Η συμπλήρωση ενός χρόνου στο πηδάλιο της Εκκλησίας της Ελλάδος του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, του από Θηβών και Λεβαδείας, κυρίου Ιερωνύμου, μου δίνει την ευκαιρία να εκφράσω την άποψή μου ότι όλο αυτό το διάστημα αποδείχθηκε η ήρεμη δύναμη μέσα στην Εκκλησία και κατ' επέκταση στην κοινωνία. Έχει επιβληθή με την ήρεμη παρουσία του, που δεν συνιστά αδράνεια, αλλά ισχυρή δύναμη.

Κακώς υποστηρίζεται ότι χαρισματικές προσωπικότητες είναι εκείνες που εκφράζουν πληθωρικό δυναμισμό, πολύπλοκο βερμπαλισμό και έντονη κοινωνική προβολή. Ισχυρές προσωπικότητες είναι εκείνες που ξέρουν να κυβερνούν και να κατευθύνουν τους λαούς και τα ποίμνιά τους με αποφασιστική ηρεμία, χαρισματικό λόγο, σιωπώσα παραίνεση, όραμα και προοπτική.

Το πρώτο που μπορεί κανείς να σημειώση για τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο είναι ότι επέτυχε μια ισορροπία ρόλων. Είναι γνωστόν ότι ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών ποιμαίνει την Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών, αλλά ταυτοχρόνως προεδρεύει και των Συνοδικών Οργάνων που επιλαμβάνονται των γενικών θεμάτων που απασχολούν την Εκκλησία της Ελλάδος. Συνήθως γίνεται σύγχυση μεταξύ αυτών των δύο ρόλων.

Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος, λόγω πείρας –διοικητικής και ποιμαντικής– αλλά και λόγω χαρακτήρος και προσωπικότητος, ξέρει πότε πρέπει να ομιλή ως Αρχιεπίσκοπος Αθηνών στο ποίμνιό του και πότε να ενεργή και να ομιλή ως Πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος στον λαό. Έτσι κρατά αυτήν την αρμονική ισορροπία που δημιουργεί ειρήνη στις σχέσεις του με τους Συνοδικούς Αρχιερείς και με το συγκεκριμένο ποίμνιο των Αθηνών. Αυτό συνιστά σεβασμό στο συνοδικό σύστημα και το ιεραρχικό πολίτευμα της Εκκλησίας. Στις Συνεδριάσεις της Ιεραρχίας και της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, ενεργεί με απόλυτο σεβασμό στις απόψεις των Ιεραρχών και δεν επιδιώκει να τις ελέγξη. Αυτός είναι ο λόγος που καθιέρωσε τις μυστικές ψηφοφορίες, κάτι που οι λεγόμενοι εξουσιομανείς και ηγεσιολάγνοι δεν μπορούν να ανεχθούν.

Το δεύτερο σημείο είναι ότι ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος κατορθώνει με το γέλιο και το λεπτό χιούμορ του να εξισορροπή δύσκολες και αντιθετικές ή αντιφατικές καταστάσεις. Ο ίδιος αντιλαμβάνεται ότι η Εκκλησία είναι ο κατ' εξοχήν χώρος της ελευθερίας, μέσα στον οποίο ζουν και εργάζονται άνθρωποι ποικίλων αντιλήψεων, αποχρώσεων, νοοτροπιών και ότι ο Ποιμένας πρέπει να αφήνη όλους να εργάζονται, αρκεί να σέβονται το βασικό πλαίσιο της ορθοδόξου εκκλησιολογίας. Όλοι πρέπει να αισθάνονται την Εκκλησία ως την οικογένειά τους. Αυτό, άλλωστε, συμβαίνει σε κάθε οικογένεια που είναι υποχρεωμένη να προσφέρη αγάπη, στοργή, καλωσύνη στους ποικίλους χαρακτήρες και τις διάφορες αντιλήψεις.

