Τα γεγονότα, αγαπητοί μου αδελφοί, τα οποία συνέβησαν στα Ιεροσόλυμα την εποχή εκείνη που ήταν εκεί ο Πιλάτος ηγεμών, δηλαδή τα Πάθη, ο Σταυρός και η Ανάσταση τού Χριστού είναι πολύ μεγάλα, τα οποία δεν μπορεί κανείς να τα ερμηνεύση με την ανθρώπινη λογική ούτε απλώς να τα δη με μια κοινωνιολογική ερμηνεία. Είναι γεγονότα τα οποία αναφέρονται στην σωτηρία τού ανθρώπου.

Νομίζω ότι όλα αυτά τα γεγονότα, τα οποία ακούσαμε προηγουμένως στο Ευαγγέλιο, είναι πάρα πολύ σοβαρά, είναι θεολογικά, είναι μια ολόκληρη εμπειρική θεολογική σχολή, που θα μπορούσε κανείς σε όλη την διάρκεια τής ζωής του να ομιλή γι’ αυτά τα θέματα, να μιλάη για το τι είναι ο Σταυρός τού Χριστού, τι είναι ο θάνατος τού Χριστού επί τού Σταυρού, τι είναι η Ταφή τού Χριστού και τι είναι η Ανάσταση τού Χριστού.

Εκείνο το οποίο θα ήθελα να τονίσω σήμερα στην αγάπη σας είναι ότι ένα από τα κεντρικά πρόσωπα τα οποία έπαιξαν σημαντικό ρόλο στα γεγονότα αυτά είναι ο Πιλάτος, ο οποίος είχε μια ιδιαίτερη εξουσία την εποχή εκείνη και το πρόβλημα το οποίο είχε να χειριστή ήταν πάρα πολύ δύσκολο, αλλά ο ίδιος ήταν ανάξιος να το χειριστή. Το γιατί δεν μπόρεσε να χειριστή αυτό το ζήτημα το μεγάλο ο Πιλάτος, ένας Ρωμαίος διοικητής την εποχή εκείνη, είναι ένα θέμα το οποίο, αν θέλη ο Θεός, κάποτε άλλοτε θα το αναλύσω. Αλλά εκείνο το οποίο θα ήθελα να παρουσιάσω στην αγάπη σας σήμερα είναι δύο γεγονότα τα οποία έγιναν γύρω από τον Πιλάτο, σε συνομιλία τού Χριστού με τον Πιλάτο.

1. «Τι εστίν αλήθεια»

Το πρώτο γεγονός είναι η συνομιλία την οποία είχε ο Χριστός με τον Πιλάτο· και όχι ολόκληρη η συνομιλία, αλλά ένα μέρος αυτής τής συνομιλίας. Δηλαδή, σε κάποια φάση ο Πιλάτος κατάλαβε ότι είναι αθώος, γι’ αυτό και είπε «αθώος ειμί από τού αίματος τού δικαίου τούτου· υμείς όψεσθε» (Ματθ. κζ΄, 24)· και ενώ το κατάλαβε αυτό το θέμα, δεν θέλησε να ελευθερώση τον Χριστό και έδωσε την εντολή να σταυρωθή.

Σε κάποια φάση, όμως, έγινε ένας μικρός διάλογος μεταξύ τού Χριστού και τού Πιλάτου. Ρωτάει ο Πιλάτος τον Χριστό, «ουκούν βασιλεύς ει συ;», είσαι βασιλέας; Ο Χριστός απαντά: «Συ λέγεις ότι βασιλεύς ειμι εγώ· εγώ εις τούτο ελήλυθα εις τον κόσμον, ίνα μαρτυρήσω περί τής αληθείας και πας ο ων εκ τής αληθείας ακούει μου τής φωνής». (Ιωάν. κη΄, 37). Εσύ το λέγεις ότι είμαι βασιλεύς τών Ιουδαίων, εγώ εκείνο το οποίο μπορώ να σού πω είναι ότι είμαι εκείνος ο οποίος ήρθα να μαρτυρήσω για την αλήθεια και εκείνος ο οποίος προέρχεται από την αλήθεια και έχει μέσα του καρδιακή διάθεση, θα δεχθή αυτήν την αλήθεια. Και η απάντηση τού Πιλάτου ήταν: «Τι εστιν αλήθεια;» (Ιωάν. κη΄, 38), δεν βαριέσαι, άνθρωπε, -ήταν κατάδικος ο Χριστός-, τι είναι η αλήθεια, ποια είναι αυτή η αλήθεια; Αυτή ήταν η απάντηση τού Πιλάτου.

