Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας

Κεντρική Σελίδα

Ορθοδοξία - Μυστήρια

31. Η αγία Αναφορά

Σήμερα θα μιλήσουμε για το κεντρικό τμήμα της θείας Λειτουργίας, το πλέον άγιο, και μυστικό, αφού κατ' αυτό θα συντελεσθεί το Μυστήριο της θείας Ευχαριστίας. Δηλαδή ο Χριστός θα προσφέρει τον εαυτό Του θυσία για τη σωτηρία μας και θα μεταβληθούν τα δώρα που προσφέραμε στην Αγία Τράπεζα σε Άγιο Σώμα και Αίμα Χριστού. Το τμήμα αυτό της θείας Λειτουργίας καλείται "ΑΓΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ".

Η αγία Αναφορά είναι μία ενιαία πολύ μεγάλη Ευχή, την οποία δεν λέγει ο Λειτουργός συνεχόμενα, ως συνήθως, από την αρχή έως τέλους, αλλά σε ωρισμένα σημεία παρεμβάλλονται από τον λαό ύμνοι, όπως π.χ. το "Άγιος, άγιος, άγιος Κύριος Σαβαώθ...". Στην συνέχεια από τον Λειτουργό απαγγέλονται οι ιδρυτικοί λόγοι του Μυστηρίου "Λάβετε φάγετε...", και γίνεται η προσφορά και ο καθαγιασμός των Δώρων μας, του Άρτου και του Οίνου. Και τελειώνει η μεγάλη αυτή Ευχή της αναφοράς με την τιμητική μνημόνευση των Αγίων και "Εξαιρέτως τής Παναγίας αχράντου... αειπαρθένου Μαρίας...". Αλλά ας τα δούμε όλα αυτά αναλυτικότερα.

Μετά την απάντηση του λαού: "Άξιον και δίκαιον" να ευχαριστήσουμε τον Κύριο, ο Λειτουργός με τα χέρια υψωμένα προς τον Κύριο αρχίζει να αναπέμπει την Ευχή της Αναφοράς. Όπως ο Κύριος κατά το Μυστικό Δείπνο άρχισε με ευχαριστίες τη μεγάλη αρχιερατική προσευχή Του, έτσι και η ευχή της αγίας Αναφοράς αρχίζει με ευχαριστίες και δοξολογία. Λέγει ο Λειτουργός εκ μέρους και όλων των πιστών (σε ελεύθερη απόδοση για να γίνουν εύκολα κατανοητά):

Είναι άξιον και δίκαιον, Κύριε, να σε υμνούν, να σε δοξολογούν, να σε υμνούν, να σε ευχαριστούν, να σε προσκυνούν σε κάθε τόπο της κυριαρχίας σου. Διότι, Συ Πατέρα, με τον μονογενή σου Υιό και με το Άγιο Πνεύμα είσαι ο ένας και μοναδικός αληθινός Θεός, που κανείς δεν μπορεί να εκφράσει με λόγια, ή να συλλάβει με το νου του ή να κατανοήσει το μεγαλείο σου, καθώς είσαι αόρατος. Συ μας έφερες από την ανυπαρξία στη ζωή, και όταν πέσαμε στην ανυπακοή και στην αμαρτία δεν έπαυσες να κάνεις τα πάντα για μας, ώσπου να μας ανεβάσεις στον ουρανό και να μας χαρίσεις την ουράνια αιώνια βασιλεία σου. Για όλα αυτά ευχαριστούμε Εσένα, τον μονογενή σου Υιόν και το Άγιον Πνεύμα, για όλες τις γνωστές και άγνωστες σε μας ευεργεσίες που μας έχεις προσφέρει. Σε ευχαριστούμε και για τη θεία αυτή Λειτουργία, και την τιμή που μας κάνεις να την δέχεσαι μέσω των δικών μας χεριών, αν και παραστέκουν γύρω σου χιλιάδες αρχαγγέλων και μυριάδες αγγέλων, τα Χερουβείμ και τα Σεραφείμ, εξαπτέρυγα, πολυόμματα, μετάρσια, πτερωτά, "Τον επινίκιον ύμνον άδοντα, βοώντα, κεκραγότα και λέγοντα".

Ο Θεός θα μπορούσε να ορίσει την θεία Ευχαριστία να την ιερουργούν άξια οι καθαρές και άγιες ουράνιες Δυνάμεις των αγίων Αγγέλων. Ωστόσο αξιώνει εμάς τους ανθρώπους να επιτελούμε το ύψιστο αυτό έργο και καταδέχεται τη θυσία από τα δικά μας ταπεινά και αμαρτωλά χέρια, από άκρα συγκατάβαση και αγάπη για να μας τιμήσει.

