Πολλά λέγονται ή γράφονται για την εισαγωγή στην Εκκλησία και στη Θεία Ευχαριστία ακόμη... ακόμη και στην αναφορά και τον καθαγιασμό τών τιμίων δώρων διαφόρων καινοτομιών.

Μία τέτοια καινοτομία, όπως πληροφορήθηκα, αναφέρεται και στη δυνατότητα να μπορεί ένας χριστιανός χρησιμοποιώντας και την τηλεόραση ή το διαδίκτυο να έχει τη Θ. Ευχαριστία και στο σπίτι του μόνος ή και με την οικογένειά του. Να βάζει δηλονότι επάνω σ' ένα τραπέζι ένα κομμάτι ψωμί και ένα ποτήρι με κρασί-νερό μπροστά από μία τηλεόραση ή οθόνη υπολογιστή συνδεδεμένη με το ίντερνετ και να την ανοίγει κατά τη μετάδοση τής Θ. Λειτουργίας από μία Εκκλησία (ναό).

Έτσι νομίζουν (επαναπαύονται;) ότι υπάρχουν οι προϋποθέσεις για τη μεταβολή τού άρτου (ψωμιού) και τού οίνου (κρασιού) σε σώμα και αίμα τού Χριστού, προκειμένου να «κοινωνήσουν». Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Τίθεται φλέγον το ερώτημα.

Εμείς νομίζουμε ότι δεν μπορεί να είναι έτσι. Προς τούτο καταφεύγουμε προσεκτικά στην ευχή τής Επικλήσεως ή αναφοράς, η οποία λέγεται μετά από το «τα σα εκ τών σων...». Η ευχή περιέχει τη φράση: «Κατάπεμψον το Πνεύμά Σου το Άγιον εφ' ημάς και επί τα προκείμενα δώρα ταύτα».

Δεν αρκείται μόνο στο «τα προκείμενα δώρα», τα δώρα που κείνται προ εμού, τού ιερέα, αλλά προσθέτει για έμφαση και τη δεικτική αντωνυμία «ταύτα», τ. έ. αυτά που είναι μπροστά μου και όχι σε άλλους χώρους.

Αυτή η δεικτική αντωνυμία μάς θυμίζει και τις δύο εκφράσεις τού Κυρίου κατά τον Μυστικό Δείπνο, όταν ευλόγησε τον άρτο και τον οίνο και τα μοίρασε στους μαθητές του και τους είπε: «Λάβετε φάγετε, τούτό εστι το σώμά μου» και «πίετε εξ αυτού πάντες, τούτό εστι το αίμά μου».

Αλλ' εκτός τής προηγουμένης φράσεως τής ευχής τής επικλήσεως και η ακολουθούσα φράση «και ευλογείσαι αυτά και αγιάσαι και αναδείξαι», η οποία λέγεται ειδικώς στη λειτουργία τού Μεγ. Βασιλείου, τα ανωτέρω ενισχύει: Η επαναληπτική ή οριστική αντωνυμία «αυτά» είναι σαν να επαναλαμβάνει τη φράση «τα προκείμενα δώρα ταύτα» και σαν να ορίζει και περιορίζει «τα προκείμενα»· δηλ. «ευλόγησον» μόνο τα προκείμενα δώρα, που κείνται επάνω στην Αγία Τράπεζα μπροστά στον ιερέα που επικαλείται το Άγιο Πνεύμα.

Και συνεχίζεται ο προσδιορισμός τών τιμίων δώρων: «τον μεν άρτον τούτον τίμιον σώμα τού Χριστού Σου», «το δε εν τω ποτηρίω τούτω τίμιον αίμα τού Χριστού Σου». Και αυτές οι δεικτικές αντωνυμίες μάς θυμίζουν σαφώς τους λόγους τού Κυρίου στο Μυστικό Δείπνο, όπως είδαμε πιο πάνω (βλ. αναλυτικότερα πιο κάτω).

Επομένως βλέπουμε σαφώς και συγκεκριμένως ποιόν άρτο και ποιόν οίνο εννοούν οι λειτουργούντες αρχιερείς ή ιερείς για τη μεταβολή τους σε σώμα και αίμα τού Χριστού· και γι' αυτά παρακαλούν τον Θεό να καταπέμψει και να κατέλθει το Άγιο Πνεύμα, όχι για εκείνα που είναι στο τραπέζι μιας οικίας, όπου υπάρχει και μία τηλεόραση ή μία οθόνη υπολογιστή.

