Στις 26.7.06 εκοιμήθη ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Κρήτης Τιμόθεος. Ο κοιμηθείς είχε εκλεγεί Μητροπολίτης Γορτύνης και Αρκαδίας το 1956 και επί 22 συναπτά έτη επιτέλεσε εκεί θαυμαστό έργο, στο οποίο κορυφαία θέση κατέχουν τα ιδρύματα της Ιεράς Μονής Καλυβιανής (γηροκομείο, ορφανοτροφείο, οικοτροφεία κ.λπ.), τα οποία είναι μια σύγχρονη Βασιλειάδα. Το 1978 εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Κρήτης, διαδεχθείς τον κοιμηθέντα μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Κρήτης Ευγένιο, έναν άλλο εξέχοντα –και με εθνική δράση στη διάρκεια της Κατοχής– ιεράρχη της Εκκλησίας της Κρήτης. Και οι δύο μακαριστοί ιεράρχες υπηρέτησαν με πίστη και αυταπάρνηση την Εκκλησία της Κρήτης από τη θέση του Αρχιεπισκόπου Κρήτης επί 28 χρόνια ο καθένας και άφησαν πολύτιμες υποθήκες στους διαδόχους τους.

Στο διάστημα που έχει μεσολαβήσει από την κοίμηση του τελευταίου Αρχιεπισκόπου μέχρι σήμερα, πολλά έχουν γραφτεί στον τοπικό και στον αθηναϊκό Τύπο για την εκλογή του νέου Αρχιεπισκόπου, η οποία θα γίνει από την Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου στις 30 Αυγούστου. Δυστυχώς, τα δημοσιεύματα αυτά επικεντρώνονται στις διάφορες φήμες που κυκλοφορούν σχετικά με τις πιέσεις που ασκούνται και πιθανότητες που συγκεντρώνουν οι υποψήφιοι για τη θέση και ελάχιστα για τη διαδικασία που ακολουθείται για την ανάδειξη του νέου Αρχιεπισκόπου.

Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 3 του Συντάγματος:

«Το εκκλησιαστικό καθεστώς που υπάρχει σε ορισμένες περιοχές του Κράτους δεν αντίκειται στις διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου».

Ανάμεσα στις περιοχές αυτές είναι και η Κρήτη. Η Εκκλησία της Κρήτης, από τις αρχές του περασμένου αιώνα, είναι ημιαυτόνομη και υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Κορυφαίο όργανό της είναι η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος (ΙΕΣ), την οποία αποτελούσαν οι Επίσκοποι με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Κρήτης. Με αποφάσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου το 1962 οι Επίσκοποι αναγορεύτηκαν σε Μητροπολίτες και το 1967 ο Μητροπολίτης Κρήτης σε Αρχιεπίσκοπο Κρήτης.

Με βάση τα ισχύοντα για την Εκκλησία της Ελλάδος, θα ήλπιζε κανείς ότι στις διατάξεις του Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Κρήτης θα περιλαμβανόταν και εκείνη που θα προέβλεπε ότι στην εκλογή Αρχιεπισκόπου Κρήτης τον πρώτο λόγο θα είχε η ΙΕΣ της Εκκλησίας της Κρήτης και την τελική έγκριση των επιλογών της το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Δυστυχώς αυτό δεν συμβαίνει.

Ο Κατασταστικός Χάρτης της Εκκλησίας της Κρήτης, τόσο το 1978 όσο και σήμερα, αποκλείει(!) τη συμμετοχή της ΙΕΣ της Εκκλησίας της Κρήτης στην εκλογή Αρχιεπισκόπου Κρήτης. Σύμφωνα με τη σχετική παράγραφό του η κυβέρνηση, δηλαδή ο/η εκάστοτε υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων επιλέγει τρεις από τους οκτώ εν ενεργεία Μητροπολίτες και καταρτίζει το Τριπρόσωπο, το οποίο αποστέλλει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Στη συνέχεια η Ιερά Σύνοδος του Πατριαρχείου επιλέγει από τους τρεις εκείνον ο οποίος θα καταλάβει τη χηρεύουσα θέση του Αρχιεπισκόπου Κρήτης.

