• 1. Διαπίστωση τής περιπλοκής

• 2. Εντοπισμός τών δυνατοτήτων τού συνομιλητή μας

• 3. Εντοπισμός τών δυνατοτήτων χώρου και χρόνου

• 4. Ο ρόλος τών παρατηρητών

• 5. Πρόταση για βοήθεια

• 6. Προσγείωση στην πραγματικότητα

• 7. Επιμόρφωση δικών μας ελλείψεων

Βρίσκεστε εν μέσω μιας συζήτησης, και ο συνομιλητής σας, σάς κάνει μια "εξυπνακίστικη" ερώτηση, σίγουρος ότι σας έχει "στριμώξει". Και όντως βρίσκεστε στριμωγμένοι, αλλά ΟΧΙ επειδή δεν έχετε απάντηση! Το βασικό σας πρόβλημα είναι ότι το γνωστικό επίπεδο τού συνομιλητή σας είναι τόσο χαμηλό, που ΔΕΝ ξέρετε πώς να του εξηγήσετε ένα τόσο περίπλοκο (γι' αυτόν) ζήτημα, τις πολλές παραμέτρους τού οποίου δείχνει να αγνοεί παντελώς!

1. Διαπίστωση τής περιπλοκής

Όσοι έχουμε εμπλακεί σε συζητήσεις και επιχειρηματολογίες, έχουμε συναντήσει τέτοιους ανθρώπους: Ανθρώπους που αδυνατούν να αντιληφθούν την περιπλοκότητα ενός ζητήματος, και το βλέπουν μονομερώς και υπεραπλουστευμένα.

Στις περιπτώσεις αυτές αντιλαμβανόμαστε την αδυναμία μας να συνεχίσουμε τη συζήτηση σε μία λογική σειρά συνεπαγωγών, καθώς το θέμα διευρύνεται απότομα, και συχνά απαιτεί ένα μεγάλο αριθμό δεδομένων, που ο συνομιλητής μας αγνοεί!

Ας δούμε μερικά βήματα που είναι χρήσιμο να κάνουμε, πριν εγκαταλείψουμε την προσπάθεια!

2. Εντοπισμός τών δυνατοτήτων τού συνομιλητή μας

Το πρώτο που πρέπει να κάνουμε, είναι να ρωτήσουμε τον συνομιλητή μας, για το γνωστικό του επίπεδο, στα ζητήματα που απαιτούνται για τη συνέχεια τής συζήτησής μας.

Ποιο είναι το επίπεδο σπουδών του; Πόσο έχει ασχοληθεί με τους τομείς που απαιτούνται για τη σωστή ανάλυση τού ζητήματος; Πόσο διατεθειμένος είναι να ασχοληθεί σοβαρά με το θέμα; Πόσο διατεθειμένος είναι να αναζητήσει ΤΙΜΙΑ και ΔΙΚΑΙΑ μια απάντηση;

Και κυρίως: Πόσο ΙΚΑΝΟΣ είναι να αντιληφθεί τις έννοιες που απαιτούνται στη συζήτηση αυτή;

Είναι λάθος να εμπιστευθούμε στη δική του εντύπωση τών δυνατοτήτων του, ή στη διαβεβαίωσή του, για το "πόσο έχει ασχοληθεί" με το θέμα, ή "πόσο αγαπάει την αλήθεια".

Συνήθως άνθρωποι με αδυναμία αντίληψης περίπλοκων θεμάτων, αδυνατούν να αντιληφθούν τη δική τους ανεπάρκεια για ένα ζήτημα.

Αν ο συνομιλητής μας βλέπουμε ότι ΔΕΝ μπορεί να "χωνέψει" ή να ΣΥΝΔΥΑΣΕΙ κάποια περίπλοκα πράγματα στη σκέψη του, τότε ματαιοπονούμε και χάνουμε την ώρα μας!

