Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας

Επιστροφή στην Κεντρική σελίδα

Αγία Γραφή

Η Προτεσταντική νοοτροπία και οι παρανοήσεις των κριτικών της Αγίας Γραφής // Είναι η Αγία Γραφή αλάθητη; // Σχέση Αγίας Γραφής και αποκάλυψης Θεού // Ερμηνευτική κακοήθεια των εχθρών του Χριστιανισμού // Η ερμηνεία τής Αγίας Γραφής

Υπάρχει στις διηγήσεις τών Ευαγγελιστών, το χρονικό περιθώριο για τους Πειρασμούς του Ιησού;

Η σχέση Βαπτίσματος, κλήσης Μαθητών και Πειρασμών τού Ιησού

Τού Papyrus 52

Σε μια απελπισμένη προσπάθεια να μειώσουν την αξιοπιστία τής Αγίας Γραφής, κάποιοι εχθροί τής Χριστιανικής αλήθειας, διαστρέφουν πλήρως αυτά που διαβάζουν, για να ανακαλύψουν αντιφάσεις εκεί που ΔΕΝ υπάρχουν. Ακολουθεί ένα ακόμα παράδειγμα τής αγνοίας τους και τών λογικών κενών τής σκέψης τους, που γεννιούνται από την κακοπιστία τους και την τυφλή προκατάληψη.

Ο ισχυρισμός τών Αντιχριστιανών

Γνωστός τηλεοπτικός αστέρας της αντιχριστιανικής απολογητικής, που μάλιστα θεωρεί τον εαυτό του τόσο καλό γνώστη τής Αγίας Γραφής που βγάζει γι' αυτήν και... βιβλία, υποστηρίζει μέσα στην ασχετοσύνη του, ότι στο Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο δεν υπάρχει χρονικό περιθώριο για τις σαράντα μέρες του Ιησού στην έρημο όπου αντιμετώπισε τους πειρασμούς. Συγκεκριμένα, άνθρωποι σαν κι αυτόν ισχυρίζονται τα εξής:

"Αμέσως μετά την περιγραφή της βάπτισης του Ιησού, στον Ιορδάνη, ο ευαγγελιστής Ιωάννης χρησιμοποιώντας εκφράσεις που δεν επιδέχονται χρονικής παρερμηνείας, γράφει: «την επαύριον... (δηλαδή την πρώτη μέρα μετά την βάπτισή του), ο Ιησούς γνώρισε τους δύο πρώτους μαθητές του, τον Πέτρο και τον Ανδρέα». (Ιωαν.1.35-40) Για την επόμενη, δηλαδή την δεύτερη μέρα μετά την βάπτιση του Ιησού, ο Ιωάννης χρησιμοποιεί και πάλι την ίδια έκφραση: «την επαύριον... ευρίσκει (ο Ιησούς) τον Φίλιππο και τον Ναθαναήλ» Ιωαν.1.43. Στην συνέχεια ο Ιωάννης, δείχνοντας ότι κυριολεκτεί λέγοντας την επαύριο, κλείνει το θέμα, βάζοντας τον Ιησού στην ενεργό δράση: «Και την τρίτη ημέρα (δηλαδή την τρίτη ημέρα μετά την βάπτιση του Ιησού) γάμος εγένετο εν Κανά». Ιωαν.2.1. Δυστυχώς, για τους υπέρμαχους της θεοπνευστίας των αφηγήσεων της Καινής Διαθήκης, ο ευαγγελιστής Ιωάννης, είναι εξαιρετικά συγκεκριμένος! Ανάμεσα στην ανάληψη των καθηκόντων του Ιησού (βάπτιση) και την αρχή των θαυμάτων του στον γάμο της Κανά, μεσολαβούν μόνο τρεις πολύ συγκεκριμένες ημέρες, τις οποίες ο εξίσου θεόπνευστος Ιωάννης, περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια! Κατά τον Ιωάννη λοιπόν, δεν υπάρχουν πουθενά τα χρονικά περιθώρια πειρασμών του Ιησού... έστω και για λιγότερο από σαράντα ώρες! Λοιπόν; Με ποιά αλληγορία, ή άλλη θεολογική αλχημεία μπορεί κανείς να προσθέσει σαράντα μέρες ανάμεσα στις τρεις αυτές συγκεκριμένες μέρες της ζωής του Ιησού;"