Ο Χριστός ήδη είχε πει στους Μαθητές Του πριν από το Πάθος: «Εγώ ειμι η οδός, η αλήθεια και η ζωή» (Ιωάν. ιδ΄, 6). Ο Πιλάτος ρωτάει τι είναι η αλήθεια·  δεν αναζητά την αλήθεια, αλλά έχει έναν σκεπτικισμό και είναι αυτό το γεγονός το οποίο επικρατούσε την εποχή εκείνη, επειδή υπήρχαν πολλές θρησκείες, πολλά πιστεύματα, πολλές ιδεολογίες, όπως ακριβώς υπάρχουν και σήμερα και όλοι έλεγαν και υποστήριζαν ότι αυτοί είχαν την αλήθεια, οπότε υπήρχε ένας σκεπτικισμός και ένας σχετικισμός ότι τελικά είναι σχετική. Τι μού λες για την αλήθεια, σχετική είναι αυτή η αλήθεια.

Την εποχή εκείνη υπήρχε η λεγόμενη ακαδημαϊκή πλατωνική θεωρία και άποψη που έλεγε ότι η αλήθεια είναι σχετική· άλλωστε υπήρχαν και πολλά άλλα φιλοσοφικά συστήματα. Και η απάντηση τού Πιλάτου εξέφραζε αυτόν τον σχετικισμό, ότι όλα είναι σχετικά, και αυτόν θα έλεγα τον σκεπτικισμό, ότι τι μιλάς για την αλήθεια, ότι εσύ είσαι η αλήθεια, και τόσοι άλλοι μιλάνε ότι έχουν την αλήθεια, αφού πλήρης αλήθεια δεν υπάρχει.

Είναι ένα γεγονός το οποίο πάντοτε, και τότε και σήμερα οι άνθρωποι αναζητούν την αλήθεια· νομίζει ο καθένας ότι εκφράζει την αλήθεια και, βεβαίως, η γνώση είναι αδύνατη και η αλήθεια είναι ανέφικτη, κατά τους φιλοσόφους.

Όμως ο Χριστός μιλούσε για μια άλλη αλήθεια· Αυτός είναι ο Υιός και Λόγος τού Θεού, ο οποίος ήρθε στον κόσμο για να αποκαλύψη ή να θεραπεύση την αρρώστια τής θρησκείας και τής ιδεολογίας. Γιατί η ιδεολογία αυτή καθεαυτήν που στηρίζεται στην ανθρώπινη λογική και η θρησκεία που στηρίζεται πάνω σε ανθρώπους, οι οποίοι νομίζουν και επαγγέλλονται ότι αυτοί εκφράζουν την αλήθεια, είναι μια πλάνη, είναι μια αρρώστια. Και η θρησκεία, όπως βιωνόταν τότε και βιώνεται σήμερα, είναι μια αρρώστια, η οποία αυξάνει τα προβλήματα τα εσωτερικά τού ανθρώπου, γιατί με την θρησκεία συνδέεται και η ιδεολογία, συνδέεται και ο φανατισμός.

Φυσικά, η Εκκλησία δεν είναι θρησκεία, είναι Εκκλησία, είναι το Σώμα τού Χριστού, είναι κάτι διαφορετικό από την θρησκεία. Η θρησκεία πιστεύει σε έναν Θεό ο οποίος κατοικεί στους ουρανούς και είναι θυμωμένος με τους ανθρώπους και οι άνθρωποι πρέπει να κάνουν τα πάντα για να υπερβούν αυτό το τείχος και να συναντήσουν τον Θεό. Η θρησκεία συνδέεται με έναν μυστικισμό, συνδέεται με μια δεισιδαιμονία, συνδέεται με την ταύτιση ακτίστου και κτιστού. Είναι άλλο η θρησκεία και άλλο η Εκκλησία.

