Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας

Κεντρική Σελίδα

Ιστορικά θέματα, Ρώμη, Ελληνικότητα και Εθνικά θέματα

Δέκα μικροί μύθοι για το 1821: μια απάντηση σε όσους ταλαιπωρούν την ελληνική ιστορία * Οι Έλληνες στην Τουρκοκρατία * Ο πράκτορας του Ναπολέοντα Κοραής κατά της Ρωμηοσύνης * Η κατάρα της Βαυαροκρατίας στην Ελλαδική Εκκλησία * Η επιτυχία και η αποτυχία της Επανάστασης του 1821 * Ο άγιος Γρηγόριος ο Ε΄ και η Επανάσταση του 1821 * Μια μαρτυρία από τη Ζάκυνθο για το 1821 * Η καταγωγή του Ευγένιου Βούλγαρη, η δήθεν «εφεύρεση» της Εικονομαχίας

Ελληνισμός και Έλληνες στο Βυζάντιο

ή… ‘φούνταις σμερδαλέαις’;

Μέρος 1o

Papyrus 52

 

Περιεχόμενα

Εισαγωγή

Επίλογος

 

Εισαγωγή

Στο άρθρο μας θα ασχοληθούμε με διαδικτυακές παραχαράξεις που έχουν ως βασική επιδίωξη την αποσύνδεση του ελληνισμού από το Βυζάντιο. Θα επικεντρωθούμε σε μια συγκεκριμένη ιστοσελίδα, με αφορμή μήνυμα αναγνώστη της ΟΟΔΕ που σχολίασε ότι εκεί -λέει- χρησιμοποιούνται «πολλές πηγές και βιβλιογραφία».

Στην πραγματικότητα, η σύνδεση ελληνισμού και Βυζαντίου είναι τόσο ισχυρή στη βιβλιογραφία που εκ των προτέρων γνωρίζαμε ότι μόνο με παραπλανητική χρήση των πηγών μπορεί να γράψει κανείς τέτοια παραμύθια.

Για παράδειγμα, σε μια πολύ πρόσφατη έκδοση (2016) η Ελένη Αρβελέρ, μια βυζαντινολόγος ιδιαιτέρως βιβλιογραφημένη, με εξαιρετική ακαδημαϊκή θέση και με σαφή εικόνα των ευρωπαϊκών απόψεων περί Βυζαντίου, γράφει:

[ Γλύκατζη-Αρβελέρ Ελένη, «Πόσο ελληνικό είναι το Βυζάντιο; Πόσο βυζαντινοί οι νεοέλληνες;», Gutenberg, Αθήνα 2016,  σελ.  12 ]

 

Όπως βλέπουμε, την ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας διαπερνά χωρίς διακοπή ένας πολιτισμικός άξονας που φέρει τη σφραγίδα του Ελληνισμού.

Τι συμβαίνει λοιπόν; Πώς γίνεται η ιστοσελίδα να αποσυνδέει τον ελληνισμό από το Βυζάντιο και να μιλάει για πηγές και βιβλιογραφία; Η Αρβελέρ αποτελεί βασικό κομμάτι της βιβλιογραφίας, εκτός κι αν η ιστοσελίδα γνωρίζει κάποιες… μυστικές ιστορικές πηγές που δεν γνωρίζει η Αρβελέρ!

Δυστυχώς, οι παραχαράξεις που «βγάζουν μάτι» όπως αυτή, γίνονται με τη γνωστή μέθοδο της κοπτοραπτικής πηγών και βιβλιογραφίας, που είναι εξαιρετικά διαδεδομένη όπου υπάρχει στράτευση ή ιδεοληψία, και όχι μόνο στο διαδίκτυο.

Ως πασίγνωστο παράδειγμα στράτευσης θα μπορούσε κάποιος να αναφέρει την εφεύρεση της εθνικής ταυτότητας των ταλαίπωρων Σκοπιανών, που μην έχοντας άλλα στηρίγματα επιλέγουν ως «προγόνους» τους έναν αρχαίο Έλληνα (Μ. Αλέξανδρο) και έναν Βούλγαρο Τσάρο (Σαμουήλ), και το κάνουν «χρησιμοποιώντας πηγές», μόνο που σακατεύουν την ερμηνεία τους[1]. Δεν τους απασχολεί π.χ. που όλοι γνωρίζουν πως ο μέγας πολέμιος του «προγόνου τους» Σαμουήλ ήταν ο επονομαζόμενος Βουλγαροκτόνος και όχι κάποιος… «μακεδονοκτόνος», αφού το δήθεν «μακεδονικό έθνος» ήταν ανύπαρκτο. Ψιλά γράμματα… Αυτοί επιμένουν κι ας γελοιοποιούνται διεθνώς.

Αλλά κι εμείς ασχοληθήκαμε με κάποιες ανάλογες περιπτώσεις. Ο γνωστός (αντικληρικαλιστής) ιστορικός Φίλιππος Ηλιού, πώς κατάφερε να ταυτίσει τα ορθόδοξα… Μνημόσυνα και Τρισάγια με τα παπικά συγχωροχάρτια;! Έγραψε 92 ολόκληρες σελίδες γεμάτες βιβλιογραφία κι όμως επέλεγε είτε να «ξεχνάει», είτε να παρερμηνεύει, πηγές που δεν τον εξυπηρετούσαν.

Επίσης, ο Τζον Μπόσγουελ, που έγραψε εκείνη την φαιδρότητα περί δήθεν «ομοφυλοφιλικών γάμων» στο Βυζάντιο και μάλιστα με την… ευλογία της Εκκλησίας, δεν ήταν κανένας τυχαίος, αλλά καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Γέιλ! Κι όμως, με τις εξωφρενικές ερμηνείες του, μετέτρεπε τις πιο άσχετες μαρτυρίες σε δήθεν «πηγές» για γάμους ομοφυλοφίλων (ΕΔΩ τα ιστορικά στοιχεία της στρατευμένης προσπάθειας του και ΕΔΩ οι απαντήσεις μας).

 

Τέτοιες απάτες θα υπάρχουν πάντα, και ως γενική αρχή για την προστασία μας από αυτές θα λέγαμε το εξής:

Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι στην εποχή μας δεν υπάρχει «κρυμμένη γνώση» που την κατέχουν «λίγοι», επειδή δήθεν όλους εμάς τους υπόλοιπους μας «κοροϊδεύει» κάποιο «σύστημα» που την ελέγχει. Αυτά υπάρχουν μόνο στη φαντασία του Καλόπουλου ή του Λιακόπουλου. Είδαμε άλλωστε τις προάλλες τον Δημοκίδη της LIFO τί μπαρούφες έγραφε για δήθεν συνωμοσίες στην ελληνική σχολική ιστορία όπου και δείξαμε ότι ο άνθρωπος είναι εκτός τόπου και χρόνου.

Πάντα λοιπόν πρέπει να υποπτευόμαστε ότι πρόκειται για απάτη, όταν θέλει κάποιος να μας πείσει ότι η ιστορία είναι εντελώς αντίστροφη από έναν μέσο όρο γνώσεων που επικρατεί για πασίγνωστα γεγονότα όπως το συγκεκριμένο. Είναι κανόνας για όλων των ειδών τα ιστορικά Hoaxes να αντιστρέφουν 180 μοίρες όσα θεωρούνται δεδομένα, διότι στόχος τους ακριβώς είναι να κάνουν εντύπωση, να ξεχωρίσουν, να μαζέψουν πελατεία αφελών. Τελικά όμως, είναι σαν να γράφει κάποιος ένα άρθρο γεμάτο «πηγές» που αναφέρεται π.χ. στην κατασκευή του ανθρώπου, και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι… «ο άνθρωπος έχει 5 χέρια, 3 μάτια και 7 πόδια»!

 

1. Σμερδιάκωφ’ και… μεταξωτές φούντες σμερδαλέαις’!

Επειδή λοιπόν ελληνικός πολιτισμός και Βυζάντιο δεν διαχωρίζονται ούτε με… εγχείρηση, ήμασταν βέβαιοι ότι η συγκεκριμένη ιστοσελίδα κοροϊδεύει τον κόσμο και δεν πέσαμε έξω…

Μάλιστα, θα αφιερώσουμε επόμενα άρθρα μας αποκλειστικά για να δείξουμε πόσο  αναξιόπιστη είναι η συγκεκριμένη ιστοσελίδα, στον διαχειριστή της οποίας θα αναφερόμαστε -για συγκεκριμένους λόγους- με το ψευδώνυμο σμερδιάκωφ (μοιάζει με το ψευδώνυμο που χρησιμοποιεί και ο ίδιος).

Το παρατσούκλι σμερδιάκωφ προέρχεται από την χαρακτηριστική περσόνα των «Αδελφών Καραμάζωφ» του Ντοστογιέφσκι. Ως προς τον τίτλο του άρθρου μας (που παραπέμπει επίσης στο ψευδώνυμο του συγκεκριμένου), την ιδέα πήραμε από ένα παλιό κείμενο που αναφέρεται στις μεταξωτές αλλά… ακαλαίσθητες φούντες που είχαν κάποια γυναικεία καπέλα. Αυτό ταιριάζει απόλυτα στο περιεχόμενο της ιστοσελίδας, που προσφέρει στους αναγνώστες όχι ιστορική γνώση, αλλά… μεταξωτές φούντες σμερδαλέαις’ (όπως λέμε φύκια για μεταξωτές κορδέλες…).

Το παρωνύμιο λοιπόν το επιλέξαμε με τρόπο ώστε όσοι έχουν επισκεφτεί το μπλογκ του να καταλάβουν για ποιον λέμε χωρίς να κάνουμε και διαφήμιση, αφού οι στατιστικές του δείχνουν χαμηλή αναγνωσιμότητα και καλό είναι να μείνει έτσι η κατάσταση, μια που πρόκειται για εντελώς άχρηστη και παραπλανητική ιστοσελίδα.

 

Όμως, το ψευδώνυμο του ταίριαξε γάντι και για έναν ακόμη λόγο, επειδή ο συγκεκριμένος παρουσιάζει κάποιες φιλοσλαβικές και φιλοβουλγαρικές τάσεις. Είδαμε σε κάποια σημεία να τον ενοχλούν οι εθνικιστικές πλαστογραφίες των Σκοπίων, όχι όμως από την πλευρά την ελληνική, αλλά από την πλευρά των Βούλγαρων με τους οποίους οι Σκοπιανοί έχουν μεγάλη διαμάχη. Βεβαίως, τα κίνητρα της ιστοσελίδας δεν ομολογούνται ανοιχτά, αξίζει όμως να ρίξουμε μια ματιά στα παρακάτω αποσπάσματα που συλλέξαμε:

Και ο πιο καλοπροαίρετος αναγνώστης βλέπει πως ο συγκεκριμένος πλαστογράφος παρουσιάζει μια ιδιαίτερη συμπάθεια στους Σλάβους και μάλιστα εις βάρος της ελληνικότητας του Βυζαντίου, της Πελοποννήσου αλλά και της Μακεδονίας, κάτι που θυμίζει τα πρόσφατα τερατουργήματα κάποιων Σλάβων ιστορικών…

Από πουθενά φυσικά δεν προκύπτει ότι οι Σλάβοι κατά την εισβολή τους εξαφάνισαν όλους ή έστω το μεγαλύτερο μέρος των βυζαντινών Ελλήνων. Μάλιστα, απέναντι στην προκλητική τακτική του σμερδιάκωφ, θα δούμε σε επόμενο άρθρο μια ενδιαφέρουσα γενετική μελέτη για την Πελοπόννησο που δημοσιεύτηκε πρόσφατα (Μάρτιος 2017) και επιβεβαιώνει αυτό που οι ιστορικοί καταγράφουν εδώ και δεκαετίες[2]: σε αντίθεση με τις ανοησίες του Φαλμεράιερ (και των οπαδών του), αυτό που συνέβη στην βυζαντινή Ελλάδα είναι η απόλυτη εξαφάνιση της σλαβικής ταυτότητας (επαληθεύοντας κατά γράμμα τον Παν. Χαρανή)[3] και αυτό οφείλεται στο ότι οι Σλάβοι εγκαταστάθηκαν εδώ σε μικρούς αριθμούς[4], γι’ αυτό και τελικά (προς μεγάλη λύπη της σλαβικής προπαγάνδας) απορροφήθηκαν πλήρως από τα «ευγενή» ή «εγγενή ελληνικά έθνη» (οι δύο τελευταίες αναφορές που θα τις δούμε και παρακάτω, παραπέμπουν σε τεκμήρια του 10ου αιώνα για την ύπαρξη ελληνικής καταγωγής πληθυσμού στην Πελοπόννησο για συνεχές διάστημα 218 χρόνων, από τα τέλη του 6ου έως τις αρχές του 9ου αιώνα).

 

Από εκεί και πέρα θα δούμε ότι ο Ευγένιος Βούλγαρης φυσικά ήταν Έλληνας και όχι… «Βούλγαρος» ενώ είναι εντελώς κωμικό να συζητάμε σήμερα για την φυλετική συγγένεια αρχαίων Ελλήνων και αρχαίων Μακεδόνων όταν οι γενεαλογίες αναφέρουν ακριβώς ότι Έλληνες, Γραικοί και Μακεδόνες ήταν φύλα με κοινή καταγωγή και στενή συγγένεια αίματος! Μετά από όσα έχουν ειπωθεί τα τελευταία 25 χρόνια επί του θέματος, είναι ανάγκη να επανέλθουμε π.χ. στις μαρτυρίες που παραθέτει ο Πολύβιος, «Ηπειρώταις, Αχαιοίς, Ακαρνάσι, Βοιωτοίς, Θετταλοίς σχεδόν πάσι τοις Έλλησι» (9,38.5) και «Αχαιούς και Μακεδόνας ομοφύλους» (9,37.7); Μήπως να παίξουμε τις… κουμπάρες αναλογιζόμενοι τι είναι οι Μακεδόνες, αν οι Αχαιοί είναι Έλληνες και οι Μακεδόνες ομόφυλοι τους;

Το «όμαιμον» Ελλήνων και Μακεδόνων είναι τεκμηριωμένο ήδη από την αρχαϊκή εποχή και ουδέποτε έπαψε να μαρτυρείται η φυλετική τους συγγένεια (θα τα δούμε και αναλυτικότερα).