Είναι σαφές ότι η διάταξη αυτή είναι από κάθε άποψη απαράδεκτη. Είναι σαφώς αντίθετη προς τους κανόνες της Εκκλησίας δεδομένου ότι ένα πρόσωπο που δεν είναι καν ιερωμένος επιλέγει τρεις από τους οκτώ εν ενεργεία μητροπολίτες και τους προτείνει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Πέρα όμως από αυτό, περιορίζει και τις επιλογές της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Η απαράδεκτη αυτή διάταξη έδωσε και δίνει το δικαίωμα σε υπουργούς, βουλευτές και πολιτευτές του εκάστοτε κυβερνώντος κόμματος, καθώς και οικονομικούς και άλλους παράγοντες που πρόσκεινται στο (ή από τους οποίους εξαρτάται το) κόμμα αυτό να παρεμβαίνουν στον/στην υπουργό Παιδείας προκειμένου να την επηρεάσουν (ή και να της υπαγορεύσουν) τα ονόματα των τριών Μητροπολιτών που θα περιλαμβάνει το Τριπρόσωπο. Αυτό συνέβη το 1978 και αυτό συνέβη το δεκαήμερο που μεσολάβησε από την κοίμηση του κυρού Τιμοθέου μέχρι την αποστολή του Τριπροσώπου από την υπουργό Παιδείας στο Πατριαρχείο.

Η ΙΕΣ της Εκκλησίας της Κρήτης, εδώ και πολλά χρόνια, έχει προβεί σε παραστάσεις στις εκάστοτε κυβερνήσεις με στόχο να αλλάξει αυτή η διάταξη του Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Κρήτης και το Τριπρόσωπο να το καταρτίζουν τα μέλη της. Στην πρότασή της αυτή έχει τη σύμφωνη γνώμη του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Το 2000, μάλιστα, είχε υποβληθεί από τη Σύνοδο και σχετικό σ/ν, το οποίο ανάμεσα στα άλλα προέβλεπε και την αλλαγή που προαναφέρθηκε στη διαδικασία εκλογής Αρχιεπισκόπου. Το σχέδιο αυτό παρέμεινε στα συρτάρια του τότε υπουργού Παιδείας της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ και εξακολουθεί να παραμένει στα συρτάρια της σημερινής υπουργού Παιδείας της κυβέρνησης της Ν.Δ. Από τη στάση αυτή και των δύο κομμάτων εξουσίας φαίνεται καθαρά ότι οι κυβερνώντες θέλουν να έχουν το «πάνω χέρι» στη διαδικασία εκλογής Αρχιεπισκόπου Κρήτης.

Είναι, όμως, καιρός να αλλάξει η απαράδεκτη αυτή κατάσταση.

Για να επιτευχθεί η αλλαγή αυτή, θα πρέπει τα μέλη της ΙΕΣ της Εκκλησίας της Κρήτης, με επικεφαλής τον νέο Αρχιεπίσκοπο ο οποίος θα εκλεγεί στις 30 του μηνός, να επαναλάβουν πιεστικά το αίτημά τους να αλλάξει αμέσως η σχετική διάταξη του Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Κρήτης και το δικαίωμα για την κατάρτιση του Τριπροσώπου να περιέλθει στην ΙΕΣ της Εκκλησίας της Κρήτης.

Στην περίπτωση που η κυβέρνηση αγνοήσει ή κωφεύσει στο σχετικό αίτημα, όλοι οι βουλευτές της Κρήτης και των δύο κομμάτων εξουσίας (τα άλλα κόμματα δεν έχουν βουλευτές στην Κρήτη) θα πρέπει να καταθέσουν σχετική τροπολογία στο πρώτο ν/σ του υπουργείου Παιδείας που θα συζητηθεί στην ερχόμενη Σύνοδο της Βουλής που αρχίζει τον Οκτώβριο, με την ελπίδα ότι οι συνάδελφοί τους των άλλων νομών της χώρας θα υποστηρίξουν την τροπολογία αυτή ώστε να γίνει νόμος του κράτους.