Kutsal Tanrı-doğuran Meryem ana Kutsal Dağdaki (Athos dağı) tüm manastırların başrahibesi olarak kabul edilir ve alçakgönüllülük, itaat ve saflıkta kendilerini Meryem ana gibi olmaya adamış keşişilerin ve manastırların huzurlarını denetler. Onun ilahi korumasını gösterdiği bir diğer yolda Kutsal Dağ boyunca bulunan Manastırlar ve Kiliselerdeki harikalar yaratan ikonalarıdır. Kutsal Dağda bulunan Tanrı-doğuran’ın en ünlü ve bir çok insan tarafından bilinen ikonası şüphesiz ki Aksion Estin ikonasıdır. Aksion Estin Türkçe “yerinde övgü”, “doğru olan senin övülmendir” anlamına gelir ve Tanrı-doğuran’ın övgüye değer olduğunu vurgular.
İkona Athos Dağının merkezi olan Karyes’deki Protaton (birinci) kilisesinde bulunmaktadır. Buraya, Kutsal Dağa 843 yılında Athos’lu Aziz Athanasios tarafından ilk yapılan kilise olduğu için Protaton denmektedir. Aksion Estin tarzı Meryem ana ve Mesih İsa’nın bulunduğu kutsal, görkemli ve mucizevî ikona ilk kez İncil yazarlarından biri olan Aziz Luka tarafından çizilmiştir. Bilindiği gibi Aziz Luka büyük bir doktor, tarihçi ve Panagia Sümela ikonası gibi çizmiş olduğu daha bir çok ikonalarla birlikte kilise tarihinde büyük bir ikonist olma ününe sahiptir. Yaygın bir inanışa ve bir çok kaynağa göre, Kutsal Meryem Ana onu mutlu kılıp, Aziz Luka'nın yaptığı her işi kutsamıştır. Fakat bugün kiliselerimizde bulunan ikonalarımız bugünkü yapılış tarzı, yöntem ve görselliği ile ilk kez 13. Yüzyılda meşhur ikonograf Emmanuel Panselinos tarafından hazırlanmıştır.
Aksion Estin ikonasının kilisede bir tahtta oturtulması bize gösteriyor ki Kutsal Tanrı-doğuran Athos dağındaki manastırların başında bulunuyor. Kutsal Ayinde komünyon (RAB’bin sofrası) alınmadan önce peder tarafından Kutsal armağanlara günnük verilirken söylenen Aksion Estin ilahisiyle aynı isimle anılan bu ikona “Tanrı-doğuran’ın merhametli ikonası” olarak da adlandırılmaktadır. Bu ilahinin ilk satırı onuncu yüzyılda Başmelek Cebrail tarafından bir keşişe verilmiştir.
Bu mucize Skete, Protaton’da bulunan Pontokrator Kutsal Manastırında bir keşişin ve yanında bulunan acemisinin küçük kulübesinde (hücresinde), 980 yılında Nicholas Chrysoberges Ekümenik Patrikliği ve 2.Vasil’in imparatorluğu döneminde gerçekleşmiştir.
Bir Cumartesi gecesi üstat gece boyu ibadeti için Karyes’e gelir ve öğrencisi olan acemiyi ardında bırakarak hücresinde ayin ilahilerini söylemesini öğütler. Gecenin karanlığı iyice çöktüğünde acemi keşiş kapının çalındığını duyar ve kapıyı açtığında karşısında tanımadığı bir keşişin dikildiğini görür. Keşiş isminin Cebrail olduğunu söyler ve öğrenci tarafından içeri davet edilir. İçeri girdiğinde ikisi beraber Kutsal Tanrı-doğuran’ın ikonası önüne otururlar ve saygı ve tövbeyle ayin ilahilerini söylemeye başlarlar. Öğrenci Magnificat’ı (Meryem anaya övgü) ilahisini söyledikten sonra konuğu olan keşiş Aziz İlahici Kosmas tarafından yazılan ilahiyi (ey Heruvimler’den daha saygın ...) söylemeye başlar, birlikte söylerler ve sonra konuk aynı ilahiyi farklı bir şekilde söylemeye başlar fakat öğrenci konuğunun söylediği bu ilahinin girişini o ana kadar hiç duymamıştır. Bu gizemli ziyaretçi ilahiyi söylediği esnada arkalarında bulunan ikonadan tarif edilemez, yaratılmamış bir ışık yayılmaya başlar.
