Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας

Κεντρική Σελίδα

Ομιλίες, Πατερικά κείμενα, Προτεσταντισμός, Μέθοδοι αιρέσεων και Θρησκείες

Οι διανοητικές ιώσεις των αιρέσεων * Αντιμετώπισις ενός αιρετικού (πλήρες χωρίς σχόλια)

Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου Απάνθισμα Επιστολών

1ο Μέρος

Αντιμετώπιση ενός αιρετικού (με σχόλια)

Μιχάλης Μαυροφοράκης
 
Απομαγνητοφώνηση από εκπομπή της Πειραϊκής Εκκλησίας, της σειράς εκπομπών: "Ορθοδοξία και Αίρεση", του Β΄ Βιβλικού και των συνεργατών του.

Πηγή: «Απάνθισμα Επιστολών» Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου, Εκδόσεις Ιεράς Μονής Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής, Μετάφραση από τα Ρωσικά.

Ομιλία Νο 95.

(ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ // ΕΠΟΜΕΝΗ).

(Εκφωνήθηκε για πρώτη φορά: 21-10-1994).

Ακούστε την από την ΟΟΔΕ και από ηχητικό αρχείο ΜΡ3

Ενότητες:

 

Σήμερα αλλά και στις προσεχείς εκπομπές, θα προσεγγίσουμε το σοβαρότατο ζήτημα της Ορθοδόξου πίστεως, αλλά και το μεγάλο πρόβλημα της αίρεσης, δηλαδή της αλλοίωσης και της παραχάραξης του ορθού και ασφαλούς δρόμου της σωτηρίας, μέσα από τα λόγια ενός ποιμένα της Ορθοδόξου Εκκλησίας.

Πιο συγκεκριμένα, θα παρακολουθήσουμε τον προβληματισμό αλλά και τις γεμάτες αγάπη και Σοφία συμβουλές και κατευθύνσεις του ποιμένα αυτού, προς έναν Ορθόδοξο που όμως έχει κλονιστεί σοβαρά ως προς την πίστη, έχοντας πέσει θύμα ενός αιρετικού κήρυκα. Ο ποιμένας που αναφέρουμε, είναι ο άγιος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Θεοφάνης ο Έγκλειστος. Και τα λόγια του, θα τα διαβάσουμε από την επιστολή που έστειλε προς τον άνθρωπο εκείνο, που είχε τραυματιστεί από τα βέλη της πλάνης της αιρέσεως. Παρ’ όλο που η επιστολή αυτή έχει γραφθεί πριν από εκατό και πλέον χρόνια, εν τούτοις παραμένει ζωντανή και επίκαιρη όπως θα διαπιστώσουμε και στη συνέχεια.

Πριν όμως ξεκινήσουμε την ανάγνωση της επιστολής αυτής, ας πούμε δύο λόγια για τον συγγραφέα της επιστολής αυτής, δηλαδή για τον Όσιο Θεοφάνη:

 

1. Η ζωή τού Οσίου Θεοφάνους τού Εγκλείστου

Ο Όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος, κατά κόσμον Γεώργιος Βασίλιεβιτς Γοβόρωφ, υπήρξε γιος ιερέως. Γεννήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 1815 στο χωριό Τσερνάφσκα της επαρχίας Ορλώφ (ήταν Ρώσος δηλαδή).

Από μικρός δέχθηκε την ευεργετική επίδραση που εξασκεί στην ψυχή το εκκλησιαστικό περιβάλλον με τις εικόνες, τις ψαλμωδίες, τις ακολουθίες, τις τελετές. Ο ίδιος έγραφε ότι το περιβάλλον αυτό αποτελεί τον ισχυρότερο παράγοντα για τη σωστή αγωγή της παιδικής ψυχής.

Μετά από τα πρώτα γράμματα μπήκε στο Σεμινάριο του Ορλώφ (1831-37) και αργότερα ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Θεολογική Ακαδημία του Κιέβου (1837-41).

Καθώς σπούδαζε στο Κίεβο επισκεπτόταν συχνά τα σπήλαια του, που υπήρξαν η κοιτίδα του ρωσικού μοναχισμού. Η Κιεβοπετσέρσκαγια Λαύρα, γεμάτη άφθορα και μυροβλύζοντα λείψανα οσίων, ακτινοβολούσε τη δόξα του λαμπρού της παρελθόντος.

Η καρδιά του νεαρού Ιεροσπουδαστού δονήθηκε από τον πόθο της μοναχικής ζωής και λίγους μήνες πριν τελείωση τις σπουδές του έγινε μοναχός. Ο φημισμένος στάρετς Παρθένιος, που ήταν πνευματικός του Μητροπολίτου και της Λαύρας, έδωσε στον νεόκουρο και στους συντρόφους του τις εξής συμβουλές: «Εσείς οι μορφωμένοι μοναχοί να μην ξεχνάτε ότι το πιο απαραίτητο είναι ένα: Η αδιάλειπτη προσευχή με τον νου συγκεντρωμένο στην καρδιά. Αυτό κι εγώ επεδίωκα από τα νεανικά μου χρόνια, και φρόντιζα να μη με διακόπτη κανείς από τη συνεχή επικοινωνία μου με τον Θεό».

Τον ίδιο χρόνο (1841) χειροτονείται διάκονος και σε λίγους μήνες ιερεύς.

