• 1. Περί της Θνητοψυχικής αιρέσεως

• 2. Η παραβολή του Πλουσίου και του Λαζάρου

• 3. Το θέμα της παραβολής είναι η φιλαργυρία

• 4. Οι δύο σκηνές της Παραβολής και οι τέσσερεις εικόνες της

• 5. Οι αντιθέσεις στον τρόπο ζωής του Πλουσίου και του Λαζάρου

• 6. Ποιο ήταν το όνομα του Πλουσίου;

• 7. Οι αντιθέσεις της ζωής και το σφάλμα του Πλουσίου

• 8. Η αντίθεση κατά τον θάνατο

• 9. Τι ήταν ο «Κόλπος του Αβραάμ» κατά την Αγία Γραφή και τους Εβραίους;

• 10. Η Ιστορική μαρτυρία του Ιωσήπου για την Εβραϊκή πίστη στις ψυχές τού Άδη

• 11. Η μαρτυρία του Δ΄ Μακκαβαίων για την Εβραϊκή πίστη στις ψυχές του Άδη

• 12. Ιστορικές μαρτυρίες για την αρχαία Χριστιανική πίστη περί ψυχών στον Κόλπο του Αβραάμ

• 13. Ήταν ο Κύριος κήρυκας ειδωλολατρικών μύθων;

• 14. Η διαφορά παραβολών και μύθων

Αγαπητοί ακροατές χαίρετε! Στη σημερινή εκπομπή θα αναφερθούμε και πάλι στο ζήτημα περί ψυχής και περί Άδου. Ειδικότερα θα εξετάσουμε με σχετική λεπτομέρεια την παραβολή του Πλουσίου και του Λαζάρου και το ιστορικο-θρησκευτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ελέχθη, έτσι ώστε να μας διαφωτίσει στο θέμα που μελετούμε.

1. Περί της Θνητοψυχικής αιρέσεως

Υπενθυμίζουμε, ότι ασχολούμαστε με το ζήτημα της ψυχής, και κατ’ επέκτασιν το ζήτημα του Άδου, επειδή υπάρχουν μερικοί που αρνούνται ότι η ψυχή είναι το αόρατο και νοερό συστατικό του ανθρώπου, το οποίο μάλιστα είναι ο φορέας της προσωπικότητος, η «υπόστασις» του ανθρώπου, και σαν τέτοια επιβιώνει του βιολογικού θανάτου. Αντίθετα, κακόδοξα πιστεύουν ότι ο όλος άνθρωπος, τερματίζει την ύπαρξή του στο θάνατο, και μόνο αν κριθεί άξιος αναστάσεως, ξαναδημιουργείται από το μηδέν. Με άλλα λόγια, ισχυρίζονται ότι ο άνθρωπος σαν σύνολο, σαν «ολότητα υπάρξεως», εξαφανίζεται και εκμηδενίζεται με τον θάνατο, ή ισοδύναμα, ότι ο άνθρωπος με τον βιολογικό θάνατο οδηγείται στην ανυπαρξία, επειδή γι’ αυτούς ο άνθρωπος δεν είναι τίποτα άλλο, από μία βιολογική ύπαρξη, όπως ακριβώς και τα ζώα.

Όσους κακόδοξα και εσφαλμένα έχουν τέτοιου είδους αντιλήψεις και απόψεις, ή προωθούν τέτοια αιρετική διδασκαλία περί δήθεν θνητής ανθρώπινης ψυχής, η Εκκλησία τους ονομάζει: «Θνητοψυχίτες». Αυτή η κατηγορία αιρετικών, των οποίων σύγχρονοι εκπρόσωποι είναι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά, δεν παρατηρείται μόνο στους χρόνους μας, αλλά απασχόλησε τη Χριστιανική Εκκλησία και παλαιότερα, οπότε βεβαίως και αποστομώθηκαν, και καταδικάσθηκε η διδασκαλία τους ως αιρετική, και δια συνοδικής αποφάσεως. Έχουμε άλλωστε αναφέρει και στο παρελθόν, ότι η κακοδοξία αυτή, προέρχεται από καθαρά ειδωλολατρικές αντιλήψεις και δοξασίες, που έχουν την αρχή τους σε φυσικές θρησκείες, και υλιστικές περί κόσμου και δημιουργίας αντιλήψεις.

Παράλληλα πρέπει να έχουμε πάντοτε υπ’ όψιν, ότι ο διάβολος ο οποίος είναι και ο «πατήρ του ψεύδους» (Ιωάννης 8/η: 44), και ο αρχιτέκτων κάθε πλάνης που έχει εμφανισθεί, είναι φυσικό να επαναλαμβάνει να επαναφέρει κατά καιρούς διάφορες ψευδείς διδασκαλίες, για να πλανήσει όσο περισσότερους μπορεί, πράγμα βεβαίως που συμβαίνει και με την κακοδοξία περί θνητής ανθρώπινης ψυχής.

