«Δεν πρόκειται για απλή επιστράτευση παραμυθένιας μαγείας με σκοπό να αφηγηθεί μια αξιόλογη ιστορία.  Η ταινία «Το αστέρι του Βορρά» (Ελληνικός τίτλος), διαβρώνει τις εικόνες των Tolkien και Lewis, υποσκάπτοντας την πίστη των παιδιών στον Θεό και στην Εκκλησία», δήλωσε ο Ρωμαιοκαθολικός συγγραφέας Pete Vere.

Στην συνέντευξη αυτή με το ZENIT, οι Vere και Sandra Miesel συζητούν για την προσαρμογή σε ταινία των μυθιστορημάτων φαντασίας που έχουν γραφεί από τον Philip Pullman.  Η ταινία, με πρωταγωνιστές τους Nicole Kidman και Daniel Craig, θα προβληθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες στις αρχές Δεκεμβρίου.  

Οι Vere και Miesel είναι οι από κοινού συγγραφείς του μικρού βιβλίου με τίτλο: "Pied Piper of Atheism: Philip Pullman and Children's Fantasy," (Ο Μαγεμένος Αυλητής του Αθεϊσμού:  ο Philip Pullman και η Παιδική Φαντασία) που θα εκδοθεί από τον εκδοτικό οίκο Ignatius Press τον ερχόμενο μήνα, με θέμα την «Χρυσή Πυξίδα».

 

Ερ.: Η πρώτη ταινία της τριλογίας «Το αστέρι του Βορρά» θα βγει στην κυκλοφορία τα Χριστούγεννα.  Για όσους δεν γνωρίζουν την σειρά αυτή, τι είδους βιβλία είναι αυτά, και ποιους ελκύουν;

Vere:  Κατ’ αρχήν, τα βιβλία διατίθενται στην αγορά για αναγνώστες από 9 έως 12 ετών, σαν παιδική λογοτεχνία φαντασίας, κατά την παράδοση των J.R.R. Tolkien, C.S. Lewis, και J.K. Rowling.  «Αν είσαι λάτρης του ‘Αρχοντα των Δαχτυλιδιών’, της ‘Νάρνια’ ή του ‘Χάρυ Πόττερ’» μας λένε οι κριτικοί, «θα λατρέψετε τον Pullman.»

Προσωπικά, δεν μπορώ να φανταστώ ένα μικρό παιδί να πιάνει αυτά τα βιβλία και να τα διαβάζει.  Τα βλέπω περισσότερο σαν βιβλία που οι ενήλικες δίνουν σε παιδιά για να τα διαβάσουν.

 

Έχοντας διευκρινήσει αυτά λοιπόν, η «Χρυσή Πυξίδα» (1995) είναι το πρώτο βιβλίο της τριλογίας του Pullman. Το δεύτερο βιβλίο έχει τίτλο «Το Διακριτικό Μαχαίρι» (1997), ακολουθούμενο από «Το Κεχριμπαρένιο Κυάλι» (2000).

Συλλογικά, η τριλογία είναι γνωστή ως «His Dark Materials» (Τα Σκοτεινά του Υλικά), φράση που έχει δανειστεί από το μυθιστόρημα του Μίλτων «Χαμένος Παράδεισος».  Κατά την γνώμη μου, ο τίτλος αυτός ταιριάζει απόλυτα, δεδομένου ότι το κάθε ένα από τα  βιβλία προβάλλει σταδιακά όλο και πιο σκοτεινό - και κατά την ένταση με την οποία ο Pullman επιτίθεται στην αντίληψη της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας και του Ιουδαιο-Χριστιανισμού περί Θεού, αλλά και κατά το πείσμα με το οποίο προωθεί τον αθεϊσμό.