Τελειώνοντας την Ακαδημία διορίζεται καθηγητής της Ηθικής, της Φιλοσοφίας, της Ψυχολογίας, της Λογικής και των Λατινικών σε διάφορες σχολές και ακαδημίες.

Το 1847 έρχεται στα Βαλκάνια και για επτά χρόνια μελετά τον Ελληνορθόδοξο μοναχισμό.

Το 1857 γίνεται πρύτανης της Θεολογικής Ακαδημίας της Πετρουπόλεως και επιθεωρητής των θρησκευτικών μαθημάτων σ' όλες τις σχολές της πρωτευούσης και των περιχώρων της.

Το 1859 χειροτονείται επίσκοπος της επαρχίας Ταμπώφ και αργότερα αναλαμβάνει την έδρα της επαρχίας Βλαδιμίρ. Σαν επίσκοπος εργάσθηκε μ' όλες του τις δυνάμεις. Έμεινε κοντά στο ποίμνιο που του εμπιστεύθηκε ο Θεός και δοκίμασε μαζί του πολλές δυσκολίες.

Το 1861 αξιώνεται να παρευρεθεί στην ανακομιδή των λειψάνων του Αγίου Τύχωνος του Ζαντόνσκ, τον οποίο από τα παιδικά του χρόνια υπεραγαπούσε και προσπαθούσε να μιμηθεί.

Το 1866, μετά από εικοσιπέντε χρόνια πολύπλευρης και καρποφόρου εκκλησιαστικής διακονίας, αφήνει την επαρχία του και κλείνεται σ' ένα φτωχικό κελί στην έρημο Βισένσκ. Εκεί θα ζήσει έγκλειστος τα υπόλοιπα εικοσιοκτώ χρόνια της ζωής του. Ο Όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος αποτελεί μια σημαντική μορφή της ρωσικής Ορθοδοξίας, Ιδιαίτερα γνωστή για την πλούσια συγγραφική προσφορά και τον ηρωισμό της. Ο ηρωισμός αυτός εκδηλώθηκε κυρίως με δύο παράλογες για το ορθολογιστικό πνεύμα της εποχής μας πράξεις: Πρώτον, παραιτήθηκε από την επισκοπική του έδρα, για να ζήσει ασκητικά. Και δεύτερον, αυτοφυλακίσθηκε και παρέμεινε επί εικοσιοκτώ ολόκληρα χρόνια έγκλειστος σ' ένα κελί της έρημου Βισένσκ!

Ο αποχαιρετιστήριος λόγος προς το ποίμνιο του είναι συγκινητικός:

«Μη με παρεξηγείτε που σας αποχωρίζομαι. Η αγάπη σας δεν θα με άφηνε να φύγω, αν δεν υπήρχε μέσα μου ένας ακατανίκητος πόθος για μια υψηλότερη ζωή… Πάντοτε θα προσεύχομαι να σας χαρίζει ο Κύριος κάθε καλό, να σας γλυτώνει από κάθε συμφορά και να εξασφαλίζει τη σωτηρία σας… Έχετε μάθει τον δρόμο της σωτηρίας, καθώς και όλα τα μέσα που οδηγούν σ’ αυτή. Είναι λοιπόν αρκετό να σας υπενθυμίσω τη συμβουλή του Αποστόλου Παύλου προς τον Τιμόθεο: την παρακαταθήκην φύλαττε. Να φυλάγεσθε από τους ψευδοδιδασκάλους. Όσους δεν συμφωνούν μ' αυτά που διδάσκει η Εκκλησία να τους απομακρύνετε, οποιαδήποτε θέσει και οποιουσδήποτε τίτλους κι αν κατέχουν… Πίσω από τη γνησιότητα της πίστεως έρχεται η επίσκεψις της θείας χάριτος. Με τη βοήθεια της οι καθαροί στην ψυχή βλέπουν τον Θεό από την παρούσα ζωή και προγεύονται τη μακαριότητα της αιωνίας».

Ενώ όμως εγκατέλειψε χάριν της ησυχαστικής ζωής την αρχιερατική του διακονία, ο Κύριος του Αμπελώνος του ανέθεσε μια άλλη ποιμαντική, την «ταχυδρομική ποιμαντική». Δεχόταν καθημερινά από είκοσι μέχρι σαράντα επιστολές, από διάφορα πρόσωπα και μέρη, με ερωτήματα επί ποικίλων θεμάτων. Και συνήθως απαντούσε σε όλες. Έτσι στο διάστημα των εικοσιοκτώ ετών της έγκλειστης ζωής του έγραψε χιλιάδες επιστολές που διακρίνονται για την απλότητα, τη φυσικότητα και τη ζωντάνια τους.

Οι επιστολές αυτές πρόσφεραν και συνεχίζουν να προσφέρουν καθοδήγηση και παρηγοριά σε αναρίθμητες ψυχές. Πολλές είχαν εκδοθεί σε τόμους ενώ ακόμα ζούσε.

Στην έρημο Βισένσκ ο όσιος Θεοφάνης δεν άλλαξε μόνο τη λαμπρή αρχιερατική στολή με το ταπεινό ένδυμα του ασκητού, αλλά προσπάθησε να θάψει και ό,τι κοσμικό είχε: τη σοφία του, τα αξιώματα του, τον ίδιο τον εαυτό του!

