى خداوند ما، خدا و منجی عیسی مسیح ، شمايل هاى بانوی ما تئوتوكوس ، و شمايل هاى فرشتگان مكرم و همه افراد مقدس. هر زمان که این نمایش ها در نظر قرار گرفته شود ، باعث می شود کسانی که به آنها نگاه می کنند نمونه اولیه خود را به یاد آورده و دوست داشته باشند. ما همچنین تعيين می کنیم که آنها را باید بوسید و اینكه آنها مورد تكريم و افتخار (timitiki proskynisis) هستند ، اما نه پرستش واقعی (latreia)، که مخصوص اوست که موضوع ایمان ماست و مناسب ذات الهی است. اداى احترام به یک شمايل در واقع به نمونه اولیه آن (خداوند عيسى مسيح، بانو تئوتوكوس، فرشتگان مقدس و قديسين) منتقل می شود؛ او که شمايل را تكريم می كند ، واقعیتی که در آن پنهان است ، را تكريم می كند ".

در سال 843 یک شوراى منطقه ای تحت نظر ملكه تئودورا در كونستانتينوپل برگزار شد. تكريم شمايل ها در کلیسای جامع ایاصوفیا به طور جدی اعلام شد. ملکه ، پسرش میکائیل سوم ، پاتريارك متوديوس ، و راهبان و روحانیون به صفوف آمدند و شمایل ها را در جایگاه مناسب شان بازگرداندند. این روز "پیروزی ارتدوكس" نامیده شد. از آن زمان ، این رویداد سالانه با خدمات ویژه ای در اولین یکشنبه روزه بزرگ ، "یکشنبه ارتدوكسى" گرامی داشته می شود.

تعالیم ارتدوكس درمورد شمايل ها ، همانطور که در هفتمین شورای كليسايى جهانى سال 787 تعريف شده است ، در متون سرودهاى خوانده شده در این یکشنبه تجسم یافته است.

از دعاى مغرب: «خداوندا، با الهام از روح تو، انبیا تولد تو را به عنوان کودکی که از باکره تجسم مى يابد پیشگویی کردند. هیچ چیز نمی تواند تو را شامل شود و نگه دارد؛ قبل از ستاره صبح تا ابد از رحم روحانی پدر مى درخشى. با این حال تو قرار بود مانند ما بشوى و توسط کسانی که روی زمین هستند دیده شوى. در دعاهاى پیامبرانت در رحمت خود ، ما را شايسته دیدن نور خود بدانی، "زیرا ما رستاخيز تو ، مقدس و فراتر از گفتار را ستایش می کنیم. خداوند، بى نهايت الهی، در زمانهاى آخرین خواستی مجسم و بسیار محدود شوی؛ زیرا وقتی جسم گرفتى ، تمام خصوصیات آن را از آن خود کردی. بنابراین ما شکل ظاهری تو را به تصویر می کشیم و به آن احترام می گذاریم ، و بنابراین به عشق تو منتقل می شوند ؛ و از اين طریق، به دنبال سنت الهی رسولى ، فيض شفابخش را دریافت می کنیم. "

"فیض حقیقت درخشیده است ، چیزهایی که قبلاً پیشگويى شدند اکنون به کمال آشکار شده اند. ببینید ، کلیسا با تصویر مجسم از مسیح آراسته شده است، با زیبایی اى كه از این جهان نيست، و خيمه شهادت را برآورده می کند ، ایمان ارتدوكس را محکم نگاه می دارد. زیرا اگر به شمایل کسی که او را می پرستیم بچسبیم ، گمراه نخواهیم شد. کسانی که چنین اعتقادی ندارند ، با شرم پوشيده شوند. زیرا تصویر کسی که انسان شد جلال ماست: ما آن را تكريم می نماييم ، اما او را مانند خدا نمی پرستیم. ما که ایمان داریم آن را می بوسیم، فریاد می زنیم: خدایا ، قوم خود را نجات بخش و میراث خود را برکت ده. "

"ما از ناباوری به سوى ایمان واقعی پیش رفته ایم و با نور معرفت روشن شده ایم. پس بیایید مثل مزامیر دستك زنيم و خدا را شکر كنيم و پرستش نماييم. و بياييد ما شمایل هاى مقدس مسیح ، و پاکترین مادر او و همه قديسين را که بر روی دیوارها ، تابلوها و ظروف مقدس به تصویر کشیده شده اند ، تكريم كنيم و ارج نهيم ، و تعالیم غیرخدائی بى ايمانان را کنار بگذاریم. زیرا تكريم ارائه شده به شمايل ، همانطور که باسيل می گوید ، به نمونه اولیه آن منتقل می شود. اى مسيح، با شفاعت مادر بی عیب و نقص تو، و همه قديسين ، از تو می خواهیم که رحمت عظيم خود را به ما عطا کنی. ای مسیح ، خدای ما ، شمايل تو را تكريم می نماييم ، خداوند نيك، براى گناهان خود آمرزش می طلبيم. زیرا تو آزادانه اراده كردى در جسم بر صلیب بالا روى ، و کسانی را که شكل داده بودى از بردگى دشمن رهايى بخشى. بنابراین ما با شکرگزاری به تو فرياد بر می آوريم: اى منجى ما ، با آمدن به نجات جهان ، همه چیز را با شادى پر کرده ای. "

