Οι άγιοι Ρωμανός και Λουπινίκιος (28 Φεβρ.) και η κληρονομιά των αρχαίων ορθόδοξων μοναχών της Γαλατίας

Αναδημοσίευση από το μπλογκ: http://o-nekros.blogspot.gr/2013/02/28.html

Εισαγωγή του blog μας (Μπλογκ: "Νεκρός για τον Κόσμο"): Η Γαλλία εμφανίζεται ως το πιο αντιθρησκευτικό σύγχρονο κράτος στο δυτικό κόσμο (αν και η χριστιανοφοβία εξαπλώνεται και σε άλλες χώρες). Όμως οι ίδιοι οι Γάλλοι αγνοούν ότι ο χριστιανισμός που γνώρισαν, εδώ και 1000 ολόκληρα χρόνια, είναι μια από τις πιο σκληρές αιρέσεις της Ιστορίας και ότι πριν υπήρχαν στη χώρα τους αυθεντικές χριστιανικές ρίζες, που θεραπεύουν τα τραύματα και τα πάθη της ανθρώπινης ψυχής, αλλά και μπορούν να νικήσουν το κακό στην κοινωνία και στον κόσμο.

Το παρακάτω είναι από τα πιο αγαπημένα μου αποσπάσματα του έργου του π. Δαμασκηνού Κρίστενσεν για τη ζωή και το έργο του π. Σεραφείμ Ρόουζ.

Επισημαίνω για τους νέους φίλους ότι ο χριστιανισμός της δυτικής Ευρώπης είναι ορθόδοξος μέχρι το Σχίσμα του 1054, με το οποίο ο πάπας της Ρώμης αποκόπτει την Εκκλησία της Δύσης από το σύνολο της Εκκλησίας, αφήνοντας την υπόλοιπη Εκκλησία στην Ανατολή.

Μέχρι τότε, στη Δύση υπήρχαν αιρέσεις (όπως και στην ανατολή) και υπήρχε επίσης η κυοφόρηση του καθολικισμού στην αυτοκρατορία των Φράγκων, αλλά ο μεγάλος κορμός των δυτικών χριστιανών ανήκε στο ίδιο και ενιαίο Σώμα του Χριστού με τους χριστιανούς της ανατολής. Η Εκκλησία αυτή, και στην ανατολή και στη δύση, ονομαζόταν "Καθολική" (=όλου του κόσμου και όλης της αλήθειας). Αργότερα, όταν ο πάπας κράτησε αυτό το όνομα για τη δική του εκδοχή του χριστιανισμού, η αρχαία Καθολική Εκκλησία πήρε την ονομασία "Ορθόδοξη" (=με ορθή "δόξα", δηλ. άποψη), που διατηρεί μέχρι σήμερα.

Αναδημοσιεύουμε λοιπόν από το π. Δαμασκηνού Κρίστενσεν, π. Σεραφείμ Ρόουζ, Η ζωή και τα έργα του, εκδ. Μυριόβιβλος, τόμ. Β΄, σελ. 526-536.

Κάποτε, ένας νέος τριάντα πέντε ετών προσελκύστηκε από την απομόνωση της ερήμου και εισχώρησε στο δάσος. «Ξεκίνησε, όχι για οποιαδήποτε απόμακρη θέση, αλλά για την ερημιά κοντά στο σπίτι του. Τι ήλπιζε να επιτύχει από αυτό; Γιατί δεν έμεινε σε μια οργανωμένη μοναχική κοινότητα ή δεν αναζήτησε μία με περισσότερους διάσημους Γέροντες;… Όλα στη ζωή του… φάνηκαν να δείχνουν ότι δεν είχε οποιονδήποτε θρησκευτικό “ρομαντισμό”: δεν  ονειρευόταν μακρινά εδάφη, “ιδανικά μοναστήρια” ή “Αγίους Γέροντες”. Σκεφτόταν μόνον ένα πράγμα: πώς, στη σταθερή βάση τού αλφαβήτου της πνευματικής ζωής και τής αυστηρής μοναχικής άσκησης, θα κατόρθωνε να σώσει την ψυχή του και να προετοιμαστεί για το θεϊκό βασίλειο».

Αυτά τα λόγια θα μπορούσαν να περιγράψουν καλά τον π. Σεραφείμ Ρόουζ, ο οποίος εγκαταστάθηκε μόνιμα στην ερημιά σε ηλικία τριάντα πέντε χρονών, ακριβώς με τέτοια προσέγγιση στη μοναχική ζωή. Όμως δεν γράφτηκαν για εκείνο το σκοπό. Γράφτηκαν στην πραγματικότητα από τον ίδιο τον π. Σεραφείμ για να περιγράψουν τον Άγιο Ρωμανό, τον ιδρυτή του μοναχικού ερημητισμού του πέμπτου αιώνα στη γη των προγόνων του π. Σεραφείμ: τη Γαλλία. [...]