“Yerindedir seni övmek, her zaman övgüye layık , en temiz, Ôanré’mızın annesi. Sen ki Heruvimlerden daha saygın ve Serafimlerden kıyaslanmaz ölçüde yücesin, sen ki Tanré’nın Sözünü eksiksiz doğurdun. Yüceltiriz seni gerçek Tanrı-doğuran.”
“Yerindedir seni övmek, her zaman övgüye layık , en temiz, Ôanré’mızın annesi” kısmı o an ziyaretçi tarafından (Başmelek Cebrail) söylenmiş kısmıdır. İlahi bittiğinde öğrenci bu gizemli ziyaretçisinden ilahiyi bir kağıda yazmasını ister fakat hücrelerinde ne kağıt nede mürekkep bulunmamaktadır. Ziyaretçi bir çatı kiremiti alarak parmağıyla ilahiyi onun üzerine yazmaya başlar. Kiremit ziyaretçinin elinde adeta bir balmumu gibi olmuştur. O an öğrenci, misafirinin sıradan bir keşiş değilde Başmelek Cebrail olduğunu anlar. Melek öğrenciye “ sen ve bütün Ortodokslar bu ilahiyi bu şekilde söylemelisiniz” der ve bir anda gözden kaybolur. Orada bulunan Meryem ana ikonası bir süre daha o olağanüstü ışığı yaymaya devam eder.
Aziz İlahici Kosmas tarafından yazılan ilahiye Başmelek Cebrail tarafından ilk satırları eklenir ve hem bu ilahi hemde o an arkalarında bulunan ikona Aksion Estin olarak adlandırılır. Daha sonra üzerine Aksion Estin ilahisinin yazıldığı kiremit ilk önce Karyes’deki merkezi kilise olan Protaton’a getirilir ve sonra oradan İstanbul Patriği Aziz Nicholas II. Chrysoberges’e (984 -996) iletilir.
Daha sonra tüm dua ve ilahi kitaplarına ve Aziz Yuhanna Hrisostomos’un Kutsal Ayin metnine eklenir.
Ve Aksion Estin İkonası’da o zamandan beri Kutsal Dağ’ın koruyucusu olarak kabul edilir ve saygı görür. Başmelek Cebrail tarafından vahyedilen bu ilahi ve aynı isimle anılan ikona her yıl 11 Haziran günü ve özellikle Paskalya’dan sonraki Parlak Pazartesi günü festivallerle kutlanır. Hiç bir şekilde yıpranmaması ve zarar görmemesi için gümüşle kaplanmıştır.
Aksion Estin ikonasının Yunanistan, Rusya, Yeruşalim ve dünyanın çeşitli yerlerinde kopyaları bulunmaktadır ve bu kopyalarla da bir çok mucize gerçekleşmiştir.
Aksion Estin” ikonasından yayılan güzel koku.
Aynarozlu Keşiş Üstad Paisios’un anlattıklarından;
« Paskalya haftasının Pazartesi günü misafirhanede oturmuş dua ediyordum. Birden, güzel bir koku duydum. “Bu da başka bir şey” dedim kendi kendime. Nereden geldiğini anlamak için koridora çıktım, şapele baktım. Hiçbir şey yoktu. Avluda koku daha kuvvetliydi. Simandroya vurulduğunu duydum. Baktığımda âyin alayının yamaçtan aşağı doğru indiğini gördüm ve güzel kokunun Kutsalların Kutsalının ikonasından çıktığını anladım. »
(Karyes’de bulunan) Mucizeli Aksion Estin ikonasının çıkışına eşlik eden âyin alayı günüydü. Alay Kutlumusyu’dan yola çıkar ve bir kilometre uzaklıktaki Panaguda inziva hücresinin de dahil olduğu Aziz havâriler (Aziz Alypios) inziva hücresine gidilir. Kutsalların Kutsalı , geçerken Üstat Paisios’a kendisine has bir selâm göndermişti.
