«Άνθρωπός τις ην πλούσιος... πτωχός δε τις ονόματι Λάζαρος...» (Λουκ. ιστ', 19 20).

Αγαπητοί αδελφοί,

Ο Χριστός στην παραβολή τού πλουσίου και τού Λαζάρου που ακούσαμε σήμερα παρουσίασε εκφραστικά την αβυσσαλέα διαφορά μεταξύ δύο ανθρώπων. Ο πλούσιος είχε καθημερινά φαγοπότια, ενώ ο φτωχός ζούσε με τα ψιχία που έπεφταν από την τράπεζα τού πλουσίου. Ο πλούσιος ήταν εύρωστος σωματικά, ενώ ο φτωχός «ηλκωμένος». Ο πλούσιος έμενε σε αρχοντικό και εκεί διασκέδαζε με τους φίλους του, ενώ ο φτωχός ζητιάνευε στην πόρτα τού σπιτιού τού πλουσίου, συντροφιά με τα σκυλιά. Ο πλούσιος φορούσε καθημερινά «πορφύραν και βύσσον», ενώ ο φτωχός ήταν ρακένδυτος και γυμνός. Ο Χριστός ζωγράφισε κατά τον καλύτερο τρόπο την μεγάλη ανισότητα μεταξύ τού πλούτου και τής φτώχειας.

Η παραβολή αυτή φανερώνει το δράμα τού ανθρώπου σε όλες τις εποχές και φυσικά και στην δική μας εποχή. Βλέπουμε την τέλεια εφαρμογή τής Παραβολής τού πλουσίου και τού Λαζάρου στον χώρο τής Πατρίδος μας και σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Άλλοι πεινούν και άλλοι μεθούν.

Πολλά συστήματα αφιερώνονται στην λύση αυτού τού τεραστίου προβλήματος. Δεν παραγνωρίζουμε την προσφορά τους, αλλά δεν μπορούμε να μη σημειώσουμε και τις μεγάλες αδυναμίες τους. Διότι όλα τα ανθρώπινα συστήματα δεν μπορούν να ξεφύγουν τον πειρασμό τής υπαγωγής τού ανθρώπου στο σύστημα και στην οργάνωση που καταργούν την ελευθερία του.

Η Εκκλησία αναγεννά τον άνθρωπο και έτσι ο αναγεννημένος άνθρωπος μεταμορφώνει με ελευθερία τους κοινωνικούς θεσμούς. Βοηθά αποτελεσματικά στην λύση τού κοινωνικού προβλήματος. Στην Εκκλησία ζούμε την εν Χριστώ αδελφότητα, που είναι υπέρβαση τής οποιασδήποτε ανισότητος.

Θα πρέπει όμως να κάνουμε δύο απαραίτητες διευκρινίσεις πάνω στο μεγάλο θέμα τής αντιθέσεως μεταξύ πλουσίων και πτωχών.

Πρώτον. Η σωτηρία τού πτωχού Λαζάρου και η καταδίκη τού πλουσίου δεν σημαίνει ότι για να σωθή κανείς πρέπει να είναι πτωχός ή κάθε πλούσιος καταδικάζεται. Η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν βλέπει εξωτερικά το θέμα τού πλούτου, αλλά προσπαθεί να εισέλθη στο βάθος τού προβλήματος. Δηλαδή, επιδιώκει να απαλλάξη τον άνθρωπο από το μεγάλο πάθος τής φιλαργυρίας, που είναι δυνατόν να υπάρχη σε όλους τους ανθρώπους, αδιάκριτα αν είναι πλούσιοι ή πτωχοί. Ο πλούσιος από φιλαργυρία κρατά όλα τα υλικά αγαθά και διακατέχεται από άγχος να τα αυξήση. Και ο πτωχός από φιλαργυρία παραπονείται καθημερινά και αποβλέπει στην απόκτηση τών υλικών αγαθών. Άρα, πρέπει κανείς να απαλλαγή από το πάθος τής φιλαργυρίας και να γίνη ελεήμων στους άλλους.

Δεύτερον. Το θέμα τών πλουσίων και τών πτωχών το βλέπει η Εκκλησία από την πνευματική πλευρά. Πλούσιος δεν είναι αυτός που έχει χρήματα και κτήματα, αλλά αυτός που έχει τον Χριστό, ο Οποίος είναι το μόνο αγαθό. Πτωχός δεν είναι αυτός που στερείται τών υλικών αγαθών, αλλά αυτός που στερείται τής παρουσίας τού Χριστού.

