Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας

Κεντρική Σελίδα

Ορθοδοξία - Μυστήρια

23. Ευχές υπέρ τών Κατηχουμένων

Μετά την δοξολογική εκφώνηση του Ιερέα στο τέλος της Ευχής της Εκτενούς, απευθύνουμε ευχές υπέρ των Κατηχουμένων. Ο Διάκονος προτρέπει πρώτα τους Κατηχουμένους να προσευχηθούν για τον εαυτό τους και στη συνέχεια  προτρέπει τους πιστούς να προσευχηθούν για τους Κατηχουμένους.

Ποιοί είναι οι Κατηχούμενοι, γνωρίζουμε!

Όπως όλοι γνωρίζουμε από τα Ιερά Ευαγγέλια, η τελευταία εντολή του Κυρίου στους Μαθητές Του ήταν να γυρίζουν όλον τον κόσμο, να κηρύττουν το Ευαγγέλιο σε όλα τα έθνη, χωρίς διακρίσεις φυλών και λαών, και να τους διδάσκουν να τηρούν όλες τις εντολές, που είχαν ακούσει από τον Κύριο. Όσοι από αυτούς θα πίστευαν τον Χριστό ως Θεό και όλα τα άλλα δόγματα, να τους βαπτίζουν στο όνομα της Αγίας Τριάδος, του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος (βλ. Ματθ. 28:20). Και ο Ευαγγελιστής Μάρκος συμπληρώνει: «Οι Μαθητές έφεραν το χριστιανικό μήνυμα παντού κι ο Κύριος συνεργούσε μαζί τους κι επιβεβαίωνε το Κήρυγμά τους με τα θαύματα που το συνόδευαν» (Μάρκ. 16:20).

Αρχικά οι Απόστολοι και οι συνεργοί τους περιόδευαν από χώρα σε χώρα και δεν είχαν αρκετό χρόνο για να διδάξουν συστηματικά ολόκληρο το Ευαγγέλιο σε όσους ζητούσαν να βαπτιστούν. Σε αυτές τις περιπτώσεις περιορίζονταν στα βασικά δόγματα, που περιελήφθηκαν αργότερα στο Σύμβολο της Πίστεως. Στις Πράξεις των Αποστόλων αναφέρεται το περιστατικό με τον αξιωματικό της βασίλισσας των Αιθιόπων που στο αμάξι του διάβαζε τον Προφήτη Ησαΐα, γυρίζοντας στην πατρίδα του από το προσκύνημά του στην Ιερουσαλήμ. Με την καθοδήγηση ενός Αγγέλου ο απόστολος Φίλιππος πρόλαβε τον Αιθίοπα στο δρόμο της Γάζας, τον κατήχησε  για αρκετή ώρα και τον βάφτισε. Δεν υπήρχαν περιθώρια χρόνου για περισσότερη κατήχηση. Ο Αιθίοπας έφευγε για τη μακρινή πατρίδα του και αν δεν βαφτιζόταν τώρα θα έμενε αβάφτιστος (βλ. Πράξ. 8: 26-39).

Αργότερα όμως που η Εκκλησία απλώθηκε στον κόσμο και υπήρχαν κατά τόπους Επίσκοποι, Ιερείς, οργανωμένες χριστιανικές Κοινότητες, από την πείρα φάνηκε ότι, προτού ένας βαπτισθεί, θα πρέπει, με τρόπο συστηματικό, να κατηχηθεί όλες τις βασικές αλήθειες του Ευαγγελίου. Γι ̓ αυτό η Εκκλησία όρισε διάρκεια κατηχήσεως τρία χρόνια από καταλλήλους μορφωμένους και πιστούς Κατηχητές, που όριζε ο Επίσκοπος. Όσοι από τους προσερχομένους στην Εκκλησία έδειχναν ειλικρινές ενδιαφέρον, ο Επίσκοπος με ειδική Ευχή και ευλογία τους κατέτασσε στην Τάξη των «Κατηχουμένων». Παρακολουθούσαν τακτικά τα μαθήματα Κατηχήσεως και είχαν το δικαίωμα να παρακολουθούν από τη θέση των Κατηχουμένων (από τον Πρόναο), το πρώτο μέρος της θείας Λειτουργίας -την Λειτουργία του Λόγου, όπως την ονομάσαμε. (Δηλαδή, από την αρχή της θείας Λειτουργίας μέχρι και τις Ευχές υπέρ των Κατηχουμένων, για τις οποίες θα μιλήσουμε στη συνέχεια.

Ο Διάκονος μετά τις πρώτες Δεήσεις που αναφέραμε, μαζί με όλους τους πιστούς παρακαλεί τον Κύριο να δώσει τη Χάρη και το έλεός Του στους Κατηχουμένους. Να τους κατηχήσει ο Κύριος διά των Κατηχητών τους, τον λόγον της αληθείας. Να τους αποκαλύψει το Ευαγγέλιον με το σοφόν περιεχόμενόν του, ώστε να το κατανοήσουν. Και τελικά, δια του Αγίου Βαπτίσματος και των άλλων μέσων της θείας Χάρης να ενώσει τους Κατηχουμένους με την Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία.