 

Πέρα όμως από τα ιστορικά Hoaxes του σμερδιάκωφ, η υπόλοιπη θεωρία για την «εξαφάνιση» και «επανεμφάνιση» των Ελλήνων, ακολουθεί την πεπατημένη της εγχώριας εθνοφοβικής ιστοριογραφίας που εμφανίζεται από τη δεκαετία του ’90 και μετά:

Είναι καταρχάς περίεργο να βλέπουμε σε κάποια σημεία να λέει ο σμερδιάκωφ την έκφραση «εμείς οι Έλληνες» και ταυτόχρονα να βλέπεις τον ίδιο άνθρωπο να αρέσκεται να απορρίπτει από το παρελθόν του την ελληνική καταγωγή. Το μόνο ελληνικό στοιχείο που μπορεί να ανεχτεί για τους προγόνους του είναι μια ελληνοφωνία που την θεωρεί εντελώς επιφανειακή, λες και οι βυζαντινοί Έλληνες ήταν κάποιοι που έμαθαν ελληνικά σε… φροντιστήριο!

Παρά το γεγονός όμως ότι στην ιστοσελίδα κάνει χρήση αποκλειστικά του όρου ελληνόφωνος με σκοπό να υποτιμήσει κάθε άλλη έννοια ελληνισμού, δεν αντιλαμβάνεται ότι μιλάμε για μητρική γλώσσα και όχι για επιφανειακή ελληνομάθεια όπως π.χ. κάποιων μορφωμένων Αράβων. Η μητρική γλώσσα αποτελεί μία από τις ισχυρότερες ταυτότητες των ανθρώπων και για κακή του τύχη, η γλώσσα αυτή έχει ως πρώτο συνθετικό το «ελλην-» ή το «γραικ-» και μαρτυρά ελληνική ταυτότητα. Σύμφωνα με την κοινωνική θεωρία των ταυτοτήτων, όταν υπάρξει κίνητρο, αυτή η μητρική γλώσσα μπορεί να προσδιορίσει συλλογική ταυτότητα και μην ξεχνάμε ότι η ελληνική γλώσσα προέρχεται αποκλειστικά και μόνο από τους αρχαίους Έλληνες.

Κατά συνέπεια, και μόνο με την παραδοχή της γλωσσικής ταυτότητας που είναι θεμελιώδης για κάθε άνθρωπο, έχουν χάσει εξαρχής το παιχνίδι ως προς την προσπάθεια αφαίρεσης της βυζαντινής ελληνικότητας.

Όπως βλέπουμε στο παρακάτω τεκμήριο από τον Μάξιμο Ομολογητή (περ. 580-660), κατά τον 7ο αιώνα η γλώσσα για τους Βυζαντινούς αποτελεί ενωτικό στοιχείο ταυτότητας και συλλογικότητας (όπως και η πίστη):

 

[Μάξιμος Ομολογητής, «Εξήγησις της Κινήσεως» PG 90,128C ]

 

Αξίζει στη μαρτυρία αυτή να παρατηρήσουμε ότι την δήθεν «εθνική ταυτότητα» του Ρωμαίου, που πασχίζουν οι παραχαράκτες να την παρουσιάσουν χωρίς ελληνικό περιεχόμενο, οι Βυζαντινοί την δωρίζουν απλόχερα και στουςΛατίνους χριστιανούς,  ενώ οι ελληνόγλωσσοι Βυζαντινοί Ορθόδοξοι χριστιανοί αυτοπροσδιορίζονται και ως «Γραικοί» που είναι ένα από τα παλαιότερα ονόματα που υιοθέτησαν οι αρχαίοι Έλληνες.

Επίσης, στις αρχές του 13ου αιώνα, η γλώσσα εξακολουθεί να αποτελεί άξονα συλλογικής ταυτότητας απέναντι στους Λατίνους. Όπως φαίνεται στην επόμενη μαρτυρία, ακόμα και ο όρος «ελληνόγλωσσος» αποτελεί για τους βυζαντινούς της εποχής τεκμήριο συλλογικής υπερηφάνειας και άρα ταυτότητας, που τους συνδέει με την κληρονομιά των αρχαίων Ελλήνων από τους οποίους «η των όντων όντως γνώσις εγνώρισται»:

[ Heisenberg August (ed.) «Neuen quellen...», τόμ. ΙΙ (Die Unionsverhandlungen ... 1206 Patriarchenwahl ... Nikaia 1208), Munchen 1923, σελ. 21 ]

 

Όπως βλέπουμε εδώ, οι Βυζαντινοί αντιστρέφουν την όποια υποτιμητική χρήση του Γραικός από τους Λατίνους, δίνουν στο Γραικός ελληνικό πολιτισμικό περιεχόμενο, και χρησιμοποιούν το αρχαιοελληνικό όνομα για τον εαυτό τους, δίνοντας του «και την έννοια της ανωτερότητας»[5]. Άρα, το όνομα Γραικός είναι αποδεκτό και στον 7ο και στον 13ο αιώνα με τις προϋποθέσεις που θέτουν οι βυζαντινοί. Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο παραπάνω διάλογος χρονολογείται μόλις το 1206, αμέσως μετά την Άλωση της Πόλης από τους Λατίνους το 1204, και κατά συνέπεια, αυτή η συνείδηση των βυζαντινών που δηλώνουν κληρονόμοι του αρχαίου ελληνισμού ως μια ταυτότητα αντίθεσης προς τους Λατίνους, είναι αρκετά παλαιότερη διότι δεν προλαβαίνει να γεννηθεί μέσα σε δύο μόλις χρόνια. Οι ταυτότητες δηλαδή προϋπάρχουν και απλά αναδύονται όταν υπάρξει το κίνητρο.

 

Πάντως, η γενική ιδέα της θεωρίας που χρησιμοποιεί ο σμερδιάκωφ προέρχεται από τη γνωστή αγγλοσαξονική ιστορική σχολή της δεκαετίας του ’60, σύμφωνα με την οποία, οι Έλληνες «εξαφανίζονται» υποτίθεται για 13 αιώνες κάτω από το βάρος του ονόματος «Ρωμαίος» και μόνο στον 18ο αιώνα «ξαναεμφανίζονται» εξαιτίας του… Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού (το 1750 μ.Χ. που αναφέρεται ως ορόσημο, παραπέμπει στην περίφημη θεωρία ότι Έλληνες έμποροι και λόγιοι ήρθαν σε επαφή με την Ευρώπη, έλαβαν «το φως το αληθινόν» του Διαφωτισμού, και κατόπιν το μεταλαμπάδευσαν στους Έλληνες Κλέφτες, Αρματολούς και… βοσκούς για να επαναστατήσουν!).

 

Όμως, οι αναγνώστες που το μάτι τους «κόβει», ήδη βλέπουν στο παραπάνω εικονογραφημένο απόσπασμα του σμερδιάκωφ κάτι εντελώς τρελό: ενώ οι Έλληνες υποτίθεται «χάθηκαν» από το 500 μ.Χ. έως το 1750, εντούτοις, υπονοεί ότι υπάρχουν πηγές που μιλάνε για «γραικική» (ελληνική) καταγωγή ανθρώπων μετά από το 1100.

Όμως, πώς γίνεται να δέχεται ότι υπάρχουν πηγές έστω και μετά το 1100 που αναφέρονται σε ελληνική/γραικική καταγωγή κάποιων ανθρώπων, και ταυτόχρονα να ισχυρίζεται ότι οι Έλληνες παραμένουν «εξαφανισμένοι» μέχρι το… 1750;! Δεν θα έπρεπε να λέει τουλάχιστον, ότι οι Έλληνες ήταν «εξαφανισμένοι» μόνο μέχρι το… 1100 μ.Χ.;! Για ποιον λόγο προσθέτει επιπλέον 650 χρόνια;!

 

Όπως καταλαβαίνουμε εδώ υπάρχει μια απάτη, η οποία είναι γνωστή από δεκαετίες. Παραθέτουμε την περιγραφή της μεταφρασμένη από τον Δημήτρη Τσουγκαράκη (αρχικά την κατέγραψε ο βυζαντινολόγος Σπύρος Βρυώνης):

[ Τσουγκαράκης Δημήτρης, «Η συνείδηση της ταυτότητας των κοινοτήτων της Κρήτης στη βυζαντινή εποχή και στην πρώιμη Βενετοκρατία» Πεπραγμένα Θ΄ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου (Ελούντα, Οκτώβριος 2001). Κεντρικές Εισηγήσεις, Ηράκλειο 2006, σελ. 28-29. Βλ. και στα αγγλικά: Vryonis Speros, «Greek Identity in the Middle Ages», στο Etudes Balkaniques - Cahiers Pierre Belon 6 (1999), σελ. 27-28 ]

 

Όπως βλέπουμε, στα όσα εξετάζουν κριτικά οι Τσουγκαράκης και Βρυώνης, γίνεται ακριβής εφαρμογή του ρητού, «και η πίτα ολόκληρη και ο σκύλος χορτάτος»…

Σύμφωνα με τα αλλοπρόσαλλα επιχειρήματα, τη θεωρία «είσαι ό,τι δηλώσεις», την αποδέχονται μόνο για όποιον βυζαντινό δηλώνει… Ρωμαίος! Αλλά για όποιον δηλώνει Έλληνας (όπως κάνουν συχνότατα οι Βυζαντινοί) η θεωρία τουςδεν ισχύει! Στην περίπτωση αυτή επικαλούνται την δικαιολογία ότι όποιος βυζαντινός δηλώνει Έλληνας δεν το εννοεί και είναι απλά κάποιος που… παρασύρθηκε από το πολύ διάβασμα των αρχαίων ελληνικών κειμένων!

 

Καταλαβαίνουμε λοιπόν για ποιον λόγο η ασυνεπής και σαθρή αυτή επιχειρηματολογία αντιμετωπίζεται με ειρωνεία από τον Βρυώνη και τον Τσουγκαράκη.

Και φυσικά, αν γίνονταν οι άνθρωποι Έλληνες από το... διάβασμα, οι ελληνομαθείς Άραβες που από τον 9ο αιώνα αντιγράφουν και μεταφράζουν ελληνικά κείμενα, θα έπρεπε να απορρίπτουν την καταγωγή τους και να δηλώνουν Έλληνες! Επίσης, δεν εξηγείται η περίεργη σύμπτωση να έχουμε βυζαντινούς που νομίζουν ότι είναι Έλληνες ή Γραικοί και την ίδια στιγμή το ίδιο να νομίζουν και οι ξένοι για τους βυζαντινούς! Δηλαδή, όταν «διαβάζει» ο βυζαντινός για τους αρχαίους Έλληνες, μπερδεύεται και ο ξένος;…

 

Θα δούμε μάλιστα και κάποια σημαντικά τεκμήρια όπου το «Γραικός» των ξένων οι βυζαντινοί το αντιλαμβάνονται ή το μεταφράζουν και ως «Έλληνας» ή «Γραικός». Για κακή του τύχη μάλιστα, ο σμερδιάκωφ παραδέχτηκε ότι εάν αυτό συμβαίνει, τότε όλα όσα γράφει περί αυτούσιας «ρωμαϊκής εθνικής ταυτότητας» χωρίς ελληνισμό, είναι άχρηστα! Τόσο σίγουρος ήταν ότι δεν υπήρχαν τέτοιες μαρτυρίες…

Για να μην σβήσει την ομολογία του, την παραθέτουμε εδώ εικονογραφημένη:

Προσέξτε επίσης στην παραπάνω εικόνα ότι ο ανεκδιήγητος σμερδιάκωφ ενώ πασχίζει να βαφτίσει την ρωμαϊκή ταυτότητα ως «εθνική», μπερδεύεται  και την ονομάζει «πολιτική» κάτι που αυτομάτως ανοίγει χώρο για την ελληνική και χριστιανική κουλτούρα που εμπεριέχει το πολιτικό όνομα «Ρωμαίος».

 

Κλείνουμε εδώ την παρούσα ενότητα, αφού πρώτα παρουσιάσαμε τον βασικό άξονα της ιδεοληψίας που υπηρετεί το συγκεκριμένο μπλογκ.

Ενημερώνουμε πάντως τους αναγνώστες ότι το σημερινό άρθρο μας είναι καθαρά εισαγωγικό.

Σε επόμενα άρθρα θα αποκαλύψουμε χοντροκομμένες παραχαράξεις που έχει διαπράξει ο σμερδιάκωφ ώστε να γίνει κατανοητό ότι τα κείμενα που γράφει είναι εντελώς άχρηστα και δεν έχουν καν σχέση με την ιστορία. Αποτελούν απλώς μια συγκόλληση κειμένων και δικών του ερμηνειών στις πηγές ή τη βιβλιογραφία, τα οποία ρίχνει όλα μέσα σε μια ιστορική κατσαρόλα και μαγειρεύει όποια «συμπεράσματα» θέλει.

Θα υπάρξει στη συνέχεια και ένα άρθρο όπου θα αναφερθούμε στις πηγές από τον 4ο έως τον 19ο αιώνα που δείχνουν την συνεχή ιστορική παρουσία των εθνοτικά Ελλήνων στο Βυζάντιο και στην Τουρκοκρατία.

 

2. Εθνική ταυτότητα των βυζαντινών και εθνοτική[6] ταυτότητα των Ελλήνων

Ας διατυπώσουμε τώρα κάποιες σκέψεις ως προς τη συλλογική ταυτότητα των βυζαντινών γενικά, αλλά κυρίως για την ταυτότητα των βυζαντινών Ελλήνων, αφού βασική επιδίωξη των εθνοφοβικών είναι να θολώνουν το τοπίο και θα πρέπει εμείς να ρίξουμε φως στα σημεία εκείνα που πρέπει.

Καταρχάς, ως προς την ιστορική συνέχεια των Ελλήνων, πρωτίστως πρέπει να μας ενδιαφέρει όχι η εθνική ταυτότητα όλων των Βυζαντινών, αλλά η εθνοτική ταυτότητα των βυζαντινών Ελλήνων, αυτών δηλαδή που ζούσαν στα ελλαδικά, κυπριακά ή μικρασιατικά  εδάφη (τα οποία αποτελούσαν ελληνικές αποικίες από την αρχαιότητα).

 

Από πού άραγε προκύπτει το συμπέρασμα των εθνοφοβικών ότι η χρήση του ονόματος «Ρωμαίος» συνεπάγεται και πολιτισμική αμνησία των Ελλήνων ως προς την καταγωγή τους και την ιστορία των εδαφών στα οποία ζουν;

Για να εξαφανιστεί ένας λαός, θα πρέπει να εξαφανιστεί πλήρως η μνήμη του. Εάν όμως στο διάστημα που επικεντρώνουν τη θεωρία τους (500 έως 1100 μ.Χ.) χρησιμοποιείται για τους σύγχρονους βυζαντινούς το Έλλην ή το Γραικός (έστω και για ένα μικρό μέρος των βυζαντινών κατοίκων των εδαφών αυτών, π.χ. στην Αθήνα, σε περιοχές της Πελοποννήσου, στη Μικρά Ασία, ή στην Κύπρο) αυτό θα πιστοποιεί την επιβίωση της μνήμης ότι στα εδάφη αυτά κατοικούν άνθρωποι που συνδέονται με την ελληνική αρχαιότητα ακόμα κι αν ονομάζονται και Ρωμαίοι. Διότι αν είχε όντως ξεχαστεί το εθνοτικό «Έλλην» τότε το όνομα αυτό δεν θα είχε καμία θέση στις πηγές από το 500 έως το 1100 αφού κανείς δεν μπορεί ν’ αναφέρεται στους συγχρόνους του με ένα ξεχασμένο και άρα ακατανόητο όνομα.