Α. Η εν λόγω παράδοξη πρακτική φαίνεται επιπλέον, εκτός από τα παραπάνω, ότι αντιτίθεται και στους ιδρυτικούς λόγους τού μυστηρίου τής Θείας Ευχαριστίας. Αυτοί οι λόγοι τού Κυρίου Ιησού Χριστού έχουν ως εξής:

1) Στο Ματθ. 26,26:

 «Εσθιόντων δε αυτών (τών μαθητών) λαβών ο Ιησούς τον άρτον και ευχαριστήσας έκλασε (= έκοψε) και εδίδου τοις μαθηταίς και είπε· λάβετε φάγετε τούτό εστι το σώμα μου».

Στο Ματθ. 26,27-28:

«Και λαβών το ποτήριον και ευχαριστήσας έδωκεν αυτοίς λέγων· πίετε εξ αυτού πάντες· τούτο γαρ εστι το αίμα μου... ».

Οι εκφράσεις «τον άρτον» και «το ποτήριον» σαφώς μιλούν για ένα άρτο, ο οποίος τεμαχίστηκε, και για ένα ποτήριο, από το οποίο «έπιον όλοι». Εδώ εισάγεται η έννοια τής ενότητας μεταξύ τών μαθητών-χριστιανών.

2) Στο Μάρκ. 14,23:

«Και λαβών το ποτήριον ευχαριστήσας έδωκεν αυτοίς και έπιον εξ αυτού πάντες».

Και εδώ ομιλεί για ένα ποτήριο, από το οποίο «έπιον πάντες». Πάλι τονίζεται η ενότητα.

3) Στο Λουκ. 22,19-20:

19. «Και λαβών άρτον ευχαριστήσας έκλασε και έδωκεν αυτοίς λέγων· τούτό εστι το σώμά μου το υπέρ υμών διδόμενον· τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν».

20. «Ωσαύτως και το ποτήριον μετά το δειπνήσαι λέγων· τούτο το ποτήριον η καινή διαθήκη εν τω αίματί μου, το υπέρ υμών εκχυνόμενον».

Επαναλαμβάνει δύο φορές «το ποτήριον». Έτσι τονίζει τη σημασία τού ενός και όχι τών πολλών ποτηρίων. Υπάρχει ένα ποτήριο.

Έτσι υποδεικνύει και την ενότητα που πρέπει να υφίσταται μεταξύ τών χριστιανών, προκειμένου να κοινωνούν αξίως.

Β. Επιπροσθέτως από την Αγία Γραφή έχουμε τις Πράξεις τών Αποστόλων (20,7), όπου μιλούν περί συνάξεως τών χριστιανών την Κυριακή, κατά την οποία τελείται η Θ. Ευχαριστία. Το χωρίο έχει ως εξής:

«Εν δε τη μια τών Σαββάτων συνηγμένων τών μαθητών (χριστιανών) κλάσας άρτον, ο Παύλος διελέγετο αυτοίς... ».

Και τονίζοντας το γεγονός τής συνάξεως επαναλαμβάνει στον επόμενο στίχο (20,8): «... εν τω υπερώω ού ήμεν (όπου είμεθα) συνηγμένοι».

Η σύναξη τών πιστών στο Ναό είναι απαραίτητος όρος για την τέλεση τής Θείας Ευχαριστίας και την μετάληψη τής Θείας Κοινωνίας. Χριστολογία και Εκκλησιολογία είναι στενά συνδεδεμένες.

Και ερχόμαστε στην Α΄ προς Κορινθίους επιστολή τού αποστόλου Παύλου, κεφ. ι΄ (10), όπου ενισχύονται τα ανωτέρω λεχθέντα:

16. «Το ποτήριον τής ευλογίας ό ευλογούμεν, ουχί κοινωνία τού αίματος τού Χριστού εστι; τον άρτον ον κλώμεν, ουχί κοινωνία τού σώματος τού Χριστού εστιν;

17. ότι είς άρτος εν σώμα οι πολλοί εσμεν· οι γαρ πάντες εκ τού ενός άρτου μετέχομεν».

