Ağustos 17, 2014
Trabzon Maçka’nın çok uzaktan misafirleri vardı bu yıl 15 Ağustos’ta… Yılların özlemiyle toprağın kokusuna, suyunun tadına, havasına hasret duydukları Sümela Manastırı’na geldi onlarca kişi… Ortodoks Hristiyanlar, Altındere Vadisi’ndeki Karadağ’ın eteklerinde yer alan Sümela Manastırı’nda bu yıl beşinci kez kez ayin düzenledi…
Çoğu sürgün, çoğu Pontos Ortodoks misafirlerini büyük bir coşkuyla kucakladı Sümela Manastırı yani Panagia Sumela yani Đáíáăßá ÓďőěĺëÜ yani Theotokos Sumela…
Kadın erkek, genç yaşlı birçok kişi ailelerinin neredeyse yüz yıl önce yaşadıkları, nefes aldıkları, hayat buldukları mutlu oldukları, acı çektikleri, öldükleri, sürgün oldukları, hasret çektikleri bu topraklara en azından onlar adına gelebildikleri için şükran duydular…
Aralarından birçoğu hikayeleriyle büyüdükleri Trabzon’un bu yemyeşilliğinin ortasında duygulandılar, ağladılar… Gözyaşı akıttılar ailelerinin gezdikleri, oynadıkları, aşık oldukları ağaçlara, fındık dallarına, yeşilliğe, coşarcasına akan dereye bakıp…
Trabzon’un Maçka ilçesindeki tarihi Sümela Manastırı’nda Hristiyan Ortodokslarca ‘Meryem Ana’nın göğe yükseliş günü’ olarak kabul edilen ve kutsal sayılan yıl dönümünde ayin gerçekleştirildi… Ortodoks Hristiyanlar, Altındere Vadisi’ndeki Karadağ’ın eteklerinde yer alan Sümela Manastırı’nda bu yıl beşinci kez ayin düzenledi…
88 yıl aradan sonra ilk kez 15 Ağustos 2010’dan itibaren Hristiyan Ortodokslar’ın ayin yapmasına izin verilen tarihi Sümela Manastırı’nda, bu yıl 5. kez ayin için toplanıldı. Ayin öncesi manastıra gelen ziyaretçiler, sabah saatlerinden itibaren giriş kartlarının kontrolü sonrasında manastırın içerisine alınmaya başlandı. Ayini geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi yönetmek üzere manastıra gelen Fener Rum Patriği Bartholomeos, manastır yolunda kendisini kemençe çalarak karşılayan yöresel sanatçılara içinde para bulunan birer zarf verdi. Burada kemençe sanatçıları ile bir süre sohbet eden Bartholomeos, beraberindeki eski Maçka Belediye Başkanı Ertuğrul Genç ile birlikte manastıra geldi. Saat 10.30 sıralarında başlayan ayini Yunanistan, Rusya, Gürcistan ve dünyanın çeşitli ülkelerinden gelen yaklaşık 200 kişilik Ortodoks hiristiyan katıldı.
Bartholomeos, “Çok sevgili Karadenizliler, siz Trabzonlular’ın sevgisiyle bu yıl beşinci kez Sumela Manastırı’na gelerek senelik ayinimizi yönettik ve hepimizin ortak inancında var olan Hazreti Meryem anamıza dualarımızı ettik” dedi.
Ayin, yaklaşık 1,5 saat sürerken, Bartholomeos ayinde yaptığı Türkçe konuşmada Ortadoğu’da yaşanan savaşları ve zulümlere de vurgu yaparak çağrıda bulunarak “Bu kutsal mekandan tüm siyasi taraflara ve özellikle din adına temsil gücü olan önder ve yöneticilere çağrıda bulunuyoruz.
Gelin dünyamızı ve bu coğrafyayı daha fazla hırpalamayalım. Birbirimiz daha fazla sayalım ve sevelim. Fedakarlıklarda bulunalım ve ödünler verelim. Yeter ki genç insanlar aileler anneler ve babalar acı çekmesin ve ağlamasın. Farklılıkları tanıyalım ve destekleyelim.