 

Ως προς το όνομα «Ρωμαίος» τώρα, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι παραχαράκτες εκμεταλλεύονται μια ιδιόμορφη κατάσταση που ισχύει στο Βυζάντιο και για εμάς είναι εν πολλοίς άγνωστη. Σήμερα, δεν ζούμε στα πλαίσια μιας αυτοκρατορίας και ούτε κατανοούμε ακριβώς το βίωμα να είμαστε υπερήφανοι για ένα δοξασμένο αυτοκρατορικό/στρατιωτικό παρελθόν που επιβιώνει με ένα διαφορετικό εξωτερικό όνομα (Ρωμαίος) και αυτό προκαλεί σύγχυση.

Οι βυζαντινές πηγές όμως διαχωρίζουν σαφώς τους άξονες της βυζαντινής ταυτότητας. Όροι που συναντάμε στις πηγές, όπως «Ρωμαίων βασιλεία», «Ρωμαίων σκήπτρα», «Ρωμαίων αρχή» κ.λπ. δείχνουν ότι το όνομα Ρωμαίος συνδέεται με την κρατική εξουσία (αυτοκρατορική/στρατιωτική) ενώ η χρήση του Γραικός περιγράφει την βυζαντινή κουλτούρα[7].

Το όνομα «Ρωμαίος» δηλαδή είναι καθαρά εξωτερικό και δεν δηλώνει την εθν(οτ)ική ουσία των υποκειμένων όπως αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι διεκδίκησαν το όνομα αυτό λαοί εντελώς άσχετοι εθνικά με τους Ρωμαίους, όπως οι Φράγκοι, οι Ρώσοι ή οι Οθωμανοί. Γι’ αυτό έχει σημασία αυτό που σημειώνει ο Σπύρος Βρυώνης ασκώντας κριτική σε αυτή τη στείρα ονοματολογία, ότι το «Ρωμαίος» του Βυζαντίου διαφέρει όσο η μέρα με τη νύχτα από το «Ρωμαίος» της αρχαιότητας που κάποτε σήμαινε τον λατινόφωνο, Ιταλό, ειδωλολάτρη[8], ενώ στο Βυζάντιο φτάνει να σημαίνει εκείνον που όλα αυτά τα… απεχθάνεται (βλ. ΕΔΩ και ΕΔΩ).

Κατά συνέπεια πρόκειται για ένα όνομα που διατηρείται μόνο εξωτερικά, αλλά ως προς το περιεχόμενο έχει αλλάξει δραματικά.

Το «Ρωμαίος» γινόταν αντιληπτό ως ένα ισχυρό όνομα και όσοι το διεκδίκησαν προφανώς αντιλαμβάνονταν ότι μπορούσε να περικλείει τη δική τους κουλτούρα, είτε ελληνική, είτε φράγκικη, είτε ρώσικη, είτε οθωμανική. Είναι κωμικός ο ισχυρισμός ότι ο Οθωμανός ή ο Ρώσος διεκδίκησε το όνομα Ρωμαίος, πιστεύοντας ότι παύει πλέον να είναι Οθωμανός ή Ρώσος!

 

Μία από τις πηγές που μας βεβαιώνει ότι το βυζαντινό «Ρωμαίος» αναφέρεται στην πολιτειακή υπεροχή αλλά με πολιτισμικό υπόβαθρο ελληνικό/γραικικό, είναι η Χρονογραφία του Θεοφάνη που μας μιλάει για μια ξένη πριγκίπισσα, την Ερυθρώ, κόρη του Καρόλου του Μεγάλου που επρόκειτο να παντρευτεί το διάδοχο του βυζαντινού θρόνου, Κωνσταντίνο·  στα τέλη του 8ου αιώνα λοιπόν, για να ενσωματωθεί ένας ξένος στην βυζαντινή ταυτότητα ήταν απαραίτητο να διδαχθεί «τα ήθη της Ρωμαίων βασιλείας» και επιπλέον, «τα τε των Γραικών γράμματα και την γλώσσαν»[9].

Η μαρτυρία του Θεοφάνη δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια εξαιρετική περιγραφή σε τι συνίσταται η ταυτότητα των Βυζαντινών: ο βυζαντινός εκτός από πολιτειακά Ρωμαίος ήταν ταυτόχρονα και πολιτισμικά Γραικός[10]. Όπως παραδέχεται ο Ιωάννης Στουραΐτης, η μαρτυρία του Θεοφάνη, δείχνει την ρήξη της βυζαντινής ρωμαϊκότητας με την λατινική κουλτούρα μετά τον 7ο αιώνα[11].

Επίσης βλέπουμε πως οι βυζαντινοί του 8ου αιώνα ονομάζονται και Γραικοί (άλλη μια τιμητική χρήση του Γραικός ως αυτοπροσδιορισμός). Ο σμερδιάκωφ στην προσπάθεια του να γλυτώσει από αυτό, προβάλει την δικαιολογία ότι ο Θεοφάνης αναφέρεται στους… αρχαίους Έλληνες (τους «εξαφανισμένους»)!

Φυσικά η δικαιολογία είναι γελοία διότι η κοπέλα προορίζεται για νύφη και όχι για… δάσκαλος ρητορικής ώστε να της μάθουν μόνο τα γράμματα των αρχαίων, δηλ. αρχαία ελληνικά! Η Ερυθρώ διδάχθηκε πρωτίστως τη γλώσσα και τα γράμματα της εποχής της.

 

Κατά συνέπεια, κάτω από την ρωμαϊκότητα υπάρχει πάντα και μια κουλτούρα, δεν υπάρχει ρωμαϊκότητα «σκέτη»

Το όνομα αυτό κάποτε προσδιόριζε τον λατινόφωνο, Ιταλό, ειδωλολάτρη, ενώ τώρα εμπεριέχει τα «γράμματα και τη γλώσσα» των «Γραικών» όπως λέει ο Θεοφάνης, ή τη «γλώσσα, έθιμα, και ενδυμασία» των «Γραικών» όπως λέει ο Λιουτπράνδος το 968 μ.Χ., κάτι που οι βυζαντινοί μετά χαράς το αποδέχονται (βλ. την πηγή ΕΔΩ σε μετάφραση Ζαμπέλιου και ΕΔΩ το σχετικό κεφάλαιο στο άρθρο μας που είναι αφιερωμένο στην πρεσβεία του Λιουτπράνδου).

 

Γι’ αυτό και στη βιβλιογραφία διατυπώνεται ομόφωνα η θέση πως η ταυτότητα των βυζαντινών αποτελείται από τρεις άξονες: Ρωμαϊκή διοίκηση, Ορθόδοξη πίστη, Ελληνικά πολιτισμικά χαρακτηριστικά. Σύμφωνα με την κοινωνική θεωρία των ταυτοτήτων, τμήματα της ταυτότητας αυτής αναδεικνύονται ανάλογα με την περίσταση, ανάλογα με το κίνητρο. Έτσι, στις πηγές, άλλοτε προέχει το κομμάτι της στρατιωτικής/πολιτειακής υπερηφάνειας, άλλοτε προβάλλεται η υπερηφάνεια για τη μακρά παράδοση της ελληνικής παιδείας (βλ. παραπάνω τη μαρτυρία του 13ου αιώνα, ή την μαρτυρία του 9ου αιώνα από τον Συνεχιστή Θεοφάνη ΕΔΩ) και άλλοτε αντιπαραβάλλεται η ορθότητα της πίστης.

Οι άξονες αυτοί, σαν επιμέρους ταυτότητες, είναι πάντα εκεί και αναδύονται ανάλογα με τις περιστάσεις. Αν για παράδειγμα ο βυζαντινός κληθεί να πάρει μια απόφαση για το μέλλον του, και να επιλέξει να ζήσει σε ένα κράτος που έχει το όνομα «Ρωμαϊκό» αλλά είναι λατινόφωνο με ρωμαιοκαθολικό χριστιανισμό, ή σε ένα κράτος που δεν ονομάζεται «Ρωμαϊκό», όμως έχει ελληνική κουλτούρα με ορθόδοξο χριστιανισμό, τότε, το κίνητρο αυτό θα αναδείξει τις υπάρχουσες ταυτότητες. Οι ταυτότητες είναι πάντα εκεί και έρχονται στο προσκήνιο όταν χρειαστεί.

 

3. Γλώσσα, Έδαφος και Ταυτότητα

Η «ελληνοφωνία» λοιπόν δεν μπορεί να υποτιμηθεί με ατάκες του στιλ «οι βυζαντινοί είναι Ρωμαίοι που… έτυχε να μιλούν ελληνικά», πόσο μάλλον για τους βυζαντινούς του ελλαδικού, κυπριακού, μικρασιατικού χώρου. Και είναι κωμικά τα παραδείγματα σύγκρισης των Βυζαντινών με τους… Αμερικανούς που μιλάνε αγγλικά αλλά δεν αισθάνονται Άγγλοι!

Ο Βυζαντινός Έλληνας δεν έμαθε τυχαία τα ελληνικά διότι είναι η μητρική του γλώσσα που την μιλά από αιώνες στα πάτρια εδάφη του. Για τους Ελλαδίτες, τους Μικρασιάτες ή τους Κυπρίους, η ελληνογλωσσία συνδέεται με τον εδαφικό παράγοντα που δυναμώνει το αίσθημα της ταυτότητας.

 

Προσέξτε το παρακάτω τεκμήριο το οποίο προέρχεται όχι από κάποιον τυχαίο, αλλά από τον Ρόντρικ Μπήτον, μεταγενέστερο διάδοχο της αγγλικής ιστορικής σχολής την οποία επικαλείται ο σμερδιάκωφ! Αυτός σε αντίθεση με τους εμμονικούς κατά του ελληνισμού προκατόχους του, Romilly Jenkins (Ρόμιλυ Τζένκινς) και Cyril Mango (Σύριλ Μάνγκο), μιλά για «ένα είδος εθνικής ταυτότητας, με τη νεώτερη έννοια του όρου» που κυριάρχησε επάνω σε όλους τους βυζαντινούς από τον 12ο αιώνα, και οφείλεται εν πολλοίς στον εδαφικό παράγοντα, που στο ύστερο Βυζάντιο, «σε μεγάλο βαθμό συνέπιπτε με τις περιοχές όπου βρίσκονταν οι αρχαίες ελληνικές αποικίες, καθώς και με αυτές όπου μπορούσε κανείς να συναντήσει ελληνόφωνο πληθυσμό μέχρι τις ανταλλαγές πληθυσμών στις αρχές του 20ου αιώνα»:

[ Beaton Roderick, «The Medieval Greek Romance», Routledge, 1996, σελ. 9-10 ]

 

Εάν λοιπόν, εξέχον μέλος μιας ιστορικής σχολής που λάτρεψε τον Φαλμεράιερ, ομολογεί ότι η γλώσσα και ο εδαφικός παράγοντας είναι ικανές συνθήκες να προσδιορίσουν μια συλλογική ταυτότητα για όλους τους βυζαντινούς παρόμοια με αυτή που διατηρούν οι σημερινοί Έλληνες, μπορούμε να φανταστούμε πόσο βέβαιο είναι αυτό για τους Ελλαδίτες, Κυπρίους ή Μικρασιάτες του Βυζαντίου που μας ενδιαφέρουν και περισσότερο στην ανίχνευση της ιστορικής συνέχειας των Ελλήνων.

Μάλιστα, στις περιοχές αυτές, η διάχυση προς τον λαό μιας στοιχειώδους γνώσης για το παρελθόν τους και την ιστορία των εδαφών στα οποία ζουν, δεν χρειαζόταν καν οργανωμένη παιδεία, αλλά προσφερόταν ακόμα και στον αναλφάβητο:

Διότι, τα βυζαντινά ελλαδικά, μικρασιατικά και κυπριακά εδάφη ανήκαν από την αρχαϊκή εποχή στους Έλληνες, ήταν ανέκαθεν ελληνόγλωσσα, και τα αμέτρητα αρχαία ελληνικά μνημεία αποτελούσαν καθημερινό σχολείο εθνοτικής ταυτότητας.

 

Ενδεικτικό παράδειγμα για την πίεση που ασκεί στους μελετητές αυτός ο πολιτισμικός παράγοντας, είναι όσα γράφει ο Αντώνης Καλδέλλης, που το 2009, στο βιβλίο του «The Christian Parthenon» οδηγήθηκε σε αλλαγή κάποιων θέσεων που διατύπωνε το 2007 στο βιβλίο «Hellenism in Byzantium».

Όπως βλέπουμε στο παρακάτω τεκμήριο, το 2007 ο Καλδέλλης αμφισβητούσε την πιθανότητα πριν τον 13ο αιώνα να είχαν οι βυζαντινοί σαφή αίσθηση περί επιβίωσης [απογόνων προφανώς] των αρχαίων Ελλήνων στην εποχή τους:

[ Kaldellis Anthony, «Hellenism in Byzantium», Cambridge University Press,  σελ185 ]

 

Όμως ο ίδιος συγγραφέας το 2009 γράφει ότι οι βυζαντινοί Αθηναίοι είχαν προγόνους αρχαίους Έλληνες, αυτό δηλαδή που οι βυζαντινολόγοι Παναγιώτης Χαρανής και Σπύρος Βρυώνης, έλεγαν εδώ και 40 χρόνια: ότι το όνομα «Ρωμαίος» στη βυζαντινή ταυτότητα δεν σημαίνει τίποτα αν δεν εξετάσουμε το συνολικό του υπόβαθρο (βλ. και ΕΔΩ).

