«Εν γαρ τω Μωυσέως νόμω γέγραπται· ου φιμώσεις βουν αλοώντα. Μη των βοών μέλει τω Θεώ; Ή δι' ημάς πάντως λέγει; Δι' ημάς γαρ εγράφη, ότι επ' ελπίδι οφείλει ο αροτριών αροτριάν, και ο αλοών της ελπίδος αυτού μετέχειν επ' ελπίδι.» (A΄ Κορ.9:9-10).

Μέσα σε αυτό το περίεργο μικρό εδάφιο στα γραπτά του Αποστόλου Παύλου, τον βλέπουμε σαν έναν ραβίνο που χειρίζεται την Τορά με ένα πολύ παραδοσιακό τρόπο. Ο Νόμος δίνει έναν κανόνα για τη διαχείριση των κτηνών. Όταν ολοκλήρωσα τις σπουδές μου στην εβραϊκή γλώσσα στην θεολογική σχολή, κατέληξα στο συμπέρασμα πως τα εβραϊκά ήταν υπέροχα για να αφηγούνται ιστορίες, ειδικά αν οι ιστορίες αφορούν αγελάδες. Για τον Απόστολο Παύλο (και μεγάλο μέρος της ραβινικής παράδοσης της εποχής του), ο Μωυσής δεν ανέβηκε στο βουνό για να γράψει κανόνες που αφορούσαν τα βοοειδή.  Σε άλλο μέρος λέει: «τα γαρ πάντα δι' υμάς». (Β΄ Κορ. 4:15) Ο Νόμος μιλάει για βόδια, αλλά η σοφία διαβάζει κάτω από το γράμμα και διακρίνει τον βαθύτερο λόγο του Θεού. Σε αυτόν τον μικρό κανόνα, ο Απόστολος Παύλος διακρίνει αιώνια δικαιοσύνη: αν εργασθείς, πρέπει να πληρωθείς.  Αναμφίβολα, η σοφία εμβάθυνε πολύ περισσότερο.

Είναι αρκετός ο αριθμός των φορών που βλέπουμε τον Απόστολο Παύλο (αλλά και τον Ίδιο τον Χριστό) να χειρίζονται την Γραφή με αυτό τον τρόπο. Ο Χριστός αποδοκιμάζει τους Φαρισαίους για την γοητεία τους με την επιφάνεια του Νόμου:

«Ουαί υμίν, γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριταί, ότι αποδεκατούτε το ηδύοσμον και το άνηθον και το κύμινον, και αφήκατε τα βαρύτερα τού νόμου, την κρίσιν και τον έλεον και την πίστιν· ταύτα δε έδει ποιήσαι κακείνα μη αφιέναι». (Ματθ. 23:23)

Για να βρει κανείς τα «βαρύτερα» ζητήματα των Γραφών απαιτείται μια καλή καρδιά και μια προθυμία να κοιτάξει υπομονετικά πιο πέρα από την επιφάνεια. Αν αυτό ισχύει για τις Γραφές, ισχύει εξίσου και για τον ίδιο τον κόσμο και για όλα όσα βρίσκονται εντός του. Ο Χριστός είπε:

«Ο αγαθός άνθρωπος εκ του αγαθού θησαυρού της καρδιάς αυτού προφέρει το αγαθόν, και ο πονηρός άνθρωπος εκ του πονηρού θησαυρού της καρδίας αυτού προφέρει το πονηρόν· εκ γαρ του περισσεύματος της καρδίας λαλεί το στόμα αυτού.». (Λουκ. 6:45)

Εγώ πιστεύω πως είναι εξίσου αλήθεια, πως μια καλή καρδιά είναι ικανή να διακρίνει το καλό (στα βάθη του), ενώ η κακή καρδιά είναι τυφλή. Ακόμα και η κυριολεξία διαφθείρεται από μια κακιά καρδιά.

Ο Απόστολος Παύλος είχε το πλεονέκτημα να πιστεύει πως κάτι βρισκόταν κάτω ή πέρα από το γράμμα.

