Κεφάλαιο 15.

Οικονομική εκμετάλλευση

Φυσικά, οι επικριτές τής Εκκλησίας, δεν θα μπορούσαν να μην "αρπαχτούν" από διάφορα γεγονότα τα οποία διαστρέφουν, ώστε να βρουν κατηγορίες, τις περισσότερες φορές ανύπαρκτες. Αναφέρουμε ενδεικτικά, μερικά σημεία στα οποία στηρίζονται, ώστε να κατηγορήσουν την Εκκλησία για οικονομική εκμετάλλευση. Δυστυχώς, η νοσηρή εφευρετικότητά τους είναι ανεξάντλητη, έτσι θα αναφερθούμε σε λίγα μόνο σημεία. 

Ένα συνηθισμένο θέμα τους, είναι η αναφορά τους σε "κατηγορίες γάμων". Υπάρχουν (λένε), "για να τα οικονομάνε οι παπάδες". Εάν και προσωπικά δεν συνάντησα ποτέ κάτι τέτοιο, ούτε και κάποιος γνωστός μου συνάντησε άμεσα, εν τούτοις ας δεχθούμε πως συμβαίνει κάπου-κάπου, μια και πάντοτε κάποιος βρίσκεται να μας πει ότι συνέβη "σε κάποιον γνωστό του", ή "γνωστό τού ... γνωστού του"

Κατ’ αρχήν, ο γάμος είναι έγκυρος, είτε γίνει σε ναό φτωχικό, είτε σε μητρόπολη. Από εκεί και πέρα, εφ’ όσον ο νεόνυμφος θέλει να ανάψει όλους τους πολυελαίους, να καλέσει πολλούς ψάλτες, και να φτιάξει ένα "γαμήλιο υπερθέαμα", θα πρέπει να φροντίσει και για τα σχετικά έξοδα. Κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να κάνει ακριβό γάμο, μια και μπορεί να παντρευτεί εντελώς δωρεάν. Εάν όμως θέλει μεγαλοπρέπειες, ας μη παραπονιέται, επειδή η Εκκλησία ούτε υποχρεωμένη είναι, ούτε και μπορεί να πληρώνει τις δικές του πολυτέλειες.

Αν κάποιος δεν θέλει "κατηγορίες γάμων", ας κάνει έναν φυσιολογικό γάμο, και ας ρίξει ύστερα ΑΝ ΘΕΛΕΙ και Ο,ΤΙ ΘΕΛΕΙ ελεύθερα, στο κουτί τών εισφορών τού ναού, για τα λιγοστά αυτά έξοδα. Πρέπει πάντως να τονιστεί, πως τα περί "κατηγοριών γάμων", είναι συνήθως δημιούργημα κακοηθών φημών. Κάποιος πρεσβύτερος, μου μίλησε κάποτε για κάποιον γάμο που τέλεσε, και μου είπε πως στο τέλος, ο άνθρωπος που θα επωμιζόταν τα έξοδα, ρώτησε "τι χρωστούσε". Ο πρεσβύτερος τού απάντησε: "Εάν θέλετε, και ό,τι θέλετε, ρίξτε στο κουτί τής Εκκλησίας". Εκείνος, έριξε κάτι, και ύστερα από λίγα λεπτά, ο πρεσβύτερος τον άκουσε να λέει στους άλλους: "Με έγδαρε ο εκμεταλλευτής! Μου πήρε τόσα χρήματα!"

Συνήθως, έτσι βγαίνουν αυτές οι φήμες.

Κάτι άλλο για το οποίο μας κατηγορούν οι κατήγοροί μας, είναι τα κεριά που αγοράζουν οι πιστοί. Τους απαντάμε, πως το κερί, υπάρχει γι’ αυτό ακριβώς: Προσφορά στο Θεό! Είναι προσευχή τού σώματος, και συγχρόνως τρόπος οικονομικής ενίσχυσης τής Εκκλησίας. Τα χρήματα για το κερί, οι πιστοί τα δίνουν εν γνώσει τους, ως εισφορά για τα έξοδα τού ναού. Βλέπετε, οι ναοί δεν έχουν κότες που γεννούν λίρες! Το ίδιο συμβαίνει και με οτιδήποτε πουλούν οι ναοί και τα μοναστήρια, για να καλύπτουν τα τεράστια έξοδα συντήρησης, λειτουργίας, και φιλανθρωπικών έργων τους. Μήπως οι ναοί και οι αίθουσες τών κατηγόρων μας, δεν έχουν κουτιά εισφορών; Ή μήπως δεν περιφέρεται δίσκος σε κάποιες απ’ αυτές; Μήπως κάποια γνωστή μου τέτοια ομάδα κατηγόρων, δεν απαιτεί χρήματα όταν διαθέτει την κεντρική της αίθουσα για γάμους; Ή μήπως μόνο αυτοί έχουν έξοδα; Αυτά όμως δεν τα βλέπουν. Τα δικά τους νομίζουν πως πάνε μόνο στις ανάγκες τής ομάδας τους, και όχι στις τσέπες τών ποιμένων τους. Αυτό όμως, αν θέλουμε το πιστεύουμε. Αλλιώς, ας δεχθούν κι αυτοί πως και τα έσοδα τών Ορθοδόξων Εκκλησιών, πάνε στις ανάγκες τής ενορίας, κι όχι στις τσέπες τών πρεσβυτέρων.