Ο Καλδέλλης σημειώνει ότι οι βυζαντινοί Αθηναίοι είχαν ιστορία αδιάσπαστη από την αρχαιότητα, τα αρχαία μνημεία ήταν «δικά τους» (κι ας φτιάχτηκαν στην αρχαϊκή ή την κλασική εποχή) και οι αρχαίοι Έλληνες ήταν «πρόγονοι τους» και ένιωθαν υπερηφάνεια γι’ αυτούς. Αυτό όμως που σε σχέση με τις αρχικές θέσεις του Καλδέλλη αποτελεί σημαντική διαφοροποίηση, είναι ότι θεωρεί πως μόνο «κατά πρώτον» ονομάζονταν οι Αθηναίοι «Ρωμαίοι» και «Χριστιανοί» αφήνοντας χώρο για την πιθανότητα να χρησιμοποιούσαν και το όνομα «Έλληνες», διότι όπως γράφει, οι «εθνικές ταυτότητες»[12] «εντούτοις» επιτρέπουν «τοπικές διαφοροποιήσεις»:

[ Καλδέλλης Αντώνιος, «Ο βυζαντινός Παρθενώνας. Η Ακρόπολη ως σημείο συνάντησης χριστιανισμού και ελληνισμού», Ψυχογιός, Αθήνα 2013, σελ.  302. 304. 312 ]

 

Αυτή ακριβώς τη δύναμη του εδάφους και των μνημείων ως την «πιο πιθανή» αιτία σύνδεσης της βυζαντινής Αθήνας με τους αρχαίους Έλληνες αναγκάζεται να παραδεχτεί ακόμα και η Gill Page (οπαδός της παρωχημένης αγγλοσαξονικής σχολής) που στο βιβλίο της δεν καλοβλέπει γενικά την ελληνική ταυτότητα στο Βυζάντιο:

[ Page Gill, «Οι Έλληνες πριν τους Οθωμανούς. Ο εθνισμός στο ύστερο Βυζάντιο», εκδ. Θύραθεν, Θεσσαλονίκη 2014,  σελ.  250 ]

 

Φαίνεται λοιπόν (θα δούμε αργότερα τις μαρτυρίες) ότι ο λαός αναγνώριζε προγονική σχέση με τους αρχαίους Έλληνες σε περιοχές που:

α) Αποτελούσαν αδιάσπαστα από την αρχαιότητα ελληνικό έδαφος.

β) Δεν έπαψε να μιλιέται η ελληνική γλώσσα στο έδαφος αυτό.

γ) Σώζονταν εκεί, εμφανή τα αρχαία μνημεία του ελληνικού πολιτισμού.

 

Κατά συνέπεια ως προς τα ελλαδικά εδάφη και τις αρχαίες ελληνικές αποικίες, όσο συντρέχουν και οι τρεις παραπάνω λόγοι δεν υφίσταται καμιά εθνοτική αμνησία των βυζαντινών σε σχέση με τον ελληνισμό, δήθεν εξαιτίας και μόνο του ονόματος «Ρωμαίος».

Το μεγάλο λάθος των εθνοφοβικών είναι ότι μιλούν για πλήρη «εξαφάνιση» της μνήμης προέλευσης ή καταγωγής που θα συσχέτιζε οποιονδήποτε άνθρωπο ή πολιτισμικό στοιχείο με το όνομα «Έλλην» ή «Γραικός». Αλλά αν ίσχυε ένα τέτοιο καθεστώς αμνησίας, οι άνθρωποι και τα πολιτισμικά αγαθά όφειλαν να προσδιορίζονται αποκλειστικά και μόνο ως «ρωμαϊκά».

Όμως, οι πηγές διαψεύδουν τα παραμύθια…

Είναι γνωστά τα εδάφια με τις αναφορές στα «ευγενή» ή «εγγενή[=γηγενή] ελληνικά έθνη», όπως χαρακτηρίζουν αντίστοιχα τον ντόπιο πληθυσμό, το «Χρονικόν της Μονεμβασίας» και το περίφημο «Σχόλιο του Αρέθα»[13].

Τα δύο αυτά τεκμήρια του 10ου αιώνα, αφορούν τους λεγόμενους «σκοτεινούς αιώνες» του Βυζαντίου (διάστημα 218 χρόνων από τα τέλη του 6ου έως τις αρχές του 9ου αιώνα) και αποτελούν σημαντικές μαρτυρίες για την ευγενή και γηγενή ελληνική καταγωγή του πληθυσμού της Πελοποννήσου.

Άρα η ελληνική εθνοτική ταυτότητα είναι παρούσα στις βυζαντινές πηγές και ήδη συντρίβεται το ευφυολόγημα για «εξαφάνιση των Ελλήνων από το 500 έως το 1100 μ.Χ. Η πληροφορία (και δεν είναι η μόνη φυσικά) ότι υπάρχουν ελληνικοί πληθυσμοί τουλάχιστον από τα τέλη του 6ου έως τις αρχές του 9ου αιώνα, μας καλεί σε αναζήτηση πηγών για Έλληνες από το 800 έως το 1100. Και όπως ξέρουμε, υπάρχουν

Για να κατανοήσουμε τη λοιπόν τη δύναμη των τεκμηρίων αυτών, αρκεί να φανταστούμε τα επιχειρήματα των εθνοφοβικών αν τυχόν οι πηγές αναφέρονταν σε ευγενή… «ρωμαϊκά έθνη»!

 

Για το γελοίο επιχείρημα του σμερδιάκωφ ότι δήθεν «δεν ξέρουμε αν οι πληθυσμοί που ο Αρέθας ονομάζει ελληνικούς, το πίστευαν και οι ίδιοι» ήδη τοποθετήθηκε ο Καλδέλλης και η Gill Page, και θα δούμε ότι οι πηγές δεν αφήνουν χρονικό περιθώριο για να ξεχάσουν οι Έλληνες ότι ήταν και απόγονοι των Ελλήνων εκτός από Ρωμαίοι. Η επόμενη ενότητα δίνει κάποια στοιχεία προς αυτή την κατεύθυνση.

Αλλά υπάρχει και το αυτογκόλ του σμερδιάκωφ με το ορόσημο που βάζει στο 500 μ.Χ.: οι Έλληνες την περίοδο αυτή, από την εποχή του Καρακάλα, υιοθετούσαν ήδη επί 3 αιώνες και το όνομα Ρωμαίοι και επί 2 αιώνες ήταν εν μέρει και Χριστιανοί. Αν λοιπόν ήθελαν να «ξεχάσουν» την ελληνική εθνοτική τους καταγωγή εξαιτίας του Ρωμαίος, είχαν 3 αιώνες καιρό να το κάνουν, αλλά όπως παραδέχεται και ο σμερδιάκωφ, δεν το έκαναν

 

Επιπλέον, τα κείμενα είναι γλώσσα συνεννόησης. Οι δύο πηγές του 10ου αιώνα μιλάνε για «ευγενή» ή «εγγενή[=γηγενή] ελληνικά έθνη» ακριβώς για να συνεννοηθούν με τους υπόλοιπους βυζαντινούς και όχι για να μοιάζουν τα κείμενα τους με ακαταλαβίστικα… κινέζικα. Και βεβαίως, η εθνοτική ταυτότητα που δίνουν είναι ολόσωστη: ονομάζουν «ελληνικά έθνη» όχι τους κατοίκους της… Αφρικής, αλλά τους κατοίκους περιοχών προαιώνια ελληνικών και ελληνόγλωσσων

 

4. Οι «Αχαιοί» του Βυζαντίου που ονομάζονται… Έλληνες

Ο σμερδιάκωφ, προσπαθώντας να κλείσει τις τρύπες μιας θεωρίας που μοιάζει με… σουρωτήρι, επικαλείται μία ακόμα παιδιάστικη δικαιολογία ενάντια στις μαρτυρίες:

Ενώ γράφει πως το όνομα «Έλλην» έχει ξεχαστεί ως εθνοτικό, εντούτοις ισχυρίζεται πως οι βυζαντινές πηγές της εποχής εξακολουθούν να χρησιμοποιούν το… «ξεχασμένο όνομα»(!) και ονομάζουν τους κατοίκους και τους πληθυσμούς ελληνικούς ή ελλαδικούς, ως δήθεν … «γεωγραφικό προσδιορισμό»!

Είναι πραγματικά αισχρή η τακτική αυτή, σαφείς μαρτυρίες να διαστρέφονται κατά βούληση όπως με την παρακάτω απίθανη δικαιολογία:

Είναι προφανές ότι τα πράγματα έχουν γίνει στο μυαλό του κουβάρι…

Πρώτον, ο «γεωγραφικός προσδιορισμός» των κατοίκων μιας επαρχίας που ονομάζεται «Αχαΐα», είναι… «Αχαιοί» και όχι Έλληνες! Θα μιλήσουμε παρακάτω αναλυτικά για την απάτη αυτή.

Δεύτερον, ο 6ος αιώνας ξεκινά ήδη από το έτος 500 μ.Χ. και ο σμερδιάκωφ λέει ότι το εθνοτικό «Έλληνας-Ελληνικός» εξαφανίζεται μόλις από το έτος 500 και μετά, εξαιτίας του «Ρωμαίος-Ρωμαϊκός».

 

Εδώ όμως υπάρχει μια τρελή αντίφαση, αφού οι δύο μαρτυρίες μιλούν για «ευγενή» ή «εγγενή ελληνικά έθνη» για το διάστημα από την εποχή του Μαυρικίου (587-588) και μετά. Που βρέθηκε ο χρόνος για να ξεχάσουν οι Έλληνες ότι ήταν… Έλληνες μέσα στον ίδιο αιώνα, από το 500 μέχρι το 587;! Πως έγινε σε διάστημα μερικών δεκαετιών, οι Έλληνες να έπαθαν συλλογική αμνησία, να «ξέχασαν» το εθνοτικό τους όνομα και αυτό να μετατράπηκε σε… γεωγραφικό;!

 

Μάλιστα, αν σκεφτεί κανείς ότι γενικά γίνεται δεκτό το κλείσιμο της Φιλοσοφικής Σχολής των Αθηνών στα 529 μ.Χ. απορεί κανείς με την επιπολαιότητα του σμερδιάκωφ που ισχυρίζεται ότι με τη Σχολή αυτή ανοιχτή ακόμα, οι Έλληνες ξέχασαν την εθνοτική τους ταυτότητα! (το λέμε αυτό διότι η απάτη του σμερδιάκωφ βασίζεται εν πολλοίς στο ότι για τους Χριστιανούς το «Έλλην» σήμαινε συνήθως ειδωλολάτρης, γεγονός που βοήθησε υποτίθεται στην εθνοτική «αμνησία» ή εθνοτική «αδιαφορία» των Ελλήνων).

 

Έτσι κι αλλιώς όμως, ακόμα και αυτό το ελάχιστο «χάσμα» μεταξύ 500 και 587 το κλείνει ο Κύριλλος Σκυθοπολίτης († περ. 560) ένας αγιολόγος μοναχός, που μας δείχνει ότι καθόλου δεν έχει «εξαφανιστεί» το όνομα των Ελλήνων·  αντί να προσδιορίσει κάποια πρόσωπα ως «Ρωμαίους αχαϊκής καταγωγής» (σύμφωνα με τα γεωγραφικά δεδομένα της εποχής) αναφέρεται στην ελληνική τους καταγωγή (‘Ελλαδικούς[14] τω γένει’) κάτι που βλέπουμε και στη γνωστή μαρτυρία του Πρίσκου από τον 5ο αιώνα, «γραικός το γένος» ή το «υμετέρης γενεής» της Ευδοκίας (θα δούμε τις μαρτυρίες αναλυτικά σε επόμενο άρθρο):

[ Φιλοκαλία, τόμ. 5 (σειρά Ε.Π.Ε.), Πατερικαί Εκδόσεις Γρηγόριος ο Παλαμάς, Θεσσαλονίκη 1987, σελ.  296 ]

 

Θυμάστε ότι η θεωρία του σμερδιάκωφ βασίζεται στο παραμύθι πως ο 5ος αιώνας είναι και ο τελευταίος στον οποίο συναντάμε αναφορές σε ελληνική καταγωγή; Οι μαρτυρίες όμως του Σκυθοπολίτη είναι του 6ου αιώνα…

Βεβαίως αυτά δεν ενοχλούν ανθρώπους με το θράσος του σμερδιάκωφ! Απλώς θα αλλάξει τις χρονολογίες στη θεωρία του και επειδή δεν υπάρχει ούτε ένας αιώνας χωρίς αναφορά σε Έλληνες, θα μας πει στο τέλος ότι «αναφέρονται σε… εξωγήινους Έλληνες και όχι σε βυζαντινούς»! Εμείς χαμογελάμε βεβαίως, όμως στην πραγματικότητα αυτό κάνει και απορούμε πώς υπάρχουν έστω αυτοί οι ελάχιστοι σχολιαστές στο μπλογκ του που παίρνουν στα σοβαρά τον ίδιο και όσα γράφει

 

Πάντως, το σημαντικότερο κενό σε αυτή την κομπογιαννίτικη θεωρία παρουσιάζεται με την παραδοχή του σμερδιάκωφ ότι τα ελλαδικά εδάφη από τις Θερμοπύλες και κάτω ταυτιζόταν τότε με τη ρωμαϊκή επαρχία Αχαΐας. Δεν καταλαβαίνει ο άνθρωπος ότι ομολογεί πως τα εδάφη είχαν ήδη ρωμαϊκό όνομα άρα δεν υπήρχε ουδεμία ανάγκη για άλλον γεωγραφικό προσδιορισμό, πόσο μάλλον για χρήση ενός «ξεχασμένου» ονόματος όπως ισχυρίζεται ότι ήταν το Έλλην. Όπως βλέπουμε στο παρακάτω τεκμήριο, το γεωγραφικό όνομα Αχαιοί ήταν σε χρήση κανονικότατα στις βυζαντινές πηγές και μάλιστα σε αγιολογικό κείμενο, άρα, οι πάντες το γνώριζαν:

[ Ο γεωγραφικός όρος της εποχής (‘Αχαιοί’) για τους κατοίκους από τις Θερμοπύλες και κάτω. «Θαύματα Αγίου Δημητρίου», PG 116,1242C ]

 

Κατά συνέπεια τα περιθώρια είναι στενότατα: σύμφωνα με όσα ισχυρίζεται, προκειμένου να προσδιοριστούν οι πληθυσμοί στα εδάφη αυτά, η μοναδική αυτονόητη ονοματολογία για τις πηγές της εποχής θα ήταν το «Ρωμαίοι» και γεωγραφικά το «Αχαιοί»! Οι πηγές δηλαδή θα έπρεπε να επιβεβαιώνουν ότι το «Έλληνας» ήταν εντελώς ξεχασμένο και να μιλούν απλώς για «τα αχαϊκά έθνη των Ρωμαίων», αποδεικνύοντας ότι εκτός του Ρωμαίος άλλος προσδιορισμός δεν υπήρξε για τους ελλαδικούς πληθυσμούς.

Και όμως, οι δύο πηγές που είδαμε αχρηστεύουν τη θεωρία αυτή και αποδεικνύουν ότι το εθνοτικό όνομα «Ελληνικός» ήταν πλήρως λειτουργικό στις πηγές και χαρακτηρίζει βυζαντινούς πολίτες του 6ου έως 9ου αιώνα! Οι πηγές δεν μιλούν για «ρωμαϊκά έθνη της Αχαΐας» αλλά για πληθυσμό Ελληνικό και ούτε ο Αρέθας ούτε άλλος εχέφρων άνθρωπος θα χρησιμοποιούσε ένα όνομα που υποτίθεται έχει ξεχαστεί τόσους αιώνες πριν, κάνοντας τους αναγνώστες του να τον κοιτάνε σαν εξωγήινο.

