Όπως σημειώθηκε νωρίτερα, ο Voltaire δεν είναι γνήσιος αθεϊστής, αλλά μάλλον ένας θεϊστής που πίστευε σε έναν απρόσωπο Θεό.¹ Και όμως είναι διάσημος ως δυνατός κριτικός της θρησκείας, ειδικά του Χριστιανισμού, με την αντίληψη που είχε περί προσωπικού Θεού. Μεγάλο μέρος της κριτικής του Βολταίρου είχε στόχο την κοινωνική και πολιτική επιρροή της Εκκλησίας, καθώς και τις διάφορες λαϊκές θεολογικές νοοτροπίες. Τον επέλεξα, εξ αιτίας της τεράστιας ιστορικής σημασίας του, επειδή ένα πολύ μεγάλο μέρος των κριτικών κειμένων του ασχολήθηκε με θρησκευτικά ζητήματα, αλλά και επειδή η κριτική του για την θρησκεία ήταν τόσο συχνή, έντονη και ριζοσπαστική.

Το πραγματικό όνομα του Βολταίρου ήταν François-Marie Arouet. Η οικογένεια Arouet απολάμβανε μια αρκετά ικανοποιητική οικονομική κατάσταση, ο πατέρας όντας επιτυχημένος επιχειρηματίας (τάλαντο, που ο Βολταίρος εμφάνισε και στην δική του ζωή). Η μητέρα του Βολταίρου απεβίωσε κατά το έβδομο έτος της ηλικίας του γιού της. Όταν έγινε δέκα ετών, ο Βολταίρος εστάλη σε ένα σχολείο Ιησουιτικό όπου απεδείχθη άξιος μαθητής καθώς και ποιητής.² Έγινε φίλος και με τους Ιησουΐτες δασκάλους του και με τους συμμαθητές του, και διατήρησε πολλές τρυφερές αναμνήσεις από τα επτά χρόνια του στο σχολείο αυτό, καθώς και από συγκεκριμένους Ιησουΐτες δασκάλους.

Ο François-Marie Arouet άλλαξε το επώνυμό του σε «Voltaire» ως νεαρός ακόμα άνδρας – επιλογή σίγουρα ενδεικτικήτης αρνητικής του προδιάθεσης απέναντι στην οικογένειά του και ειδικώτερα προς τον πατέρα του. Ένας πρόσφατος βιογράφος του, ο A.D.Aldridge, έχει παρατηρήσει πως ο Βολταίρος δεν επιδείκνυε ούτε στοργή για τους γονείς του, ούτε προσήλωση σε οικογενειακές παραδόσεις: «Αν και έγραφε εκτενώς για τον πατέρα του, ο Βολταίρος ουσιαστικά δεν έλεγε τίποτε υπέρ αυτού.»³ Σαν εικοσάχρονος νέος, ήταν γνωστό πως υπέγραφε το όνομά του ως «de Voltaire» - κάτι που υποδηλώνει μια κοινωνικά φιλόδοξη φύση, καθώς και το αίσθημα ανωτερότητάς του προς τον πατέρα του.⁴

Φαίνεται πως υπήρχαν αρκετοί λόγοι για την απομάκρυνση του Βολταίρου από τον πατέρα του. Μια πρόσφατα αποκαλυφθείσα επιστολή του Βολταίρου καθιστά σαφές πως ο ίδιος πίστευε πως ήταν ο νόθος γιός κάποιου Rochebrune, λυρικού ποιητή και οικογενειακού φίλου. Όπως σημειώνει ο Aldridge, η πεποίθηση του Βολταίρου «δεν σημαίνει πως ήταν όντως νόθος, αλλά απλώς, πως προτιμούσε να τον θεωρούν το μπάσταρδο παιδί κάποιου άλλου άνδρα, παρά του νόμιμου του πατρός ο γιός.»⁵ Όπως και να είχε το πράγμα, η πεποίθησή του πως ο νόμιμος πατέρας του δεν ήταν ο βιολογικός πατέρας του, δεν μπορεί να θεωρηθεί ως σημείο υϊκής αφοσίωσης προς τον κύριο Arouet.

Μια άλλη αιτία της απόρριψης του πατέρα από τον Βολταίρο ήταν οι συχνοί καυγάδες τους. Κάποια φορά, ο πατέρας του ήταν τόσο εξοργισμένος με τον γιό του εξ αιτίας του ενδιαφέροντος που έδειχνε για τον κόσμο των γραμμάτων (αντί του Νόμου), ώστε έδωσε εξουσιοδότηση να τον ρίχνουν στην φυλακή ή να τον στέλνουν σε εξορία στις Δυτικές Ινδίες.⁶ Το μοναδικό μέλος της οικογένειας με το οποίο ο Βολταίρος είχε φιλικές σχέσεις ήταν μια μεγαλύτερη σε ηλικία αδελφή του, την Marguerite-Catherine.⁷ Η αδελφή απέκτησε παιδιά αργότερα, και ένα από αυτά, με το συζυγικό όνομά της «Madame Denis» έγινε πασίγνωστή ως ανεψιά του Βολταίρου και οικονόμος του. Ο Aldridge σημείωσε πως «Δύο αιώνες αργότερα, ανακαλύφθηκε πως ήταν και ερωμένη του.»⁸ Ο Βολταίρος είχε πολλές ερωμένες, και ποτέ δεν νυμφεύθηκε.

 

Σημειώσεις

---