Μας κατηγορούν πως δήθεν τα μνημόσυνα γίνονται "για να τα οικονομάνε οι παπάδες". Βέβαια το θέμα τών μνημοσύνων είναι τεράστιο, και θα χρειαζόταν ξεχωριστή μελέτη. Όμως, με συντομία θα πούμε τα εξής:

Η Εκκλησία είναι πάντοτε ενωμένη, είτε πρόκειται για τους ζώντες στη γη, είτε για τους κεκοιμημένους στον ουρανό. (Αποκάλυψις κ΄ 1-6). Έτσι, και η επίγεια Εκκλησία χρειάζεται τις προσευχές τών Αγίων για να σταθεί, αλλά και η ουράνια χρειάζεται τις προσευχές τής επίγειας, ώστε να προοδεύσει περισσότερο. Ακόμα και ασεβής αν είναι κάποιος από τους νεκρούς, η προσευχή τής Εκκλησίας καταδροσίζει την ψυχή του. Ρωτάμε λοιπόν όλους εκείνους που αντιτίθενται στα μνημόσυνα: "Εάν πέθαιναν, και η ψυχή τους απολάμβανε την παρουσία τού Θεού, θα έπαυαν να προσεύχονται για τους ζώντες και αγωνιζομένους συγχριστιανούς τους; Η αγάπη υπαγορεύει την προσευχή. Οι δεσμοί τής αγάπης λοιπόν, είναι δυνατότεροι από το θάνατο. Και αν οι προσευχές δεν κάνουν τίποτα στους κεκοιμημένους αδελφούς μας, τότε γιατί οι Προτεστάντες κατήγοροί μας κάνουν τελετές και προσευχές στις κηδείες τους; Θέατρο παίζουν; Άρα, αν και μας κατηγορούν λέγοντάς μας πως τα μνημόσυνα είναι άχρηστα, και οι ίδιοι κάνουν το ίδιο, πάνω από τους τάφους τών δικών τους. Ενδόμυχα λοιπόν, αποδέχονται εκείνο που με τα λόγια αρνούνται. Και η δικη τους αγάπη προς τους αγαπημένους τους κεκοιμημένους, ξεπερνάει τις προκαταλήψεις τους. Άλλωστε, και η Αγία Γραφή μας ζητάει να "μνημονεύουμε τους προ ημών αδελφούς μας" (Εβραίους ιγ΄ 7).

Η ανάπτυξη πολλών εδαφίων από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, για τη συνήθεια τής προ Χριστιανικής και τής μετα-Χριστιανικής Εκκλησίας να μνημονεύει τους κεκοιμημένους και να φτιάχνει γι’ αυτούς άρτους, υπάρχει στα σχετικά βιβλία για κάθε ενδιαφερόμενο. (Α΄ Σαμουήλ 41/λα΄ 13. Β΄ Σαμουήλ 1/α΄ 12. Ιερεμίας 16/ις΄ 7. Σοφία Σειράχ 7/ζ΄ 33. Β΄ Μακκαβαίων 12/ιβ΄ 40-45). (Προτείνεται το βιβλίο τού χαρισματούχου ιεροκήρυκα Δημητρίου Παναγόπουλου, με τίτλο:" Ίνα μη αδικώμεν τους νεκρούς μας").