Δεν υπάρχουν λοιπόν δικαιολογίες…

Ο εθνοτικός προσδιορισμός ζει και βασιλεύει και ο λαός των περιοχών αυτών που χαρακτηρίζεται ως «γηγενής» «ελληνικός» συνδέεται απευθείας με την αρχαία ιστορική του καταγωγή την οποία το «Ρωμαίος» δεν είναι ικανό να σκεπάσει. Είναι σαφές ότι η ύπαρξη υπερκείμενης συλλογικότητας δεν σημαίνει και απουσία επιμέρους ομάδων. Αυτό μας το αποδεικνύει άλλωστε και ο Ιωάννης Μαλάλας ήδη από τον 6ο αιώνα, καθώς συνδέει τους Πελοποννησίους/Ελλαδικούς της εποχής του με τον Πέλοπα της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας: «εβασίλευσεν ο Πέλοψ έτη λβ', εξ ού και Πελοποννήσιοι εκλήθησαν οι Ελλαδικοί»[15].

Άρα, ο εθνοτικός προσδιορισμός «ελλαδικοί» για τους Πελοποννησίους του 6ου αιώνα και «εγγενή ελληνικά έθνη» για τους Πελοποννησίους του 6ου έως 9ου αιώνα ήταν λειτουργικός και καθαρά ιστορικός, συνδεδεμένος σαφώς με την ελληνική αρχαιότητα διότι ούτως ή άλλως, άλλοι πληθυσμοί εκτός των αρχαίων Ελλήνων και των απογόνων τους δεν υπήρξαν που να λέγονται ελληνικοί, να ζουν στα ελληνικά εδάφη και να μιλούν την ελληνική γλώσσα.

Όπως σημειώνει ο Ηλίας Αναγνωστάκης, οι παραπάνω μαρτυρίες του 10ου αιώνα (πέρα από το ζήτημα της Πάτρας που επί του παρόντος δεν μας απασχολεί), σαφώς «υπογραμμίζουν […] την αυτόχθονα ή ευγενή, ελληνική καταγωγή των κατοίκων της Πελοπόννησου» και μας βεβαιώνουν για «ενδιαφέρουσες αντιλήψεις περί ευγενείας ελληνικών εθνών»[16].

Άλλωστε, από το επιθετικό λεξιλόγιο του σμερδιάκωφ (θυμηθείτε ότι την σλαβική εγκατάσταση στην Ελλάδα την ερμηνεύει ως γενετική «σφαλιάρα» κατά των Ελλήνων…) και τη συναισθηματική φόρτιση με την οποία επιδιώκει να πείσει ότι οι Σλάβοι εξόντωσαν όλα ή το μεγαλύτερο μέρος αυτών των «ευγενών» ή «εγγενών ελληνικών εθνών», αντιλαμβάνεται κανείς ότι έχει καταλάβει πολύ καλά πως οι πηγές μιλάνε για εθνοτικά Έλληνες και γι’ αυτό πασχίζει να τους εξαφανίσει

 

Κλείνουμε λοιπόν την ενότητα αυτή με την ευχή οι λίγοι αναγνώστες του συγκεκριμένου μπλογκ να κατανοήσουν ότι ο διαχειριστής του δεν ενδιαφέρεται για την ιστορία αλλά απλώς προσπαθεί να βρει τρόπους να προπαγανδίσει μια ιδεοληψία. Δεν πρόκειται να διαβάσει κανείς τίποτα σχετικό με την ιστορία σε αυτές τις άχρηστες ιστοσελίδες. Το μόνο που υπάρχει εκεί, είναι η προσπάθεια κάποιου να αλλοιώσει την ελληνική ιστορία για δικούς του λόγους.

 

5. Ο βυζαντινός ελληνισμός και η βιβλιογραφία

Όπως εν μέρει δείξαμε, η αποσύνδεση του ελληνισμού από το Βυζάντιο είναι μια ανιστόρητη θέση που απλώς εξυπηρετεί ιδεολογικούς στόχους διαφόρων ομάδων. Για παράδειγμα, οι νεοπαγανιστικές ιστοσελίδες είναι ανάμεσα στους υποστηρικτές αυτού του μύθου[17].

Η ιστοσελίδα του σμερδιάκωφ ισχυρίζεται ότι χρησιμοποιεί τάχα «βιβλιογραφία»… Όμως, ποια άραγε είναι αυτή η βιβλιογραφία που αποσυνδέει τον ελληνισμό από το Βυζάντιο; Υπάρχει περίπτωση να στέκει ιστορικά κάτι τέτοιο; Είδαμε παραπάνω την Ελένη Αρβελέρ να εδραιώνει σαφώς την σύνδεση ελληνισμού και Βυζαντίου, ας ρίξουμε όμως μια επιπλέον ματιά:

[ Baynes H. Norman - Η.St.L.B. Moss, «Βυζάντιο: Εισαγωγή στο Βυζαντινό Πολιτισμό», 8η έκδ., Παπαδήμας, Αθήνα 2004 (c1948), σελ.  23 ]

 

Όπως βλέπουμε στο κλασικό αυτό εγχειρίδιο σε επιμέλεια των Baynes και Moss, ο πολιτισμός της βυζαντινής αυτοκρατορίας βασίζεται σε πρότυπα του ελληνισμού της ελληνιστικής εποχής.

Μήπως όμως από το 1950 άλλαξαν τα πράγματα και μεταβλήθηκαν οι απόψεις επ’ αυτού; Ας δούμε και ένα μεταγενέστερο έργο, του Georg Ostrogorsky, συγγραφέας τόσο βιβλιογραφημένος που αμφιβάλλουμε αν έχει υπάρξει μέχρι σήμερα διδακτορική διατριβή ή εγχειρίδιο βυζαντινής ιστορίας που να μην επικαλείται κάποια μελέτη του:

[ Ostrogorsky Georg, «Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους», τόμ. Α', 7η έκδ., Ιστορικές Εκδόσεις Στέφανος Δ. Βασιλόπουλος, Αθήνα 2002,  σελ.  90 ]

 

Θα κοιτάξουμε όμως κι άλλα βιβλία. Ας δούμε τι γράφει και ο Herbert Hunger, που ακόμα και ένας Η/Υ θα… βαριόταν να μετρήσει τις βιβλιογραφικές αναφορές στο έργο του:

[ Hunger Herbert, «Βυζαντινή Λογοτεχνία: Η Λόγια Κοσμική Γραμματεία των Βυζαντινών», τόμ. Β', ΜΙΕΤ, Αθήνα 1992 (c1978),  σελ.  386 ]

 

Όπως βλέπουμε, ο Herbert Hunger όχι μόνο μιλάει για την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά στο Βυζάντιο, αλλά ισχυρίζεται ότι από τους βυζαντινούς μεταφυτεύθηκε στην ιταλική Δύση… Μάλιστα, προσθέτει ότι χάρη στο Βυζάντιο γνωρίζουμε σήμερα την αρχαία ελληνική γραμματεία η οποία δεν ήταν καθόλου περιθωριακή στη βυζαντινή κοινωνία:

[ Hunger Herbert, «Βυζαντινή Λογοτεχνία: Η Λόγια Κοσμική Γραμματεία των Βυζαντινών», τόμ. Α', ΜΙΕΤ, Αθήνα 1987,  σελ.  36 ]

 

Επίσης για ελληνική παιδεία ως ταυτότητα υπεροχής μιλάει και ο Hans-Georg Beck:

[ Beck Hans-Georg, «Η βυζαντινή χιλιετία», 2η έκδ., ΜΙΕΤ, Αθήνα 1992,  σελ.  19 ]

 

Αλλά και ο Nicol M. Donald πάλι για την ελληνική παιδεία ως στοιχείο της βυζαντινής ταυτότητας γράφει:

[ Nicol M. Donald, «Το τέλος της βυζαντινής αυτοκρατορίας», 2η έκδ., Καρδαμίτσας, Αθήνα 2007 (c1979),  σελ.  10 ]

 

Μήπως όμως από το 1980 και μετά άλλαξαν τα πράγματα και σήμερα αναφέρεται κάτι διαφορετικό; Για να δούμε τι γράφει το 2009 ο ξενοσπουδαγμένος Αντώνης Καλδέλλης:

[ Καλδέλλης Αντώνιος, «Ο βυζαντινός Παρθενώνας. Η Ακρόπολη ως σημείο συνάντησης χριστιανισμού και ελληνισμού», Ψυχογιός, Αθήνα 2013,  σελ.  315 ]

 

Αλλά και σε πρόσφατα πανεπιστημιακά μαθήματα που εκπονεί από το 2015 το «Κέντρο Ανοικτών Διαδικτυακών Μαθημάτων, Mathesis» (τμήμα των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης) βλέπουμε ότι ακόμα κι ο Νεώτερος Ελληνισμός, ο ελληνισμός δηλαδή των σημερινών Ελλήνων, ξεκινά από το Βυζάντιο!

Κι όμως, ο σμερδιάκωφ με θράσος που δεν διαφέρει σε τίποτα από εκείνων που ισχυρίζονται ότι… τους ψεκάζουν, πλαστογραφεί την ιστορία και γράφει:

Άραγε ποιος από τους δύο λέει παραμύθια, ο σμερδιάκωφ ή τόσοι βυζαντινολόγοι;

Προσθέτοντας στις αναφορές αυτές και εκείνη της Αρβελέρ που δείξαμε αρχικά, αναρωτιόμαστε: μήπως οι εν λόγω βυζαντινολόγοι έχουν οργανώσει κάποια συνωμοσία ενάντια στην… ιστοσελίδα του σμερδιάκωφ, ή μήπως τελικά ο διαχειριστής του μπλογκ είναι κάποιος κομπογιαννίτης που γράφει ό,τι του κατέβει στο κεφάλι προκειμένου να κοροϊδεύει τον κόσμο;

Οι πάντες ομοφωνούν ότι το ελληνικό στοιχείο ήταν αναπόσπαστο στο Βυζάντιο και οι ιστορικές πηγές είναι πολύ συγκεκριμένες και τις ίδιες μελετούν όλοι. Επιπλέον, μόνο η αγγλοσαξονική σχολή επί Romilly Jenkins και Cyril Mango θέλησε να αποσυνδέσει τον ελληνισμό από το Βυζάντιο και αυτή έχασε το παιχνίδι από τη στιγμή που ενεπλάκη σε καταδολιεύσεις των πηγών (θα το δούμε αμέσως παρακάτω).

 

Από εκεί και πέρα, ο σμερδιάκωφ αναφέρει στην ιστοσελίδα του κάποια «επιχειρήματα» με τα οποία προσπαθεί να κοροϊδέψει τους επισκέπτες του, όλα όσα γράφει όμως αποτελούν ιστορικά στοιχεία πασίγνωστα στους βυζαντινολόγους:

Όσοι μιλούν για ελληνικό πολιτισμό ή ελληνική παιδεία στο Βυζάντιο γνωρίζουν τα ποσοστά μορφωμένων ή αναλφάβητων[18], γνωρίζουν τα γραπτά του Ψελλού, γνωρίζουν τη σημασία του «Έλλην» στο Βυζάντιο, γνωρίζουν την απόρριψη της ειδωλολατρίας εκ μέρους του χριστιανισμού ή την εκλεκτικότητα (και όχι λογοκρισία[19]) των χριστιανών απέναντι στην αρχαία ελληνική γραμματεία, ακριβώς επειδή η γραμματεία αυτή εμπεριείχε και την ειδωλολατρία.

Είναι δηλαδή ακατανόητο το θράσος με το οποίο κάθεται και γράφει ο σμερδιάκωφ πράγματα που γνωρίζει ακόμα και ο στοιχειωδώς ασχολούμενος με το Βυζάντιο, και θέλει με αυτά να βγάλει τρελούς όλους τους βυζαντινολόγους που απαξιώνουν τις ιδεοληψίες του

Οι επισκέπτες των σελίδων του έχουν αναρωτηθεί πόσο κομπογιαννίτης πρέπει να είναι κάποιος για να τολμήσει κόντρα στο σύνολο της βιβλιογραφίας να αρνηθεί τον πανθομολογούμενο άξονα του ελληνισμού από το Βυζάντιο; Διότι, αν δεν μπορούμε να διαχωρίσουμε στοιχειωδώς τα διαδικτυακά απορρίμματα από την βιβλιογραφία τότε είμαστε άξιοι της μοίρας μας…

 

Τα πράγματα λοιπόν είναι απλά: αφαίρεση του ελληνισμού από το Βυζάντιο γίνεται μόνο με… χειρουργική επέμβαση στην Ιστορία, που σημαίνει εφαρμογή συγκεκριμένων τεχνασμάτων: μισές αλήθειες, μισές παραθέσεις, κακή χρήση της βιβλιογραφίας και απόκρυψη των πηγών που δεν εξυπηρετούν την κατεύθυνση αυτή.

 

6. Η ιστορική αποδόμηση και η «αγγλοσαξονική» ιστορική σχολή του ‘60

Όπως είπαμε, ο κορμός της θεωρίας που χρησιμοποιεί ο σμερδιάκωφ για να υπηρετήσει τις ιδεοληψίες του είναι μια αντιγραφή της δήθεν «αριστερής», εθνοφοβικής φιλοσοφίας που εμφανίζεται στη δεκαετία του ’90.

Οι προϋποθέσεις βεβαίως αυτής της αριστερής ιστορικής σκέψης (που κατόπιν αλλοτριώθηκε σε έναν εθνοφοβικό και αφ’ υψηλού «σοσιαλιστικό» κοσμοπολιτισμό), ξεκινούν από την περίοδο αισχρής πατριδοκαπηλίας της Χούντας.

Όμως, οι εθνοφοβικοί των τελευταίων 25 χρόνων δεν έχουν σχέση με παλαιότερους αριστερούς, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν και στη μεταπολίτευση ακόμα τα συνθήματα «εθνοπροδότες», «εθνική προδοσία» ή καλούσαν χωρίς κόμπλεξ σε «εθνική ενότητα» [20]!

Σε αντίθεση με εκείνους, οι δήθεν αριστεροί, αποδομητές ιστορικοί της «σοσιαλιστικής» μεταπολίτευσης απέκτησαν δυσανεξία ακόμα και στο άκουσμα της λέξης «έθνος» και δημιούργησαν μια νέα εκδοχή της ελληνικής ιστορίας, βασισμένοι στις θέσεις της «αγγλοσαξονικής» ιστορικής σχολής των Romilly Jenkins και Cyril Mango της δεκαετίας του ’60, η οποία χαρακτηριζόταν από μια αποικιοκρατική νοοτροπία[21].