Φυσικά, (όπως πάντα), αυτοί που τα λένε αυτά αγνοούν πλήθος στοιχείων για το θέμα που αναλαμβάνουν να... διαφωτίσουν τους άλλους. Και στη συνέχεια θα δούμε δύο διαφορετικά σημεία που φανερώνουν την άγνοιά τους και το μέγεθος τής κακοπιστίας τους. Αν και σε γενικότερο παλαιότερο άρθρο δώσαμε ως παράδειγμα μια σύντομη απάντηση που φανερώνει το άτοπο τών συλλογισμών τους, εδώ θα γίνει μια εκτενέστερη παρουσίαση τού "στραμπουλήγματος τής λογικής" στο οποίο καταφεύγουν οι εχθροί τής αλήθειας:

 

Α. Υπάρχει στο Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο το χρονικό περιθώριο για τους Πειρασμούς του Ιησού;

Ψευδο-ερώτημα:

Λένε οι Αντιχριστιανοί ότι -προσέξτε την πονηρή φράση-: «Αμέσως μετά ΤΗΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΒΑΠΤΙΣΗΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ, στον Ιορδάνη», ο ευαγγελιστής χρησιμοποιεί εκφράσεις που δεν επιδέχονται χρονικής παρερμηνείας, με αποτέλεσμα, μέχρι  την αρχή των θαυμάτων του στον γάμο της Κανά να μεσολαβούν μόνο τρεις ημέρες.

 

Απάντηση:

Προσέχουμε λοιπόν ότι στους τρεις συνοπτικούς, οι Πειρασμοί έπονται της Βάπτισης. Για παράδειγμα, ο Μάρκος γράφει:

«Εκείνες τις μέρες ήρθε ο Ιησούς…και βαφτίστηκε στον Ιορδάνη από τον Ιωάννη…Αμέσως, το Πνεύμα οδηγεί τον Ιησού έξω στην έρημο. Εκεί στην έρημο έμεινε σαράντα μέρες κι αντιμετώπισε τους πειρασμούς» (Μαρκ. 1,9-12).

Νομίζουμε ότι αυτό είναι κατανοητό.

 

Τώρα, να ρωτήσουμε κι εμείς κάτι τους επίδοξους «ερευνητές».

Μπορούν να μας πουν:

1) Από το Ιωάν. 1,19 έως το 1,28, πού είδαν ότι Βαπτίζεται ο Ιησούς;

2) Από πού κι ως πού, τα εδάφια όπου ο Ιωάννης ΔΙΗΓΕΙΤΑΙ όσα είδε κατά τη Βάπτιση του Ιησού (1,32-34), σημαίνουν ότι η Βάπτιση έγινε ΤΟΤΕ, δηλ. στα εδάφια 1,32-34;

 

Παραθέτουμε τώρα σε μετάφραση την περικοπή από το κατά Ιωάννη που αφορά την απάντησή μας (Ιωαν. 1,15-34):

15 Ο Ιωάννης είπε επίσημα τη γνώμη του γι’ αυτόν και τη διακήρυξε λέγοντας: «Γι’ αυτόν ήταν που είπα, “εκείνος που έρχεται ύστερα από μένα είναι ανώτερός μου, γιατί υπήρχε πριν από μένα” ».

16 Απ’ το δικό του πλούτο πήραμε όλοι εμείς τη μια δωρεά πάνω στην άλλη.

17 Ο νόμος δόθηκε δια του Μωυσέως, η χάρη η θεϊκή όμως και η αλήθεια ήρθε σ’ εμάς δια του Ιησού Χριστού.

18 Κανείς ποτέ δεν είδε το Θεό· μόνο ο μονογενής Υιός, που είναι μέσα στην αγκαλιά του Πατέρα, εκείνος μας τον έκανε γνωστό.

19 Αυτή είναι η μαρτυρία που έδωσε ο Ιωάννης, όταν οι Ιουδαίοι άρχοντες έστειλαν από τα Ιεροσόλυμα ιερείς και λευίτες να τον ρωτήσουν: «Εσύ ποιος είσαι;»

20 Τότε αυτός διακήρυξε και δεν αρνήθηκε· διακήρυξε απερίφραστα: «Δεν είμαι εγώ ο Μεσσίας».

21 «Τότε λοιπόν;» τον ρώτησαν. «Μήπως είσαι ο Ηλίας;» Εκείνος είπε: «΄Οχι, δεν είμαι». «Μήπως είσαι ο προφήτης που περιμένουμε;» Κι απάντησε: «΄Οχι».