3. Εντοπισμός τών δυνατοτήτων χώρου και χρόνου

Μπορεί όμως να μην έχουμε καταφέρει να βεβαιωθούμε για τη ανεπάρκεια τού συνομιλητή μας, είτε σε επίπεδο αντίληψης, είτε σε επίπεδο αληθινού ενδιαφέροντος για τη σωστή απάντηση από μέρους του. Γι' αυτό, ώσπου να το διαπιστώσουμε αυτό με βεβαιότητα, είναι χρήσιμο να διερευνήσουμε τις ίδιες τις δικές μας δυνατότητες, να του αναπτύξουμε το ζήτημα επαρκώς.

Αν η συζήτηση γίνεται άμεσα, τότε είναι συχνά ευκολότερο, να την κατευθύνουμε σε μία λογική και στρωτή σειρά.

Αν όμως η συζήτηση γίνεται μέσω ΜΗΝΥΜΑΤΩΝ σε κάποια διαδικτυακή ανάρτηση, τότε το ζήτημα είναι πολύ πιο δύσκολο, επειδή παρεμβάλλεται αφ' ενός ο χρόνος μεταξύ τών μηνυμάτων τών δύο συνομιλητών, ή ο περιορισμός τού όγκου, που θα μπορούσε να δώσει κάποιος σε μια τέτοια συζήτηση.

Πώς θα μπορούσε κάποιος να αναλύσει 10 διαφορετικά ζητήματα, το καθένα εκ τών οποίων θα χρειαζόταν πολλές δεκάδες σελίδες για μια περίληψή του μόνο, τα οποία είναι όλα αναγκαίες παράμετροι, για να καταλάβει ο συνομιλητής μας το πραγματικό μέγεθος τού ζητήματος;

Ας καταγράψουμε λοιπόν τα θέματα τα οποία απαιτούνται να αναλυθούν, για τη λύση τού ζητήματος, και ας κρίνουμε αν έχουμε τον χώρο και τον χρόνο να τα αναπτύξουμε, και κατά πόσον αυτά έχει σκοπό να τα μελετήσει ο συνομιλητής μας.

Αν δούμε ότι θα πιάσουν τόπο, και υπάρχει ο απαραίτητος χρόνος, ας το κάνουμε. Αν όχι, ας εξηγήσουμε το πρόβλημα και ας ασχοληθούμε με κάτι ευκολότερο.

4. Ο ρόλος τών παρατηρητών

Σε μια τέτοια συζήτηση, συνήθως υπάρχουν όμως και άλλες περιπλοκές, από τρίτους!

Για παράδειγμα, μπορεί σε μια συζήτηση να "χώνονται"  τρίτα άτομα, συνήθως άσχετα με το θέμα, και να "πετάνε" συνθηματολογικά μηνύματα, που όχι μόνο δεν βοηθούν, αλλά αποπροσανατολίζουν τη συζήτηση και μπερδεύουν!

Αν το πρόβλημα είναι αυτά τα άτομα, αν μπορούμε ας συμφωνήσουμε με τον συνομιλητή μας, και ας μεταφέρουμε τη συζήτηση σε κάποιο χώρο που να μην επηρεάζεται από τέτοιες παρεμβολές.

Ίσως όμως το θέμα να είναι άλλο. Ίσως ο μεν συνομιλητής μας, να διαπιστώσουμε ότι είναι εντελώς άσχετος με το θέμα, και ακατάλληλος να το κατανοήσει και να πιάσει την περιπλοκότητά του, αλλά να σκεφτόμαστε τους πολλούς παρατηρητές τής συζήτησης, και τη γνώμη που θα σχηματίσουν για εμάς, αν αποσυρθούμε από τη συζήτηση!

Στην περίπτωση αυτή, είναι χρήσιμο να εξηγήσουμε περιληπτικά και να ΑΠΑΡΙΘΜΗΣΟΥΜΕ τα θέματα που προϋποθέτει η συζήτηση για να είναι πλήρης, και αφού εξηγήσουμε την αδυναμία να καλυφθούν όλα αυτά στη συζήτηση, τότε ας αποχωρήσουμε.

Ίσως θέλουμε αυτή η συζήτηση να παραμείνει σε κάποιο φόρουμ, για να βλέπουν τις απαντήσεις και τρίτα άτομα, μια και ο συνομιλητής μας, αντιλαμβανόμαστε ότι ποτέ δεν θα τα κατανοήσει.