Αλλά όπως ο ήλιος δεν μπορεί να κρυφτή, έτσι και η έρημος δεν μπόρεσε να κρύψει τον μεγάλο φωστήρα. Η έρημος Βισένσκ έγινε φάρος υψηλής πνευματικής ακτινοβολίας. Ενώ σταμάτησαν τα φλογερά κηρύγματα του λαμπρού Επισκόπου, τα συγγράμματα και οι επιστολές του κατέκλυζαν ολόκληρη την απέραντη Ρωσία. Ενσάρκωναν τη γνησιότητα και την αυθεντικότητα της Ορθοδοξίας, γι’ αυτό είχαν και έχουν απήχηση σε κάθε Ορθόδοξο Χριστιανό.

Η μακαρία ψυχή του ανήλθε στα ουράνια σκηνώματα το 1894.

Έναν αιώνα αργότερα η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ρωσίας διεκήρυξε επίσημα την αγιότητα του ηρωικού Ιεράρχου αγιότητα ανέκαθεν ομολογημένη από τον ευσεβή ρωσικό λαό — για τη συμβολή του στην πνευματική αναγέννηση της συγχρόνου του ρωσικής κοινωνίας, για τα οικοδομητικά και ερμηνευτικά του συγγράμματα και κατ' εξοχήν βέβαια για την αγία ζωή του· ζωή που δεν ήταν παρά η συνέπεια της βαθειάς θεολογικής και εμπειρικής βιώσεως της Ορθοδοξίας. Όλ' αυτά «μας επιτρέπουν να βλέπουμε τις διδαχές και τις συγγραφές του σαν ανάπτυξη της αγιοπατερικής διδασκαλίας, με την οποία διατηρούν την ίδια Ορθόδοξη καθαρότητα και την ίδια διάφανη θεοπνευστία» (Πράξις Ιεράς Τοπικής Συνόδου της Ρωσικής Εκκλησίας, 6-9 Ιουνίου 1988).

 

2. Η επιστολή του Οσίου Θεοφάνους για την αντιμετώπιση ενός αιρετικού

Στη συνέχεια, όπως είπαμε και στην αρχή, θα ξεκινήσουμε να διαβάζουμε την επιστολή αυτή του Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου, προς έναν Ορθόδοξο, ο οποίος άρχισε να κλονίζεται από τις διδασκαλίες και τα κηρύγματα ενός αιρετικού: Διαβάζουμε από το βιβλίο: «Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου Απάνθισμα Επιστολών», που έχει εκδοθεί από την Ιερά Μονή Παρακλήτου».

Και αρχίζει την επιστολή του ο Όσιος Θεοφάνης, ως εξής:

Με πολλή ευχαρίστηση αναλαμβάνω να σάς απαντήσω, η σωστότερα, να συζητήσω μαζί σας τα όσα αναφέρετε στην αξιόλογη επιστολή σας. Κι εγώ, πριν μου γράψετε, κάτι είχα ακούσει, αλλά δεν είχα δώσει ανάλογη προσοχή. Τώρα όμως βλέπω ότι στην περιοχή σας αρχίζει ν' ανάβει μια πυρκαγιά και γι’ αυτό σπεύδω να σάς απαντήσω ό,τι ο Θεός με φωτίσει.

Παρατηρούμε πριν προχωρήσουμε, ότι χαρακτηρίζει σαν «πυρκαγιά», αυτό το γεγονός που συνέβαινε στην περιοχή εκείνη, όπου δρούσε ο αιρετικός κήρυκας, όπως θα δούμε στη συνέχεια. Και αν και απαντά ο όσιος Θεοφάνης στον πιστό εκείνο, ο οποίος του έστειλε πρώτα την επιστολή εν τούτοις αναγνωρίζει ότι υπήρχε γενικότερο πρόβλημα και ότι αρκετοί ήταν εκείνοι οι οποίοι είχαν επηρεαστεί από τα λόγια του κήρυκα. Λέγει λοιπόν στην επιστολή:

Γράφετε: «Μας εμφανίσθηκε κάποιος κήρυκας της πίστεως που φαίνεται ευγενής και περιέρχεται τα σπίτια όχι μόνο των πλουσίων, αλλά και των φτωχών, διαβάζει το ευαγγέλιο, το ερμηνεύει, διδάσκει την πίστη στον Χριστό και παρακινεί στην μετάνοια. Κοντά μου κατοικεί ένας φτωχός βιβλιοδέτης. Στο σπίτι του έρχεται αυτός ο κήρυκας και συγκεντρώνει αρκετό κόσμο. Πήγα κι εγώ δύο φορές εκεί. Ακούγεται μάλιστα ότι και σε άλλα μέρη κηρύττει και συγκεντρώνει πολύ κόσμο».

Στο σημείο αυτό ας σταματήσουμε για λίγο την ανάγνωση της επιστολής και ας παρατηρήσουμε ότι παρ’ όλο που η επιστολή αυτή έχει γραφτεί έναν αιώνα και πλέον προηγουμένως, εν τούτοις τα ίδια πράγματα παρατηρούμε και στις μέρες μας. Άνθρωποι ευγενικοί, κρατώντας την Αγία γραφή και ερμηνεύοντάς την στον κόσμο, προσπαθούν να πείσουν ότι αυτή είναι η ορθή ερμηνευτές του Ευαγγελίου, και καλούν, προσκαλούν, τους ανθρώπους γύρω τους.