Όσοι κακόδοξα προωθούν αυτή τη διδασκαλία, είναι φυσικό να αλλοιώνουν και κάθε Αγιογραφική έννοια που σχετίζεται με τον θάνατο και την ψυχή. Έτσι, για παράδειγμα ισχυρίζονται ότι ο Άδης δεν είναι ο τόπος, (ή ακριβέστερα η «κατάσταση», ή ο «τρόπος» υπάρξεως των ψυχών που εγκαταλείπουν το οικείο τους σώμα, κατά την ώρα του βιολογικού θανάτου, (τουλάχιστον μέχρι τη στιγμή που κατέβηκε και η ψυχή του Ιησού Χριστού σ’ αυτόν). Αντίθετα, ισχυρίζονται ότι ο Άδης σαν έννοια, δεν έχει κανένα «μεταφυσικό» περιεχόμενο. Αλλά απλώς χρησιμοποιείται στην Αγία Γραφή, για να περιγράψει «τον κοινό τάφο, ολοκλήρου του ανθρωπίνου γένους».

Με την κακοδοξία αυτή, ότι δηλαδή μια τέτοια άποψη, όχι μόνο είναι παντελώς εσφαλμένη και αστήρικτη, από κάθε επιστημονική πλευρά, δηλαδή Θεολογική, Ιστορική, ακόμη και Γλωσσολογική, αλλά ότι στερείται και λογικού περιεχομένου, το αποδείξαμε, εξετάζοντάς την αναλυτικά σε προηγούμενες εκπομπές.

Σήμερα, θα δούμε μία ακόμη πτυχή αυτού του ζητήματος, δηλαδή της ψυχής, του Άδου και του θανάτου, όπως αυτή εκτυλίσσεται μέσα από τη διδακτικότατη παραβολή του Κυρίου μας, για τον «Πλούσιο και τον Λάζαρο», πλαισιωμένη βέβαια και από άλλα σχετικά χωρία της Αγίας Γραφής, αλλά και από το ιστορικό και θεολογικό υπόβαθρο της εποχής εκείνης.

2. Η παραβολή του Πλουσίου και του Λαζάρου

Ας αναγνώσουμε λοιπόν κατ’ αρχήν από μετάφραση, ολόκληρη την παραβολή, η οποία αναγράφεται στο 16^ο κεφάλαιο του Κατά Λουκάν Ευαγγελίου, στίχους 19-31.

«Υπήρχε κάποιος άνθρωπος πλούσιος, και φορούσε πορφύρα και λινά ενδύματα, δηλαδή ντυνόταν με ακριβά και υπερπολυτελή ρούχα και διασκέδαζε καθημερινά μεγαλοπρεπώς.

Ήταν δε και κάποιος φτωχός, που τον έλεγαν Λάζαρο, ο οποίος ήταν πεταγμένος κοντά στην εξώπορτα του πλουσίου γεμάτος από πληγές. Και επιθυμούσε να χορτάσει από τα ψίχουλα που έπεφταν από το τραπέζι του πλουσίου. Αλλά σαν να μην έφθανε η στέρησις αυτή, επειδή ήταν σχεδόν γυμνός, έρχονταν οι σκύλοι και έγλυφαν τις πληγές του.

Συνέβη δε να πεθάνει ο φτωχός, και να μεταφερθεί υπό των αγγέλων στον κόλπο του Αβραάμ. Πέθανε δε και ο πλούσιος, και ετάφη.

Και στον Άδη που βρισκόταν και βασανιζόταν, σήκωσε τα μάτια του, και βλέπει τον Αβραάμ από μακριά, και τον Λάζαρο να είναι στους κόλπους του. Και αυτός, φώναξε και είπε: «Πάτερ Αβραάμ, ελέησέ με! Και στείλε τον Λάζαρο να βρέξει την άκρη του δακτύλου του στο νερό, και να δροσίσει τη γλώσσα μου, διότι τυραννούμαι και πονώ μέσα σ’ αυτή τη φλόγα!».

Είπε δε ο Αβραάμ: «Παιδί μου, ενθυμήσου, ότι έλαβες με το παραπάνω τα αγαθά σου κατά τη διάρκεια της ζωής σου, και ο Λάζαρος παρομοίως τα κακά. Τώρα όμως, εδώ παρηγορείται, γι’ αυτά που άλλοτε υπέφερε, συ δε βασανίζεσαι. Και επί πλέον όλων αυτών, ανάμεσα σ’ εμάς και σ’ εσάς, έχει στερεωθεί μεγάλο βάραθρο, ώστε εκείνοι που θέλουν να περάσουν από εδώ προς εσάς, να μη μπορούν να διαβούν, ούτε αυτοί που είναι από εκεί, να μπορούν να διαπεράσουν και να έλθουν προς εμάς».

Είπε δε ο πλούσιος: «Σε παρακαλώ λοιπόν Πάτερ, να στείλεις αυτόν, (δηλαδή τον Λάζαρο), στο σπίτι του πατέρα μου. Διότι έχω πέντε αδελφούς. Στείλε τον να τους βεβαιώσει ως αυτόπτης μάρτυς, για όσα συμβαίνουν εδώ, για να μην έρθουν και αυτοί σ’ αυτό τον τόπο των βασάνων».

Λέγει προς αυτόν ο Αβραάμ: «Έχουν τον Μωυσή και τους προφήτες. Ας ακούσουν εκείνους.

Αλλά εκείνος του είπε: «Όχι πάτερ Αβραάμ! Αλλά αν κάποιος από τους νεκρούς πάει προς αυτούς, τότε θα μετανοήσουν.

Είπε όμως σ’ αυτόν ο Αβραάμ: «Εάν δεν ακούν τον Μωυσή και τους προφήτες, ούτε και αν αναστηθεί κανείς εκ νεκρών θα πεισθούν» (Λουκάς 16/ιστ: 19 – 31).