Οπότε, ο Χριστός, ο οποίος είναι Κεφαλή τής Εκκλησίας, είναι η πραγματική αλήθεια και με αυτήν την έννοια και η Εκκλησία είναι το Σώμα τού Χριστού και είναι η αλήθεια. Ο Χριστός κατά την διάρκεια τής διδασκαλίας Του έλεγε, «Εγώ ειμι η οδός, η αλήθεια και η ζωή» (Ιωάν. ιδ΄, 6). Σύμφωνα με την διδασκαλία τών Αγίων Πατέρων αυτός ο λόγος δείχνει μια πορεία εμπειρική· η οδός είναι η κάθαρση τής καρδιάς από τα πάθη, η αλήθεια είναι ο φωτισμός τού νου και η ζωή είναι αυτή η μακαρία κατάσταση τής θεώσεως.

Και έλεγε ότι «εγώ ειμι η αλήθεια» και φυσικά και ο Πατέρας Του, το πρώτο πρόσωπο τής Αγίας Τριάδος, είναι ο Πατήρ τής αληθείας και έδωσε την υπόσχεση ότι θα στείλη το Άγιο Πνεύμα το οποίο είναι το Πνεύμα τής αληθείας. Άρα, η αλήθεια που είναι εμπειρική και όχι στοχαστική, όχι διανοητική και όχι θρησκευτική, αλλά η αλήθεια η οποία είναι έκφραση τής εμπειρίας βιώνεται μέσα στον χώρο τής Ορθοδόξου Εκκλησίας.

Αυτό είναι το πρώτο γεγονός που ήθελα να σημειώσω από αυτά τα οποία έγιναν με τον Πιλάτο.

2. «Εκείνος ο πλάνος»

Το δεύτερο γεγονός είναι ότι μετά που ο Χριστός πέθανε πάνω στον Σταυρό, «τη επαύριον, ήτις εστί μετά την παρασκευήν», όπως λέει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος, «τότε συνήχθησαν οι αρχιερείς και οι φαρισαίοι» και πήγαν στον Πιλάτο και τού είπαν «εμνήσθημεν ότι εκείνος ο πλάνος είπε έτι ζων ότι μετά τρεις ημέρας εγείρομαι» (Ματθ. κζ΄, 62), θυμηθήκαμε ότι αυτός ο πλανεμένος είπε ότι θα αναστηθή σε τρεις ημέρες. Βλέπετε αντίθεση από την αλήθεια. Εκείνος έλεγε «εγώ ειμι η αλήθεια» και πραγματικά φάνηκε ότι αυτός ήταν η αλήθεια και γκρέμισε όλες τις άλλες θρησκείες οι οποίες αρρωσταίνουν τους ανθρώπους και τους πλανούν, και εκείνοι που ήταν πλάνοι και πλανεμένοι, τον αποκαλούν πλάνο. Θυμήθηκαν ότι εκείνος ο πλάνος, όταν ζούσε, είπε ότι μετά τρεις μέρες θα εγερθή, γι’ αυτό παρακάλεσαν τον Πιλάτο να διατάξη να ασφαλίση τον τάφο με κουστωδία, ώστε να μην το κλέψουν οι Μαθητές «και έσται η εσχάτη πλάνη χείρων τής πρώτης» (Ματθ. κζ΄, 63). Δηλαδή, η τελευταία πλάνη, ότι δήθεν αναστήθηκε, θα είναι η χειρότερη από εκείνη που έλεγε εκείνος ότι θα αναστηθή. Και, φυσικά, ο Πιλάτος ο οποίος ήταν ένας ανάξιος ηγέτης τής εποχής εκείνης που δεν μπόρεσε να χειριστή αυτήν την μεγάλη και δύσκολη υπόθεση, έδωσε εντολή στην κουστωδία να διαφυλάξουν τον τάφο.