Τονίζουμε τις εκφράσεις:

«Το ποτήριον τής ευλογίας ό ευλογούμεν»,

«τον άρτον ον κλώμεν» τού στίχου 16 και όλο το στίχο 17, με τον οποίο τονίζεται ότι ο ένας άρτος φανερώνει ότι ένα σώμα είμεθα οι πολλοί. Εφ' όσον όλοι μετέχουμε από ένα άρτο στο σώμα τού Χριστού, μαρτυρούμε και ομολογούμε την ενότητα τού σώματος τής Εκκλησίας και όχι τη διάσπαση αυτής σε πολλά σπίτια.

Επομένως το θέμα, με το οποίο ασχολούμαστε δεν έχει μόνο κανονική σημασία, αλλά είναι και δογματικής (χριστολογικής και εκκλησιολογικής) υφής. Έτσι είναι δυνατόν να δεχθούμε ότι μπορεί σε κάποια σημεία να γίνει κατά εκκλησιαστική οικονομία (κατ' οικονομία) διαφορετική «ευλογία», διαφορετική τέλεση τής Θείας Ευχαριστίας;

Και στο επόμενο κεφάλαιο (11) τής Α΄ προς Κορινθίους επιστολής τονίζεται η σύναξη, η από κοινού τελουμένη Θ. Ευχαριστία στη σύναξη ή Εκκλησία τών πιστών.

στ. 17. «ουκ επαινώ ότι ουκ εις το κρείττον (καλύτερο), αλλ' εις το ήττον (χειρότερο) συνέρχεσθε».

στ. 18. «πρώτον μεν γαρ συνερχομένων υμών εν εκκλησία ακούω σχίσματα εν υμίν».

στ. 20. «συνερχομένων ουν υμών επί τω αυτώ ουκ έστι κυριακόν δείπνον φαγείν».

στ. 21. «έκαστος γαρ το ίδιον δείπνον προλαμβάνει εν τω φαγείν».

Και εδώ στους τρεις στίχους 17, 18, 20 με το «συνέρχεσθε» και το «συνερχομένων» σημαίνεται το απαραίτητο τής συνάξεως, προκειμένου να τελεσθεί κανονικώς και εγκύρως η Θεία Ευχαριστία και Θεία Μετάληψη. Σημαίνεται επίσης ότι το να προλαμβάνει και να τρώγει καθένας ξεχωριστά το δικό του δείπνο, δηλ. προτού συναχθούν όλοι, πλούσιοι και πτωχοί, «ουκ έστι κυριακόν δείπνον φαγείν».

Στα ίδια συμπεράσματα καταλήγουμε και από ορισμένες εκφράσεις τού ίδιου 11 κεφ. τής Α΄ Προς Κορινθίους επιστολής και από τους εξής στίχους:

«Ο Κύριος... έλαβεν άρτον» (28).

«Τούτό μου εστι το σώμα» (24).

«Το ποτήριον» (25). «Τούτο το ποτήριον» (25β).

«Τον άρτον τούτον και το ποτήριον τούτο» (26).

«Ώστε ος αν εσθίη τον άρτον τούτον ή πίνη το ποτήριον τού Κυρίου (27).

«Δοκιμαζέτω δε άνθρωπος εαυτόν και ούτως εκ τού άρτου εσθιέτω και εκ τού ποτηρίου πινέτω» (28)....

«Ώστε, αδελφοί μου, συνερχόμενοι» (33).

«Ίνα μη εις κρίμα συνέρχησθε» (34).

Πάλι η σύναξη τών πιστών απαραίτητη είναι για τη δογματικώς-κανονικώς τέλεση τής Θείας Ευχαριστίας.

Γ. Και τέλος ερχόμαστε σε κανονικές θέσεις, μαρτυρίες, τών ιερών κανόνων:

Με τον οίνο οφείλει ο λειτουργός να αναμειγνύει και «ζέον», τ. έ. ζεστό νερό (λβ΄ [32] καν. Πενθέκτης). Αυτήν την πράξη θα τελεί και ο οικογενειάρχης στο σπίτι του; Εκτός αυτού απαγορεύεται η μετάδοση «ζέοντος» για τη χρησιμοποίησή του από λαϊκούς έξω από τη Θ. Λειτουργία.