Οι συγκεκριμένοι άγγλοι ιστορικοί ουσιαστικά προσπάθησαν να φτιάξουν ένα επιστημονικό περιτύλιγμα στις εμπνεύσεις του γνωστού ρατσιστή Φαλμεράιερ[22] καθώς μετά τον 19ο αιώνα, το ζήτημα της βυζαντινής ταυτότητας αναζωπυρώθηκε και πάλι μεταπολεμικά[23]. Τη φορτισμένη διαμάχη, κατέγραψε ήδη το 1978 ο καταξιωμένος βυζαντινολόγος Σπύρος Βρυώνης σε ένα άρθρο αναφοράς, όπου παρουσίασε κριτικά τις βασικές θέσεις που διατυπώθηκαν διεθνώς, και τα πρόσωπα που συμμετείχαν[24].

Κοινή συνισταμένη των Jenkins και Mango ήταν η άρνηση κάθε συνέχειας ελληνικότητας στο Βυζάντιο. Όπως βλέπουμε στα παρακάτω τεκμήρια, ο διεθνώς αναγνωρισμένος βυζαντινολόγος Παναγιώτης Χαρανής, σημείωσε ότι ο Romilly Jenkins έναν τρόπο είχε για να αρνηθεί κάθε ελληνικότητα στο Βυζάντιο, και αυτόν χρησιμοποίησε: διέστρεψε τις βυζαντινές πηγές, καταστρέφοντας έτσι την επιστημονικότητα του έργου του[25].

Όπως έγραφε στα 1978 και ο ιστορικός Σπύρος Βρυώνης, ο Romilly Jenkins ήταν ένας άριστος γνώστης της ελληνικής γλώσσας (αρχαίας, μεσαιωνικής, νέας), όμως παρέδωσε έναν σημαντικό αριθμό επίτηδες αλλοιωμένων μεταφράσεων με τις οποίες προσπάθησε να παρασύρει την επιστημονική κοινότητα[26]. Θα πρέπει εδώ να επισημάνουμε ότι παρά τις όποιες διαφοροποιήσεις, ο Cyril Mango ακολούθησε γενικά χωρίς αντιρρήσεις τον στρατευμένο Romilly Jenkins[27].

[ ΠΗΓΕΣ: α) Charanis Peter, «Observations on the History of Greece During the Early Middle Ages», Balkan Studies 11 (1970), σελ. 33-34, β) Vryonis Speros, «Greek Identity in the Middle Ages», Etudes Balkaniques 6-Cahiers Pierre Belon (1999), σελ. 25, γ) Vryonis Speros, «Recent Scholarship On Continuity And Discontinuity Of Culture», στο: The 'Past' in medieval and modern Greek culture, Malibu 1978, σελ. 253 ]

 

Αυτή λοιπόν η παράδοξη συμμαχία Ελλήνων δήθεν αριστερών και Άγγλων αποικιοκρατών, έβαλε στη θέση της ιστοριογραφίας, μια κοσμοπολίτικη εθνοφοβική κατήχηση (βλ. Ρεπούση, Αντώνης Λιάκος, Κωστόπουλος, Δημ. Λιθοξόου κ.λπ.) θεμελιωμένη στην δικαιολογία ότι το έθνος αποτελεί αιτία για… κάθε κακό στον κόσμο! Μάλιστα, το μένος των ανθρώπων αυτών ενάντια στην ελληνική εθν(οτ)ική ιστορία είναι τόσο μεγάλο, που καταντούν τελικά να υπηρετούν τους εθνικιστικούς μηχανισμούς των γειτονικών χωρών[28]!

Προφανώς, οι ιδεολογικές παρωπίδες εμποδίζουν τους ανθρώπους αυτούς να δουν ότι οι πόλεμοι στον κόσμο δεν είναι μόνο μεταξύ εθνών, αλλά και εμφύλιοι και μάλιστα πολύ σκληροί και αιματηροί, ενώ έχουν γίνει ανελέητες σφαγές στη βάση κοινωνικοπολιτικών ιδεών (βλέπε Στάλιν, Μάο, Πολ Ποτ)… Αν δηλαδή κάποιος επιθυμούσε να είναι εξίσου λαϊκιστής, θα μπορούσε να πει ότι αν το έθνος είναι κάτι «κακό», τότε επίσης «κακό» είναι και η αριστερά διότι στην Κίνα, τη Σοβιετική Ένωση, τη Βόρεια Κορέα ή την Καμπότζη, ευθύνεται για βασανιστήρια, φυλακίσεις, μαζικές εκκαθαρίσεις και δολοφονίες εκατομμυρίων ανθρώπων.

Άρα, ή θα καταδικάσουμε μαζί και το έθνος και την αριστερά, ή θα σοβαρευτούμε και θα καταδικάσουμε τον φανατισμό που ευθύνεται για τις παθογένειες ακόμα και του πιο υγιούς τομέα ιδεών ή δραστηριοτήτων.

 

7. Κοινωνικές θεωρίες και έθνος

Όπως και να’ χει όμως, η πραγματικότητα είναι ότι μία νέα ελληνική μυθολογία δημιουργήθηκε τα τελευταία χρόνια και ασχολείται όχι μόνο με την εξαφάνιση των Ελλήνων από το Βυζάντιο (με απώτερο σκοπό την άρνηση της ιστορικής συνέχειας του ελληνισμού) αλλά περιλαμβάνει και άλλα θέματα όπως την ωραιοποίηση της Τουρκοκρατίας, την άρνηση ή την δικαιολόγηση(!) των γενοκτονιών, και βεβαίως, πάνω απ’ όλα, την εξύμνηση κάθε τι Ευρωπαϊκού και την υποτίμηση έως και εξύβριση όλων των φορέων και των δυνάμεων που έδωσαν στους Έλληνες την ώθηση για τον Αγώνα της απελευθέρωσης.

 

Αυτή η νέα ελληνική μυθολογία προσπάθησε να εκμεταλλευτεί και τις διάφορες κοινωνικές θεωρίες που διεκδίκησαν μερίδιο στη δημόσια συζήτηση.

Για την εξέλιξη αυτή ο καθηγητής Σπύρος Βρυώνης πρόσθεσε το 2010 μερικές ακόμα ενδιαφέρουσες σελίδες, για το αν οι κοινωνικές επιστήμες και οι θεωρίες για το έθνος και τον εθνικισμό μπορούν πράγματι να λύσουν το ζήτημα της βυζαντινής ταυτότητας[29]. Μία σημαντική παρατήρησή του που θα πρέπει να θυμόμαστε, είναι ότι τα περισσότερα από τα έργα που βασίζονται σε κοινωνικές αναλύσεις, «προβαίνουν σε μια εκτεταμένη χρήση ιστορικών δεδομένων, προκειμένου να καταλήξουν σε θεωρητικά συμπεράσματα»[30]. Αυτό σημαίνει ότι οι κοινωνικές θεωρίες δεν μπορούν να αποδείξουν κάτι από μόνες τους για μια συγκεκριμένη ιστορική περίοδο όπως είναι το Βυζάντιο, και η ώρα της αλήθειας έρχεται αναπόφευκτα για κάθε συγγραφέα τη στιγμή που θα αναγκαστεί να βασιστεί στις πηγές για να τεκμηριώσει τις θέσεις του. Εδώ ακριβώς δημιουργούνται τα περισσότερα προβλήματα, καθώς, όπως σημειώνει ο καθ. Βρυώνης, είναι συχνό το φαινόμενο κάποιοι συγγραφείς να έχουν μεγάλη κατάρτιση στον χώρο των κοινωνικών επιστημών, όμως να παρουσιάζουν «έλλειψη εξειδικευμένης ‘πραγματολογικής’ γνώσης των θεματικών που βρίσκονται εκτός της δικής τους περιοχής»[31].

Αυτό που αξίζει να κρατήσουμε είναι ότι στην πορεία της συζήτησης αυτής για τις κοινωνικές θεωρίες, αρκετά ισχυρή παρουσία έχει ο Anthony Smith που αντιμετώπισε πιο πειστικά την «έννοια του πολιτισμού»  και ενέταξε στη θεωρία του «το ιστορικό προνεωτερικό παρελθόν» και τις «προνεωτερικές κοινωνίες» ως παράγοντα δημιουργίας του έθνους[32].

Αυτό ταιριάζει πολύ πειστικότερα στην ελληνική πραγματικότητα καθώς βλέπουμε ότι στην Επανάσταση του 1821 πολεμούν διάφορες εθνοτικές ομάδες κάτω από το ενιαίο όνομα «Έλληνας» χωρίς να υπάρχει κράτος, σχολεία ή βιβλία για να τους διδάξουν την ελληνική εθνική ταυτότητα

 

8. Έμποροι-Λόγιοι-Διαφωτισμός: Το πλαστό σχήμα για το 1821

Αυτή την τελευταία ενότητα την προσθέτουμε με αφορμή το κομμάτι της θεωρίας του σμερδιάκωφ που υιοθετεί το γνωστό σχήμα της αποδομητικής ιστοριογραφίας:

Έλληνες έμποροι και λόγιοι, ήρθαν σε επαφή με την Ευρώπη, εισήγαγαν τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό και η κατάληξη ήταν δήθεν η Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Βλέπουμε ότι το σχήμα των αποδομητών της ύστερης μεταπολίτευσης βολεύει τον σμερδιάκωφ αφού εξίσου με αυτούς επιθυμεί να μην υπάρχουν Έλληνες στην Τουρκοκρατία, παρά μόνο ένα μίγμα χριστιανών που οι Ευρωπαίοι το… «μετέτρεψαν» σε Έλληνες. Πρόκειται ακριβώς για τις αντιλήψεις του Cyril Mango ότι δήθεν οι σύγχρονοι Έλληνες είναι «δημιούργημα» των Ευρωπαίων οι οποίοι από… «νοσταλγία», έφτιαξαν ένα αντίγραφο της ελληνικής αρχαιότητας. Εκεί παραπέμπουν τα ορόσημα που θέτει ο σμερδιάκωφ :

Επ’ αυτών ας πούμε επιγραμματικά τα εξής:

1) Αν η Νεώτερη Ελλάδα και οι Έλληνες «κατασκευάστηκαν» από τους Ευρωπαίους λόγω επιθυμίας αναβίωσης της Αρχαίας Ελλάδας, τότε η «κατασκευή» θα έπρεπε να γίνει με τα πνευματικά υλικά των «κατασκευαστών»… Όπως βλέπουμε όμως στο παρακάτω τεκμήριο, η επιβίωση της Μεγάλης Ιδέας που ξεκινά από το 1204 (Άλωση της Πόλης από τους Φράγκους) και διαπερνά ολόκληρο τον Νεώτερο Ελληνισμό, είναι καθαρά βυζαντινής προέλευσης (και με έντονα αντιδυτικά στοιχεία) άρα οδηγεί στον κάλαθο των αχρήστων, τουλάχιστον στην ακραία μορφή της, αυτή την σαθρή θεωρία:

[ Σαββίδης Αλέξης-Benjamin Hendrickx, «Εισαγωγή στη βυζαντινή ιστορία (284-1461)», έκδ. 2η, εκδ. Αντ. Σταμούλης, Θεσσαλονίκη 2011, σελ. 35 ]

 

Οι δυτικοί αντιπαθούσαν σφόδρα το Βυζάντιο και αυτό σημαίνει ότι οι Νεώτεροι Έλληνες συνδέονται με ιστορία και ιδεολογία που οι Ευρωπαίοι απαξίωναν. Άρα είναι αμφίβολο κατά πόσο τα πνευματικά υλικά των νεώτερων Ελλήνων ήταν ευρωπαϊκά ενώ σίγουρα ήταν πολύ παλαιότερα από το 1750!

 

2) Δεν έγινε μόνο μία Επανάσταση των υπόδουλων (το 1821), αλλά ήδη τα Ορλωφικά αποτέλεσαν και αυτά γενική Επανάσταση. Θυμίζουμε ότι τα Ορλωφικά έγιναν μόλις το 1770, δηλαδή, 20 χρόνια πριν την Γαλλική Επανάσταση… Πόσο κωμικός μπορεί να είναι κάποιος που λέει ότι το 1821 «το γέννησε η Γαλλική Επανάσταση» και όχι ότι ήταν συνέχεια των Ορλωφικών που προηγήθηκαν της Γαλλικής Επανάστασης;!

 

3) Οι υπόδουλοι που σκλαβώθηκαν από τους Οθωμανούς, ξεκίνησαν να επαναστατούν από την εποχή του Κροκόδειλου Κλαδά ή του Διονυσίου Φιλοσόφου, άρα, ήδη από τον 15ο αιώνα. Την εποχή εκείνη ούτε στον ύπνο τους δεν είχαν δει οι Ευρωπαίοι τον «Διαφωτισμό»…

 

4) Η Γαλλική Επανάσταση  έφερε έντονο το στίγμα της αντιθρησκευτικότητας και του αντικληρικαλισμού το οποίο στην Ορθόδοξη Ανατολή και στην Επανάσταση του 1821 είχε μηδαμινή επιρροή. Με εξαίρεση τον Χριστόδουλο Παμπλέκη ή τον Θεόφιλο Καΐρη οι μισοί διδάσκαλοι του Γένους ήταν Ορθόδοξοι μοναχοί ή κληρικοί! Γι’ αυτό άλλωστε ο Θεόφιλος Καΐρης προσπάθησε να προσηλυτίσει οπαδούς μεταμφιεσμένος ουσιαστικά σε Ορθόδοξο κληρικό. Επιπλέον, λαϊκοί και κληρικοί υιοθετούσαν στην συντριπτική τους πλειοψηφία την Ορθόδοξη θρησκευτικότητα με πρώτο όλων τον μεγάλο Έλληνα ιεράρχη και φωτιστή του Γένους Ευγένιο Βούλγαρη που στάθηκε ιδιαίτερα εκλεκτικός απέναντι στις δυτικές ιδέες. Και φυσικά, τα πρώτα Συντάγματα αφιερώνονται στην Αγία Τριάδα και νομοθετούν ότι Έλληνας είναι όποιος πιστεύει σε Χριστό! Άρα, πού είναι τα θεμελιώδη ιδεολογικά υλικά της Γαλλικής Επανάστασης;

 

5) Η Επανάσταση του 1821 αποδείχτηκε υπόθεση κυρίως της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας που δεν είχαν μεγάλα εμπορικά ή εκπαιδευτικά κέντρα στα οποία δρούσαν οι Έμποροι και οι Λόγιοι. Άρα η Επανάσταση επικράτησε τελικά σε περιοχές που τροφοδοτούνταν λιγότερο από κάθε άλλη περιοχή από τις ευρωπαϊκές ιδέες! Άλλωστε, ποιος εχέφρων άνθρωπος γνωρίζοντας την ιστορία της Επανάστασης και τα Απομνημονεύματα των αγωνιστών, πιστεύει ότι αυτοί οι τραχείς και αγράμματοι που πολεμούν κάτω από το κοινό όνομα «Έλληνας», έχουν την παραμικρή ιδέα του τι ήταν ο… Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός;! Είναι να γελάει κανείς με τους φανατικούς που ισχυρίζονται ότι οι υπόδουλοι «δεν ήξεραν ότι είναι Έλληνες», όμως «ήξεραν» τον… «Διαφωτισμό» και «επηρεάστηκαν» από αυτόν! Τι να πει κανείς…

 

6) Το σχήμα που έχουν φτιάξει οι αποδομητές ιστορικοί διδάσκει την προτεραιότητα του κράτους στην δημιουργία του έθνους. Υποτίθεται δηλαδή πως όταν έγινε το Ελληνικό Κράτος και φτιάχτηκαν σχολεία, πήγαιναν τα παιδάκια στην μαζική εκπαίδευση και έτσι «το κράτος μας δίδαξε να λέμε ότι είμαστε Έλληνες» και να κάνουμε εθνικοπατριωτικές γιορτές για να εμπεδώσουμε ότι είμαστε απόγονοι του Περικλή...