3. Το θέμα της παραβολής είναι η φιλαργυρία

Ας εξετάσουμε λοιπόν λεπτομερέστερα την παραβολή του Πλουσίου και του Λαζάρου, ωφελούμενοι διπλά απ’ αυτήν. Αφ’ ενός, διδασκόμενοι από τα μηνύματα της παραβολής που αφορούν στον τρόπο της ζωής μας και την θεία δικαιοσύνη, και αφ’ ετέρου αντλώντας θεολογικά στοιχεία για την ψυχή, τον Άδη και την μετά θάνατον ζωή, ώστε να αποκρούσουμε τις αιρετικές διδασκαλίες που σχετίζονται με τα θέμα τα αυτά.

Ο Χριστός αναφέρει την παραβολή αυτή, ως συνέχεια της διδασκαλίας Του, περί καλής χρήσεως των επιγείων αγαθών. Λίγο ενωρίτερα τους είχε αναφέρει μια άλλη παραβολή, «του άδικου οικονόμου» (Λουκάς 16/ιστ: 1-13), όπου τους εξέθετε παραβολικώς, τα καλά αποτελέσματα που μπορούν να επακολουθήσουν από τη μετά φρονήσεως χρήση των παρόντων αγαθών, τα οποία στην ουσία δεν είναι δικά μας, αλλά παροχές του Θεού, και εμείς δεν είμαστε κύριοι και ιδιοκτήτες, αλλά απλοί χρήστες και διαχειριστές.

Το ακροατήριο που άκουγε το κήρυγμα του Ιησού, δεν απετελείτο μόνο από μαθητάς του Κυρίου, (Λουκάς 16/ιστ: 1), αλλά και από Φαρισαίους: «Ήκουον δε ταύτα πάντα οι Φαρισαίοι, φιλάργυροι υπάρχοντες, και εξεμυκτήριζαν αυτόν» (Λουκάς 16/ιστ: 14).

Ενώ λοιπόν προηγουμένως τους είχε εκθέσει τα καλά αποτελέσματα που επακολουθούν από την καλή χρήση και διαχείριση των επιγείων αγαθών με την παραβολή του Άδικου Οικονόμου, συνεχίζει με την παραβολή του άδικου οικονόμου, συνεχίζει με την παραβολή του Πλουσίου και του Λαζάρου, όπου τους δείχνει πόσον ολέθριες και τραγικές είναι οι συνέπειες της κακής χρήσης του πλούτου, και των υπολοίπων επιγείων αγαθών και θείων παροχών γενικότερα.

Αφορμή δε για κάτι τέτοιο, λαμβάνει από τους Φαρισαίους, που παρευρίσκοντο στο ακροατήριο, και για τους οποίους λέγει χαρακτηριστικά ο Ευαγγελιστής, ότι «ήταν φιλάργυροι».

4. Οι δύο σκηνές της Παραβολής και οι τέσσερεις εικόνες της

Έτσι λοιπόν ξεκινά την παραβολή, η οποία αποτελείται από δύο σκηνές: Η πρώτη, εκτυλίσσεται επί της γης, (στίχοι 19 -22), και η δεύτερη στον Άδη (στίχοι 23 – 31).

Η επίγεια σκηνή, περιλαμβάνει τέσσερεις εικόνες:

1. Τη ζωή του Πλουσίου,

2. τη ζωή του πτωχού Λαζάρου,

3. τον θάνατο του δευτέρου, και

4. τον θάνατο του πρώτου.

5. Οι αντιθέσεις στον τρόπο ζωής του Πλουσίου και του Λαζάρου

Ας παρακολουθήσουμε όμως τις λεπτομέρειες, διαβάζοντας και σχολιάζοντας ταυτόχρονα το κείμενο, που υπενθυμίζουμε ότι αναφέρεται στο Λουκάς 16/ιστ: 19-31:

«Άνθρωπος δε τις, ην πλούσιος, και ενεδυδίσκετο πορφύραν και βύσσον, ευφραινόμενος καθ’ ημέραν λαμπρώς».

Ήταν λέγει ο Κύριος, ένας άνθρωπος πλούσιος, και αυτός ντυνόταν εξωτερικά με πορφύρα, ένα πανάκριβο ρούχο κόκκινου χρώματος και εσωτερικά με βύσσον, δηλαδή έναν πολυτελή λευκό χιτώνα από Αιγυπτιακό λινάρι. Με άλλα λόγια, όπως θα λέγαμε σήμερα, ντυνόταν με τα ακριβότερα, και ωραιότερα, και πολυτελέστερα ρούχα.

Ο πλούτος του όμως, δεν αντικατοπτριζόταν μόνο στο ντύσιμό του, αλλά επεκτεινόταν και στον τρόπο που διασκέδαζε. Διότι «ευφραινόταν (λέγει) καθημερινά, με μεγαλοπρεπή και λαμπρά συμπόσια». Δηλαδή όπως θα έλεγε κάποιος, ο άνθρωπος αυτός, δεν ήταν μόνο πλούσιος, αλλά ήξερε και να ζει και ήταν κοινωνικά καταξιωμένος.