«…μη σκοπούντων ημών τα βλεπόμενα, αλλά τα μη βλεπόμενα. Τα γαρ βλεπόμενα πρόσκαιρα, τα δε μη βλεπόμενα αιώνια». (Α’ Κορ. 4:18).

Ο καθαρός υλισμός είναι στην πραγματικότητα μια άρνηση της χριστιανικής πίστης. Ο υλικός κόσμος δεν υπάρχει από μόνος του και για τον εαυτό του. Αποτελεί Μυστήριο και Εικόνα, που σε καμία περίπτωση δεν μειώνουν την αξιοπρέπεια ή την σημαντικότητά του. Ωστόσο, η σημαντικότητά του βρίσκεται κάτω και πέρα από αυτά, είναι το αιώνιο - που εδρεύει εντός του υλικού κόσμου ή που αντανακλάται από αυτόν - τα οποία του δίνουν νόημα.

Αυτό είναι σημαντικό καθώς εξετάζουμε τον κόσμο και τις απαιτήσεις που μας επιβάλλονται από εκείνους που ισχυρίζονται ότι μιλούν για λογαριασμό του κόσμου. Με την γέννηση της εκκοσμίκευσης, οι πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές δυνάμεις επιδιώκουν να αφηγηθούν εκ νέου την ιστορία του κόσμου με τους δικούς τους όρους. Μεγάλο μέρος αυτής της αφήγησης είναι ο πυρήνας της μυθικής εξήγησης του μοντερνισμού για το έργο του. Σε μεγάλο βαθμό, είναι μια αφήγηση υλικής και ηθικής προόδου. Στην χειρότερη περίπτωση, επαναπροσδιορίζει τον Χριστιανισμό ως εχθρό της, ως μέρος των «παραδόσεων του παρελθόντος» που ξεπερνιούνται με τις προοδευτικές προσπάθειές της. Ο Χριστιανισμός χάνει το πραγματικό του κέντρο όταν προσπαθεί να πείσει τον κόσμο για την αφοσίωσή του στο μοντέρνο σχέδιο. Στις μέρες μας, υπάρχει μια αυξανόμενη συλλογή Χριστιανικών Εκκλησιών, οι οποίες έχουν χάσει το περιεχόμενό τους από τον εναγκαλισμό τους με την σύγχρονη, κοσμική περιγραφή της πραγματικότητας. Σε μια προσπάθειά τους για συσχετισμό, έγιναν περιττές.

Παραδόξως, χρησιμεύουν ως εικόνες της σύγχρονης ανθρωπότητας. Ο  C.S. Lewis τις περιέγραψε ως «άνθρωποι χωρίς θώρακες». Ο Τ. S. Eliot χρησιμοποίησε την φράση «οι κούφιοι άνθρωποι».  Ήταν προσπάθειες να περιγράψουν μια ανθρωπότητα που έχανε το πνευματικό της αγκυροβόλιο. Χωρίς την υπερβατική, αιώνια πραγματικότητα ως θεμέλιο, η ανθρωπότητα συντρίβεται εσωτερικά, με μια ελεύθερη πτώση στην οποία μόνο η εξουσία καθορίζει το παροδικό νόημα του οτιδήποτε. Ακόμα και το «νόημα» γίνεται συνώνυμο της «εξουσίας». Σήμα κατατεθέν της ζωής του 20ου και του 21ου αιώνα όπου η μοντέρνα κατάρρευση έχει γίνει κυρίαρχη, είναι μια συνεχής προσπάθεια επαναπροσδιορισμού της γλώσσας. Εάν οι λέξεις σημαίνουν μόνο αυτό που εμείς λέμε πως σημαίνουν – τότε οι «λέγοντες» είναι οι νέοι κύριοι.