Το πρόβλημα αυτής της θεωρίας, είναι προφανές: Η Τουρκοκρατία είναι προγενέστερη του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και όμως είναι γεμάτη με πηγές όχι μόνο λόγιες αλλά και λαϊκο-θρησκευτικές, που αδιάκοπα από τον 15ο έως τον 19ο αιώνα, μας βεβαιώνουν ότι τα ονόματα «Έλληνας», «Ρωμαίος» και «Γραικός» αφορούν τον ίδιο ακριβώς λαό στην ιστορική του συνέχεια. Αν και θα δούμε τις μαρτυρίες σε ειδικό άρθρο, ας δώσουμε τώρα ένα μικρό δείγμα:

[ ΠΗΓΕΣ: α) Συνέντευξη Αντ. Λιάκου στο περιοδικό «ΕΝΑΤυπον» (Ένωση Ακολούθων Τύπου), τεύχ. 2 (ΙΟΥΝ 2009), σελ. 1, β) Σοφιανός Νικόλαος, «Γραμματική της κοινής των Ελλήνων γλώσσης, Grammaire du Grec vulgaire», 1874, εξώφυλλο και σελ. 70.79, γ) Μητροπολίτης Μυρέων Ματθαίος (1550 -1624), «Ιστορία των κατά την Ουγγροβλαχίαν τελεσθέντων…», στο: Emile Legrand, «Bibliotheque Grecque Vulgaire», τόμ. 2, Paris 1881, σελ. 231 και εξής ]

 

Όπως βλέπουμε, παρά το γεγονός ότι ο ιστορικός Αντώνης Λιάκος επαναλαμβάνει μονότονα πως η ιδέα της ιστορικής συνέχειας των Ελλήνων δημιουργήθηκε τον 19ο αιώνα από τον Παπαρρηγόπουλο, οι πηγές εντούτοις αποδεικνύουν ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει.

 Στην «Γραμματική» του Νικολάου Σοφιανού βλέπουμε χαρακτηριστικά ότι «η εδική μας κοινή γλώσσα» είναι η «κοινή γλώσσα των Ελλήνων». Είναι λοιπόν σαφές ότι οι υπόδουλοι του πρώτου μισού του 16ου αιώνα ονομάζονται «Έλληνες» όπως και οι αρχαίοι, οι λεγόμενοι «παλαιοί Έλληνες». Ταυτόχρονα οι «Έλληνες» του 16ου αιώνα είναι και «Γραικοί» αλλά και «Ρωμαίοι» και αναμφισβήτητα έχουμε τρία ταυτόσημα ονόματα που ενοποιούν έναν συνεχή ιστορικό άξονα από την ελληνική αρχαιότητα.

Το ίδιο μας βεβαιώνει και στις αρχές του 1600 ο Ματθαίος, μητροπολίτης Μυρέων, σύμφωνα με τον οποίο η συνέχεια των ομηρικών Ελλήνων είναι οι Ρωμαίοι και οι Γραικοί οι οποίοι τώρα είναι υπόδουλοι στους Τούρκους!

Είναι λοιπόν βέβαιο ότι αν και πανεπιστημιακός καθηγητής ο Αντώνης Λιάκος λέει ψέματα και μάλιστα συνειδητά, βάζοντας την ιδεοληψία του πάνω από τα ιστορικά τεκμήρια: ισχυρίζεται ότι η ιδέα ενός ελληνισμού με συνεχή ιστορία από την αρχαιότητα ανήκει στον Παπαρρηγόπουλο ενώ οι πηγές αποδεικνύουν ότι ο «εθνικός» μας ιστορικός βρήκε τη συνέχεια των Ελλήνων ήδη διαμορφωμένη από αιώνες πριν.

Επισημαίνουμε ότι επικεντρωνόμαστε σε πηγές που περιέχουν σε ενιαίο έργο όλους μαζί τους όρους «Έλληνας», «Ρωμαίος» και «Γραικός» για να μην έχουν παραθυράκι να ξεγλιστρήσουν οι ιδεολογικά στρατευμένοι  όπως ο σμερδιάκωφ.

 

Και συνεχίζουμε με την κριτική του περίφημου σχήματος Έμποροι-Λόγιοι-Διαφωτισμός-1821 και αν αυτό ταιριάζει στα ιστορικά δεδομένα:

[ Διαμαντής Απόστολος, «Εμπορική αλληλογραφία του έτους 1821» στο: «Ιστοριογραφία και πηγές για την Ερμηνεία του 1821»  (Πρακτ. Α΄ Συνεδρίου Εκκλ. Ελλαδος), εκδ. Αρχονταρίκι, Αθήνα 2013, σελ. 206 ]

 

Εδώ ο Απόστολος Διαμαντής περιγράφει συνοπτικά το σχήμα που υιοθετεί η εθνοφοβική κατήχηση.

Όμως, τα ιστορικά στοιχεία δεν ταιριάζουν:

[ Διαμαντής Απόστολος, «Εμπορική αλληλογραφία του έτους 1821», ό.π., σελ. 212 ]

 

Είναι σαφές λοιπόν ότι η Επανάσταση του 1821 εμφάνισε την μεγαλύτερη επιμονή, σκληρότητα και σφοδρότητα στην Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα, σε δύο περιοχές που με βάση το σχήμα Έμποροι-Λόγιοι-Διαφωτισμός, βρίσκονταν μακρύτερα από την επιρροή των ευρωπαϊκών ιδεών από κάθε άλλη περιοχή. Αυτό δείχνει ότι η θεωρία της ιστορικής αποδόμησης παρουσιάζει σοβαρά κενά και αποδεικνύει ότι σε καμία περίπτωση οι ευρωπαϊκές ιδέες δεν αποτέλεσαν βασικό κίνητρο για την Επανάσταση του 1821

Και εφόσον υποτίθεται οι ιδέες του Διαφωτισμού περιείχαν ως πακέτο α) την Επανάσταση του ’21 και β) το όνομα «Έλληνας», η απουσία ισχυρής επιρροής τους στο κέντρο της Επανάστασης μας βεβαιώνει ότι οι ευρωπαϊκές ιδέες δεν ξεκίνησαν ούτε το ένα, ούτε το άλλο, αλλά όπως είδαμε, η αρχή τους βρίσκεται σε προγενέστερο χρόνο.

 

Το σημαντικότερο όμως είναι ότι το ιστορικό αυτό σχήμα καλύπτεται και από έναν ιδεαλισμό που δυστυχώς απέχει από την πραγματικότητα.

Κανείς δεν αμφιβάλλει ότι οι Έλληνες έμποροι ήταν πατριώτες, όμως μην ξεχνάμε ότι η Τουρκοκρατία ήταν μια κατάσταση αιώνες παγιωμένη και στη βάση αυτή ανέπτυσσαν την επιχειρηματικότητα τους από την οποία είχαν έσοδα και συντηρούσαν τις οικογένειες τους. Κατά συνέπεια, ήταν απόλυτα λογικό όχι μόνο να μην έχουν λόγο να υποκινήσουν μια Επανάσταση με αμφίβολα  αποτελέσματα αλλά και να είναι επιφυλακτικοί απέναντι σε κινήματα που διατάρασσαν την επιχειρηματικότητα τους.

Γι’ αυτό, η μελέτη της εμπορικής αλληλογραφίας της εποχής μαρτυρά την ανεδαφικότητα του επιχειρήματος: Ναι μεν οι Έλληνες έμποροι σε δεύτερο χρόνο ενεπλάκησαν με την Επανάσταση, όμως δεν αποτέλεσαν μοχλό έναρξης της Επανάστασης:

[ Διαμαντής Απόστολος, «Εμπορική αλληλογραφία του έτους 1821», ό.π., σελ. 212 ]

 

9. Η Ελληνική Εθνική ταυτότητα προϋπήρχε του 1821

Κλείνοντας, να προσθέσουμε δυο λόγια για τα ελληνικά δεδομένα ως προς τη θεωρία ότι δήθεν, το Κράτος είναι αυτό που δημιούργησε το Ελληνικό Έθνος.

Αν κοιτάξουμε το παράδειγμα των Σκοπίων, εκεί βλέπουμε μια κλασική περίπτωση όπου το Κράτος προσπαθεί να φτιάξει εκ του μηδενός το ανύπαρκτο «Μακεδονικό Έθνος», με κεντρικά κατευθυνόμενες πλαστογραφίες οι οποίες διοχετεύονται στην εκπαίδευση και στο ευρύ κοινό με αποτέλεσμα οι Σκοπιανοί να μαθαίνουν μια «ιστορία» που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα[33].

Όμως, στην Ελλάδα πριν και κατά τη διάρκεια του 1821, δεν υπήρχε μαζική και οργανωμένη εκπαίδευση όπως σήμερα, ώστε να συζητήσουμε το επιχείρημα ότι τα σχολεία πραγματοποιούσαν… «πλύση εγκεφάλου» σε κάθε παιδί, με αποτέλεσμα σε βάθος μερικών γενεών να βγουν σαν από «μαζική παραγωγή» επαναστατημένοι που έχουν την ψευδαίσθηση ότι είναι «Έλληνες»!

Και παρ’ όλα αυτά, ήδη η «Ελληνική Νομαρχία» που μιλάει μόνο για «Έλληνες» αλλά κυρίως τα χιλιάδες τεκμήρια των «Αρχείων της Ελληνικής Παλιγγενεσίας», αποδεικνύουν ότι όλες οι εθνοτικές ομάδες και οι επιμέρους καταγωγές Βλάχων, Σουλιωτών, Αρβανιτών, σλαβόφωνων κ.λπ. που συμμετείχαν στην Επανάσταση του 1821, είχαν δεχτεί να ενσωματωθούν κάτω από το ένα και μοναδικό, ενιαίο για όλους, εθνικό όνομα «Έλληνας» (βλ. κάποια στοιχεία ΕΔΩ).

Αυτό αποδεικνύει ότι το όνομα «Έλληνας» ήταν οικείο στον λαό, ακόμα κι αν χρησιμοποιούσαν και επιμέρους ονόματα αυτοπροσδιορισμού. Γι’ αυτό μπόρεσε τόσο εύκολα να επιβληθεί και να χρησιμοποιηθεί ως κάτι αυτονόητο στις χιλιάδες αυτές επιστολές, έγγραφα, διαταγές, εγκυκλίους, νομοθεσίες και Συντάγματα.

Όπως έχουμε ξαναπεί, στην Επανάσταση του 1821 ο Σουλιώτης, ο Βλάχος, ο Σλαβόφωνος, ο Αρβανίτης καλείται να πεθάνει ως Έλληνας και να θυσιαστεί για την Ελλάδα. Είναι αδύνατον σε μια τέτοια οριακή στιγμή, να καλείται ένας άνθρωπος σε μάχη και σε υπέρτατη θυσία της ίδιας του της ζωής, με ένα όνομα που του είναι άγνωστο ή αδιάφορο!

Το αντίθετο μάλιστα. Η οριακή στιγμή κατά την οποία χρησιμοποιήθηκε το «Έλληνας» για τους μαχόμενους, αποδεικνύει ότι ήταν ένα όνομα που ύψωνε το φρόνημα τους όσο κανένα άλλο.

Κατά συνέπεια η εθνική ταυτότητα «Έλληνας» προϋπήρξε της δημιουργίας του Ελληνικού Κράτους και μπορούσε να ενσωματώσει όλες τις επιμέρους εθνοτικές ταυτότητες. Οι μαχητές υιοθετούσαν πλήρως την ταυτότητα αυτή, χωρίς να τους τη διδάξει κανένα κράτος, κανένα σχολείο, κανένα βιβλίο κι ας ψεύδεται όσο θέλει είτε ο Αντώνης Λιάκος είτε οποιοσδήποτε άλλος εθνοφοβικός…

Δυστυχώς, πολλοί επαγγελματίες ακαδημαϊκοί, στερημένοι πλέον από ιδεολογικό όραμα και χορτασμένοι από κρατικά κονδύλια, όχι μόνο οδήγησαν μαζί με άλλους τη χώρα στη σημερινή κρίση, αλλά συνεχίζουν να εμμένουν σε ένα διχαστικό ρόλο χρησιμοποιώντας κάθε μέσο για να νομιμοποιήσουν τις ιδεολογικές τους αγκυλώσεις.

 

Επίλογος

Κλείνοντας να πούμε ότι η ιστοσελίδα του σμερδιάκωφ δεν φτιάχτηκε τυχαία και αυτό φαίνεται από την ιδιαίτερη ευαισθησία που δείχνει υπέρ των Σλάβων.

Δεν ξέρουμε γιατί συμβαίνει αυτό, αλλά συχνά οφείλεται σε κάποια μακρινή ή κοντινή καταγωγή. Με μια απλή αναζήτηση βλέπει κανείς πλήθος δικά του σχόλια στο διαδίκτυο όπου υπερασπίζεται την βουλγαρική καταγωγή των Σκοπιανών, και το πάθος αυτό θυμίζει εθνοκεντρισμό, μόνο που δεν είναι ελληνικός… Άλλωστε, ως προς το ζήτημα που συζητάμε, δεν αναρτά τίποτε άλλο εκτός κείμενα ενάντια στην ιστορική συνέχεια των Ελλήνων.