Ας προσέξουμε, ότι ο Κύριος δεν μας λέει ότι ο πλούσιος αυτός απέκτησε τον πλούτο του με δόλο, ή με απάτες και κλοπές, ή με τοκογλυφία και με καταδυνάστευση άλλων. Ούτε μας λέει ότι ήταν μέθυσος, ή ότι παρέσυρε άλλους στη μέθη ή την ακολασία. Θέλει όμως να μας διδάξει, ότι είναι μεν δυνατόν κάποιος να έχει πλούτη που δεν τα απέκτησε με αδικίες, ή ακόμη και να ευφραίνεται κατά τρόπο νόμιμο και κοινωνικά αποδεκτό, και εν τούτοις να αποκλειστεί της Βασιλείας. Διότι, αν και το να τρώγει κανείς  καλά και να ντύνεται καλά, μέχρι κάποιον βαθμό είναι νόμιμα, εν τούτοις τα πλούτη και η απόλαυση είναι πολύ μεγάλοι πειρασμοί, διότι ωθούν τον άνθρωπο στην πολυτέλεια, στη δουλεία της σάρκας, στη λήθη του Θεού, (μια και δεν αισθάνεται ότι Τον έχει ανάγκη), στην αλαζονεία, στην επιδεικτική προβολή του πλούτου, στην κοιλιοδουλεία, και πολλά άλλα κακά και πάθη.

Ταυτόχρονα όμως, με μια τέτοια ζωή, ο άνθρωπος σπρώχνεται στην φιλαυτία, και στον εγωκεντρισμό, προς χάριν της προσωπικής εφήμερης καλοπέρασης, και ακολούθως στη σκληρότητα, την ασπλαχνία και την αδιαφορία για τον πλησίον, οι οποίες και προκαλούν την οργή του Θεού.

6. Ποιο ήταν το όνομα του Πλουσίου;

Είναι όμως καιρός να προχωρήσουμε στο δεύτερο πρόσωπο της παραβολής, στον πτωχό, διαβάζοντας τους στίχους 20, 21:

«Πτωχός δε τις, ονόματι Λάζαρος, ως εβέβλητο προς τον πυλώνα αυτού ηλκωμένος, και επιθυμών χορτασθήναι από των πιπτώντων από της τραπέζης του Πλουσίου».

Ήταν λέγει και κάποιος φτωχός, που τον έλεγαν Λάζαρο, και ο οποίος ήταν ριγμένος κοντά στην εξώπορτα του Πλουσίου, γεμάτος από πληγές, και ο οποίος επιθυμούσε να χορτασθεί, από τα ψίχουλα που έπεφταν από το τραπέζι του Πλουσίου.

Αρχίζει λοιπόν ο Κύριος να εξιστορεί και τη ζωή του Πτωχού, αναφέροντας πρώτα το όνομά του. Τον έλεγαν (λέει) Λάζαρο.

Αλήθεια, γιατί άραγε δεν αναφέρει και το όνομα του Πλουσίου; Ας ακούσουμε τον Ιερό Χρυσόστομο να θέτει το ερώτημα, και ταυτόχρονα να μας δίδει και την απάντηση:

«Και πού είναι το όνομα του πλουσίου; Πουθενά! Πόσος πλούτος! Εν τούτοις, ούτε το όνομά του διασώζεται! Και τι είδους πλούτος είναι αυτός; Μοιάζει ο πλούσιος με δένδρο που είναι στολισμένο με φύλλα, αλλά στερημένο από καρπούς. Και ενώ μεν η Δρυς, που εκτείνεται καθ’ ύψος, στα άλογα ζώα παρέχει για τροφή τα βαλανίδια, ο άνθρωπος δεν παρέχει καρπόν για τον συνάνθρωπό του. Και λέγει για τον Πλούσιο, ότι «εξωτερικά μεν καθημερινά ντυνόταν με πορφύρα», εσωτερικά όμως η ψυχή του ήταν αραχνιασμένη. Εξωτερικά μοσχοβολούσε αρώματα. Εσωτερικά όμως, ήταν γεμάτος δυσωδία. Έτρεφε και πάχαινε την δούλη σάρκα, ενώ την ψυχή που είναι η δέσποινα και κυρία του σώματος, την άφηνε να φθείρεται και να λοιμοκτονεί. Δεν κρίνεται λοιπόν ο πλούσιος άξιος από τον Θεό να μνημονεύεται ονομαστικώς, διότι δια τους πονηρούς ο Κύρος λέγει: «Ου μη μνησθώ των ονομάτων αυτών δια των χειλέων μου». [Ψαλμός 16/ιστ (15/ιε κατά τους Ο΄),  στίχος 4^ος] Αντίθετα το όνομα του πτωχού διασώζεται, διότι άλλωστε, τα ονόματα των δικαίων είναι καταγεγραμμένα εν τους ουρανοίς, ή στο βιβλίο της ζωής, όπως αλλού λέγει η Γραφή».

Το γιατί ο Κύριος προτίμησε το όνομα «Λάζαρος» για τον πτωχό, ίσως είναι επειδή σημαίνει: «Ο Θεός είναι βοηθός μου», προερχόμενο από το Εβραϊκό Ελεάζαρ.