Συνεχίζουμε λοιπόν να δούμε τι συμβουλές έδωσε, και πώς χαρακτήρισε το γεγονός αυτό ο Όσιος Θεοφάνης: Μετά λοιπόν από αυτή την παράθεση της επιστολής του αποστολέα, του γράφει:

Ας σταματήσουμε το γράμμα σας στο σημείο αυτό. Καθαρά φαίνεται εδώ ότι ο νέος αυτός κήρυκας της πίστεως, δεν είναι κήρυκας της Εκκλησίας. Πώς διδάσκει την πίστη στον Χριστό χωρίς να έχει αναγνωρισθεί σαν Ιεροκήρυκας από την Εκκλησία; Αυτό είναι γεγονός πρωτάκουστο! Έπρεπε να συλλογισθείτε ότι κάτι ύποπτο συμβαίνει εδώ και να τηρήσετε τον εαυτό σας σε επιφυλακή. Συμπεριφερθήκατε έτσι; Δούλεψε καθόλου η κρίσις σας ερευνώντας, εάν είναι σωστά αυτά που ακούτε, ή εάν οδηγούν σε καλό; Να τι έπρεπε εξ αρχής να κάνετε.

Στο σημείο αυτό, ο Όσιος Θεοφάνης, παρατηρεί και ελέγχει, (μπορούμε να πούμε), τον αποδέκτη της επιστολής του, για δύο λόγους: Ο πρώτος είναι ότι δεν σκέφθηκε, ότι ο κήρυκας αυτός δεν ήταν κήρυκας της Εκκλησίας, διότι δεν είχε αποσταλεί από την Εκκλησία. Ας παρατηρήσουμε μια πάρα πολύ βασική αρχή της αληθινής Χριστιανικής πίστεως. Η αρχή αυτή είναι η αποστολή. Ο Χριστός, κατά την ενανθρώπισή Του, ανέφερε ότι δεν δίδασκε «αφ’ εαυτού», αλλά ότι τον απέστειλε ο Πατήρ για κάτι τέτοιο. Στην συνέχεια ο Ίδιος αποστέλλει τους Αποστόλους. («καθώς απέσταλκέ με ο Πατήρ, καγώ αποστέλλω υμάς»). Οι Απόστολοι με τη σειρά τους, πηγαίνουν στις διάφορες πόλεις και διορίζουν (καθορίζουν), τοποθετούν Επισκόπους. Ταυτόχρονα, η Εκκλησία είναι εκείνη, η οποία αποστέλλει κήρυκες, αποστόλους, ιεραποστόλους, για να διδάξουν και να κηρύξουν το Ευαγγέλιο. Αυτό παρατηρούμε ότι συνέβη για παράδειγμα και στην περίπτωση των Αποστόλων Παύλου και Βαρνάβα. Αυτό συνέβαινε και σε όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις, και εξακολουθεί να συμβαίνει. Κανένας δεν είναι αυτόκλητος, δεν είναι αυθαίρετος, δεν είναι αυτοδιόριστος. Όλα πρέπει να ξεκινούν από την Εκκλησία, κι από την κεφαλή της τον Ιησού Χριστό. Όποιος λοιπόν έρχεται χωρίς να έχει τέτοιο διορισμό καθηκόντων, αυτός πρέπει να αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό και με επιφύλλαξη. Το δεύτερο πράγμα που του λέει, είναι ότι θα έπρεπε να είναι σε εγρήγορση έχοντας αυτές τις αρχές, αυτές τις προϋποθέσεις για το κήρυγμα του ανθρώπου αυτού, έπρεπε να είναι σε εγρήγορση ως πιστός Χριστιανός, και να είναι και σε θέση να ελέγξει τα όσα άκουγε για να διαπιστώσει εάν αυτά οδηγούν σε καλό (όπως του γράφει), ή εάν οδηγούν στην απώλεια. Αυτά λοιπόν τα δύο πράγματα όφειλε ο αναγνώστης της επιστολής, ο ακροατής των λόγων του Κήρυκα, να κάνει ευθύς εξ αρχής.

Συνεχίζουμε λοιπόν την ανάγνωση της επιστολής:

Λέτε στην συνέχεια ότι διδάσκει πίστη στον Χριστό και ομιλεί διαρκώς από τα Ευαγγέλια. Αυτό ακριβώς θα έπρεπε να σας κάνη πιο προσεκτικό. Γιατί σας διδάσκει πίστη στον Χριστό; Μήπως είσθε Τάταρος ή Μογγόλος; Εσείς από παιδί πιστεύετε στον Χριστό και ζείτε μέσα στους κόλπους της Αγίας Ορθοδόξου Εκκλησίας κατά το παράδειγμα όλων των Αγίων, που δοξάσθηκαν από τον Θεό. Όταν λοιπόν άρχισε να διδάσκει περί πίστεως στον Χριστό σε σάς που ήδη πιστεύετε, θα έπρεπε να σκεφθείτε ότι η δική του πίστις πιθανόν να είναι διαφορετική από την δική σας, την πίστη δηλαδή της Εκκλησίας μας.

Ας παρατηρήσουμε πριν προχωρήσουμε, με πόση σοφία ο Όσιος Θεοφάνης εξετάζει λεπτομερώς βήμα προς βήμα τα ατοπήματα του αποδέκτη της επιστολής αυτής.