Σε αυτή την περίπτωση, αν ο χώρος μας το επιτρέψει, θα άξιζε ίσως γι' αυτούς, να συνεχίσουμε τη συζήτηση με έναν ακατάλληλο συνομιλητή.

Διαφορετικά, αν ο όγκος είναι μεγάλος για να μπει σε μία συζήτηση, μπορούμε μαζί με την επιγραμματική απαρίθμηση τών ζητημάτων που προκύπτουν, να βάλουμε δεσμούς, ή βιβλιογραφία, ή πηγές, για όποιον παρατηρητή θέλει να μελετήσει το θέμα αργότερα, και αφού βεβαιωθούμε ότι ο ενδιαφερόμενος για το θέμα, θα μπορεί να βρει αυτά που απαιτούνται ως πηγές ή βιβλιογραφίες, ας αποχωρήσουμε.

5. Πρόταση για βοήθεια

Μπορούμε επίσης να προσφερθούμε δίνοντας κάποιο τρόπο επικοινωνίας για όποιον θέλει, να συζητήσουμε σε κάποιο άλλο χώρο, ή να μπορεί κάποιος τρίτος στο μέλλον να μας αναζητήσει και να μας βρει, ώστε να του εξηγήσουμε αυτά που ο συνομιλητής μας δεν κατανοεί.

6. Προσγείωση στην πραγματικότητα

Είναι όντως μεγάλη η απελπισία που βιώνει κάποιος, όταν αντιλαμβάνεται ότι έχει μέσα του ένα "ποτάμι δεδομένων", και ο συνομιλητής του πνίγεται σε μια κουταλιά νερό!

Ας το πάρουμε απόφαση. Δεν φταίμε εμείς για τα γνωσιακά και νοητικά ελλείμματα τών συνανθρώπων μας. Ας κάνουμε ό,τι μπορούμε, και ας μη ματαιοπονούμε.

Υπάρχουν άλλοι άνθρωποι, που θα ήθελαν πολύ να μη χάνουμε το χρόνο μας με "ανεπίδεκτους", και να αφιερώσουμε σ' αυτούς χρόνο και κόπο, κάπου που να πιάνει τόπο!

7. Επιμόρφωση δικών μας ελλείψεων

Τέλος, αν ΕΜΕΙΣ είμαστε ο άνθρωπος εκείνος που δεν καταλαβαίνει, και που αντιλαμβάνεται ότι "χάνεται" μέσα στην περιπλοκότητα και τους άγνωστους ορίζοντες που του ανοίγει ένας συνομιλητής του, ας αποφασίσουμε για τα εξής:

1. Πόσο μας ενδιαφέρει αυτό το θέμα;

2. Πόσο χρόνο είμαστε διατεθειμένοι να ξοδέψουμε γι' αυτό;

3. Πόσο διατεθειμένοι είμαστε να αποδεχθούμε μια απάντηση, που έρχεται σε αντίθεση με παγιωμένες απόψεις μας;

Αν το θέμα μας ενδιαφέρει πραγματικά, αν έχουμε τη διάθεση να ξοδέψουμε όσο χρόνο χρειασθεί γι' αυτό, και αν είμαστε διατεθειμένοι να δεχθούμε τις απαντήσεις ΟΠΟΙΕΣ ΚΑΙ ΑΝ ΕΙΝΑΙ, ας ζητήσουμε από τον συνομιλητή μας, μία κατ' ιδίαν συνάντηση αν είναι δυνατόν, ή ας καταγράψουμε τον όγκο τών θεμάτων που απαιτούνται για τη λύση τού ζητήματος, και ας αγωνισθούμε να το κατακτήσουμε, μελετώντας τα ένα - ένα με τη σειρά που θα μας υποδείξει ο συνομιλητής μας.

Διαφορετικά, ας αφήσουμε τον συνομιλητή μας στην ησυχία του, γιατί σίγουρα θα έχει να κάνει σημαντικότερα πράγματα, από το να προσπαθεί να γεμίσει το κεφάλι κάποιου που δεν έχει ούτε τη διάθεση, ούτε την πρόθεση να καταλάβει.

Γ. Κ.