Για παράδειγμα, ένας από τους κύριους βοηθητικούς ρόλους – η Δρ. Μαίρη Μαλόουν – είναι μια πρώην Ρωμαιοκαθολική καλόγρια η οποία εγκατέλειψε την κλήση της για να αφοσιωθεί στο σεξ και την επιστήμη.  Ο αναγνώστης δεν την συναντά παρά μόνο στο δεύτερο βιβλίο, όταν εν τω μεταξύ ο νεαρός αναγνώστης έχει ήδη βυθιστεί στην ροή της ιστορίας.   Φτάνοντας στο τρίτο βιβλίο, η Δρ. Μαλόουν εντρυφεί πλέον σε αποκρυφιστικές πρακτικές, προκειμένου να οδηγήσει τους δύο πρωταγωνιστές – ένα 12χρονο αγόρι και ένα κορίτσι – να κοιμηθούν στο ίδιο κρεβάτι και να επιδοθούν σε –τουλάχιστον – παθιασμένα φιλιά.  Η πράξη αυτή είναι το μέσον με το οποίο ανανεώνουν τους «πολλαπλούς κόσμους» που έχει δημιουργήσει ο Pullman.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι ο τρόπος παρουσίασης του Ιουδαιο-Χριστιανικού Θεού από τον Pullman.  Ο Pullman τον αναφέρει μεν ως «Η Αρχή», αλλά αρκετά σημεία του βιβλίου φανερώνουν ξεκάθαρα πως πρόκειται για τον Θεό της Βίβλου.  Η Αρχή είναι ένας ψεύτης και απλός άγγελος, και, όπως ανακαλύπτουμε στο τρίτο βιβλίο, έχει και γεροντική άνοια επίσης. Ήταν σφραγισμένος μέσα σε κάποιο είδος πετραδιού και τον κρατούσε φυλακισμένο ο πατριάρχης Ενώχ, ο οποίος τώρα ονομάζεται Μέτατρον και κυβερνάει εν ονόματι της Αρχής.  Όταν τα παιδιά ανακαλύπτουν το πετράδι και κατά λάθος ελευθερώνουν την Αρχή, εκείνος διαλύεται και πεθαίνει.

Επιπρόσθετα, ο Pullman χρησιμοποιεί εικόνες του τύπου των Χρονικών της «Νάρνια» του C.S. Lewis.  Τα «Σκοτεινά του Υλικά» ανοίγουν με την νεαρή ηρωίδα να είναι παγιδευμένη μέσα σε μια ντουλάπα που ανήκε σε κάποιον ηλικιωμένο ακαδημαϊκό και να συνομιλεί με ένα ζώο που μιλάει, όταν ξαφνικά ανακαλύπτει τους «πολλαπλούς κόσμους».  Έτσι, ο νεαρός αναγνώστης βυθίζεται στο κείμενο, διακριτικά, βιώνοντας την γνώριμη αίσθηση της τεχνοτροπίας του Lewis.

Και όμως, το έργο του Pullman δεν συνίσταται απλώς στην χρήση παραμυθένιας μαγείας προκειμένου να διηγηθεί μια αξιόλογη ιστορία.  Προσηλυτίζει ολοφάνερα υπέρ της αθεϊας, διαβρώνοντας τις εικόνες των Lewis και Tolkien, στοχεύοντας να υποσκάψει την πίστη των παιδιών στον Θεό και την Εκκλησία.

 

Ερ.: Πολλοί Καθολικοί, ανάμεσά τους και ο William Donohue της οργάνωσης Catholic League, έχουν υψώσει τις φωνές τους κατά της ταινίας αυτής. Τι ακριβώς θα πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς, πριν επιτρέψουν στα παιδιά τους να παρακολουθήσουν την ταινία αυτή;