Τα άρθρα του π. Σεραφείμ σχετικώς με την Ορθόδοξη Δύση, που περιλάμβαναν τελικώς περισσότερες από εκατό δημοσιευμένες σελίδες, πέτυχαν στην παροχή της προσέγγισης, γεφυρώνοντας το χάσμα αιώνων, επιτρέποντας στους φίλους της Δύσης να εισχωρήσουν βαθιά στο πνεύμα της ορθόδοξης αρχαιότητας και της λογοτεχνίας της. […] Εκτός από το γενικό «Πρόλογό» του, ο π. Σεραφείμ έγραψε τρία άρθρα ειδικώς για την ορθόδοξη Γαλατία. Το πρώτο εξέταζε τις διάφορες πτυχές του Χριστιανισμού στη Γαλατία κατά την εποχή τού Αγίου Γρηγορίου (της Τουρ): εικονογραφία, δομές εκκλησιών, άμφια, ακολουθίες, νηστεία, διοίκηση εκκλησιών κ.τ.λ. […] Όπως επισήμανε, πολλές πτυχές του αρχαίου γαλλικού χριστιανισμού, αν και είχαν αλλάξει στον καθολικό-προτεσταντικό κόσμο, είχαν διατηρήσει την ίδια ουσιαστική μορφή στην Ανατολική Ορθοδοξία. Από αυτήν την άποψη, η Χριστιανική Ανατολή βρίσκεται σήμερα πολύ πιο κοντά στην πρώιμη χριστιανική Δύση απ’ ότι η Δύση καθεαυτή. […]

Το δεύτερο άρθρο ασχολήθηκε συγκεκριμένα με το μοναχισμό στη Γαλατία: τις διδασκαλίες του Αγίου Ιωάννου του Κασσιανού [εικ.], τις οδηγίες του Αγ. Φαύστου της Λέρινς, την εξυψωμένη ποίηση του Αγίου Ευχερίου της Λυών στο έργο του «Έπαινος της Ερήμου» και τελικώς την ιστορία των Αγίων Ρωμανού και Λουπινίκιου, αδελφών μοναχών που «πέταξαν στην έρημο» της Γαλατίας. Στο άρθρο του ο π. Σεραφείμ παρεμβάλλει αρχαία κείμενα ενισχύοντας την εφαρμογή τους στις σύγχρονες συνθήκες. Το ίδιο συνεχίστηκε στο τρίτο και τελευταίο άρθρο του: «Ο Ορθόδοξος Μοναχισμός σήμερα στο φως του Ορθόδοξου μοναχισμού της Γαλατίας».

[...] Ενώ εργαζόταν στα εισαγωγικά άρθρα του, ο π. Σεραφείμ έμαθε πως ο Ντάνιελ Όλσον, ένας από τους πρώην αδελφούς του μοναχούς που είχε καταταγεί πρόσφατα στο στρατό, επρόκειτο να τοποθετηθεί στη Γερμανία. Έγραψε στο Ντάνιελ και τον ενθάρρυνε να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία για ένα ορθόδοξο προσκύνημα στα κοντινά βουνά Γιούρα, κατοικία των παλαιών Γάλλων ερημιτών.

Η επιστολή του π. Σεραφείμ περιελάμβανε μια έκθεση σχετικώς με τη θέση και τη σημασία έξι αγίων τόπων που τον ενδιέφεραν πιο πολύ και ήταν σχεδόν όλοι συνδεδεμένοι με τους Αγίους Ρωμανό και Λουπινίκιο ["Ν": σύμφωνα με το "Πανάγιον" του Γ. Πιπεράκι, γιορτάζουν στις 28 Φεβρ.]. «Μόνο την “αίσθηση” των βουνών και του δάσους», έγραψε, «μερικές φωτογραφίες εάν είναι δυνατόν και κυρίως πληροφορίες για τα λείψανα και τουλάχιστον ένα μικρό ενθύμιο από αυτή τη γη, χώμα και ένα κουκουνάρι ελάτου, θα ήταν πολύ αγαπητά σε μας».

Ο Ντάνιελ ακολούθησε τις συμβουλές του π. Σεραφείμ. Λίγο καιρό αργότερα έστειλε τις φωτογραφίες των Γιούρα και των λειψάνων των Αγίων Ρωμανού και Λουπινίκιου, μαζί με μια λεπτομερή έκθεση σχετικώς με το προσκύνημά του, την οποία οι πατέρες δημοσίευσαν στον Ορθόδοξο Λόγο.

«Σας ευχαριστώ με όλη μου την καρδιά», έγραψε ο Ντάνιελ, «που μού προτείνατε αυτό το προσκύνημα, καθώς επίσης και για τις προτάσεις και τις συμβουλές σας. Ο Θεός είθε να ευλογεί τις προσπάθειές σας να ανάψετε τη φλόγα στους ορθόδοξους Χριστιανούς αυτών των τελευταίων ημερών, εκείνη που έκαιγε τόσο δυνατά και συνεχίζει να λάμπει, για εκείνους που έχουν μάτια να δουν, στους Ορθόδοξους Αγίους της Δύσης».