Έρχεται κάποιος και του κηρύττει πίστη στον Χριστό. Κατά ποίαν έννοια θα δώσει σ’ αυτόν εμπιστοσύνη και θ’ ακούσει τα λόγια του, τη στιγμή που ήδη έχει βαπτισθεί, είναι Χριστιανός, ανήκει στη Χριστιανική Εκκλησία, και μάλιστα στη Χριστιανική Εκείνη Εκκλησία, η οποία έχει τις ρίζες της στον Ιησού Χριστό και τους Αποστόλους; Σ’ εκείνη τη Χριστιανική Εκκλησία η οποία ανέδειξε πλήθος Ομολογητών και Μαρτύρων; Σε κείνη την Εκκλησία που ανέδειξε πλήθος Αγίων τους οποίους εδόξασε ο Κύριος στη διάρκεια όλων των αιώνων; Αυτά όλα δεν προβλημάτισαν καθόλου τον άνθρωπο αυτό, που απευθύνθηκε με επιστολή προς τον Όσιο Θεοφάνη, και στον οποίον τώρα αναγκάζεται ο ποιμένας αυτός να απαντήσει. Εύστοχα λοιπόν παρατηρεί και αυτό το σημείο, και όπως θα δούμε στη συνέχεια τον ελέγχει και ως προς αυτό. Όταν λοιπόν κάποιος έρχεται και μας κηρύττει πίστη στον Χριστό, ας είμαστε προσεκτικοί, ας είμαστε σε εγρήγορση, και ας είμαστε έτοιμοι να ελέγξουμε την ασφάλεια αλλά και την πιθανή βλάβη που πρόκειται να προέλθει από τα λεγόμενά του.

Συνεχίζουμε λοιπόν την ανάγνωση:

Όταν άρχισε να σάς προτρέπει να πιστεύετε στον Χριστό, έπρεπε να τον ρωτούσατε:

Γιατί μας το λες αυτό; Μήπως είμαστε αβάπτιστοι;

Και όμως κανένας σας δεν διαμαρτυρήθηκε. Λέγοντάς σας να πιστεύετε στον Χριστό, σας θεώρησε απίστους. Και σεις το ακούσατε με απάθεια, σαν να ήσασταν πραγματικά άπιστοι.

Εάν κηρύττει διαφορετική πίστη και σεις συνεχίζετε να τον ακούτε, τότε μαζί μ' αυτόν μειώνετε την προηγούμενη πίστη σας, κατακρίνετε την αγία μας Εκκλησία και όλους όσους σώθηκαν και σώζονται στους κόλπους της. Αυτό είναι το δεύτερο λάθος σας, μεγαλύτερο από το πρώτο!

Παρατηρούμε λοιπόν εδώ, ότι εδώ ελέγχει τον αναγνώστη της επιστολής, διότι η στάση του και η συμπεριφορά του δεν αφορά μόνον το άτομό του, αλλά μ’ αυτό τον τρόπο κατακρίνει και ολόκληρη την Εκκλησία στην οποία ανήκει. Η στάση του δηλαδή αυτή, έχει και εκκλησιαστικές προεκτάσεις. Ας το προσέξουμε αυτό αγαπητοί ακροατές, και ας είμαστε και εμείς το ίδιο προσεκτικοί.

Και συνεχίζει στην επιστολή του ο Όσιος Θεοφάνης:

Ενώ ζούσατε ήσυχα και ειρηνικά και φροντίζατε για την σωτηρία σας, έρχεται κάποιος και αρχίζει να σας κηρύττει:

Γνωρίζετε κάτι; Ο Χριστός πέθανε για την σωτηρία μας. Να πιστεύετε σ' Αυτόν, να μετανοείτε και έτσι θα σωθείτε.

Και σεις σαν ν' ακούτε κάτι το πρωτάκουστο και ασυνήθιστο, προσκολλάσθε σ' αυτόν, έτοιμος ν' αφήσετε την Εκκλησία σας, τους ποιμένες σας και όλα όσα προηγουμένως τιμούσατε σαν μέσα αγιασμού.

Πολύ περίεργο αυτό! Μήπως δεν βαπτισθήκατε και δεν αγωνιζόσασταν για την σωτηρία σας εν ονόματι του Ιησού Χριστού; Μήπως δεν παίρνατε άφεση αμαρτιών με το μυστήριο της εξομολογήσεως; Μήπως δεν κοινωνούσατε το άχραντο Σώμα και το τίμιο Αίμα του Κυρίου; Μήπως στον Χριστό δεν καταφεύγατε με τις προσευχές σας και σ' Αυτόν και μόνο δεν στηρίζατε την ελπίδα της σωτηρίας σας; Λοιπόν τι το ιδιαίτερο, τι το νέο, που να μην το έχετε στον νου και στην καρδιά σας, σάς αναγγέλλει αυτός ο άγνωστος ξένος;

Σας λέει: «Ο Χριστός σταυρώθηκε για σάς. Πρέπει να πιστεύετε σ' Αυτόν για να σωθείτε». Μήπως αυτό δεν ομολογείτε κάθε μέρα στο σύμβολο της πίστεως; «Πιστεύω… Και εις ένα Κύριον, Ιησούν Χριστόν… Τον δι’ ημάς τους ανθρώπους και δια την ημετέραν σωτηρίαν κατελθόντα εκ των ουρανών και σαρκωθέντα εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της παρθένου και ενανθρωπήσαντα. Σταυρωθέντα τε υπέρ ημών… ». Το ίδιο ομολογείτε ψάλλοντας στην Εκκλησία: «Ο μονογενής Υιός… Σταυρωθείς τε, Χριστέ ο Θεός… Σώσον ημάς», ή: «Δεύτε προσκυνήσωμεν και προσπέσωμεν Χριστώ τω βασιλεί και Θεώ ημών», ή: «Σώσον ημάς. Υιέ Θεού… », ή: «Φως ιλαρόν Αγίας δόξης… Υιέ Θεού, ζωήν ο διδούς… », ή: «Νυν απολύεις… Ότι είδον οι οφθαλμοί μου το σωτήριόν σου… ».