«Εν αρχή ην ο Λόγος και ο Λόγος ην προς τον Θεόν, και Θεός ην ο Λόγος.  Ούτος ην εν αρχή προς τον Θεόν.  Πάντα δι αυτού εγένετο και χωρίς αυτού εγένετο ουδέ εν ό γέγονεν.»  (Ιωάν. 1:1,3)

Η Ορθόδοξη πίστη μας, μας διδάσκει πως κάθε δημιουργημένο πράγμα έχει μια «λογικότητα»:  κατασκευάζεται  από και μέσω του Λόγου  (Χριστός: ο Λόγος του Θεού). Η αλήθεια οποιουδήποτε υπάρχοντος πράγματος δεν είναι η αλήθεια, αν είναι διαζευγμένη από τη λογικότητά του.  Η προσπάθειά μας να «λέμε» την αλήθεια είναι, κανονικά, μια προσπάθεια να δώσουμε φωνή τόσο στο ίδιο το πράγμα όσο και στον λόγο του.

Ένα σαφές παράδειγμα για αυτό είναι ορατό μέσα στην ορθόδοξη χριστιανική κατανόηση του τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος. Όλα τα πράγματα που ειπώθηκαν για την ανθρωπότητα του Χριστού είναι επίσης αυτά που αποκαλύπτουν τι σημαίνει για οποιονδήποτε να είναι άνθρωπος. Το αποτέλεσμα είναι η αποκάλυψη της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της πληρότητας, του τι σημαίνει να δημιουργηθείς «κατ' εικόνα του Θεού». Η «αξιοπρέπεια» των ανθρώπινων όντων βρίσκεται μέσα στην λογικότητά μας – την «αόρατη», αιώνια πτυχή της ύπαρξής μας.

Όπου αυτή η αθέατη πτυχή υποτιμάται ή αγνοείται, αναπόφευκτα ακολουθεί η βαρβαρότητα και η γενοκτονία. Δεν είναι πως ο Χριστιανισμός δεν έχει δει την δική του χρήση βαρβαρότητας και γενοκτονίας – αυτό όμως συνέβη μόνο όταν η θεολογία του είχε υποσκελισθεί και σκόπιμα περιφρονηθεί για αμαρτωλούς σκοπούς.

Όταν μιλάμε για την Δημιουργία ως Εικόνα και Μυστήριο, αναγνωρίζουμε την απαίτηση να δίνουμε προσοχή σε αυτό που είναι αόρατο. Είναι, πρωτίστως, μια πειθαρχία της καρδιάς, αλλά είναι επίσης μια βαθιά ακρόαση των εντός της Παράδοσης φωνών που παρακολούθησαν και είδαν και έδωσαν μαρτυρία για όσα είδαν και άκουσαν. Η ορμή του μοντερνισμού, ειδικά καθώς αποδεσμεύεται από το αγκυροβόλι του παρελθόντος της ανθρωπότητας, είναι ένας θόρυβος που επιδιώκει να πνίξει το παρελθόν.  Ορμάει προς αυτό που περιγράφει ως «ένα καλύτερο κόσμο», αν και δεν έχει οποιαδήποτε εικόνα για το πως θα έμοιαζε ένας τέτοιος κόσμος.

Η πνευματική παράδοση της Ορθοδοξίας περιγράφεται με τη λέξη «Ησυχασμός». Σημαίνει την άσκηση της σιωπής. Αυτή η σιωπή δεν είναι απουσία λέξεων, αλλά η προσοχή στον λόγο (Λόγο) εντός των λέξεων.  Νομίζω πως, επί των ημερών μας είμαστε έτοιμοι να χάσουμε πολλά από τα επιχειρήματα της κουλτούρας μας. Είμαι βέβαιος, ωστόσο, ότι ο Λόγος συνεχίζει να μιλάει μέσα σε όλα όσα έχει δημιουργήσει. Ο Απόστολος Παύλος περιέγραψε την Δημιουργία ως «στενάζουσα» κατά την διάρκεια των ωδινών.  Πρόκειται για τον εκ βαθέων ήχο που καλεί το Βάθος.

«Αμήν αμήν λέγω υμίν ότι έρχεται ώρα, και νυν εστιν, ότε οι νεκροί ακούσονται τής φωνής τού υιού τού Θεού, και οι ακούσαντες ζήσονται». (Ιωάν.5:25)

Έλα από τους τέσσερις ανέμους, ω πνοή, και πνεύσε επί των οστών αυτών, ώστε να ζωοποιηθούν.