22 Τότε του είπαν: «Ποιος είσαι: ώστε να δώσουμε απόκριση σ’ αυτούς που μας έστειλαν· τι έχεις να πεις για τον εαυτό σου;»

23 Είπε: «Εγώ είμαι, σύμφωνα με τα λόγια του προφήτη Ησαΐα, η φωνή κάποιου που κράζει στην έρημο:  “ισιώστε το δρόμο, να περάσει ο Κύριος”».

24 Μεταξύ των απεσταλμένων ήταν και μερικοί Φαρισαίοι,
25 οι οποίοι τον ρώτησαν: «Γιατί, λοιπόν, βαφτίζεις, αφού δεν είσαι ούτε ο Μεσσίας ούτε ο Ηλίας ούτε ο προφήτης που περιμένουμε;»

26 Αυτός τους αποκρίθηκε: «Εγώ βαφτίζω με νερό· ανάμεσά σας όμως βρίσκεται κιόλας εκείνος που εσείς δεν τον γνωρίζετε.
27 Αυτός είναι που έρχεται ύστερα από μένα, που όμως υπάρχει πριν από μένα και που εγώ δεν είμαι άξιος ούτε το λουρί να λύσω από τα υποδήματά του».

 

[Απ’ ότι βλέπουμε μέχρι εδώ, σε κανένα από τα σημεία όπου αναφέρεται η λέξη «Βάπτισμα» δεν περιγράφεται η Βάπτιση του Ιησού. Και ο Ιωάννης κλείνει την παραπάνω εικόνα με τον στίχο 28 και λέει:]

28 ΑΥΤΑ συνέβαιναν στην Βηθανία, πέρα από τον Ιορδάνη, εκεί που βάφτιζε ο Ιωάννης.

 

[Μέχρι και το εδάφιο 1,28 λοιπόν, δεν βλέπουμε τη Βάπτιση του Ιησού. Από τον στίχο 1,29 ξεκινούν τα εδάφια που ο ευαγγελιστής τα εισάγει με το χρονικό «Την άλλη μέρα»:]

29 ΤΗΝ ΑΛΛΗ ΜΕΡΑ, ο Ιωάννης βλέπει τον Ιησού να έρχεται προς το μέρος του και λέει: «Αυτός είναι ο αμνός του Θεού, που παίρνει πάνω του την αμαρτία των ανθρώπων.
30 Γι’ αυτόν σας μίλησα όταν είπα, “ύστερα από μένα έρχεται ένας που είναι ανώτερός μου, γιατί υπήρχε πριν εγώ να γεννηθώ”.
31 Εγώ κάποτε δεν τον ήξερα ποιος είναι. Για να τον γνωρίσει όμως ο Ισραήλ, γι’ αυτό ήρθα εγώ και βαφτίζω με νερό».
32 Κι ο Ιωάννης διακήρυξε δημόσια και είπε: «Έχω δει το Πνεύμα να κατεβαίνει σαν περιστέρι από τον ουρανό και να μένει πάνω του.

33 Εγώ δεν τον ήξερα ποιος ήταν, αυτός όμως που με έστειλε να βαφτίζω με νερό, αυτός μου είπε: “εκείνος που πάνω του θα δεις να κατεβαίνει και να μένει το Πνεύμα, αυτός είναι που βαφτίζει με «Αγιο Πνεύμα».
34 Κι αυτό εγώ το είδα· και διακήρυξα δημόσια πως αυτός είναι ο Υιός του Θεού».

 

Η ανάγνωση των παραπάνω εδαφίων μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο Ευαγγελιστής λέει αρκετά που θυμίζουν τη σκηνή Βάπτισης που περιγράφει ο Μάρκος, ο Λουκάς ή ο Ματθαίος, όμως πουθενά ο Ιωάννης δεν αναφέρει ότι ΒΑΠΤΙΖΕΙ εκείνη τη στιγμή τον Ιησού!