*****

[…] Στις 11 Οκτωβρίου 1981, λιγότερο από ένα χρόνο πριν την κοίμησή του, ο π. Σεραφείμ οδήγησε μια ομάδα οκτώ αδελφών σε πεζοπορία στην κορυφή του Όρους Γιόλα Μπόλυ, περίπου είκοσι πέντε μίλια νότια του μοναστηριού [από εκεί η φωτο]. Ένας από τους αδελφούς θυμάται την εμπειρία:

«[…] Οι αδελφοί κάθισαν στην κορυφή του βουνού, τρέμοντας από τον άνεμο και την παγωνιά. Ο π. Σεραφείμ φάνηκε να εμπνέεται ιδιαίτερα από το περιβάλλον, αγνοώντας το κρύο. Σηκώθηκε πάνω και άρχισε να διαβάζει από τον Ορθόδοξο Λόγο για το μοναχισμό στα βουνά της Γαλατίας, την κατοικία των Αγίων Ρωμανού και Λουπινίκιου. Κατά τη διάρκεια της ανάγνωσής του και στο τέλος της, μίλησε για την έννοια των θεμελίων της μοναχικής ζωής από αυτούς τους αρχαίους Αγίους της Γαλατίας στην παρθένα φύση, στη μέση του πουθενά. Μάς είπε πως μια τέτοια προσπάθεια είναι ακόμη κάτι που αξίζει και νομιμοποιείται, ότι παραμένει μια ρεαλιστική δυνατότητα σήμερα.

Με την απεραντοσύνη των άθικτων δυτικών αμερικανικών ερήμων να εκτείνεται μπροστά μας, αυτή η συζήτηση με άγγιξε βαθιά και μου άφησε ανεξίτιλη εντύπωση. Οι Άγιοι Ρωμανός και Λουπινίκιος είχαν κατοικήσει σε παρόμοια ορεινή περιοχή στις δυτικές περιοχές της ευρωπαϊκής ηπείρου, σε έναν τόπο με δέντρα και φαράγγια όπως αυτά που βλέπαμε τώρα γύρω μας. ο π. Σεραφείμ συσχέτισε πώς οι ίδιοι είχαν διαφύγει από το καθεστώς των θεσμών, μακριά από τον κόσμο, στη φύση όπου είχαν μεγαλώσει. Είχαν εγκατασταθεί κάτω από ένα έλατο, που ήταν για χρόνια το μόνο καταφύγιό τους. Εκεί είχαν προσφέρει τις προσευχές τους στο Θεό, ζώντας σε κοινωνία μαζί Του.

Ο π. Σεραφείμ σύγκρινε την εμπειρία των Αγίων Ρωμανού και Λουπινίκιου και άλλων Γάλλων ασκητών με την εμπειρία της Θηβαΐδας του Βορρά. Είπε με ποιο τρόπο η φωτεινή αρχή του ησυχασμού στη Γαλατία συνεχίστηκε έως ότου μια πυρκαγιά κατέστρεψε τα πρώτα απλά μοναχικά κελιά και στη συνέχεια ιδρύθηκε ένα κοινόβιο μοναστήρι στη θέση τους, διασπώντας την άτυπη ημι-ερημητική παράδοση των Αγίων Ρωμανού και Λουπινίκιου, που αργότερα έγιναν πολύ αγαπητοί στους Αγίους της Βόρειας Θηβαΐδας.

Εκείνη η ημέρα ήταν αξέχαστη. Επιστρέψαμε στη μικρή Σκήτη της Πλατίνα με νέες δυνατότητες αντίληψης της σημασίας των μοναχικών αγώνων στη Δύση».

Στο άρθρο του σχετικώς με το μοναχισμό στην αρχαία Γαλατία και τη σημερινή εικόνα, ο π. Σεραφείμ είπε περισσότερα για τη σημασία του μοναχικού αγώνα: «Ο Ορθόδοξος μοναχισμός της Γαλατίας μας φανερώνει ότι η μοναχική πορεία δεν είναι κάτι μόνον “ανατολικό”. Μάλλον είναι παγκοσμίως χριστιανικό και, πράγματι, έχει δοκιμαστεί στο παρελθόν στη Δύση, με μεγάλη πνευματική επιτυχία. Η διδασκαλία των ορθόδοξων μοναχών πατέρων της ανατολής και της δύσης είναι μία και η αυτή και δεν προσφέρει τίποτα λιγότερο – για εκείνους που έχουν αυτιά να ακούσουν – από τη συντομότερη πορεία προς το Βασίλειο του Χριστού».