7. Οι αντιθέσεις της ζωής και το σφάλμα του Πλουσίου

Ο πτωχός Λάζαρος της παραβολής, βρισκόταν κοντά στην εξώπορτα του Πλουσίου πεινασμένος και γεμάτος πληγές. Ας προσέξουμε, ότι ο Κύριος δεν είπε ότι πήγε εκεί μόνος του, αλλά «εβέβλητο εκεί», δηλαδή τον έσυραν και τον έριξαν εκεί άλλοι, δηλώνοντας ότι ούτε αυτό δεν είχε τη δύναμη να κάνει. Δηλαδή, δεν ήταν μόνο πτωχός, αλλά και άρρωστος. Και όχι απλώς άρρωστος, αλλά μάλιστα γεμάτος πληγές. Αλλά και ότι τον έριξαν εκεί άλλοι, δείχνει ότι τον είχαν πετάξει εκεί ως φορτίο, από το οποίο έσπευδαν να απαλλαγούν.

Δεν μπορούμε λοιπόν, να μη σημειώσουμε δύο πράγματα: Αφ’ ενός, ότι η παρουσία του Λάζαρου κοντά στην Πλούσιο δίνει στον τελευταίο την σπάνια ευκαιρία «να αποκτήσει φίλους εκ του μαμμωνά της αδικίας», όπως ο Χριστός είχε προαναφέρει στην παραβολή του άδικου Οικονόμου (Λουκάς 16/ιστ: 9). Αφ’ ετέρου, δεν μπορούμε να μη σταθούμε να θαυμάσουμε την γαλήνια υπομονή και την ευσέβεια του Λαζάρου, που ήταν γεμάτος ανεξικακία. Και μαζί στις τόσες άλλες αρετές που ασφαλώς θα είχε, αναφέρουμε και αυτές, διότι ο Κύριος δεν αναφέρει πουθενά ότι μνησικακούσε, ή ότι φθονούσε τον Πλούσιο, ή ακόμη ότι εβλασφήμισε τον Θεό για τα πολλά και φοβερά δεινά που τον είχαν βρει, αλλά αγόγγυστα με καρτερικότητα και πίστη, τα υπέμεινε στερούμενος μέχρι το τέλος της ζωής του.

Παρατηρούμε λοιπόν τις έντονες αντιθέσεις που προβάλλει ο Χριστός ανάμεσα στον Πλούσιο και στον Λάζαρο. Στον πλούτο του ενός, αντιπαραθέτει την πτωχεία του άλλου. Στην πορφύρα και τον βύσσο, την γυμνότητα. Μια και οι πληγές του ακόμα, έμεναν ακάλυπτες και εκτεθειμένες στα σκυλιά. Στην θαλπωρή της οικίας, το ψύχος του δρόμου. Στα μαλακά καθίσματα του Πλουσίου, η γη για τον άρρωστο Λάζαρο. Στην καθημερινή ευφροσύνη, οι πόνοι και η θλίψη. Στα πολυτελή τραπέζια, η πείνα και η στέρηση. Στη δόξα και την φήμη, η αφάνεια, μάλλον δε, η Κοινωνική απόρριψη. Στην εκλεκτή από κοσμική άποψη συντροφιά, η εγκατάλειψη από τους πάντες, και και η συντροφιά των σκύλων.

Πράγματι βαθύτατες οι αντιθέσεις, που δεν περιορίζονται μόνον εδώ. Εν τούτοις, ο Λάζαρος, ούτε εβλασφήμισε, ούτε κακολόγησε τον Πλούσιο, ούτε αγανάκτησε, ούτε κατέκρινε την απανθρωπιά, ούτε μέμφθηκε την πρόνοια του Θεού, αλλά με ανδρεία υπέμεινα αγόγγυστα τη δοκιμασία, που τελείωσε μαζί με την ζωή του.

Ας προσέξουμε λοιπόν, όσοι θρησκευόμαστε από κοντόφθαλμο και στείρο ωφελιμισμό, διότι η εύνοια του Θεού δεν εκδηλώνεται, ούτε συμβαδίζει με άνετη και πλουσιοπάροχη ζωή, αλλά μάλλον με θλίψεις και δοκιμασίες που τελειοποιούν τους πιστούς (Εβραίους 12/ιβ: 5-11).

Αντίθετα, πολλοί ασεβείς και αμαρτωλοί, «δεν είναι εν κόποις ως οι άλλοι άνθρωποι, ουδέ μαστιγώνονται μετά των λοιπών ανθρώπων» (Ψαλμός ογ: 5), όπως ακριβώς ο Πλούσιος της παραβολής, που ζούσε μια απροβλημάτιστη και ευτυχισμένη ζωή, απολαμβάνοντας υλικά αγαθά και τιμές και φίλους.

8. Η αντίθεση κατά τον θάνατο

Έφθασε όμως η στιγμή, να εγκαταλείψουν και οι δύο τον παρόντα κόσμο, και πρώτος από τους δύο, έφυγε ο πτωχός Λάζαρος. Ας διαβάσουμε τη συνέχεια της παραβολής:

«Εγένετο δε αποθανείν τον πτωχόν. Και απενεχθήναι αυτόν υπό των αγγέλων, εις τον κόλπον του Αβραάμ. Απέθανε δε και ο Πλούσιος, και ετάφη».