Έτσι ερμηνεύει ο Μέγας Βασίλειος το χωρίο «πλούσιοι επτώχευσαν και επείνασαν, οι δε εκζητούντες τον Κύριον ουκ ελαττωθήσονται παντός αγαθού». Τα υλικά αγαθά, λέγει, δεν είναι στην πραγματικότητα αγαθά, αφού με κόπο αποκτούνται και με κόπο συγκρατούνται. Το μόνο τελειότατο αγαθό είναι ο Θεός.

Άλλωστε, περιγράφοντας ο Απόστολος Παύλος τα χαρακτηριστικά τής αποστολικής ζωής, λέγει: «Ως πτωχοί, πολλούς δε πλουτίζοντες, ως μηδέν έχοντες και τα πάντα κατέχοντες» (Β' Κορ. στ', 10). Εκείνο που μπορεί να υπογραμμισθή είναι ότι με τον Χριστό είναι κανείς πάμπλουτος, αφού έχει την αιωνιότητα. Χωρίς τον Χριστό είναι πάμπτωχος, έστω κι αν έχη στην εξουσία του όλον τον κόσμο.

Γι’ αυτό το θέμα, όπως και σε άλλα θέματα που απασχολούν τους συγχρόνους ανθρώπους, χρειάζεται ο προφητικός λόγος. Στην παράκληση τού πλουσίου, όπως φαίνεται στην σημερινή παραβολή, να στείλη ο Αβραάμ τον Λάζαρο στο σπίτι του για να μετανοήσουν οι αδελφοί του, ο Αβραάμ απαντά: «Έχουσι Μωϋσέα και Προφήτας· ακουσάτωσαν αυτών» (Λουκ. ιστ', 29). Δηλαδή, έχουν τους λόγους τών Προφητών, την Αγία Γραφή, που πρέπει να εφαρμόζουν για να αποφύγουν την γέεννα τού πυρός.

Αλλά Προφήτες δεν υπήρξαν κάποτε. Υπάρχουν πάντοτε. Προφήτης είναι εκείνος που εν Χριστώ αποκρυπτογραφεί όλα τα ιστορικά γεγονότα, τα οποία για τους υπόλοιπους ανθρώπους είναι τυλιγμένα στο σκοτάδι· είναι εκείνος που κάτω από κάθε γεγονός βλέπει τις ενέργειες τού Θεού. Οι Προφήτες, που μαζί με το Προφητικό χάρισμα συνδυάζουν το Βασιλικό και το Ιερατικό, είναι οι κριτές τής ιστορίας, που αναλύουν τα γεγονότα, μιλούν προφητικά για να μετανοήσουν οι άνθρωποι. Επομένως, δεν χρειάζονται να αναστηθούν νεκροί για να μιλήσουν, αφού υπάρχουν οι άγιοι, που ήδη έχουν αναστηθή και μπορούν να καθοδηγήσουν τον λαό τού Θεού.

Γι αυτό, ο κάθε μεταμορφωμένος κήρυκας και ο κάθε μεταμορφωμένος πιστός, ως Προφήτης, δεν πρέπει να κινήται και να αναλύεται από τα φαινόμενα, δεν μπορεί να «συμβιβάζεται με τους συμβιβασμούς». Πρέπει να μιλά για την κοινωνική αδικία και την εκμετάλλευση τού λαού τού Θεού. Το προφητικό κήρυγμα, ως κήρυγμα ελευθερίας τού ανθρώπου από κάθε τυραννία, πρέπει να λάβη την θέση του στην σημερινή εκκλησιαστική ζωή. Σήμερα χρειάζονται Προφήτες που ειρηνικά και ήρεμα, με αγάπη, δηλαδή θυσιαστικά, θα κρίνουν την ιστορία και θα ανοίγουν δρόμους για την βίωση τής Βασιλείας τού Θεού. Έτσι, η Εκκλησία ειρηνικά θα πάρη θέση στα φλέγοντα προβλήματα που μαστίζουν τις ανθρώπινες κοινωνίες, θα δείξη το ενδιαφέρον της για την αποκατάσταση τής αδικίας και τον προσανατολισμό τού ανθρώπου στον Χριστό.

Τέτοιοι Προφήτες που εξαγγέλλουν το προφητικό κήρυγμα και ελευθερώνουν τον άνθρωπο υπάρχουν και σήμερα, οι οποίοι εργάζονται ήρεμα και αθόρυβα. Κινούνται πέρα από την επιφάνεια, αλλά από το βάθος αυτό που εργάζονται θα διαλύσουν κάθε ανθρώπινη επιφάνεια και θα φανερώσουν την Βασιλεία τού Θεού. Δηλαδή, δεν θα καταργήσουν την ανισότητα τής θελήσεως, αλλά θα μεταμορφώσουν τους ανθρώπους με το να τους ελευθερώσουν από τα πάθη και θα τους οδηγήσουν στην εν Χριστώ ελευθερία.