Vere: Εγώ δεν συνιστώ σε κανένα γονέα να επιτρέψει στα παιδιά του να παρακολουθήσουν την ταινία.  Αν και δηλώθηκε πως ειδικά η ταινία έχει «απολυμανθεί» από τα πιο προφανή αντιχριστιανικά και αντιθρησκευτικά της στοιχεία, το μόνο που αυτό θα πετύχει, είναι να κεντρίσει ακόμα περισσότερο την περιέργεια των παιδιών για τα βιβλία.  Είμαι και εγώ γονέας. Τα παιδιά μου θα το θεωρούσαν υποκρισία, αν τους έλεγα πως είναι ΟΚ να δουν την ταινία, αλλά όχι να διαβάσουν τα βιβλία.  Και θα είχαν δίκιο.  Δεν είναι ΟΚ για τα παιδιά -- ευεπηρέαστα καθώς είναι – να διαβάζουν ιστορίες των οποίων η υπόθεση περιστρέφεται γύρω από την έσχατη βλασφημία, ήτοι, πως ο Θεός είναι ψεύτης και θνητός.   Είναι ανάρμοστο, τα μικρά παιδιά να διαβάζουν βιβλία όπου η ηρωίδα είναι προϊόν μοιχείας και φόνου, όπου ιερείς ενεργούν σαν επαγγελματίες εκτελεστές και βασανιστές και εξουσιοδοτούν πειράματα αποκρυφιστικά πάνω σε μικρά παιδιά, ή, όπου μια πρώην καλόγρια επιδίδεται στην άσκηση αποκρυφιστικών πράξεων και σε έκφυλη συμπεριφορά και να συζητά ανοιχτά για αυτά με ένα 12χρονο ζευγάρι παιδιών... επίσης, οι άγγελοι που επαναστατούν εναντίον του Θεού είναι καλοί, ενώ όσοι πολεμούν στο πλευρό του Θεού είναι κακοί.  Αυτό είναι εντελώς λάθος.  Και ενώ έχουν αμβλυνθεί αυτά τα στοιχεία μέσα στην ταινία -- ή τουλάχιστον έτσι μας λέει το Χόλλυγουντ – δεν παύουν να υπάρχουν μέσα στα βιβλία.

Miesel: Πέραν αυτού, υπάρχει μια πληθώρα από αγριότητες και αιματοχυσίες στα βιβλία – όχι απλώς μάχες, αλλά εσκεμμένοι φόνοι, σαδισμός, ακρωτηριασμοί, αυτοκτονίες, ευθανασία, ακόμα και κανιβαλισμός.  Επίσης υπάρχουν τμήματα κειμένου με ενοχλητικό αισθησιασμό και με ομοφυλόφυλους αγγέλους οι οποίοι είναι «πλατωνικοί εραστές»!   Συμφωνώ με τον Pete.  Αποφύγετε και την ταινία, και τα βιβλία.  Θα ήταν προτιμότερο ο κόσμος να μην κάνει συλλαλητήρια ή δημόσιο θόρυβο, διότι αυτό δεν είναι παρά δωρεάν διαφήμιση.  Αν όμως η ταινία αποτύχει στις εισπράξεις, το δεύτερο και το τρίτο βιβλίο δεν θα γυριστούν σε ταινία.

 

Ερ.: Ο συγγραφέας, ο Philip Pullman, είναι ένας δηλωμένος αθεϊστής. Άραγε αυτό το στοιχείο διαφαίνεται στα βιβλία και στην ταινία ως μια αντικληρική θέση, ή περισσότερο σαν μορφή αντι-Καθολικισμού;

Vere:  Δεν πρόκειται για περίπτωση «ή το ένα ή το άλλο».  Ό,τι ξεκινά ως επανάσταση εναντίον της Εκκλησίας μεταβάλλεται σε επανάσταση εναντίον του Θεού.  Αυτό στη συνέχεια οδηγεί στην διαπίστωση πως ο Θεός – και η Χριστιανοσύνη – είναι μια απάτη.  

Οι 12χρονοι πρωταγωνιστές – η Λάϊρα και ο Ουίλ – ανακαλύπτουν πως δεν υπάρχει αθανασία ψυχής, και ούτε Παράδεισος υπάρχει, ούτε Κόλαση.  Το μόνο που μας περιμένει μετά τον θάνατο είναι κάποια μεταθανάτια ζωή σε ένα τόπο μελαγχολικό σαν τον Άδη, όπου παραμένει η ψυχή μέχρι να διαλυθεί τελείως.  Έτσι, ο Pullman χρησιμοποιεί τον Καθολικισμό σαν πύλη για την προώθηση του αθεϊσμού.

