Κεντρική σελίδα Αθεϊσμός Επιλογές

Εισαγωγή στην "ψυχολογία του Αθεϊσμού"

Ψυχολογία του Αθεϊσμού

Sigmund Freud (1856-1939)

Αποσπάσμα από το βιβλίο του Paul Vitz:  “Faith of the Fatherless

(Καθηγητή Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Νέας Υόρκης)

Πριν διαβάσετε αυτό δείτε την Εισαγωγή στην "ψυχολογία του Αθεϊσμού

 

Το γεγονός ότι ο πατέρας του Sigmund Freud, ο Ιακώβ, ήταν μια απογοήτευση ή και κάτι χειρότερο για τον γιό του είναι κοινώς αποδεκτό από όλους τους βιογράφους του. Ο Ιακώβ Freud ήταν ένας αδύναμος άνθρωπος, ανήμπορος να εξασφαλίσει τα απαραίτητα για την οικογένειά του. Αντιθέτως, τα χρήματα φαίνεται πως προέρχονταν από την οικογένεια της συζύγου του και από άλλους.1 Επί πλέον, ο πατέρας του Freud στάθηκε παθητικός στην αντίδρασή του προς τον αντισημιτισμό. Ο Freud αναφέρεται σε ένα συχνά σημειούμενο επεισόδιο που του είχε αφηγηθεί ο πατέρας του, όπου ο Ιακώβ είχε επιτρέψει έναν αντισημίτη να τον αποκαλέσει «βρωμο-Εβραίο» και να του πετάξει από το κεφάλι του το καπέλλο.2 Ο νεαρός Sigmund, ακούγοντας την ιστορία αυτή, καταντροπιάστηκε με την αποφυγή του πατέρα του να αντιδράσει δυναμικά – με την αδυναμία του πατέρα του. Ο Sigmund Freud ήταν ένας άνδρας πολύπλοκος και από πολλές απόψεις αμφιλεγόμενος, όμως όλοι συμφωνούν πως ήταν ένας θαρραλέος πολεμιστής και πως θαύμαζε υπερβολικά το θάρρος στους άλλους. Σαν νέος, ο Sigmund αρκετές φορές όρθωσε το ανάστημά του εναντίον του αντισημιτισμού, και φυσικά υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους διανοούμενους μαχητές.

Η ελαττωματικότητα όμως του Ιακώβ ως πατέρα πιθανόν να είχε αίτια βαθύτερα από την ανικανότητα και την αδυναμία. Συγκεκριμένα, σε δύο από τις επιστολές του ως ενήλικα, ο Freud γράφει πως ο πατέρας του ήταν σεξουαλικά διεστραμμένος και πως τα ίδια τα παιδιά του Ιακώβ υπέφεραν σαν αποτέλεσμα αυτού.3 Τελικά, θα πρέπει να θυμόμαστε πως, όταν πρότεινε το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα, ο Freud είχε τοποθετήσει το μίσος προς τον πατέρα στο επίκεντρο της ψυχολογίας του. Δεν είναι παράλογο να υποθέσει κανείς πως αυτό εξέφραζε – τουλάχιστον – την ισχυρότατη υποσυνείδητη εχθρότητα προς και απόρριψη του δικού του πατέρα.

Η σχέση του Ιακώβ με τον Θεό και την θρησκεία ήταν επίσης παρούσα στη ζωή του γιού του. Ο Ιακώβ είχε σχετισθεί με ένα είδος μεταρρυθμιστικού Ιουδαϊσμού όταν ο Sigmund ήταν ακόμα παιδί. Οι δυο τους περνούσαν ώρες μαζί, διαβάζοντας την Αγία Γραφή, και αργότερα, ο Ιακώβ ασχολήθηκε όλο και περισσότερο με την ανάγνωση του Ταλμούδ και με τις συζητήσεις γύρω από τις Εβραϊκές γραφές.4 Εν ολίγοις, για τον Sigmund, αυτό το αδύναμο, μάλλον παθητικό «καλό ανθρωπάκι» σαφώς συσχετιζόταν με τον Ιουδαϊσμό και τον Θεό, καθώς επίσης με μια σοβαρή έλλειψη θάρρους και με σεξουαλική διαστροφή και άλλες αδυναμίες, που ήσαν πολύ οδυνηρά για τον νεαρό Sigmund. Δεν μας εκπλήσσει λοιπόν, που χρωστάμε στον Freud την αυτοβιογραφική πληροφορία πως «η Ψυχανάλυση…καθημερινά μας υποδεικνύει ότι τα νεαρά άτομα χάνουν τα θρησκευτικά τους πιστεύω, μόλις καταρρεύσει το κύρος του πατέρα5

Σημειώσεις


1 Όρα, για παράδειγμα, P.Roazen, “Freud and his followers” (Ο Freud και οι ακόλουθοί του) (New York: Knopf, 1975) 37-38.

2 Του ιδίου, 24-25. Επίσης E.Jones, “The Life and Work of Sigmund Freud” (H Zωή και το Έργο του Sigmund Freud), τόμος 1 (New York: Basic Books, 1953) 22.

3 Όρα J.M.Masson, μεταφρ. και έκδοση του “The Complete Letters of Sigmund Freud to Wilhelm Fleiss: 1887-1904” (Όλες οι Επιστολές του Sigmund Freud προς τον Wilhelm Fleiss: 1887-1904) (Cambridge,Mass.: Belknap/Harvard University Press, 1985), 230-31, 264.

4 Όρα Vitz, “Sigmund Freud’s Christian Unconscious” (Το Χριστιανικό Υποσυνείδητο του Sigmund Freud), 34, και E.A.Grollman, “Judaism in Sigmund Freud’s World” (O Ιουδαϊσμός στον κόσμο του Sigmund Freud ) (New York: Bloch, 1965), 50.

5 Freud, “Leonardo da Vinci”, 98

Δημιουργία αρχείου: 20-5-2008.

Τελευταία ενημέρωση: 20-5-2008.

ΕΠΑΝΩ