Aksion Estin İkonasının İki Mucizesi
1821 Yunan devrimi yıllarında, Sakız adası felâketinden az önce ada işgalciler tarafından yağmalanır. İki Yunanlı kurtulmak için kaçarlarken bir işgalciyle karşılaşırlar. Karşılaştıkları kişi onlara bir ikona vererek der ki:
- Bu Meryem’i (Meryem ana) alın.
Yunanlılar şaşkınlık içerisinde biraz ürkekçe yaklaşırlar ama işgalci durumu açıklamaya başlar:
- Tahtaları ateşe koymak için bir baltayla onu parçalamaya çalıştım ve baltayla ikonaya defalarca vurdum. Ancak, ona hiçbir şey olmadı. Daha dikkatli baktım ve üzerinde resmedilen yüzün bana doğru bakıp gülümsediğini gördüm. Anladım ki sizin inancınız büyüktür ve bu ikonanın tahrip olmaması gerekir. Onu alın ve kilisenize koyun.
Yunanlılar onu alır, bir çuvalın içine koyup Türkiye’nin Reis Dere bölgesine doğru hareket ederler. İkona, Aziz Nikolas kilisesine koyulur. Orada, kısa bir zamanda, kötü duruma düşmüşlerin teselli kaynağı ve hastaların doktoru hâline gelir.
Orada bulunduğu dönemde de bir çok mucize gerçekleşir. Bir tanesi şöyle;
Hasta bir kadın, Meryem ana tarafından tedavi edilmek için dua eder. Karşılık olarak da bileziklerini vereceğini söyler. Gerçekten de iyileşir. Ancak, Reis Dere ile arasındaki mesafe, onun bu verdiği sözü tutmasına engel olur. Her zaman Meryem ana’ya verdiği sözü düşünür ama bir türlü yerine getiremez. Manastıra gidebileceği bir günde sözünü yerine getirebilmek için bilezikleri yanına almak ister ama, şaşkınlıkla bileziklerinin yerinde olmadığını görür. Onları, birilerinin çaldığını düşünür ve o bileziklerin bedelini para olarak vermek için manastıra doğru hareket eder. Manastıra vardığında, bu olayı başrahibeye anlatır. Başrahibe de o kadını ikonanın önüne götürür ve kadın orada büyük bir şaşkınlıkla iki bileziğini görür. Bunlar, sihirli bir yolla, diğer adanmış olan şeylerin yanına bir kaç gün önce gelmişlerdir.
Meryem ana, o dindar kadının arzusunu yerine getirmiştir.
Apolytikion
Ey Athos Dağına ev sahipliği yapan babalar, toplanın, sevinç çığlıkları atın ve neşeyle coşun, imanla bayramı kutlayın. Çünkü övgüye layık tertemiz Tanrı-doğuran harika ve şaşılacak bir şekilde melek tarafından ilahiyle övüldü. Ve bu yüzden bizlerde “Tanrı’nın annesi” olarak onun adını övelim.
Kontakion
Tüm Athos sevinç içinde bayram ediyor çünkü şaşılacak şekilde Başmeleğin kutsal eliyle yazılan bir ilahiyle övgüye layık olan, Tanrı’nın annesi olarak yüceltildi.
Azizler Azizi Meryem annemiz kendisine dua edip yakaranları hiç bir zaman yanıtsız bırakmamıştır. Başmelek Cebrail’in de bizlere öğrettiği gibi o gerçekten övülmeye değerdir. Dua edelim ki sevgisinin sıcaklığıyla biz günahkarların yaşamını sadakatle sürdürmemizi sağlasın.
Söz’ün kutsal odası, çürümezlik çiçeği, Sen ey Kutsalların Kutsalı Hanımefendi, Tanrı-doğuran, övgülere layık Meryem annemiz şefkatini üzerimizden eksik etme. Amin.