 

Ερ.:  Την τριλογία αυτή την συγκρίνουν με τον «Χάρυ Πόττερ» και τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών».  Υπάρχουν όντως κάποια σημεία σύγκρισης με αυτά τα δύο;

Vere: Στην επιφάνεια, ναι.  Έχεις μάγισσες, ηρωίδες, παράξενα πλάσματα, εναλλακτικούς κόσμους κλπ.  Παρά ταύτα, για τους λόγους που ήδη εξηγήσαμε, η πραγματική σύγκριση (από πλευράς αντεστραμμένης απεικόνισης) είναι με τα Χρονικά της «Νάρνια» του C.S. Lewis.  Ο Pullman, που χαρακτήρισε τον «Αρχοντα των Δαχτυλιδιών ως «παιδαριώδη», έχει μια ιδιαίτερη αντιπάθεια για τον Lewis και την «Νάρνια».  Αυτό αντικατοπτρίζεται στην πρακτική του Pullman, ο οποίος παίρνει όλους τους λογοτεχνικούς μηχανισμούς του Lewis και τους αντιστρέφει προκειμένου να χτυπήσει τον Χριστιανισμό και να προωθήσει τον αθεϊσμό.

Όπως είχε δηλώσει ο Pullman σε ένα άρθρο του 1998 στην εφημερίδα «The Guardian»: «Αυτός [ο Lewis] δεν συμπαθούσε γενικά τις γυναίκες, και ούτε καν την σεξουαλικότητα - τουλάχιστον κατά την εποχή της ζωής του όταν έγραφε τα βιβλία της «Νάρνια».  Τρόμαζε και φρικιούσε με την σκέψη της επιθυμίας να μεγαλώσει. Η Σουζάν, που ήθελε να μεγαλώσει και που πιθανόν να ήταν ο πιο ενδιαφέρων χαρακτήρας ολόκληρου του κύκλου αν την είχε αφήσει, είναι μια Σταχτοπούτα μέσα σε παραμύθι όπου οι άσχημες αδελφές τελικά νικούν.»

Miesel: Αυτό το κακεντρεχές σχόλιο είναι εντελώς εσφαλμένο.  Ο Lewis άρχισε να αλληλογραφεί με την μέλλουσα σύζυγό του το 1950, την χρονιά που πρωτοκυκλοφόρησε το πρώτο από τα βιβλία «Νάρνια», και την νυμφεύτηκε το 1956, την χρονιά που εκδόθηκε το τελευταίο βιβλίο.  Το πρόβλημα της Σουζάν δεν ήταν το «μεγάλωμα», αλλά η στροφή της προς την χαζομάρα και την έπαρση.  Μάλιστα, ούτε που εμφανίζεται (πόσο μάλλον να ξαποστέλλεται στην Κόλαση) στην «Τελική Μάχη».

Vere:  Έτσι, αυτό που βλέπουμε εδώ είναι περισσότερη αντίθεση και διαφθορά, παρά συγκρίσεις.  Επίσης, τα έργα των Tolkien, Lewis και Rowling «ανεβαίνουν», κυρίως χάρη στους αναγνώστες.  Ο μέσος αναγνώστης είναι αυτός που αγοράζει αυτά τα έργα, τα διαβάζει, και τα καθιστά δημοφιλή.

Από την άλλη, τα έργα του Pullman μοιάζουν να «ανεβαίνουν» χάρη στους κριτικούς. Οι μόνοι άνθρωποι που ξέρω να συνιστούν τα έργα του Pullman είναι οι τελειόφοιτοι της Αγγλικής και καθηγητές πανεπιστημίων.  Δεν γνωρίζω ούτε έναν ηλεκτρολόγο, κομμώτρια ή λογιστή που να συνιστούν τα έργα του Pullman, διαφημίζοντάς τα δια στόματος.  Έτσι, τα βιβλία του δεν είχαν απήχηση στον μέσο άνθρωπο στο ίδιο βαθμό με τον «Αρχοντα των Δαχτυλιδιών», την «Νάρνια» και τον «Χάρυ Πόττερ».