Συνέβη, (λέγει ο Ιησούς), να πεθάνει ο πτωχός. Και εδώ ακριβώς ο Κύρος μας λέει κάτι συγκλονιστικό, και συνάμα αποστομωτικό για τους αιρετικούς. Μας λέγει, ότι αυτός τότε, (δηλαδή όταν πέθανε), «Μετεφέρθη υπό των αγγέλων στον κόλπο του Αβραάμ». Φανερά λοιπόν μας λέγει, ότι αυτός, δηλαδή η υπόστασή του, η βάση της προσωπικότητάς του, ή απλούστερα όπως θα λέγαμε «η ψυχή του», επεβίωσε του βιολογικού θανάτου, και μάλιστα μετεφέρθη υπό των αγγέλων στον κόλπο του Αβραάμ. Είναι μια καταπληκτική μαρτυρία του Ιησού, για τα συμβαίνοντα κατά την ώρα του θανάτου των δικαίων. Άγγελοι έρχονται και μεταφέρουν την ψυχή, που μόλις έχει αποχωρισθεί από το σώμα, στον κόλπο του Αβραάμ.

Και για μεν τον Λάζαρο μας λέγει αυτά, αλλά παραλείπει το γεγονός της ταφής του σώματός του, (ια και θα ήταν ατημέλητη και πρόχειρη), ενώ για τον Πλούσιο, μας λέγει ότι «απέθανε δε και ο Πλούσιος και ετάφη», τονίζοντας έτσι τη μεγαλοπρεπή, και πολυτελή, και πομπώδη κηδεία που θα του έκαναν.

Τι όμως απέγινε με την ψυχή του;

Πριν δούμε την απάντηση που δίνει αμέσως μετά ο Ίδιος ο Χριστός, ας προσέξουμε ένα σύντομο σχόλιο του αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου:

«Τον Λάζαρο, άγγελοι τότε τον μετέφεραν, εκείνου δε, (δηλαδή του Πλουσίου) την ψυχή, απαιτούσαν φοβερές δυνάμεις, ίσως απεσταλμένες επί τούτου».

Διότι κάτι τέτοιο είχε πει ο Κύριος σε μια άλλη παραβολή, όταν επρόκειτο να πεθάνει ένας άλλος άφρων πλούσιος: «Ταύτη τη νυκτί, (αυτή τη νύκτα), την ψυχή σου απαιτούσιν από σου» (Λουκάς 12/ιβ: 20). Ποιοι απαιτούσαν την ψυχή του άφρονος Πλουσίου; Προφανώς οι φοβερές αυτές δυνάμεις που αναφέρει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο οποίος και συνεχίζει:

«Διότι δεν αναχωρεί αυτομάτως και από μόνη της η ψυχή προς εκείνη τη ζωή, ούτε είναι κάτι τέτοιο δυνατό. Διότι αν θέλουμε να πάμε από μια πόλη σε μια άλλη, έχουμε ανάγκη οδηγού. Πολλώ μάλλον, όταν η ψυχή χωρίζει από το σώμα, μεταβαίνει σε μια άλλη ζωή, έχει ανάγκη από αυτούς που θα την οδηγήσουν εκεί».

Μετά λοιπόν από το σχόλιο του Χρυσοστόμου, οφείλουμε να παρατηρήσουμε, ότι τα πράγματα και για τους δύο αλλάζουν. Και ο μεν Λάζαρος, σαν τιμώμενο πρόσωπο μεταφέρεται υπό αγγέλων στον κόλπο του Αβραάμ, διότι αν και θα αρκούσε για την μεταφορά και ένας μόνον άγγελος, το πλήθος υποδηλώνει τιμητική συνοδεία, ο Πλούσιος όμως, (κατά την περιγραφή του Χριστού), περιορίζεται στις τιμές της ταφής, ενώ η ψυχή του, κακήν κακώς μεταφέρεται στον Άδη.

9. Τι ήταν ο «Κόλπος του Αβραάμ» κατά την Αγία Γραφή και τους Εβραίους;

Διαβάσαμε προηγουμένως, ότι  ο Λάζαρος όταν απέθανε, μεταφέρθηκε υπό των αγγέλων «στον κόλπο του Αβραάμ». Άραγε, τι είναι ο Κόλπος του Αβραάμ;

Για να κατανοήσουμε αυτόν τον Εβραϊκό ιδιωματισμό, ας δούμε μερικά παράλληλα χωρία, και πρώτα απ’ όλα το 1/α: 18 του κατά Ιωάννην Ευαγγελίου: «Ο Μονογενής Υιός, ο ων εις τον κόλπον του Πατρός, εκείνος εξηγήσατο». Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, περιγράφοντας την σχέση του Υιού και Λόγου του Θεού με τον Πατέρα, μας λέγει ότι είναι «στον κόλπο του Πατρός». Αυτό προφανώς ισοδυναμεί, με το ότι ο Υιός μοιράζεται μια πολύ στενή σχέση ενότητας και αγάπης με τον Θεό Πατέρα.

Ένα άλλο παρόμοιο χωρίο, που προέρχεται πάλι από το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, το 13/ιγ: 23, το οποίο λέγει: «Ην ανακείμενος εις εκ των μαθητών αυτού, εν τω κόλπω του Ιησού, ον ηγάπα ο Ιησούς». Δηλαδή ένας εκ των μαθητών, αυτός τον οποίο αγαπούσε περισσότερο ο Ιησούς, ήταν ακουμπισμένος στον κόλπο του Ιησού.