نام این یکشنبه نشان دهنده اهمیت زیادی است که شمايل ها برای کلیسای ارتدوكس دارند. آنها موارد اضافی عبادی اختیاری نیستند ، بلکه بخشی جدایی ناپذیر از ایمان و سرسپردگى ارتدوكس هستند. به نظر می رسد که اینها نتیجه ضروری ایمان مسیحی در تجسم كلمه خدا ، شخص دوم تثلیث ، در عیسی مسیح است. آنها شخصیتى مقدس دارند و باعث می شوند فرد یا واقعه ای که روی او نقش گرفته است ، به مومنان هدیه دهند. بنابراین فضای داخلی کلیساهای ارتدوكس اغلب با شمايل های نقاشی شده بر روی دیوارها و سقف های گنبدی پوشیده شده است و همیشه یک پرده شمايل یا ديواره شمایل وجود دارد که محراب را از شبستان جدا می کند ، و اغلب با چندین ردیف از شمایل ها مى باشد. هیچ خانه ارتدوکسى بدون گوشه اى براى شمايل (iconostasion) ، جایی که خانواده دعا می کنند ، کامل نیست.

شمايل ها با روشن نمودن چراغ هاى روغنى و شمع های جلوی آنها ، با استفاده از بخور دادن و بوسیدن تكريم می شوند. اما یک تمایز اعتقادی واضح بین احترامی که به آیکون ها داده می شود و عبادت های ارائه شده به خدا وجود دارد. مورد اول نه تنها نسبی است ، بلکه در واقع به شخصی که در این شمايل به تصوير كشيده شده است ارائه می شود. این تمایز ، تكريم شمایل را از هرگونه اتهام بت پرستی محافظت می کند.

مضمون پیروزی شمایل ها ، با تأکید بر تجسم ، این حقیقت اساسی مسیحی را به ما متذكر می شود، که كسى که در عید قيام، مرگ و قیام او را جشن می گیريم ، کسی غیر از كلمه خدا نبود که در عیسی مسیح انسان شد.

قبل از مراسم جشن پیروزی ارتدوكس در اولین یکشنبه روزه بزرگ ، در این روز بزرگداشت موسی ، هارون ، سموئيل و انبیا برگزار مى شود. ردپای این احترام کهن تر را هنوز می توان در انتخاب قرائت رسولى در مراسم ليتورگى و در آیه هللوياه که قبل از انجیل منصوب شده مشاهده کرد: "موسی و هارون در میان کاهنان او ، و سموئيل در میان کسانی که نام او را صدا می زنند."

شمايل جشن

شمایل یکشنبه ارتدوکس یادبود "بازگرداندن" شمایل ها در کلیساها و استفاده از آنها در پرستش های ارتدوكس است. نقطه مركزى شمايل، خود یک شمايل است ، Virgin Hodegetria ، یک تصویر مشهور از تئوتوکوس به عنوان "هدايتگر" ، یا به معنای واقعی کلمه "او که راه خدا را نشان می دهد"است. این شمايل توسط دو فرشته حمل می شود.

در سمت چپ شمايل، ملكه تئودورا و پسرش ميكائيل سوم قرار دارند. در سمت راست این شمايل پاترياركها متوديوس و تاراسيوس قرار دارند. این شمايل توسط قديسين زیادی احاطه شده است که علیه بدعت شمايل شكنان مبارزه کردند.

این شمايل همچنین نمایانگر حركت دست جمعى پیروزمندانه ای است که در روز یکشنبه ، 11 مارس 843 ، از کلیسای تئوتوکوس در بلاچرنای تا ایاصوفیا انجام شد ، جایی که به مناسبت بازگرداندن شمايل ها مراسم ليتورگى برگزار شد.

بزرگداشت یکشنبه ارتدوكسى توسط مسیحیان ارتدوكس

یکشنبه ارتدوكسى با مراسم ليتورگى الهی قديس باسيل كبير، که قبل از آن مراسم دعاى صبح برگزار می شود ، گرامی داشته می شود. یک دعاى مغرب بزرگ در غروب شنبه برگزار می شود. سرودهای تريوديون برای این روز به دعاها و سرودهای معمول گرامیداشت هفتگی رستاخیز مسیح اضافه می شود.

