Ο Xριστός έδωσε  στους μαθητές του εξουσία «να θεραπεύουν κάθε ασθένειαν και κάθε αδυναμίαν» (Ματθ. ι' 1). Εκείνοι άλειφαν πολλούς ασθενείς με λάδι και τους θεράπευαν (Μάρκ. στ' 13).

Αυτή η θεραπευτική δύναμη έμεινε κατά την επιθυμία του Κυρίου προνόμιο της Εκκλησίας: «Ασθενεί τις μεταξύ σας; ας προσκαλέσει τους πρεσβυτέρους της Εκκλησίας, και ας προσευχηθούν επ' αυτόν, αλείψαντες αυτόν με έλαιον στο όνομα του Κυρίου. Και η μετά πίστεως ευχή θα σώσει τον πάσχοντα, και ο Κύριος θα τον εγείρει, και αν έπραξε αμαρτίες, θα του συγχωρηθούν» (Ιακ. ε' 14-15).

Το μυστήριo τελείται από «τους πρεσβυτέρους της Εκκλησίας». Τα στoιχεία του μυστηρίoυ είναι η χρίση του ελαίου και η προσευχή «μετά πίστεως», δεν είναι δηλαδή κάτι μαγικό, απαιτεί συμμετοχή. Τη σωτηρία θα την φέρει ο Κύριος με το εξιλαστήριo αίμα Του. Και θα είναι όχι μόνο σωματική, αλλά και ψυχική.

Η συγχώρηση τών αμαρτιών δεν σημαίνει εδώ αντικατάσταση του μυστηρίoυ της ιεράς εξομολογήσεως, γιατί το ευχέλαιο συνδυάζεται με την εξομολόγηση. Ούτε πάλι σημαίνει εξαναγκασμό του Θεού για σωματική υγειά. Είναι περισσότερο το μυστήριo της αγάπης της Εκκλησίας προς τον πάσχοντα. Με αυτό το μυστήριo εμπιστευόμαστε πλέον τον αδελφό ολοκληρωτικά στην πρόνοια και στην αγάπη του Θεού.

Η πρώτη Εκκλησία τελούσε το μυστήριo αυτό. Στην «Aιγυπτιακή Διάταξη» του Ιππόλυτου (†236) υπάρχει σύντομη ευχή για τον καθαγιασμό του αγίου ελαίου: «ίνα το έλαιον τούτω αγιάζων, δώσης, ώ Θεέ, εις τους έχοντας ανάγκην και λαμβάνοντας αυτό, υγείαν' ως έχρισας βασιλείς, ιερείς, προφήτας, ούτω και εις πάντας τους γευομένους αυτώ και έχοντας ανάγκην τούτου να παράσχης υγείαν» (παρά Π. Τρεμπέλα, Δογμ., τόμος 3, σελ. 351).

Στην ευχή που διασώθηκε στις «Διαταγές των Aπoστόλων» (γύρω στο 380 μ.Χ.) ο λειτουργός καταλήγει: «δώσε δύναμη που δίνει υγειά, που απομακρύνει τις αρρώστιες, που τρέπει σε φυγή τους δαίμονες, που διώχνει κάθε κακή ενέργεια με τη βοήθεια του Xριστoύ...» (Διατ. Aπoστ. Η, ΧΧΙΧ, 2-3). Ο άγιος Iωάννης ο Xρυσόστoμoς μνημονεύει εκείνους που «εθεράπευσαν τα νοσήματά των αφού προσήλθαν με πίστη και εις κατάλληλον χρόνον και αλείφθηκαν με έλαιον» (Χρυσ., Εις Ματθ., Ομιλ. λβ' 6). Σε άλλο σημείο προσθέτει πως οι ιερείς έχουν εξουσία να συγχωρούν αμαρτήματα όχι μόνο όταν μας αναγεννούν, αλλά και αργότερα. Αυτή την εξουσία ο πατέρας αυτός της Εκκλησίας την κατοχυρώνει με το Ιακ. ε' 14.