Ενώ λοιπόν κατά γράμμα η φράση: «κόλπος του Αβραάμ», σημαίνει την «αγκαλιά του Αβραάμ», η φράση αυτή, όπως προκύπτει και από τα παραδείγματα που αναφέραμε, δηλώνει τη στενή κοινωνία και σχέση, και μια θέση τιμής και ευνοίας. Με τη σημασία αυτή άλλωστε, χρησιμοποιείτο και από τους Ραββίνους, για να δηλώσει ακριβώς την σχέση κοινωνίας.

Λέγοντας λοιπόν ο Κύριος, ότι ο Λάζαρος μεταφέρθηκε υπό των αγγέλων στον κόλπο του Αβραάμ, υποδηλώνει ότι μεταφέρθηκε στον τόπο όπου ευρίσκετο και ο Αβραάμ, και μάλιστα ότι απολάμβανε μια σχέση κοινωνίας μαζί του, συνευφραινομενος και συναγαλλόμενος.

Είναι φανερό, ότι μια τέτοια θέση, ιδίως έτσι όπως την αντιλαμβάνονταν οι Εβραίοι της εποχής εκείνης, ήταν ιδιαίτερα αξιοζήλευτη, δεδομένου ότι ήταν θέση ιδιαίτερης τιμής και ευνοίας, και θείας μακαριότητος.

10. Η Ιστορική μαρτυρία του Ιωσήπου για την Εβραϊκή πίστη στις ψυχές τού Άδη

Ήταν λοιπόν μύθος η παραβολή του Χριστού, για την μεταφορά της ψυχής του πτωχού στον κόλπο του Αβραάμ, και της ψυχής του Πλουσίου σε τόπο βασανισμού; Ήταν αποκύημα της φαντασίας του Χριστού, και φαντασιοπληξία, που σαν μόνο στόχο είχε τον συμβολισμό, όπως προσπαθούν να πείσουν κακόδοξα οι Θνητοψυχίτες; Ή μήπως ζωγράφιζε ανάγλυφα την πραγματικότητα που ακολουθεί τον θάνατο;

Πώς την άκουσαν οι Εβραίοι; Σαν μύθο; Σαν διανοητικό κατασκεύασμα της φαντασίας του Χριστού, απλώς και μόνο για τους τρομάξει; Μήπως ήταν κάτι πρωτάκουστο και άγνωστο γι’ αυτούς;

Για να δώσουμε απάντηση στα ερωτήματα αυτά, ας δούμε μερικές μαρτυρίες της εποχής εκείνης: 

Ο Εβραίος Ιστορικός Φλάβιος Ιώσηπος, αναφέρει στην Εβραϊκή ιστορία που συνέγραψε, ρητά, ότι οι Εβραίοι πλην των Σαδουκαίων, πίστευαν ότι οι δίκαιοι πηγαίνουν στον Άδη, σε τόπο φωτεινό, ονομαζόμενο «Κόλπο του Αβραάμ, οι δε ασεβείς σαπίζουν, σε τόπο «όπου ο σκώληξ αυτών δεν τελευτά, και το πυρ δεν σβέννηται» (Έκδοση Γουϊλιαμ Γουίνστον σελ. 637, 638).

11. Η μαρτυρία του Δ΄ Μακκαβαίων για την Εβραϊκή πίστη στις ψυχές του Άδη

Ας δούμε όμως και μια ανάλογη αναφορά, από το 4^ο βιβλίο των Μακκαβαίων, όπου αναφέρεται το μαρτύριο 7 αδελφών, της μητέρας τους και του πνευματικού τους πατρός, Εβραίου Ιερέως ονόματι Ελεάζαρ, όταν τους υπέβαλε σε δεινά βασανιστήρια, ο υιός του Σελεύκου, ο Αντίοχος ο Επιφανής.

Αναφερόμαστε λοιπόν στην προ Χριστού εποχή, στους Ελληνιστικούς χρόνους:

«Οι γενναίοι και ευσεβείς αδελφοί, ενεθάρρυναν αλλήλους με τα εξής λόγια: “Μη φοβηθώμεν τον δοκούντα αποκταίνειν το σώμα. (Μη φοβηθούμε αυτόν που θανατώνει το σώμα). Μέγας γαρ ψυχής αγών και κίνδυνος εν αιωνίω βασάνω κείμενος, τοις παραβάσι την εντολήν του Θεού”». (Διότι είναι μέγας και ο αγών και ο κίνδυνος, να βρεθεί σε αιώνια βάσανα, η ψυχή εκείνων που παραβαίνουν την εντολή του Θεού). Χαρακτηριστική λοιπόν και σαφής λοιπόν η πίστη για τον αιώνιο βασανισμό των ψυχών των ασεβών μετά θάνατον.

Και συνεχίζουμε: «Ούτως γαρ θανώντας ημάς, Αβραάμ, και Ισαάκ, και Ιακώβ, υποδέξονται εις τους κόλπους αυτών, και πάντες οι πατέρες επαινέσουσι». (Διότι αν πεθάνουμε κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα μας υποδεχθούνε ο Αβραάμ, ο Ισαάκ και ο Ιακώβ στους κόλπους τους, και όλοι οι προαποθανώντες πατέρες θα μας επαινέσουν). (Δ΄ Μακκαβαίων 13/ιγ: 14-17).