Έτσι ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος είναι ανοικτός σε όλους. Έχει το χάρισμα να ακούη τον συνομιλητή του, πράγμα δυσεύρετο στην εποχή μας, που οι άνθρωποι θέλουν να επιβάλλονται με τον λόγο και δεν αντέχουν να ακούνε τον άλλον. Ο Αρχιεπίσκοπος όταν ακούη τον συνομιλητή του είναι συγκεντρωμένος σε αυτά που του λέει, τα επεξεργάζεται με την ποιμαντική του πείρα, αλλά και τα επενδύει με την αγάπη, την κατανόηση, την ευαισθησία και την συμπάθεια. Έτσι κάνει τον άλλο να αισθάνεται ότι συμμετέχει και εκείνος στην αντιμετώπιση των προβλημάτων και ακόμη ότι είναι σημαντικός γι’ αυτόν. Και αυτό δεν το κάνει απλώς επικοινωνιακά και υποκριτικά, αλλά αισθάνεται ως ανάγκη να συναντηθή με τον άλλο.

Το τρίτο σημείο που νομίζω ότι είναι εκφραστικό της προσωπικότητάς του είναι ο συνδυασμός λόγου και σιωπής. Και στο θέμα αυτό υπάρχει μεγάλη σύγχυση στις ημέρες μας, γιατί μερικοί νομίζουν ότι μεγάλος ηγέτης είναι εκείνος που ομιλεί συνεχώς περί πάντων και επιδιώκει να επιβάλη τις απόψεις του, και άλλοι θεωρούν ότι ο ηγέτης πρέπει να σιωπά για να καλύπτη την ανεπάρκειά του.

Όμως, το πρόβλημα δεν είναι να μιλά κανείς ή να σιωπά, αλλά να είναι ισορροπημένος όταν ομιλή και όταν σιωπά. Ο λόγος του πρέπει να είναι απαύγασμα της σιωπής του και η σιωπή του να είναι έλλογη διαδικασία. Άλλωστε και ο Χριστός άλλοτε ομιλούσε αποκαλυπτικά, άλλοτε σιωπούσε αποφασιστικά, και άλλοτε απομακρυνόταν από τους ανθρώπους διακριτικά. Αν κανείς δεν ξέρη να σιωπά ελλόγως, δεν ξέρει και να ομιλή συνετώς.

Ο λόγος, όπως τον ήθελε ο Ηράκλειτος είναι «ξυνός»-κοινός που συνέχει τα πάντα, είναι αυτή η μυστική δύναμη που συγκροτεί την ενότητα μέσα στην πολλαπλότητα και συνδέεται και με την κοινή φρόνηση, «το ξυνόν τοις πάσι φρονέειν». Ο λόγος είναι δυνατός, όταν είναι ουσιαστικός. Έτσι, ο βερμπαλιστικός λόγος εμποδίζει τον άνθρωπο να βρη την ενότητα μέσα στην πολλαπλότητα. Γι' αυτό ο λόγος ως έκφραση της μυστηρίου της σιωπής και η σιωπή ως βίωση της μυστικής δύναμης του λόγου είναι σωτήρια και λυτρωτικά.

Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος ξέρει πότε, πώς και τι να ομιλή, και ξέρει πότε και πώς και γιατί να σιωπά. Ο λόγος του είναι μετρημένος και θεολογικός, αλλά και η σιωπή του είναι βίωση ενός προβληματισμού. Σε όλη του την ζωή ενεργούσε με τον δικό του τρόπο που είναι ο τρόπος της αποδοχής της κάθε αστοχίας του άλλου για να την θεραπεύση.

Οι άνθρωποι έχουν σχηματίσει διάφορες αντιλήψεις για την παρουσία της Εκκλησίας και του Αρχιεπισκόπου μέσα στην κοινωνία. Αλλά πρέπει να γίνη αντιληπτό ότι ο επιθετικός και προκλητικός λόγος δεν είναι εποικοδομητικός και η πυρετώδης προβολή δεν έχει αποτελέσματα.

Οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν έναν Αρχιεπίσκοπο που να μην ασχολήται με την εξωτερική πολιτική της Ελλάδος, γιατί αυτό είναι έργο των πολιτικών, να είναι ευαίσθητος, να μιλά και να σιωπά, χωρίς διάθεση προβολής, να ακούη και να κρίνη, να αποδέχεται και να θεραπεύη, να έχη λόγο θεολογικό, ευαίσθητο, τρυφερό, αγαπητικό και εκκλησιαστικό, να κρατά την αγκαλιά της Εκκλησίας πάντα ανοικτή, ακόμη και στα πιο άτακτα παιδιά της.

Έτσι αισθάνομαι τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, γι αυτό και τον θεωρώ μια ήρεμη δύναμη στην Εκκλησία και την κοινωνία.