Η Θ. Λειτουργία ολόκληρη, τι άλλο είναι παρά μια ανάμνησις ή επανάληψις με την αναίμακτη θυσία, της αιματηρής θυσίας που έγινε στον Γολγοθά για την σωτηρία μας;

Αφού λοιπόν ο Όσιος Θεοφάνης, αναφέρει μια σειρά από τμήματα ύμνων και στίχων, που αναφέρονται στην καθημερινή υμνολογία της Εκκλησίας, αλλά και σημειώνει επίσης και υπενθυμίζει ότι ολόκληρη η Θεία Ευχαριστία αναφέρεται στο πρόσωπο του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και στη Θυσία που έκανε για να σώσει το ανθρώπινο γένος, λέγει στη συνέχεια:

Εάν συμφωνείτε μ' αυτά, τότε τι το νέο ακούτε από τα χείλη του ξένου και είσθε έτοιμος ν' αφήσετε όλα τα προηγούμενα και ν' ακολουθήσετε τα ίχνη του, χωρίς καλά καλά να ξέρετε που θα σας οδηγήσει, γνωρίζοντας ωστόσο ασφαλώς ότι ο δρόμος που ακολουθήσατε ως τώρα είναι ο πραγματικός;

Αυτό είναι ακατανόητο! Μοιάζετε σαν να ψάλλετε έναν ύμνο σε μια αρμονική χορωδία και ξαφνικά να σταματάτε, προσέχοντας την ξεχωριστή φωνή ενός άγνωστου που μπήκε απρόσκλητος στην χορωδία σας. Καθόλου δεν σάς απασχολεί, εάν έκανε καλά αυτός ο ξένος που άρχισε να ψάλλει, ούτε εάν κάνατε καλά εσείς που σιωπήσατε.

Και εδώ, ας παρατηρήσουμε ότι αναφέρει αυτό το παράδειγμα ο Όσιος Θεοφάνης, έχοντας υπ’ όψη του τις πολύ όμορφες και αρμονικές χορωδίες, τις Ρωσικές χορωδίες, στις οποίες δεν είναι καλό να ξεχωρίζουν οι φωνές, αλλά όλες μαζί να αποτελούν ένα αρμονικό σύνολο.

Και λέγει στη συνέχεια στην επιστολή του:

Οι δόκιμοι ψάλτες λένε ότι το να ξεχωρίζει μια φωνή σε μια χορωδία είναι κάτι το αντικανονικό. Και όσοι θαυμάζουν την φωνή αυτή καταδικάζουν τον εαυτό τους αποδεικνύοντας ότι δεν έχουν καλλιτεχνική ευαισθησία. Μ' αυτούς μοιάζετε τώρα και σεις όσον αφορά το θέμα της σωτηρίας σας.

Μέχρι τώρα φροντίζατε με επιμέλεια την σωτηρία σας, ειρηνικά και ήσυχα, μαζί με τους άλλους αδελφούς. Ξαφνικά εμφανίσθηκε αυτός ο ξένος και άρχισε να τονίζει και να επαναλαμβάνει μία από τις τόσες διδασκαλίες της Εκκλησίας μας. Και σεις, στρέψατε την προσοχή σας σ' αυτόν. Εντυπωσιασθήκατε και φαίνεσθε έτοιμος να τα εγκαταλείψετε όλα και να τον ακολουθήσετε. Καθόλου δεν σκεφθήκατε εάν φέρεται σωστά αυτός και εάν φέρεσθε σωστά και σεις. Όσοι εκτιμούν το έργο της σωτηρίας θα σας χαρακτηρίσουν σαν άγευστο της πνευματικής ζωής.

Θα έπρεπε ακούγοντας τα πρώτα του λόγια ν' απομακρυνθείτε αμέσως από κοντά του, ενώ σεις συνδεθήκατε μαζί του και συνδέεσθε ολοένα και περισσότερο.

Ας μείνουμε λίγο στη λέξη που χρησιμοποιεί για να περιγράψει την κατάσταση του ανθρώπου αυτού που παρασύρθηκε ο Όσιος Θεοφάνης. Τον χαρακτηρίζει άγευστο της πνευματικής ζωής. Αλήθεια, πόσο δίκιο έχει! Και πόσο άγευστοι ήμαστε και οι περισσότεροι από εμάς τους λεγόμενους Ορθόδοξους Χριστιανούς από την πνευματική ζωή! Διότι αν είχαμε έστω και μια πολύ μικρή γεύση από την γλυκύτητα που παρέχει η πίστη μας, και από την Χάρη που δίνει δωρεάν ο Θεός, τότε για κανένα αντάλλαγμα στον κόσμο δεν θα αλλάζαμε αυτόν τον δρόμο της Σωτηρίας. Ωστόσο, ακριβώς επειδή είμαστε άγευστοι, γι’ αυτό παρασυρόμαστε είτε από τις βιοτικές μέριμνες, είτε από τα κηρύγματα των διαφόρων, είτε αυτοί ανήκουν στο χώρο των άλλων χριστιανικών ομολογιών, ή ακόμη χειρότερα σε χώρους ξένους προς κάθε τι το Ορθόδοξο. Σε χώρους που έχουν να κάνουν με τις Ανατολικές θρησκείες και φιλοσοφίες, με τον Παγανισμό, ή ακόμα χειρότερα και με τη Μαγεία.