Αντιθέτως, διηγείται τη Βάπτιση ως κάτι ΤΕΤΕΛΕΣΜΕΝΟ Εγώ κάποτε […] Έχω δει το Πνεύμα να κατεβαίνει […]» κ.λπ.)! Από τη διήγηση αυτή του Ιωάννη, ο μόνος τρόπος για να καταλάβουμε ότι Βάπτισε τον Ιησού, είναι τα σαφέστατα παράλληλα ανάμεσα στα Μαρκ. 1,10· Ματθ. 3,16· Λουκ. 3,22 και Ιωάν. 1,32, όπου έχουμε την εμφάνιση του Αγίου Πνεύματος. ΣΕ ΚΑΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ δεν θα μπορούσε η ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΙΚΗ αναφορά του Ιωάννη προς τον Χριστό, να θεωρηθεί «περιγραφή» της βάπτισης. Γιατί η περιγραφή δεν θα ήταν ποτέ δυνατό να διηγείται σε παρελθοντικό χρόνο προς τους παρισταμένους, κάτι που έκανε εκείνη τη στιγμή! Και εδώ φαίνεται ο παραλογισμός των Αντιχριστιανών επικριτών!

Άρα, τα σημεία που οι δήθεν «μελετητές» θα μπορούσαν να τα ονομάσουν «ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΒΑΠΤΙΣΗΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ», στην ουσία είτε ΔΕΝ αναφέρουν τη Βάπτιση (1,19-28) είτε αποτελούν μια ΜΕΤΑΓΕΝΕΣΤΕΡΗ ΔΙΗΓΗΣΗ του Προδρόμου (1,31-34)!

Στην πραγματικότητα, ο Ιησούς έχει ΗΔΗ βαπτιστεί ΠΡΙΝ καν ξεκινήσουν τα συνεχόμενα «Τη επαύριον» του Ιωάννη, και μάλιστα έχει ήδη μεταβεί στην έρημο, ενώ στο 1,29 που ο Πρόδρομος βλέπει τον Ιησού, ο Κύριος έχει πλέον επιστρέψει από την έρημο!

 

Πότε όμως Βαπτίστηκε;

Σύμφωνα με τον Ιωήλ Γιαννακόπουλο όταν ο Ιωάννης εισάγει στο εδάφιο 1,19 τους απεσταλμένους του Μεγάλου Συνεδρίου των Εβραίων, τότε ο Χριστός ήδη έχει βαπτιστεί και ολοκληρώνει τον κύκλο των 40 ημερών στην έρημο δεχόμενος τους πειρασμούς, ενώ ο Ιωάννης εξακολουθούσε σε όλο αυτό το διάστημα να βαπτίζει το λαό στον Ιορδάνη[1].

Με τον ίδιο τρόπο και ο καθηγητής Παν. Τρεμπέλας σημειώνει ότι η μαρτυρία αυτή του Ιωάννη προς τα μέλη του Συνεδρίου, γίνεται μετά τη βάπτιση του Ιησού[2]. Αυτό, γράφει ο ίδιος σε άλλο σημείο, επιβεβαιώνεται αν δούμε και το εδάφιο 1,26.

Εκεί, στο 1,26, η Βάπτιση έχει συντελεστεί οπωσδήποτε, διότι ο Πρόδρομος ομολογεί ότι μαθαίνει την αλήθεια για τον Ιησού στο 1,33-34, δηλ. στα εδάφια όπου αναφέρεται στη Βάπτιση και εμφανίζεται το Άγιο Πνεύμα. Κατά συνέπεια, όταν λέει στο 1,26: «…ανάμεσά σας όμως βρίσκεται κιόλας εκείνος που ΕΣΕΙΣ δεν τον γνωρίζετε», διαφοροποιεί τον εαυτό του από τους άλλους. Άρα, για να ΓΝΩΡΙΖΕΙ, αυτό σημαίνει πως η Βάπτιση έχει γίνει, αφού μόνο σε αυτήν έμαθε ο Πρόδρομος ποιος ήταν πραγματικά ο Ιησούς.

Αυτή η γνώση του Προδρόμου στο 1,26 και ο τρόπος της περιγραφής, μας υποχρεώνει να αναζητήσουμε τον χρόνο της Βάπτισης του Ιησού πριν ξεκινήσει η σκηνή με τα μέλη του Συμβουλίου, δηλ. πριν από το 1,19.

Σε αυτό μας βοηθά το 1,15 διότι καταλαβαίνουμε ότι μας οδηγεί στη σκηνή η οποία, κατά τους τρεις Συνοπτικούς, εξελίσσεται αμέσως πριν τη Βάπτιση του Ιησού.

Η σκηνή αυτή και τα παράλληλα είναι:

1. Μαρκ. 1,7.

2. Ματθ. 3,11.

3. Λουκ. 3,16.

4. Ιωαν. 1,15.

