Όλοι οι πλανήτες ίδιοι: Η Απάντηση της Θρησκείας στην Ζωή του Διαστήματος

Δεν μπορώ να προβλέψω επ’ ουδενί τον τρόπο με τον οποίο δύναται η Ορθόδοξη Χριστιανική παράδοση να επηρεασθεί με την ανακάλυψη ευφυών όντων σε άλλον πλανήτη. Κάποιοι από τους συναδέλφους μου νοιώθουν πως ακόμη και η συζήτηση των συνεπειών μιας τέτοιας δυνατότητας θα ήταν από μόνη της χαμένος χρόνος για την σοβαρή θεολογία, και πως εγγίζει τα όρια της ανοησίας.

Τείνω να συμφωνήσω μαζί τους, για αρκετούς λόγους.

Όπως εγώ κατανοώ το πρόβλημα, η ανακάλυψη ευφυούς ζωής σε άλλον πλανήτη θα μπορούσε να εγείρει ερωτήματα σχετικά με τις παραδοσιακές Ρωμαιοκαθολικές και Προτεσταντικές διδαχές που αφορούν στην Δημιουργία, την Πτώση, τον άνθρωπο ως εικόνα του Θεού, την λύτρωση και το Αγιογραφικό αλάθητο.

Πρώτα απ’ όλα θα πρέπει κανείς να επισημάνει πως σε αντίθεση με τις παραδόσεις που προέρχονται από τον Λατινικό Χριστιανισμό, ο Ελληνικός Χριστιανισμός ποτέ δεν είχε φονταμενταλιστική ή κυριολεκτική κατανόηση της Βιβλικής θεοπνευστίας, και ποτέ δεν δεσμεύθηκε σε αλάθητο της Γραφής, σε ζητήματα που αφορούσαν την δομή της υφηλίου και την ζωή που βρίσκεται μέσα της. Από αυτή την άποψη, είναι ενδιαφέρουσες κάποιες σύγχρονες προσπάθειες απομυθοποίησης της Αγίας Γραφής – που ενίοτε είναι και διασκεδαστικές.

Από τους πρώτους κιόλας αιώνες του Χριστιανισμού, οι θεολόγοι της Ελληνικής παράδοσης δεν πίστευαν – όπως και οι Λατίνοι – πως η ανθρωπότητα δημιουργήθηκε σε μια κατάσταση τελειότητας, από την οποία εξέπεσε. Μάλλον, οι Ορθόδοξοι πάντοτε πίστευαν πως ο άνθρωπος δημιουργήθηκε ατελής, ή σε ένα χαμηλό επίπεδο τελειότητας, με προορισμό την εξέλιξη σε ανώτερα στάδια τελειότητας.

Η πτώση συνεπώς του κάθε ενός ανθρώπου εμπεριέχει την αδυναμία απόκτησης της τελειότητας, παρά μια συλλογική έκπτωση από την τελειότητα.

Επίσης, η πνευματική εξέλιξη δεν καταλήγει σε ένα στατικό όραμα αγιοποίησης. Είναι μια ατέρμονη διαδικασία η οποία θα συνεχίζεται, ακόμα και στην αιωνιότητα.

Επίσης, ο Ορθόδοξος Χριστιανισμός – όπως και ο Ιουδαϊσμός – ποτέ δεν κατανόησαν το Λατινικό και Προτεσταντικό δόγμα του προπατορικού αμαρτήματος ως μια κληρονομική, Αδαμιαία ενοχή, θέτοντας έτσι ολόκληρη την ανθρωπότητα κάτω από μια θεϊκή οργή, η οποία υποτίθεται πως ικανοποιήθηκε με τον θάνατο του Ιησού.

Έτσι, η αλληλεγγύη της ανθρώπινης φυλής εν τη Αδαμιαία ενοχή, καθώς και η ανάγκη ικανοποίησης μιας θεϊκής οργής, είναι εντελώς άγνωστα στους Έλληνες Πατέρες.

Αυτό σημαίνει πως η αλληλεξάρτηση και η αλληλεγγύη της Δημιουργίας και η ανάγκη της για λύτρωση και τελειοποίηση εξετάζονται κάτω από ένα αλλιώτικο φως.