Συνεχίζουμε λοιπόν την ανάγνωση της επιστολής. Λέει ο Όσιος ο Θεοφάνης στην επιστολή του:

Γράφετε: «Ομιλεί διαρκώς για τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό και για την σωτήρια θυσία Του. Ομιλεί μ' ενθουσιασμό. Τον ακούμε ευχάριστα και ολοένα μας ελκύει».

Άραγε ξεχωρίσατε αν είναι Ορθόδοξος ή ετερόδοξος; Ή σκεφθήκατε ότι αφού ομιλεί ρωσικά, Ρώσος θα είναι; Αφού ομιλεί για τον Σωτήρα Χριστό, και μάλιστα μ' ενθουσιασμό, ασφαλώς δικός μας θα είναι, στην αλήθεια θα βρίσκεται και την αλήθεια θα κηρύττει. Ελκυσθήκατε με όλα αυτά και πέσατε στην απάτη.

Μπορεί να είναι Ρώσος, αλλά δεν έχει την ρωσική πίστη. Ήταν Ορθόδοξος, αλλά ξέπεσε από την Ορθοδοξία. Είναι αιρετικός! Μπορεί να κηρύττει την εν Χριστώ σωτηρία, αλλά όχι όπως μας την δίδαξε ο ίδιος ο Χριστός και οι Άγιοι Απόστολοι. Μπορεί να ομιλεί μ' ενθουσιασμό, αλλά αυτό δεν μαρτυρεί για την αλήθεια των λόγων του. Μάλλον αποδεικνύει ότι είναι ολόψυχα δοσμένος στην κακοδοξία του και αγωνίζεται γι’ αυτή, σαν να είναι η μόνη αλήθεια ένα συνονθύλευμα από αιρέσεις και πλάνες.

Άραγε όλα αυτά είναι άγνωστα σε σάς; Και μήπως σεις δεν γνωρίζετε τίνος μαθητής είναι; Σύμφωνα με τον δάσκαλο, κρίνετε και τον μαθητή. Ασφαλώς θα γνωρίζετε ότι ήλθε κάποτε ένας Αγγλικανός και άρχισε να περιοδεύει από σπίτι σε σπίτι και να εξαπατά με τα κηρύγματα του μερικούς δικούς μας, κυρίους και κυρίες, που δεν βάδιζαν σταθερά στον δρόμο της αληθείας.

Εδώ, ο Όσιος Θεοφάνης, αναφέρεται στον συγκεκριμένο αιρετικό κήρυκα, και αναφέρει λίγα πράγματα από την ιστορία. Συγκεκριμένα του λέγει, ότι στο παρελθόν είχε έλθει ένας Αγγλικανός κήρυκας κι είχε πάρει με το μέρος του αρκετούς κυρίους και κυρίες, (όπως αναφέρει), οι οποίοι όμως δυστυχώς, ήταν αστήρικτοι στην Ορθόδοξη πίστη. Τους δελέασε λοιπόν με τα όμορφα και ευγενικά λόγια του και δυστυχώς τους έκανε να παρεκκλίνουν από την ασφαλή Οδό της σωτηρίας που κηρύττεται και διδάσκεται και βιώνεται μέσα στους κόλπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Και ίσως να ρωτήσετε: Γιατί ενδιαφέρεται ο Όσιος Θεοφάνης στο σημείο αυτό της επιστολής του για την ιστορία; Είναι άραγε τόσο σπουδαία; Δεν είναι σπουδαιότερο το περιεχόμενο του κηρύγματος; Όπως είδαμε και προηγουμένως αλλά και όπως θα δούμε εκτενέστερα στη συνέχεια, ασχολείται και με το περιεχόμενο, και μάλιστα με πολύ αναλυτικό και μεθοδικό τρόπο. Ωστόσο ασχολείται και με την ιστορία διότι η ιστορία είναι εκείνη η οποία ξεσκεπάζει όσα προσπαθεί να καλύψει η ευγένεια στην περίπτωση των αιρέσεων.

Τις περισσότερες φορές συναντάμε έναν ευγενικό και ευπαρουσίαστο κύριο στην πόρτα μας, ο οποίος με χαμογελαστό πρόσωπο θέλει να μας κηρύξει τη Χριστιανική πίστη και το Χριστιανικό Ευαγγέλιο. Σε πάρα πολλές περιπτώσεις ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός και οι Απόστολοι, είχαν τονίσει ότι πρέπει να προσέχουμε από τους ψευδοπροφήτες και τους ψευδοδιδασκάλους, διότι δεν θα παρουσιάζονται με το πραγματικό τους πρόσωπο, αλλά θα παρουσιάζονται ως λύκοι, αλλά με ένδυμα προβάτου. Θα είναι δηλαδή προβατόσχημοι λύκοι, και θα πρέπει κανένας να διερευνήσει βαθύτερα το «ποιόν» τους για να καταλάβει την απάτη και την πλάνη. Η ιστορία έχει καταγράψει όλες τις αποκλίσεις από την αλήθεια, τον τρόπο με τον οποίον διενεργήθησαν, τα πρόσωπα εκείνα τα οποία τις πραγματοποίησαν, δηλαδή τους αποστάτες και τους αιρετικούς, οι οποίοι στη συνέχεια ίδρυσαν τις διάφορες ποικιλόνυμες «χριστιανικές» ομολογίες και αιρέσεις. Όταν λοιπόν, κανένας θελήσει να ψάξει το παρελθόν καθενός από αυτούς οι οποίοι έρχονται, και με ευγενικό τρόπο κηρύττουν ένα καινούργιο ευαγγέλιο, τότε θα διαπιστώσει τις απάτες, τις πλάνες, τα σκάνδαλα, αλλά και τα κίνητρα πολλές φορές των πνευματικών του πατέρων. Γι’ αυτόν λοιπόν το λόγο, ασχολείται (όπως θα παρατηρούμε και στο σημείο αυτό) ο Όσιος Θεοφάνης, με την ιστορία αυτού του αιρετικού κήρυκα, και λέγει:

Απ’ αυτούς τους απατημένους ξεπρόβαλε και ο σημερινός κήρυκας σας, που τώρα συνεχίζει το έργο της άπατης του Αγγλικανού. Πηγαίνει παντού και προσπαθεί να οδηγήσει στην πλάνη και άλλους. Ό,τι λοιπόν πίστευε ο Αγγλικανός, το ίδιο πιστεύει κι αυτός. Έχουν κι οι δύο ξεπέσει από την κρυστάλλινη αλήθεια του Θεού και βρίσκονται στον τέταρτο βαθμό της πτώσεως στο ψέμα και στο σκοτάδι, στην κακοδοξία και στην αίρεση.

Δεν θα σάς εξηγήσω αναλυτικά αυτή την πτώση, αλλά συνοπτικά θα εκθέσω την ιστορική πορεία της.

Ήταν στην αρχή μια Εκκλησία με μια, αληθινή, πίστη. Ήλθε όμως ο πειρασμός. Ο Πάπας με τις σοφιστείες του ξέπεσε από την Εκκλησία και την πίστη. Αυτός είναι ο πρώτος βαθμός της πτώσεως στο ψέμα και στο σκοτάδι.

Εδώ σημειώνουμε ότι βέβαια το γενεαλογικό δέντρο των αιρέσεων είναι μεγάλο, με πολλά κλαδιά, αλλά εδώ μας ενδιαφέρει ο βασικός του κορμός και η διαδρομή μέχρι το συγκεκριμένο κήρυκα, γι’ αυτό και αποφεύγει τα υπόλοιπα εδώ ο Όσιος Θεοφάνης, (όπως άλλωστε το αναφέρει, ότι δεν θα ασχοληθεί με τις λεπτομέρειες). Έχουμε λοιπόν την απόσχιση της παπικής Εκκλησίας. Ο πάπας, οδήγησε τον χώρο της Δύσης στο να αποκοπεί, στο να αποσχιστεί από την Ορθόδοξη Εκκλησία, και αυτό ο Όσιος Θεοφάνης το χαρακτηρίζει ως τον πρώτο βαθμό της πτώσεως στο ψέμα και στο σκοτάδι. Και συνεχίζει:

Από τους Ρωμαιοκαθολικούς ή Παπικούς γεννήθηκαν οι Διαμαρτυρόμενοι ή Προτεστάντες, οι οποίοι με άλλες σοφιστείες πλανήθηκαν και ξέπεσαν από τον Παπισμό. Αυτός είναι ο δεύτερος βαθμός της πτώσεως στο ψέμα και στο σκοτάδι.

Από τους Προτεστάντες γεννήθηκε η Αγγλικανική σοφιστεία. Είναι ο τρίτος βαθμός της πτώσεως στο ψέμα και στο σκοτάδι.

Από την Αγγλικανική σοφιστεία γεννήθηκε επί τέλους και αυτός που παρέσυρε τον κήρυκά σας μαζί με άλλους και κατάφερε να τους οδηγήσει στην πλάνη. Όλοι αυτοί βρίσκονται στον τέταρτο βαθμό της πτώσεως στο ψέμα και στο σκοτάδι.

Στον βαθμό αυτό βρίσκεται λοιπόν ο αιρετικός κήρυκάς σας και γυρίζει από σπίτι σε σπίτι και αποπλανά τους Ορθοδόξους. Είναι γνήσιος μαθητής του Αγγλικανού που μας ήλθε προηγουμένως, εάν φυσικά δεν πρόσθεσε και νέες σοφιστείες δικές του, οπότε θα βρίσκεται σε κάποιον πέμπτο βαθμό πτώσεως στο ψέμα και στο σκοτάδι. Αυτός είναι ο κήρυκας που τόσο εκτιμάτε! Να τον χαίρεσθε!

Με αυτόν πολύ συνοπτικό, αλλά και χαρακτηριστικού τρόπο, κάνει μια αναδρομή στο γενεαλογικό δέντρο του αιρετικού κήρυκα, από τον οποίον είχε αρχίσει να παρασύρεται ο παραλήπτης της επιστολής του Αγίου Θεοφάνους.

Όμως στην επόμενη εκπομπή, θα συνεχίσουμε με την σημαντική αυτή επιστολή.

 

Απομαγνητοφώνηση Ν. Μ.

Δημιουργία αρχείου: 11-3-2009.

Τελευταία μορφοποίηση: 4-5-2022.

ΕΠΑΝΩ