Το πραγματικό παράλληλο με τις άλλες τρεις διηγήσεις των Συνοπτικών είναι αυτή η ΠΡΩΤΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ για τον Ιησού του 1,15, καθώς είναι η πρώτη για όλους τους Ευαγγελιστές.

Εξάλλου, το 1,27, εδάφιο που μοιάζει με το 1,15, δεν αποτελεί παράλληλο με τις παραπάνω διηγήσεις, διότι εκεί ο Βαπτιστής δίνει τη ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ για τον Ιησού, ταυτόχρονα μας λέει ότι τη φράση την απευθύνει ως απάντηση στα μέλη του Συνεδρίου, ενώ επιπλέον, πρόκειται για μια σκηνή που οι Συνοπτικοί την παραλείπουν.

            Και βέβαια στο 1,31-34 βλέπουμε πλέον την τρίτη μαρτυρία για τον Ιησού, ενώ στο 1,30, όταν λέει «Γι’ αυτόν σας μίλησα όταν είπα…» υπενθυμίζει τη μαρτυρία του 1,15.

Κατά συνέπεια, η Βάπτιση του Ιησού και οι Πειρασμοί, τοποθετούνται μετά τη σκηνή του 1,15 και πριν το 1,19, χωρίς όμως ο Ιωάννης να περιγράφει ούτε τους πειρασμούς, ούτε την ώρα της Βάπτισης. Αρκείται σε μια αναφορά στα συμβάντα της Βάπτισης μέσω της ΔΙΗΓΗΣΗΣ του Προδρόμου, η οποία γίνεται σε μεταγενέστερη στιγμή (1,32-34), όταν πλέον ο Ιησούς έχει επιστρέψει από την έρημο.

Και πρέπει να επισημανθεί ότι η σκηνή με τους Ιουδαίους άρχοντες παρατίθεται ΜΟΝΟ από τον Ευαγγελιστή Ιωάννη και δεν θα πρέπει να συγχέεται η παρουσία των Φαρισαίων που πήγαν να ΒΑΠΤΙΣΤΟΥΝ (Ματθ. 3,7), με τους Φαρισαίους που πήγαν μετά τη Βάπτιση του Ιησού απεσταλμένοι του Μεγάλου Συνεδρίου για να ΜΑΘΟΥΝ ποιος είναι ο Πρόδρομος και τι ακριβώς κάνει (Ιωαν. 1,19-24).

Αν το καταλάβουν αυτό οι «ερευνητές», και επίσης καταλάβουν ότι ο Ιωάννης στο 1,29 και εξής ΔΕΝ ΒΑΠΤΙΖΕΙ ΤΟΝ ΙΗΣΟΥ αλλά ΔΙΗΓΕΙΤΑΙ τη ΒΑΠΤΙΣΗ του, τότε θα λυθούν οι απορίες τους και θα κατανοήσουν ότι ο Ιησούς έχει βαπτιστεί και έχει οδηγηθεί στη έρημο των πειρασμών πριν από το εδάφιο 1,19 και φυσικά ΠΟΛΥ ΠΡΙΝ ξεκινήσουν τα συνεχόμενα «Τη επαύριον» του Ιωάννη, στα οποία τόσα πολλά στήριξαν ο τηλεοπτικός «ερευνητής» και οι οπαδοί του…

 

            Επίλογος

Αξίζει να προσέξουμε ένα ενδιαφέρον εδάφιο του Ιωάννη, από την πρώτη του Επιστολή, το οποίο σύμφωνα με τους ερμηνευτές, μας δείχνει ότι ο Ευαγγελιστής γνωρίζει τους πειρασμούς του Ιησού, ακόμη κι αν δεν τους διηγείται στο Ευαγγέλιό του.

Το εδάφιο αυτό είναι το Α΄ Ιωάν. 2,16 το οποίο αναφέρει:

«Ότι παν το εν τω κόσμω -η επιθυμία της σαρκός και η επιθυμία των οφθαλμών και η αλαζονεία του βίου- ουκ έστιν εκ του Πατρός».

Στο χωρίο αυτό ο Ιωάννης αναφέρεται με τη σειρά στους τρεις πειρασμούς του Ιησού[3] και θεολογεί σύμφωνα με τη σχετική διήγηση:

1. «επιθυμία της σαρκός» = Φιληδονία/Γαστριμαργία[4] (πειρασμός Α: Λουκ. 4,3),

 2. «επιθυμία των οφθαλμών» = Πλεονεξία/Φιλαργυρία (πειρασμός Β: Λουκ. 4,6),

 3. «αλαζονεία του βίου» = Ματαιοδοξία/Κενοδοξία (πειρασμός Γ: Λουκ. 4,10).