Είναι ξεκάθαρη λοιπόν και σαφής η πίστη των Εβραίων στη μετά θάνατον μετάβαση της ψυχής, στους Κόλπους του Αβραάμ, ή σε τόπο βασάνων, όπως είπε ο Χριστός στην παραβολή. Και δεν την εκλαμβάνουν συμβολικά ως φανταστικό σχήμα, διότι δεν είναι δυνατόν να θεωρήσουν σύμβολο, κάτι στο οποίο πίστευαν ακριβώς ως πραγματικότητα.

12. Ιστορικές μαρτυρίες για την αρχαία Χριστιανική πίστη περί ψυχών στον Κόλπο του Αβραάμ

Υπάρχουν πλήθος πρωτοχριστιανικά κείμενα και ντοκουμέντα, ότι αυτή ήταν η πραγματική πίστη και ελπίδα των Χριστιανών.

Επί παραδείγματι, σε Ελληνικές επιγραφές μνημάτων Χριστιανών στην Νουβία και την Αίγυπτο, αναφέρονται φράσεις όπως η εξής: «Ο Θεός ανάπαυσον την ψυχήν της δούλης σου πιστά, εν κόλποις Αβραάμ, και Ισαάκ και Ιακώβ».

Σε παρόμοια Εβραϊκά χειρόγραφα του 1^ου και 2^ου αιώνα, υπάρχει ακριβώς η ίδια πληροφορία, όπως για παράδειγμα το PQID72, στο οποίο γίνεται αναφορά στον Πατριάρχη Γιεχούντα τον πρώτο, και λέγεται ότι «Μετά θάνατον, κάθεται στον κόλπο του Αβραάμ».

13. Ήταν ο Κύριος κήρυκας ειδωλολατρικών μύθων;

Εν τούτοις, αγνοώντας όλα αυτά οι Θνητοψυχίτες, και θέλοντας πάση θυσία να υποστηρίξουν την κακοδοξία τους, δεν διστάζουν να γκρεμίσουν όλο το θεολογικό πλαίσιο στο οποίο στηρίζει ο Χριστός την παραβολή Του. Μάλιστα, ρητά λέγουν ότι αυτές οι αντιλήψεις και απόψεις περί Άδου, είναι Παγανιστικές και δεισιδαιμονικές. Αλλά κατ’ αυτόν τον τρόπο βλασφημούν, διότι αναπόφευκτα πρέπει να θεωρήσουν τον Ίδιο τον Κύριο σαν διδάσκαλο και κήρυκα ειδωλολατρικών και δαιμονικών δοξασιών.

14. Η διαφορά παραβολών και μύθων

Ποτέ όμως ο Κύριος δεν θα χρησιμοποιούσε μια παράδοση δαιμονόπληκτων ειδωλολατρών, για να κηρύξει τον Ευαγγελικό λόγο. Ούτε βεβαίως μπορεί να χαρακτηρισθεί ως μύθος η διήγηση της παραβολής, διότι ακριβώς παραβολή και μύθος, είναι δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα. Ο μύθος περιέχει στοιχεία που δεν σχετίζονται με την πραγματικότητα. Ενώ αντίθετα, η παραβολή αντλεί όλα της τα στοιχεία από την πραγματικότητα, και μόνον το σύνολό της ως ιστορία δεν έχει αναφορά κάποιο συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός ή πρόσωπο.

Έτσι για παράδειγμα, στην παραβολή του Καλού Ποιμένος, ο Ποιμήν, τα πρόβατα, η μάνδρα, οι λύκοι, οι βοσκοί, και όλα τα άλλα στοιχεία, είναι πραγματικά και όχι μυθικά. Μόνο η συγκεκριμένη ιστορία δεν θα ήταν πραγματικό γεγονός. Όλες οι παραβολές λοιπόν υφαίνονται από πραγματικά στοιχεία. Ο γεωργός, ο αμπελώνας, η δραχμή, ή το πρόβατο που χάθηκαν, ο δικαστής και η χήρα, το δίχτυ, το σινάπι, το αλεύρι, όλα τα στοιχεία των παραβολών είναι πραγματικά. Το μόνο που πιθανόν να μην έχει πραγματοποιηθεί, είναι η όλη ιστορία.

Πουθενά στις παραβολές του ο Κύριος δεν χρησιμοποίησε μυθικά ή ανύπαρκτα στοιχεία, όπως οι αρχαίες Ελληνικές ιστορίες ή τα παραμύθια. Δεν αναφέρθηκε ποτέ σε άλογα με φτερά, ούτε σε πουλιά με σιδερένια ράμφη και νύχια ή άλλα παρόμοια. Πώς λοιπόν λέγουν μερικοί, ότι οι ψυχές, ο Άδης ο τόπος βασάνων, και ο Κόλπος του Αβραάμ, είναι ανύπαρκτα και μυθικά, και μάλιστα προέρχονται από την ειδωλολατρεία και τους δαιμονικούς μύθους; Πώς αυθαιρετούν τόσο βάναυσα εναντίον της αληθείας; Τι στοιχεία, ή τι αποδείξεις προσκομίζουν; Απολύτως τίποτα! Απλώς, αυτή είναι η μόνη οδός και λύση, για να περισώσουν τις ψευδείς και βλάσφημες διδασκαλίες τους.

Όμως εάν επιτρέψει ο Κύριος, θα συνεχίσουμε την επόμενη φορά, με το ίδιο θέμα.

Απομαγνητοφώνηση: Ν. Μ.