Οι Ορθόδοξοι πιστεύουν πως ολόκληρη η Κτίση προορίζεται να μοιραστεί την δόξα του Θεού. Θα σωθούν, και οι καταδικασμένοι, και οι άγιοι. Με άλλα λόγια, αμφότεροι θα βλέπουν τον Θεό μέσα στην άκτιστη δόξα Του, με την διαφορά πως για τους άδικους, αυτή η ίδια άκτιστη δόξα του Θεού θα είναι για αυτούς το αιώνιο πυρ της κολάσεως. Ο Θεός είναι φως για εκείνους που μαθαίνουν να Τον αγαπούν, και πυρ αναλίσκον για εκείνους που δεν μαθαίνουν να Τον αγαπούν. Ο Θεός δεν έχει κανένα οριστικό σκοπό να τιμωρεί. Για όσους δεν είναι προετοιμασμένοι σωστά, η θέα του Θεού είναι μια εμπειρία κάθαρσης, αλλά εμπειρία που δεν κινείται αιωνίως προς ανώτερα επίπεδα τελειότητας. Σε αντίθεση, η κόλαση είναι μια στατική κατάσταση τελειότητας, κάπως όμοια με την Πλατωνική μακαριότητα.

Εν όψει αυτού, οι Ορθόδοξοι ποτέ δεν είδαν μέσα στην Γραφή κάποια τριώροφη υφήλιο, με μια κόλαση κτιστού πυρός κάτω από την γη, και έναν ουρανό πιο πέρα από τα άστρα. Για τους Ορθοδόξους, η ανακάλυψη ευφυούς ζωής σε άλλον πλανήτη θα έγειρε το ερώτημα του πόσο πιο ανεπτυγμένα είναι τα όντα εκείνα στην αγάπη και την προετοιμασία τους για την θεϊκή δόξα.

Όπως συμβαίνει στον πλανήτη αυτό, έτσι και σε οποιονδήποτε άλλον, το γεγονός πως κάποιος δεν έχει μάθει ακόμα για τον Θεό της Δόξης της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης δεν σημαίνει πως είναι αυτόματα καταδικασμένος στην κόλαση, όπως ένας που πιστεύει στον Χριστό δεν προορίζεται αυτόματα να συμμετάσχει στην αιώνια κίνηση προς την τελειότητα.

Είναι επίσης σημαντικό να έχουμε υπ’ όψιν πως οι Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας υποστηρίζουν πως η ψυχή του ανθρώπου είναι μέρος της υλικής Δημιουργίας – αν και είναι μια ανωτέρα μορφή της – και εκ φύσεως θνητή. Μόνο ο Θεός είναι καθαρά άϋλος.

Η ζωή πέρα από τον θάνατο δεν οφείλεται στην φύση του ανθρώπου αλλά στο θέλημα του Θεού. Έτσι ο άνθρωπος δεν είναι – με την στενή σημασία του όρου – εικόνα του Θεού. Μόνο ο Κύριος της Δόξης, ή ο αποκεκαλυμμένος Άγγελος του Κυρίου της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης είναι η Εικόνα του Θεού.

Ο Άνθρωπος δημιουργήθηκε σύμφωνα με την Εικόνα του Θεού, που σημαίνει πως ο προορισμός του είναι να γίνει σαν τον Χριστό, ο Οποίος είναι η Ενσαρκωθείσα Εικόνα του Θεού. Έτσι, η πιθανότητα ευφυών όντων σε άλλον πλανήτη να είναι εικόνες του Θεού - και όπως θα έπρεπε να είναι οι γήινοι άνθρωποι - δεν είναι καν έγκυρο ερώτημα από την Ορθόδοξη σκοπιά.

Τελικά, θα μπορούσε κανείς να υποδείξει πως οι Ορθόδοξοι Πατέρες απέρριψαν την Πλατωνική πίστη σε αμετάβλητα αρχέτυπα, των οποίων αυτός ο κόσμος των αλλαγών αποτελεί ένα πενιχρό αντίγραφο.

Αυτή η υφήλιος και οι μορφές που βρίσκονται εντός της είναι μοναδικά, και η αλλαγή αποτελεί μέρος της ίδιας της ουσίας της, και όχι προϊόν της Πτώσης. Επί πλέον, οι κατηγορίες αλλαγής, κίνησης και Ιστορίας ανήκουν στις αιώνιες διαστάσεις της σωτηρίας-ιστορίας, και δεν πρέπει να αποβάλλονται, μέσα σε κάποιο είδος αιώνιας μακαριότητας.

Έτσι, η ύπαρξη ευφυούς ζωής σε άλλον πλανήτη που ηγείται ή έπεται σε διανοητικές και πνευματικές επιτεύξεις ελάχιστα θα αλλάξει τα παραδοσιακά πιστεύω του Ορθόδοξου Χριστιανισμού.