Το κυριότερο όμως είναι ότι η ιστοσελίδα περιέχει πλήθος παραχαράξεις, αβάσιμες γενικεύσεις ή αλλοιώσεις τις οποίες θα δούμε σε επόμενα άρθρα.

Οι αναγνώστες μπορούν να είναι βέβαιοι ότι από την ιστοσελίδα αυτή το μόνο που μπορεί να «μάθει» κάποιος, είναι παραμύθια της Χαλιμάς…


Σημειώσεις

[1] Βλ. Λεβενιώτης Γεώργιος, «Η μεσαιωνική Μακεδονία και τα σλαβικά φύλα στην ιστοριογραφία της FYROM», Βυζαντιακά 30 (2012-13), σελ. 81-131. Πρόκειται για μια κοπιώδη και ιδιαίτερα χρήσιμη εργασία που αποκαλύπτει πλήθος απατηλών ιστορικών τεχνασμάτων και είναι ενημερωμένη με εκατοντάδες βιβλιογραφικές αναφορές για το θέμα.

[2] Όπως σημείωνε πριν 25 χρόνια η Μαρία Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου, οι «αρχαιολογικές ανασκαφές», η «μελέτη των οικισμών», η «μαρτυρημένη εκκλησιαστική οργάνωση» και το «τοπωνυμικό υλικό» δείχνουν ότι «η σλαβική εγκατάσταση στην Πελοπόννησο δεν πρέπει να ήταν τόσο εκτεταμένη» (Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου Μαρία, «Σλαβικές εγκαταστάσεις στη μεσαιωνική Ελλάδα», Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, Αθήνα 2000 [c1992], σελ. 37).

[3] Βλ. Charanis Peter, «Observations on the History of Greece During the Early Middle Ages», Balkan Studies 11 (1970), σελ. 34: «Slavs», «lost their identity and became Greeks».

[4] Στα συμπεράσματα της γενετικής μελέτης σημειώνεται: «It also seems that their numbers were relatively small compared to the size of the local population as the low levels of Slavic ancestry of the Peloponnesean populations indicate» που σημαίνει: «Φαίνεται επίσης πως οι αριθμοί τους ήταν σχετικά μικροί εν συγκρίσει με το μέγεθος του τοπικού πληθυσμού, όπως δείχνουν τα χαμηλά επίπεδα σλαβικής γενεαλογίας των πληθυσμών της Πελοποννήσου» (Βλ. Άρθρο με τίτλο: «Genetics of the peloponnesean populations and the theory of extinction of the medieval peloponnesean Greeks», στο: European Journal of Human Genetics 25 (2017), σελ. 644a (σε αρχείο PDF ή online) .

[5] Paris Gounaridis, «Η εξέλιξη της ταυτότητας των Ελλήνων στη Βυζαντινή αυτοκρατορία», Etudes Balkaniques 6-Cahiers Pierre Belon (1999), σελ. 62.

[6] Τα τελευταία χρόνια, για το ζήτημα των συλλογικών ταυτοτήτων χρησιμοποιούνται στην ελληνική γλώσσα δύο εκφράσεις: «εθνοτική» συνείδηση/ταυτότητα και «εθνική» συνείδηση/ταυτότητα. Μακριά από απαρχαιωμένες και επικίνδυνες θεωρίες περί «καθαρότητας αίματος», η πιο συνηθισμένη σημασιολογική τους διαφοροποίηση είναι η εξής: ο όρος «εθνικός» περιγράφει την ένταξη του υποκειμένου σε μια κρατική οντότητα (ένταξη σε επίπεδο νομικό, κοινωνικό και ψυχολογικό). Αντιθέτως, το «εθνοτικός» αναφέρεται γενικά στο ανήκειν σε μια ιστορικο-πολιτισμική συλλογικότητα (π.χ. ελληνισμός) ανεξάρτητα αν η συλλογικότητα αποτελεί μειονότητα ή συνιστά εθνικό κράτος. Για παράδειγμα, ένα μέρος της ομογένειας στην Αμερική μπορεί να έχει εθνοτική συνείδηση ελληνική και εθνική συνείδηση αμερικανική. Αντίστοιχα, στην Ελλάδα, κυρίαρχη εθνοτική αλλά και εθνική ταυτότητα είναι η ελληνική. Για την επανάσταση του 1821, τα «Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας» αναφέρονται αποκλειστικά σε «Έλληνες», άρα δείχνουν ότι οι μαχόμενες εθνοτικές ομάδες π.χ. Αρβανιτών και Βλάχων, είχαν προ πολλού ενταχθεί στην ελληνική εθνική ταυτότητα (πριν καν υπάρξει «μαζική εκπαίδευση» και Παπαρρηγόπουλος…) όπου και στην πορεία του χρόνου ενσωματώθηκαν.

[7] Vryonis Speros, «Greek Identity in the Middle Ages», Etudes Balkaniques - Cahiers Pierre Belon 6 (1999), σελ. 32 ~ Τσάρας Γιάννης, «Το νόημα του ‘γραικώσας’ στα ‘Τακτικά’ του Δέοντος Στ΄ του Σοφού», Βυζαντινά 1 (1969), σελ. 157.

[8] «They overlooked that the term Rhomaioi had also come to change an d that it no longer denoted, in Byzantine times, Romans who spoke Latin and who lived in Italy, and who in ancient times were themselves pagans» (Vryonis Speros, «Greek Identity in the Middle Ages», ό.π., σελ. 27).

[9] Θεοφάνης, «Χρονογραφία», CSHB 46 (Bonn, 1839), σελ. 705.

[10] Σύμφωνα με τον Σπύρο Βρυώνη: «He [ο Θεοφάνης] employs a derivative of the term Graikos to define the cultural content of Byzantine civilization (with reference to the Greek language and education), and the term Rhomaios to describe practices and customs of the Byzantine imperial monarchy» (Vryonis Speros, «Greek Identity in the Middle Ages», ό.π., σελ. 31).

[11] loannis Stouraitis, «Roman identity in Byzantium: a critical approach», Byzantinische Zeitschrifi 107 (2014), σελ. 217: «Theophanes’ statement testifies to the socio-political effect of the break with the Latin cultural content of imperial Romanness after the seventh century».

[12] Στην αγγλική έκδοση (σελ. 181) γράφει: «national identities».

[13] Βλ. συγκριτική παρουσίαση των πηγών στο: Σωκράτης Κουγέας, «Επί του καλουμένου χρονικού ‘Περί της κτίσεως της Μονεμβασίας’», Νέος Ελληνομνήμων 9 (1912), σελ. 474-475.

[14] Σε αντίθεση με την απάτη της ιστοσελίδας, ο Παναγιώτης Χαρανής εξετάζει πηγές του 6ου, 7ου και 8ου αιώνα και σημειώνει ότι μέχρι να δημιουργηθεί το «Θέμα της Ελλάδος», ο όρος «Ελλαδικοί» είχε έννοια εθν(οτ)ική αντικαθιστώντας το αυτούσιο «Έλληνες» που στη γλώσσα της εποχής σήμαινε συνήθως τον παγανιστή ανεξαρτήτου εθνότητας. Βλ. Charanis Peter, «The Term Helladikoi in Byzantine texts of the Sixth, Seventh and Eighth Centuries», ΕΕΒΣ 23 (1953), σελ. 619: ‘’Helladikoi […] had, of course, a national meaning’’.

[15] Χρονογραφία 4,14: «Ioannis Malalae Chronographia» (ed. Thurn Ioannes), CFHB 35, W. de Gruyter, Berolini-Novi Eboraci 2000, σελ. 60.

[16] Αναγνωστάκης Ηλίας, «Μονεμβασία-Λακεδαίμων. Για μια τυπολογία αντιπαλότητας και για την Κυριακή αργία στις πόλεις», στο: Οι Βυζαντινές Πόλεις (8ος-15ος αι.), Ρέθυμνο 2012, σελ. 105 και 106 σημ. 15.

[17] Ο νεοπαγανισμός στην Ελλάδα είναι πολύ λιγότερο θρησκεία και περισσότερο προϊόν ακροδεξιού εθνικισμού και ρατσισμού. Εξαπλώθηκε ιδιαίτερα στη δεκαετία του ’90 με τη βοήθεια του διαδικτύου, ως αντίδραση μέρους μιας θρησκευτικά αδιάφορης και εκκοσμικευμένης κοινωνίας, στην είσοδο μεγάλου αριθμού μεταναστών. Εξέφρασε έναν αριθμό ανθρώπων που λόγω ακροδεξιού αντισημιτισμού δεν μπορούσαν να δεχτούν την Παλαιά Διαθήκη ή ότι πολλοί από τους πρώτους Χριστιανούς ήταν Εβραϊκής καταγωγής. Μη μπορώντας λοιπόν να ανεχτούν την μακραίωνη σύνδεση των Ελλήνων με τον Χριστιανισμό δημιούργησαν την φανταστική θεωρία ότι σε όλο το Μεσαίωνα οι Έλληνες «εξαφανίστηκαν» επειδή τους «έσφαξε» ο… «εβραιοχριστιανισμός»! Φυσικά, αυτό θα σήμαινε ότι και οι νεοπαγανιστές δεν είναι Έλληνες αφού είχαν… «εξαφανιστεί», αλλά αυτά είναι ψιλά γράμματα…

[18] Ο σμερδιάκωφ επικαλείται μονίμως μια αναφορά του Ιωάννη Στουραΐτη σε ένα παράδοξα τεράστιο ποσοστό παντελώς αναλφάβητων (82,5% κατά μέσο όρο!) που υποτίθεται υπήρχαν στο Βυζάντιο, όμως θα δούμε σε επόμενο άρθρο ότι κάποιοι υπολογίζουν τους εγγράμματους του Βυζαντίου τρεις με τέσσερις φορές περισσότερους απ’ ότι ο Στουραΐτης!

[19] «Διακεκριμένες προσωπικότητες που κατείχαν υψηλά εκκλησιαστικά αξιώματα δεν έπαψαν ποτέ να είναι ανάμεσα στους ικανότερους μελετητές των Ελλήνων κλασικών σε όλες τις εποχές. Δεν υπάρχει καμιά βάσιμη μαρτυρία ότι γινόταν λογοκρισία» (Reynolds D.L. & Wilson G.N., «Αντιγραφείς και Φιλόλογοι», ΜΙΕΤ, Αθήνα 1981, σελ. 68).

[20] Βλέπε π.χ.: Σπύρος Ν. Λιναρδάτος, «Δυνατή η Εθνική-Αντιφασιστική Ενότητα», περιοδ. ‘Αντί 14 (1974), σελ. 4-5.

[21] Χαράλαμπος Γ. Χοτζάκογλου, Κυπριακαί Σπουδαί ΟΕ΄ (2011), σελ. 533-534. Βλ. και την αναφορά σε «colonialist views» του Romilly Jenkins, στο: Speros Vryonis, «Greek Identity in the Middle Ages», Etudes Balkaniques - Cahiers Pierre Belon 6 (1999), σελ. 25-26.

[22] Στα 1830 και 1836 κυκλοφόρησε το δίτομο έργου του Fallmerayer, «Ιστορία της Πελοποννήσου κατά τους Μέσους Χρόνους». Βλ. γενικά για το θέμα: Maria Nystazopoulou-Pelekidou, «Η εθνική ταυτότητα του μεσαιωνικού ελληνισμού στην ελληνική ιστοριογραφία του 19ου αι.», στο Etudes Balkaniques - Cahiers Pierre Belon 6 (1999), σελ. 88-101.

[23] Vryonis Speros, «Greek Identity in the Middle Ages», ό.π., σελ. 25.

[24] Βλ. Vryonis Speros, «Recent Scholarship On Continuity And Discontinuity Of Culture», στο The 'Past' in medieval and modern Greek culture, Malibu 1978, σελ. 237-256.

[25] «He turned these texts around [δηλ. τις βυζαντινές πηγές] in order to support his peculiar view. By so doing he made an advocate of himself and thereby destroyed the scholarly character of his work» (Chranis Peter, «Observations on the History of Greece During the Early Middle Ages», Balkan Studies 11 (1970), σελ. 33-34).

[26] Βλέπε παραθέματα και κριτική: Vryonis Speros, «Recent Scholarship On Continuity And Discontinuity Of Culture», στο The 'Past' in medieval and modern Greek culture, Malibu 1978, σελ. 253-255, στην εκτενή σημείωση αρ. 22.

[27] Vryonis Speros, «Recent Scholarship On Continuity And Discontinuity Of Culture», ό.π., σελ. 239 και 241.

[28] Βλ. Γούναρης Βασίλης, «Ο Χιλμή Πασάς και τα μειονοτικά ζητήματα» στο περιοδ. ‘Αντί’ 572 (1995), σελ. 39-41: οι θέσεις του Λιθοξόου καταντούν τόσο ακραίες ώστε ο ίδιος να μοιάζει «τρεφόμενος με εθνικούς μύθους, βόρειας όμως και όχι εντόπιας προελεύσεως» (σελ. 40β). Σύμφωνα με την συγκεκριμένη κριτική δηλαδή, ο Λιθοξόου είναι ένας Έλληνας  οπαδός, του… σκοπιανού εθνικισμού!

[29] Βλ. Σπύρος Βρυώνης, «Κοινωνικές επιστήμες, έθνος και εθνικισμός» στο Νέος Ερμής ο Λόγιος τχ.1 (2011), σελ. 39-46. Πρόκειται για κείμενο που εκφωνήθηκε στην ημερίδα με θέμα «Ο Νέος Ελληνισμός: Έννοια, περιεχόμενο, χρονικά όρια» που διοργάνωσε η Ακαδημία Αθηνών, στις 19 Οκτωβρίου 2010 και αναγνώστηκε σε ελληνική απόδοση από τον πρόεδρο της Ακαδημίας Κ.  Σβολόπουλο.

[30] Σπύρος Βρυώνης, «Κοινωνικές επιστήμες, έθνος και εθνικισμός», ό.π., σελ. 41.

[31] Σπύρος Βρυώνης, «Κοινωνικές επιστήμες, έθνος και εθνικισμός», στο ίδιο.

[32] Σπύρος Βρυώνης, «Κοινωνικές επιστήμες, έθνος και εθνικισμός», ό.π., σελ. 44-45.

[33] Λεβενιώτης Γεώργιος, «Η μεσαιωνική Μακεδονία και τα σλαβικά φύλα στην ιστοριογραφία της FYROM», Βυζαντιακά 30 (2012-13), σελ. 106.

Μέρος 2ο: Η καταγωγή του Ευγένιου Βούλγαρη, η δήθεν «εφεύρεση» της Εικονομαχίας και άλλες … ‘φούνταις σμερδαλέαις’

Δημιουργία αρχείου: 30-5-2017.

Τελευταία μορφοποίηση: 6-6-2017.

ΕΠΑΝΩ