Όμως στις ιερές εκείνες στιγμές της Αναφοράς, στέλνει ο Κύριος και τους αγίους Αγγέλους του να συλλειτουργήσουν και συνδοξολογήσουν με τον Λειτουργό ιερέα και το εκκλησίασμα. Άλλωστε ο Κύριος, με τη θυσία Του, Αγγέλους και ανθρώπους τους ένωσε σε μία ποίμνη. Γι' αυτό, μετά το πρώτο μέρος της Ευχής της Αναφοράς και την εκφώνηση του Ιερέα "Τον επινίκιον ύμνον άδοντα...", αμέσως παρεμβαίνουν οι ψάλτες και ψάλλουν τον ύμνον των Αγγέλων: "Άγιος, άγιος, άγιος Κύριος Σαβαώθ, πλήρης ο ουρανός και η γη τής δόξης σου". Ο αγγελικός αυτός ύμνος, που άκουσε ο Προφήτης Ησαΐας, συμπληρώνεται με τον ύμνο των ανθρώπων, με τον οποίον τα παιδιά υποδέχθηκαν στα Ιεροσόλυμα τον Ιησού: "Ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου" (Ιωάν.12,13).

Μετά τον ύμνον αυτόν ο λειτουργός συνεχίζει την Ευχή της Αναφοράς:

Φιλάνθρωπε Δέσποτα, μαζί με αυτές τις αγγελικές δυνάμεις κι εμείς με όλη τη δύναμη της ψυχής μας λέγουμε· Είσαι Άγιος, ο μόνος απόλυτα Άγιος, Συ, ο Πατέρας και ο μονγενής σου Υιός και το Ἁγιόν σου Πνεύμα. Είσαι Άγιος και Πανάγιος και μεγαλοπρεπής η δόξα σου. Εσύ, τόσο πολύ αγάπησες τον κόσμο σου, ώστε έφθασες ακόμη και τον μονογενή Υιό σου να θυσιάσεις, ώστε καθένας που πιστεύει σ' Αυτόν να σώζεται και να απολαμβάνει την αιώνια ζωή.

Όπως βλέπουμε, με την ευχή ο λειτουργός μέχρι εδώ εξακολουθεί να ενώνει τη φωνή του με τις φωνές των Αγγέλων και να εξυμνεί την αγιότητα και την ασύλληπτη αγάπη του Θεού στον άνθρωπο. Συνεχίζοντας την Ευχή αναφέρεται στην παράδοση του Μυστηρίου της θείας Ευχαριστίας από τον Κύριό μας Ιησού Χριστό στους Μαθητές Του και στην Εκκλησία, κατά τον Μυστικό Δείπνο και λέγει:

Ο Κύριος ήλθε στον κόσμο και αφού ολοκλήρωσε το κοσμοσωτήριο έργο Του, τη νύκτα που παρέδινε θεληματικά τον εαυτόν Του στον σταυρικό θάνατο, για τη ζωή και σωτηρία του κόσμου, κατά τη διάρκεια του Δείπνου, έλαβε στα άγια, άχραντα και αμώμητα χέρια Του τον Άρτον, ευχαρίστησε και δοξολόγησε τον Θεόν Πατέρα. Στη συνέχεια ευλόγησε και καθαγίασε τον Άρτον (τον μετέβαλε σε άγιον Σώμα Του) τον έκοψε σε τεμάχια και τον μοίρασε στους αγίους Μαθητές και αποστόλους λέγοντάς τους: "Λάβετε φάγετε, τούτό μου εστι το σώμα, το υπέρ υμών κλώμενον (θυσιαζόμενον) εις άφεσιν αμαρτιών".

Ο λαός συμπληρώνει: "Αμήν". Και ο λειτουργός συνεχίζει:

Ομοίως ο Κύριος, στο τέλος του Δείπνου, έλαβε στα άγια χέρια Του το Ποτήριο με τον οίνον, ευχαρίστησε και πάλι τον Θεό Πατέρα, ευλόγησε το Ποτήριο, μετέβαλε τον οίνον σε Άγιον Αίμα Του και το έδωσε στους αγίους Μαθητές Του λέγοντας: "Πιείτε από αυτό όλοι, γιατί αυτό είναι το αίμα μου, που επισφραγίζει την καινούργια Διαθήκη, και χύνεται για χάρη όλων, για να τους συγχωρηθούν οι αμαρτίες" (βλ. Ματθ. 26,27-28).

Με πόσο ιερό δέος και φόβο Θεού θα κοινώνησαν οι Άγιοι Απόστολοι το Πανάγιο Σώμα και Αίμα, που ο Ίδιος ο θείος Διδάσκαλός τους, με τα ίδια Του τα άχραντα χέρια τους προσέφερε για πρώτη φορά!

Έτσι ιδρύθηκε από τον Κύριό μας το Ιερό Μυστήριο της θείας Ευχαριστίας και όπως θα δούμε στην επόμενη Ομιλία μας, παρεδόθη στους Αγίους Αποστόλους και τους διαδόχους των, για να τελείται έως το τέλος του κόσμου για την σωτηρία μας. Αμήν.