Bugünkü ayinimizde ayrıca ülkemiz insanları komşu ülkelerin acı çeken yerinden edilen tehditle acılar çektirilen halkları için de dua ettik. İnşallah dualarımız kabul görür” ifadelerini kullandı.
365 GÜN İBADETE AÇILMALI
Sümela’nın inançlararası diyalog ve inanç özgürlüğü kapsamında yılda bir gün ibadete açılması, yüz yıldır sürgünde yaşayan Hristiyan Pontos Rumları açısından önemli bir siyasi mevzi olsa da Rumlar, bu kurumun 365 gün ibadete açılmasını talep ediyorlar.
SÜMELA MANASTIRI
Sümela Manastırı, Trabzon’un, Maçka ilçesi, Altındere köyü sınırları içerisinde yer alan (Eski Rumca adı: Panagia) deresinin batı yamaçlarında Kara (Eski Yunanca adı: Mela) tepesi üzerinde deniz seviyesinden 1.150 m yükseklikteki eski Rum Ortodoks manastır ve kilise kompleksi olup, tam adı Panagia Sumela (Đáíáăßá ÓďőěĺëÜ) veya Theotokos Sumela’dır.
Kilisenin MS 365-395 tarihleri arasında inşa edildiği sanılmaktadır. Anadolu’da rastlanılan Kapadokya kiliseleri tarzında yapılmış, hatta Trabzon’da Maşatlık mevkiinde benzeri bir mağara kilisesi daha vardır. Kilisenin ilk kuruluşu ile manastır haline dönüşümü arasındaki bin yıllık dönem hakkında fazla bir şey bilinmemektedir.
İKİ KEŞİŞİN RÜYASINDAKİ YER…
Karadeniz Rumları arasında anlatılan bir efsaneye göre Atinalı Barnabas ile Sophronios adlı iki keşiş aynı rüyayı görmüşler; rüyalarında İsa’nın öğrencilerinden Aziz Luka’nın yaptığı üç Panagia ikonundan, “Meryem’in bebek İsa’yı kollarında tuttuğu ikonun bulunduğu yer olarak Sümela’nın yerini görmüşler.
Bunun üzerine birbirlerinden habersiz olarak deniz yoluyla Trabzon’a gelmiş, orada karşılaşıp gördükleri rüyaları birbirlerine anlatmış ve ilk kilisenin temelini atmışlardır.
Bununla birlikte manastırdaki fresklerde sıkça yer alıp, özel bir önem verilen Trabzon İmparatoru 3.Aleksios’un (1349-1390) manastırın gerçek kurucusu olduğu sanılmaktadır.
14. yüzyılda Türkmen akınlarına maruz kalan kentin savunmasında ileri karakol görevi üstlenen manastırın statüsünde Osmanlı fethinden sonra bir değişiklik olmamıştır.
YUNANİSTAN’DA ‘HASRET’ SÜMELASI…
Osmanlı döneminde manastıra sağlanan imtiyazlar, Trabzon ve Gümüşhane bölgesinin İslamlaşması sırasında özellikle Maçka ve kuzey Gümüşhane’de Hristiyan ve gizli Hristiyan köyleri ile çevrili bir alan oluşturmuştur.
Birinci Emperyalist Paylaşım savaşı’ndan sonra Maçka civarındaki diğer manastırlar gibi bağımsız bir Pontos devleti kurmak isteyen Rum milislerin karargahı olmuş, nüfus mübadelesi ile bölgedeki Hristiyanların Yunanistan’a gönderilmesinin ardından Kültür Bakanlığı tarafından yakın zamanda onarılana dek kaderine terk edilmiştir.
Yunanistan’a sürgün edilen Rumlar, Veria kentinde Sümela adını verdikleri yeni bir kilise inşa etmişlerdir. Her yıl Ağustos ayında tıpkı geçmişte Trabzon Sümela’da yaptıkları gibi yeni manastırın çevresinde geniş katılımlı şenlikler düzenlemektedirler.
2010 yılında Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti’nin izni ile Hıristiyanlarca Meryem Ana’nın göğe yükseliş günü olarak kabul edilen ve kutsal sayılan 15 Ağustos günü 88 yıl aradan sonra ilk ayin düzenlenmiştir.