 

Ερ.: Η ηθοποιός Nicole Kidman, μια Καθολική που πρωταγωνιστεί στην ταινία, είπε πως δεν θα είχε δεχθεί τον ρόλο αν πίστευε πως η ταινία ήταν αντι-Καθολική.  Πώς την ερμηνεύετε την απάντησή της αυτή;

Vere:  Η ταινία δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμα, έτσι δεν μπορώ να την σχολιάσω. Όμως, ο Χριστός ρωτά πολύ συγκεκριμένα στα Ευαγγέλια: «Είναι δυνατόν ένα καλό δένδρο να δώσει σάπιους καρπούς;»  Η ταινία αυτή είναι ο καρπός των βιβλίων και της φαντασίας του Pullman, τα οποία είναι αντιχριστιανικά και αθεϊστικά στον πυρήνα τους. Πώς μπορεί κανείς να εξυγειάνει αυτό το στοιχείο μέσα στην ταινία, χωρίς να αποκόπτει τον Pullman από το διήγημά του;

Κατά την διάρκεια μιας συνέντευξης με την σεναριογράφο του Χόλυγουντ Barbara Nicolosi πριν από λίγους μήνες, την ρώτησα αν ήταν πράγματι δυνατόν να ελαχιστοποιηθούν τα αντιχριστιανικά στοιχεία για την ταινία. Η Nicolosi είναι η πρόεδρος της ομάδας «Act One» (Σκηνή Πρώτη), ένας οργανισμός εκπαίδευσης και συμβουλευτικής για Χριστιανούς που ξεκινούν καριέρα στο Χόλυγουντ.

Είχε ήδη δώσει αρκετή σκέψη στο ερώτημα αυτό.  Πριν από λίγα χρόνια, μία από τις φίλες της – Χριστιανή Ευαγγελική  - είχε πρόταση από τον ατζέντη της να συνεισφέρει στο εγχείρημα – δηλαδή, της είχε προτείνει να γράψει το σενάριο που θα προσάρμοζε την «Χρυσή Πυξίδα» σε μορφή ταινίας.

«Το διαβάσαμε (το βιβλίο), και δεν υπήρχε κανένας απολύτως τρόπος να συνεισφέρουμε σε αυτό», μου είπε η Nicolosi. «Ο φανταστικός κόσμος του Pullman είναι μηδενιστικός και ριζωμένος στο χάος.  Δεν αλλάζει αυτό σε μια προσαρμογή κειμένου, χωρίς να αλλάζει η ιστορία που προσπαθεί να διηγηθεί ο Pullman – η οποία είναι αθεϊστική, οργισμένη και ορισμένες φορές πολεμική.»

Αλλά ας υποθέσουμε ότι είναι δυνατή. Ας υποθέσουμε πως η Kidman έχει δίκιο και η ταινία έχει όντως «απολυμανθεί» από τον αντι-Καθολικισμό της. Τα βιβλία όμως παραμένουν διαποτισμένα από μια πικρή αντι-Καθολική πολεμική.  Για ποιο λόγο λοιπόν να προωθείται μια ταινία που μονάχα το ενδιαφέρον για τα βιβλία θα ξεσηκώσει στα ευεπηρέαστα παιδιά;

Για τον Χριστιανό γονέα, η ταινία δεν μπορεί να είναι παρά ένα πνευματικό δηλητήριο για τα παιδιά, καθ’ ότι η ταινία είναι ο καρπός του βιβλίου.

 

Σημείωση της ΟΟΔΕ: Σύμφωνα με μία πρώτη θέαση της ταινίας από εμάς, όντως παρατηρούμε πως πολλά αντιχριστιανικά χαρακτηριστικά του βιβλίου έχουν απαλυνθεί. Τουλάχιστον, δεν υπάρχουν περισσότερα από αυτά που θα βρίσκατε στο Χαρι Ποττερ. Αυτό που ο μέσος θεατής  καταλαβαίνει (και μόνο αν είναι υποψιασμένος) είναι πως η ”κακή Οργάνωση”,  μοιάζει με τη (Δυτική) "Εκκλησία". Ο καλός και γενναίος επιστήμονας κατηγορείται για "αίρεση", ενώ τα κεντρικά κτήρια της οργάνωσης μοιάζουν κάπως με Εκκλησία.  Αλλά και αυτά για να τα καταλάβει κάποιος, θα πρέπει πιθανόν να είναι πληροφορημένος. Το θέμα είναι όμως πως τα (πλήρως αντιχριστιανικά) βιβλία, από τα οποία προήλθε η ταινία αυτή υπάρχουν, και η ταινία θα προωθήσει αυτά τα βιβλία στα μικρά παιδιά.