قرائت کتاب مقدس برای روز یکشنبه ارتدوکسى عبارتند از: در دعاى صبح: قرائت هفتگی انجیل که مقرر شده است. در مراسم ليتورگى الهی: عبرانیان 11: 24-26 ،32-40؛ انجيل یوحنا 1: 43-51.

در پایان مراسم ليتورگى الهی ، یک مراسم به یادبود تأییدیه های هفتمين شورای كليسايى جهانى در سال 787 و بازگرداندن استفاده از شمایل ها در سال 843 انجام می شود. ايمانداران ارتدوكس شمايل ها را در یک حركت دست جمعى حمل می کنند ، در حالی که روحانیون درخواست هایی برای مردم ، مقامات مدنی و کسانی که در ایمان آراميده اند ارائه مى دهند. در پى آن بخشهایی از تأییديه ایمان شورای هفتم كليساى جهانى و آواز پروکیمنون بزرگ خوانده مى شود.

این یک روال معمول است که حركت دست جمعى شمايل ها به عنوان بخشی از مراسم دعای مغرب پان-ارتدوکس در عصر روز یکشنبه ارتدوکسی انجام شود. این سرویس زمانی است که مسیحیان ارتدوكس از جاى هاى مختلف برای پرستش و تصدیق وحدت حقیقت ایمان ارتدوكس گرد هم می آیند.

شنبه قبل از این یکشنبه ، سومین روز از سه تا شنبه روح ها برگزار می شود. این مراسم هنگامی است که کلیسا مراسم ليتورگى و مراسم یادبودی برای مومنان عزیمت كرده ارائه می دهد ، این یک مراسم بزرگداشت ویژه است. این یک بزرگداشت جهانی از مردگان در نظر گرفته شده است. از طریق مراسم یادبود ، کلیسا همه کسانی را   که عزيمت کرده اند و اکنون منتظر داورى نهايى هستند ، را براى تمجيد خداوند به ياد می آورد.

این شنبه خاص بزرگداشت ویژه ای از شهید بزرگوار تئودور تایر و معجزه کولیوا است. در سال 361 ، جولیان مرتد تمام تلاش خود را برای بازگرداندن آداب و رسوم بت پرستی انجام می داد. ظالم ستمکار با علم به اینکه مسیحیان عادت داشتند اولين هفته از روزه بزرگ را با روزه و دعا تقدیس کنند ، به رئیس كونستانتينوپل گفت که بر روى همه غذاهایی که برای فروش در بازارها تهیه می شوند ، خون حیوانات قربانی خدایان را بپاشند ، تا هیچ کس در شهر از بت پرستی نتواند بگريزد. با این حال ، خداوند قوم برگزیده خود را رها نکرد ، بلکه بنده خود تئودور را برای چيره گى بر ظلم و ستمگر فرستاد. شهيد مقدس كه در چشم انداز نزد پارتريارك اودوكسيوس (360-364) ظاهر شد ، او را از آنچه در حال رخ دادن بود آگاه ساخت و به او گفت كه به مسيحيان دستور دهد كه از بازارها غذا نخرند بلكه در عوض كليوا را كه از دانه هاى گندم آب پز درست شده است بخورند. بنابراین ، به لطف مداخله شهید مقدس تئودور ، مردم مسیحی از لکه بت پرستی حفظ شدند. كلیسا از اولین شنبه روزه بزرگ این معجزه را گرامی داشته تا به مومنان یادآوری كند كه روزه و اعتدال، قدرت پاك كردن تمام لكه های گناه را دارد.

سرودهای جشن

آپوليتيكيون (تن دو)

ای مسیح ، خدای ما ، با تقاضای بخشش براى گناهان مان ، تصویر پاك تو را تكريم می كنيم، ای يگانه نيكو. تو آزادانه اراده كردى در جسم بر صلیب بالا روى ، و کسانی را که شكل داده بودى از بردگى دشمن رهايى بخشى. از این رو ، سپاسگزارانه ما فریاد می زنیم: اى منجى ما، هنگامی که برای نجات جهان آمدی ، همه چیز را با شادی پر کردی.

كونتاكيون (چهارمین تن پلاگال)

ای تئوتوکوس ، هنگامى كه كلمه غیرقابل تصور پدر از تو جسم گرفت ، به تصویر کشیده شد. و هنگامی که او تصویر آلوده را به حالت باستان خود برگرداند ، آن را با زیبایی الهی پوشاند. همينطور ما ، با اعتراف به نجات خود ، آن را با عمل و کلام ثبت می کنیم.