Εδώ, θα αναφέρουμε μόνο δύο πράγματα: Ναι μεν μετά το θάνατο δεν υπάρχει μετάνοια για τους ασεβείς, μια και χάνουν το σώμα τους, υπάρχει όμως πρόοδος και παρηγορία, από τις προσευχές τών ζώντων. Όσο για τα κόλλυβα, υπενθυμίζουμε τα λόγια τού αποστόλου Παύλου στην Α΄ Κορινθίους 15/ιε΄ 37. Αυτά ακριβώς τα λόγια θέλουμε να θυμίσουμε με τα κόλλυβα: Πως όπως το σιτάρι θάβεται και απ’ αυτό φυτρώνει το στάχυ, έτσι και από το σώμα που "σπέρνουμε" στον τάφο, θα φυτρώσει το καινούργιο άφθαρτο σώμα τής ανάστασης.

Θα πρέπει να γνωρίζουν επίσης οι επικριτές, ότι τα μνημόσυνα είναι δωρεάν, και πως ο πιστός εάν θέλει, δίνει ό,τι θέλει. Συνεπώς, δεν τίθεται θέμα εκμετάλλευσης. Οποιαδήποτε μεμονωμένη περίπτωση κερδοσκοπίας, είναι άδικο να αποδοθεί στο σύνολο τής Εκκλησίας, επειδή κερδοσκόποι υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν πάντα σ’ όλες ανεξαιρέτως τις θρησκείες. Είναι γνωστοί για παράδειγμα οι Προτεστάντες κήρυκες τής τηλεόρασης τών ΗΠΑ, που ζητούν (και τσεπώνουν) εκατομμύρια δολάρια, επειδή δήθεν τους ζήτησε ο Θεός κάποια ποσά, ή οι τεράστιες εκδοτικές εταιρίες - θρησκείες τής Δύσης, που κύριος σκοπός τους είναι η αποκομιδή εσόδων από την πώληση εντύπων, και την αίτηση εισφορών. Κερδοσκόπος ήταν και ο Ιούδας μεταξύ τών 12 αποστόλων. Ποιος θα τολμούσε να κατηγορήσει το σώμα τών αποστόλων, εξ’ αιτίας τού Ιούδα; Κατά τον ίδιο τρόπο, είναι ανήθικο να κατηγορήσει κάποιος το σώμα τών πρεσβυτέρων εξ’ αιτίας τών αναξίων μεταξύ τους.

Κάποιοι ευσεβιστές, από δήθεν ενδιαφέρον για την κάθαρση, προτείνουν την κατάργηση κεριών, μνημοσύνων, και άλλων πραγμάτων, ώστε να μη γίνεται εκμετάλλευση. Φυσικά, μόνο ο Διάβολος μπορεί να κρύβεται πίσω από αυτό το ενδιαφέρον, ο οποίος πολύ θα ήθελε αφ’ ενός να διακόψει την ενότητα τής Εκκλησίας τών ζώντων από τών κεκοιμημένων, και την πρόοδο αμφοτέρων με τα μνημόσυνα και τις πρεσβείες τους στον Κύριο. Θα ήθελε πολύ να στερήσει τις Εκκλησίες από τα έσοδα τών κεριών και τών άλλων μέσων οικονομικής τους υποστήριξης. Έτσι θα τις δυσκόλευε στο έργο τους, για οικονομικούς λόγους.

Είναι σαν να ζητούσαν κάποιοι τον καιρό τού Ιησού Χριστού, την κατάργηση τών από το Θεό διατεταγμένων θυσιών, επειδή γινόντουσαν αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους κερδοσκόπους, τους οποίους ο Κύριος έδιωξε από το ναό. Ο Κύριος όμως, δεν επέκρινε τις θυσίες, αλλά την ίδια την κερδοσκοπία. Κατά τον ίδιο τρόπο, καλούμε τους ευσεβοφανείς κατηγόρους μας, να ακολουθήσουν το παράδειγμα τού Κυρίου Ιησού. Αντί να επικρίνουν τις από το Θεό διατεταγμένες μεθόδους λατρείας του και Εκκλησιαστικές λειτουργίες, ας καταδικάσουν την ίδια την κερδοσκοπία. Και αν δεν μπορούν να καταλάβουν το ότι ο τρόπος λειτουργίας τής Εκκλησίας είναι θεοδίδακτος, τους καλούμε να μελετήσουν τις σχετικές Ορθόδοξες εκδόσεις, και ιδιαιτέρως το θέμα τής Ιεράς και Θεοπνεύστου Παραδόσεως, ώστε να μπορέσουν να βιώσουν σωστά και με κατανόηση τη Χριστιανική ζωή, όπως διασώθηκε αναλλοίωτη από τον καιρό τών αποστόλων ως σήμερα. (Β΄ Θεσσαλονικείς 2/β΄ 15).