Pammakaristos
İstanbul’un tarihi kiliseleri arasında en ilginç
kiliseler arasında yer alır. Kilise binası aslında
iki bitişik binadan oluşmaktadır. Ana bina günümüzde
Fethiye cami olarak hizmet etmektedir. İkinci bina
ise sonradan eklenen ve günümüzde Müze olarak hizmet
eden bir mezar şapelidir ("parakklesion").
Pammakaristos manastırı 11. yüzyıla dayanan bir
inşaat, fakat özellikle 13. yüzyılda yapılan geniş
onarımlardan ötürü kurucu olma şerefi manastırı
onaran Mikail Dukas Glabas’a geçmiştir. Mikail
Glabas Bizans ordusunda komutanlık yapmış ve
özellikle Bulgarlara karşı sayısız zafer kazanmış
bir aristokrattır. Dindarlığı ve özellikle fakirlere
yardımıyla tanınan Glabas emekliliğe ayrıldığı dönem
bir rahip olmayı seçmiş ve eşi Maria Glabas ile
Pammakaristos Manastırını onarmış. Kocası öldükten
sonra Maria kiliseye yan mezar şapelini inşaat
ettirmiş. Maria’nın ölümüyle birlikte hem Mikail hem
de Maria’nın lahitleri bu mezar şapeline
yerleştirilmiş. Günümüze benzersiz mozaik
örneklriyle ulaşan şapel Fethiye Camii’nin müze
kısmını oluşturmaktadır. Bu mozaiklerin şüphessiz en
dikkat çekici olanı kubbe’de bulunan Mesih Pantokrat
(Evrenin Hakimi) mozağidir. Mesih İsa Eski Ahit
peygamberleriyle çevrili halde tasvir edilir. BU
peygamberler Musa, Yeremya, Sefenya, Mika, Yoel,
Zekerya, Ovadya, Habakkuk, Yunus, Malaki, Hezekyel,
ve Yeşayadır. Her biri Mesih’in gelişiyle ilgili
ayet içeren bir parşomen tutmakta. Şapelde bulunan
diğer mozaiklerin çoğu Kilise Babalarını tasvir eder.
İstanbul’un fethinden sonra Fatih Sultan Mehmed’in
fermanıyla Ortodoks Patrikhanesi 1455 yılında bu
kiliseye taşınmış ve kilise, 1595 yılında Gürcistan
ve Azerbaycan’ın fethi anısına camiye dönüştürülüp o
tarihten itibaren Fethiye Camii olarak bilinmiştir.
Günümüzde kuzey kilise hâlen cami olarak
kullanılmakta, ek şapel ise 14. yüzyılın en güzel
mozaikleri ile süslü olup, 1938-1940 yıllarında
onarıldıktan sonra müze olarak Ayasofya Müzesi'ne
bağlı bir birim haline getirilmiştir. Müze 2006
yılında ziyarete açılmış ve Çarşamba günleri dışında
her gün merak eden gezginleri ve turistleri
ağırlamaktadır. Giriş ücreti 5TL'dir.