Ο Ιερέας, προ της Αγίας Τραπέζης, ολοκληρώνει την τελευταία Ευχή υπέρ των Κατηχουμένων, οι οποίοι με ευλάβεια συμμετέχουν υποκλινόμενοι ενώπιον του Κυρίου. Παρακαλεί ο Ιερέας τον Θεόν, που θέλει όλοι οι άνθρωποι να γνωρίσουν την αλήθεια και να σωθούν, να απαλλάξει τους Κατηχουμένους από παλαιές πλάνες των μακράν του Θεού ανθρώπων και τις πονηρές πλεκτάνες του διαβόλου· να φωτίσει τις ψυχές και τα σώματά τους· να τους εντάξει στην ποίμνη Του  και να τους προσκαλέσει να συμμετάσχουν στη ζωή την αιώνια. Και στο τέλος εκφωνεί ο Ιερέας: «Έτσι ώστε και αυτοί (οι νυν κατηχούμενοι), εφόσον θα έχουν γίνει άγια μέλη της Εκκλησίας, να δοξάζουν μαζί μας το τιμιώτατον και μεγαλοπρεπές Όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος αιώνια».

Μπορούμε να φανταστούμε με πόση θερμότητα και συγκίνηση θα ανέπεμπε ο Διάκονος την αίτηση "Ίνα ο Κύριος ενώση αυτούς (δηλαδή τους Κατηχουμένους) τη αγία Αυτού Καθολική και Αποστολική Εκκλησία...". Αλήθεια! Με πόση συγκίνηση θα παρακολουθούσαν τις ευχές υπέρ των Κατηχουμένων τέκνων τους οι χριστιανοί γονείς, ή οι βαπτισμένες σύζυγοι, των οποίων οι σύζυγοι  ήσαν ακόμη Κατηχούμενοι!

Η Εκκλησία από τα πρώιμα χρόνια ποθούσε και επιδίωκε, όχι τόσο να έχει μεγάλους αριθμούς προσερχομένων, αλλά τα μέλη της να διακατέχονται από θερμή πίστη και γνήσια ανιδιοτελή αγάπη, ώστε να ενισχύουν ηθικώς ολόκληρον το σώμα των πιστών και να το τονώνουν να μένουν σταθεροί σε καιρούς διωγμών. Γι' αυτό η Εκκλησία ενδιαφερόταν να διακριβώσει πλήρως τον χαρακτήρα και τα κίνητρα όσων προσέρχονταν στην Εκκλησία, εάν είναι ειλικρινή και προέρχονται από ένθεον ζήλον. Και αυτή η προσπάθεια, όπως μας πληροφορεί η Ιστορία της Εκκλησίας απέδωσε πλούσιους καρπούς. Εκατομμύρια είναι οι άγιοι Μάρτυρες, που άντεξαν τα σκληρά και απάνθρωπα βασανιστήρια κατά τους διωγμούς των ειδωλολατρών Ρωμαίων αυτοκρατόρων, και όχι μόνον, για να μείνουν πιστοί στον Σωτήρα Χριστό!

Ήταν, είναι και θα είναι πάντοτε πολύ σημαντική η βοήθεια που προσφέρει η Μητέρα Εκκλησία, διά των ευχών και δεήσεών της στην πνευματική ωρίμανση των Κατηχουμένων. Και όλοι οι εκκλησιαζόμενοι οφείλουμε να εκφράζουμε τα αιτήματά μας αυτά, "εξ όλης τής ψυχής και εξ όλης τής διανοίας ημών".

Ίσως σκεφθεί κανείς: Σήμερα που στις Ορθόδοξες Χώρες και στις ανά τον κόσμον Ορθόδοξες Κοινότητες βαπτιζόμαστε στη νηπιακή ηλικία δεν υπάρχουν Κατηχούμενοι. Αυτό μπορεί να φαίνεται σωστό, αλλά φανερώνει άγνοια της πραγματικότητας. Σήμερα, λόγω των μεγάλων μετακινήσεων των πληθυσμών, που αναγκάζονται πολλοί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και την πατρίδα τους και να καταφύγουν σε ξένες χώρες, έχουμε πολλές περιπτώσεις ολόκληρων οικογενειών που ζητούν να κατηχηθούν και να βαπτιστούν. Αλλά εκεί που έχουμε εκατοντάδες και χιλιάδες Κατηχουμένων είναι οι νεοσύστατες Ορθόδοξες Ιεραποστολικές Εκκλησίες, που επεκτείνονται σε όλον τον κόσμο. Όλους αυτούς να μη ξεχνούμε να τους συμπεριαμβάνουμε στις προσευχές μας υπέρ των Κατηχουμένων. Αμήν.

Εδώ φθάσαμε στο τέλος της ερμηνείας του Α' Μέρους της θείας Λειτουργίας.