 

Β. Πότε κλήθηκαν οι μαθητές;

Αν και από τα προηγούμενα έχει ήδη καταδειχθεί το λογικό άλμα και η άγνοια τών εχθρών τής Χριστιανικής πίστης, και από αυτή και μόνο την αναφορά η απάντηση έχει δοθεί, για να φανούν ακόμα περισσότερο τα κενά τής σκέψης τους, θα δείξουμε εδώ μία ακόμα παράμετρο, που οι άνθρωποι αυτοί επίσης αγνοούν:

Το δεύτερο σημείο που θέλουμε να παρουσιάσουμε εδώ, είναι η αναφορά που γίνεται στην κλήση τών μαθητών τού Χριστού.

Το επιχείρημα τών Αντιχριστιανών, είναι ότι δήθεν: "Ο ένας Ευαγγελιστής τοποθετεί την κλίση αυτή στις τρεις πρώτες ημέρες μετά το βάπτισμά του. Άλλος Ευαγγελιστής, την τοποθετεί μετά από τις 40 ημέρες των πειρασμών του".

Όμως, αυτό που ΔΕΝ ΘΕΛΟΥΝ να καταλάβουν, είναι ότι ακόμα και αν υπήρχε πράγματι διαφορά 37 ημερών στην αφήγηση τού Ιωάννη και τών άλλων Ευαγγελιστών, ως προς την κλήση τών Μαθητών, το γεγονός είναι ότι ο Χριστός έκανε ΔΥΟ ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΙΣ στους Μαθητές του. Η πρώτη ήταν μια απλή πρόσκληση για να τον αποδεχθούν ως Μεσσία. Και αυτό έγινε στις τρεις πρώτες ημέρες, όπου τους πρωτογνώρισε. Και οι μαθητές, τον αποδέχθηκαν μεν ως Μεσσία, όμως παρέμειναν στις εργασίες τους, και η ζωή τους συνεχίσθηκε μέχρι να επιστρέψει. Η δεύτερη όμως, έγινε ΜΕΤΑ από τις 40 ημέρες των πειρασμών. Τότε τους κάλεσε να τον ακολουθήσουν ΠΑΝΤΟΥ. Και εγκατέλειψαν τα δίχτυα τους και τις δουλειές τους, και έγιναν οι απόστολοι που ξέρουμε. Αυτό όμως δεν θέλουν να το δουν ορισμένοι, και ταυτίζουν τα δύο αυτά διαφορετικά γεγονότα, για να βγάζουν φανταστικές αντιφάσεις.

 

Συνεπώς, υπάρχουν ΔΥΟ διαφορετικοί ιστορικοί και ερμηνευτικοί λόγοι, που εκθέτουν τους αντιχριστιανούς "ερευνητές" ως πρόχειρους και αδιάβαστους, που ο κάθε ένας λόγος είναι από μόνος του επαρκής απάντηση στην υποτιθέμενη αντίφαση.

 


Σημειώσεις

[1] Γιαννακόπουλος Ιωήλ (Αρχιμ.), «Η Ζωή του Χριστού», τόμ. 2, εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου, θεσσαλονίκη 1978, σελ. 46.

[2] Τρεμπέλας Ν. Παν., «Υπόμνημα εις το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον», 4η έκδ., Ο Σωτήρ, Αθήνα 1990, σελ. 63α.

[3] Βλ. σχετικά: «Η ερμηνεία του χωρίου Α΄ Ιωάννου 2,16» στο περιοδ. Δελτίο Βιβλικών Μελετών, έτος 06, τόμ. 04, τεύχ. 01 (ΙΟΥΝ 1976), Αθήνα, Άρτος Ζωής, σελ. 128-130.

[4] Βλ. για τους τρεις πειρασμούς τα σχόλια στο Αγ. Ιωάννου Σιναΐτου, «Κλίμαξ» (μτφρ. Αρχιμ. Ιγνατίου), 8η έκδ., Ι.Μ. Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής 1995, σελ. 455.

Δημιουργία αρχείου: 12-4-2010.

Τελευταία ενημέρωση: 12-4-2010.

ΕΠΑΝΩ