Ποιο ήταν το επιχείρημα το οποίο είπαν στον Πιλάτο; Ενώ ο Πιλάτος προηγουμένως μιλούσε για το τι είναι αλήθεια, «τι εστιν αλήθεια», και άκουσε από τον ίδιο τον Χριστό να λέη ότι αυτός ήρθε να μαρτυρήση περί τής αληθείας, ποιο ήταν τώρα το νέο επιχείρημα τών Εβραίων; Ότι είναι πλάνος, ότι αυτός επλάνησε τους ανθρώπους και επλάνησε και όλους εκείνους τους οποίους δήθεν θεωρούσαν ότι θαυματουργούσε, τους επλάνησε και μπορεί να πλανήση τώρα και μετά τον θάνατό Του και να θεωρήση ότι αναστήθηκε. Τού αποδόθηκε, λοιπόν, αυτού ο οποίος ήταν η αλήθεια, το επίθετο «πλάνος», ότι είναι πλάνος και πλανά τους ανθρώπους.

Επάνω σε αυτό ο Μέγας Φώτιος, ένας μεγάλος Πατέρας τού 8ου αιώνος, και μάλιστα μιλώντας την ημέρα τής Μεγάλης Παρασκευής κάνοντας το κήρυγμα, όπως γίνεται και τώρα, αναφέρεται και ερμηνεύει τον λόγο αυτόν τον οποίον είπαν οι Αρχιερείς και οι Φαρισαίοι στον Πιλάτο.

Και ερωτά: «Τι είναι πιο αχρείο από αυτές τις λέξεις· τι είναι πιο άθεο από αυτήν την γνώμη; Τι είναι χειρότερο από αυτήν την αναισχυντία; Ω Ιουδαίε, καλείς πλάνον τον απλανή οδηγό τής σωτηρίας, ο οποίος ήρθε να σε απαλλάξη εσένα τον υβριστή από την πλάνη και να σε εξαρπάση από το κατάκριμα τής πλάνης; Είναι πλάνος, πράγματι, επειδή απέσπασε τους ανθρώπους από τα είδωλα, επειδή ο ίδιος εξάρπασε τους ανθρώπους από την τυραννία τών δαιμόνων; Επειδή μετακόμισε τους ανθρώπους από την βαριά δουλεία τού νόμου στον ωφέλιμο και ελαφρό ζυγό τού Ευαγγελίου; Είναι πλάνος επειδή ήλεγξε με παρρησία την δική σου υποκρισία;».

Βλέπετε δύο χαρακτηρισμούς· ο Ίδιος αποκαλύπτει ότι είναι η οδός, η αλήθεια και η ζωή και εκείνοι, οι πλανεμένοι, τον θεωρούν ότι είναι πλάνος. Αυτό γίνεται μέσα στην ιστορία.

3. Η αλήθεια και οι πλανεμένοι

Ο Χριστός όντως είναι η οδός, η αλήθεια και η ζωή. Ο Χριστός είναι Εκείνος ο οποίος επλάνησε τον διάβολο που κυριαρχούσε επάνω στις καρδιές, στις ψυχές όλων τών ανθρώπων, γι’ αυτό μετά τον θάνατο όλοι πήγαιναν στον Άδη· τον επλάνησε και μάς πήρε κοντά Του και είμαστε Χριστιανοί. Δια μέσου τών αιώνων πόσα είναι τα εκατομμύρια, τα δισεκατομμύρια Χριστιανοί που ακολούθησαν αυτόν τον λεγόμενο πλάνο! Τον ακολούθησαν γιατί πίστεψαν και πιστεύουν ότι αυτός είναι η αλήθεια, η οποία η αλήθεια βεβαιώνεται, δεν είναι απόρροια τού στοχασμού, δεν είναι απόρροια τής λογικοκρατίας, αλλά μια επιβεβαίωση και επιβεβαιώνεται γιατί με τον Χριστό ξεπερνά κανείς όλα τα προβλήματα!

Όπως είπα προηγουμένως, καταργεί στην πράξη αυτήν την αρρώστια τής θρησκείας και τής ιδεολογίας και τής κοσμικής σοφίας. Είναι αυτός ο οποίος ανέστησε τους ανθρώπους, όχι μόνο τον Λάζαρο και τους άλλους που ανέστησε, αλλά όλους θα μάς αναστήση κατά την Δευτέρα Παρουσία Του, αλλά μάς ανασταίνει από τον πόνο, από την δυσκολία, από τα προβλήματα, από την απελπισία η οποία μάς κατέχει. Όταν κανείς πιστεύη ολοκληρωτικά στον Χριστό εκ καρδίας, τότε βγαίνει μέσα από τον δικό του Άδη, γιατί ο καθένας από εμάς έχουμε έναν προσωπικό Άδη, κλεισμένοι μέσα στην απελπισία μας, στην μόνωση και στην μοναξιά μας από διάφορες δυσκολίες, από αρρώστιες, από οικονομικά προβλήματα, από θανάτους.

Ποιος μπορεί να μάς απαλλάξη από όλα αυτά; Μπορεί να μάς απαλλάξη η επιστήμη; Φυσικά, μάς βοηθάει. Μπορεί να μάς απαλλάξη η ιδεολογία; Μόνο ο Χριστός και η Εκκλησία μάς απελευθερώνει και αισθάνεται κανείς πραγματικά ελεύθερος. Είναι Εκείνος ο οποίος ήρθε να μαρτυρήση για την αλήθεια και μακάριοι εκείνοι οι οποίοι θα τον ακούσουν, μακάριοι εκείνοι οι οποίοι θα ακούσουν την φωνή τής αληθείας και θα βεβαιωθούν, γι’ αυτό και θα αναστηθούν και οι ίδιοι από τα έργα τής αμαρτίας και τής απελπισίας και τής απογνώσεως.

Ο Απόστολος Παύλος σε μια επιστολή του στον Τιμόθεο τού είπε: «Πονηροί δε άνθρωποι και γόητες προκόψουσι επί το χείρον πλανώντες και πλανώμενοι· συ δε μένε εν οις έμαθες και επιστώθης». (Β΄ Τιμ. γ΄, 12-13). Τού λέει, λοιπόν, ότι οι άνθρωποι πονηροί και γόητες, που ξέρουν να γοητεύουν με τον λόγο και με τα χαρίσματα τους ανθρώπους και να τους πλανούν, αυτοί οι πονηροί άνθρωποι και οι γόητες θα προκόψουν στα χειρότερα, «επί το χείρον, πλανώντες και πλανώμενοι· συ δε μένε εν οις έμαθες και επιστώθης», να μένης σταθερός σε αυτά τα οποία έμαθες και επιστώθης, και βεβαιώθηκες.

Νομίζω ότι είναι ένας επίκαιρος λόγος τον οποίο πρέπει να απευθύνουμε σήμερα στον εαυτό μας. Άνθρωποι «πλανώντες και πλανώμενοι», άνθρωποι οι οποίοι «προκόπτουν επί το χείρον», γόητες, πονηροί, είναι οι άνθρωποι εκείνοι που δημιουργούν προβλήματα μέσα στις κοινωνίες, αλλά εμείς πρέπει να μένουμε σε Αυτόν, τον Θεάνθρωπο Χριστό, ο οποίος σταυρώθηκε και έχυσε το Αίμα Του για μάς. Ποιος έδειξε τέτοια μεγάλη αγάπη; Ποιος αρχηγός θρησκείας, ποιος αρχηγός ενός κράτους, ενός κόμματος, μιας πολιτικής οργανώσεως, ποιος αρχηγός σταυρώθηκε για τους μαθητές ή για τους οπαδούς του;

Λέει κάπου ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Ποιος βοσκός τρέφει τα πρόβατά του κόβοντας και δίνοντας τα μέλη τού σώματός του; Κανένας δεν το κάνει αυτό. Εκείνος που το έκανε είναι ο Χριστός ο οποίος πέθανε για να ζήσουμε εμείς. Εκεί είναι η αλήθεια. Η αλήθεια είναι σε αυτήν την εσταυρωμένη και πληγωμένη αγάπη, αυτήν την αγάπη την οποία δείχνει ο Χριστός επάνω στον Σταυρό. Σε αυτήν να παραμείνουμε. Όλα τα άλλα είναι πρόσκαιρα, όλα τα άλλα απογοητεύουν τον άνθρωπο, δεν τον ελευθερώνουν από την κόλαση στην οποία βρίσκεται.

Γι’ αυτό, αυτήν την ημέρα να στραφούμε στον Εσταυρωμένο Χριστό και να τού πούμε: «Κύριε, Εσταυρωμένε Κύριε, Κύριε τής δόξης, πιστεύουμε και ομολογούμε ότι εσύ είσαι η οδός, η αλήθεια και η ζωή». Αμήν.