Ένα άλλο «πρόβλημα» που ανακύπτει με αυτήν την και(ε)νοτομία είναι και αυτό τής παρ' ενορίαν πράξεως. Δηλαδή αυτή η κατ' οίκον μεταβολή θα ισχύει μόνον για τα σπίτια που κείνται εντός τής επισκοπής ή ενορίας, η οποία ανήκει στον λειτουργούντα αρχιερέα ή ιερέα ή και πέραν αυτής για σπίτια που ανήκουν σε άλλη ενορία ή επισκοπή ή και ήπειρο; Ένα τέτοιο πρόβλημα μάς είχε θέσει ο αείμνηστος Μητροπολίτης Ιωαννίνων Θεόκλητος για το θείο κήρυγμα που μεταδίδεται από ραδιοφώνου και πέραν τών ορίων τής δικαιοδοσίας του. Πρβλ. λε΄ (35) αποστολικό κανόνα, β΄ τής Β΄ Οικουμ., ιγ΄ και κβ΄ τής Αντιοχείας, γ΄ και ιε΄ τής Σαρδικής. Βλ. και «Πηδάλιον», σελ. 40, υποσ. 1.

Επίσης απαγορεύεται η μετάληψη τών τιμίων δώρων κατά τη Θεία Λειτουργία από τους λαϊκούς χωρίς την παρεμβολή τών παρόντων κληρικών (νη΄ [58] καν. τής Πενθέκτης).

Επίσης έχουμε τον ξθ΄ (69) κανόνα τής Πενθέκτης Οικ. Συνόδου, ο οποίος ορίζει: «Μη εξέστω τινί τών απάντων εν λαϊκοίς τελούντι, ένδον ιερού εισιέναι θυσιαστηρίου...».

Αν δεν επιτρέπεται να εισέρχονται στο ιερό τού Ναού άνδρες και γυναίκες, πώς μπορούμε να δεχθούμε να μετατρέπεται σε θυσιαστήριο ένα οποιοδήποτε δωμάτιο τού σπιτιού με το να χρησιμοποιούμε ένα τραπέζι, επάνω στο οποίο θα βάλουμε μία τηλεόραση, ένα κύπελλο-ποτήρι νερού με κρασί και ένα κομμάτι ψωμί;

Εξ άλλου έχουμε και τον κανόνα π΄ (80) τής Πενθέκτης, ο οποίος ορίζει ότι κινδυνεύει ο πιστός να επιτιμηθεί (αφορισμός), όταν πέραν τών τριών εβδομάδων δεν εκκλησιασθεί δικαιολογημένα (π.χ. από ασθένεια), τ.έ. να μη μεταβεί στο ναό.

Εκτός αυτών έχουμε και τον ιδ΄ (14) κανόνα τής εν Λαοδικεία Συνόδου, ο οποίος απαγορεύει «τα άγια τών αγίων να στέλνονται κατά την εορτή τού Πάσχα σε άλλες παροικίες-επισκοπές για λόγους ευλογιών».

Αν λοιπόν για λόγους ευλογιών η αποστολή τών τιμίων δώρων απαγορεύεται από τη μία τοπική Εκκλησία στην άλλη, πολύ περισσότερο απαγορεύεται να τελείται η ευλογία τών άρτου και οίνου από το ιερό μιας Εκκλησίας (ναού) στο ή στα σπίτια τών λαϊκών με την τηλεόραση κατά την εκφώνηση τού λειτουργούντος κληρικού.

Περαιτέρω έχουμε τους ιθ΄, κα΄, κε΄, νη΄ κανόνες τής Λαοδικείας, οι οποίοι καθορίζουν:

α) Ο ιθ΄ καταλήγει: «μόνους εξόν είναι τού ιερατικού εισιέναι εις το θυσιαστήριον, και κοινωνείν».

β) Ο κα΄ ορίζει: «Ότι ου δει υπηρέτας (υποδιακόνους) έχειν χώραν εν τω διακονικώ (να έχουν θέση-έργα διακόνων) και άπτεσθαι τών ιερών σκευών».

γ) Ο κε΄ προσθέτει: «Ότι ου δει υπηρέτην άρτον διδόναι, ουδέ ποτήριον ευλογείν».

Εάν δεν επιτρέπεται στους υποδιακόνους να μεταδίδουν τον άρτον-σώμα τού Κυρίου ούτε να ευλογούν το ποτήριον τού οίνου-αίματος Αυτού, πώς μπορεί στους λαϊκούς να επιτρέπουμε να μεταβάλλουν το σπίτι τους σε θυσιαστήριο και τους εαυτούς τους σε ιερατικούς;

δ) Τούτο επικυρώνεται και από τον νη΄ (58) κανόνα, ο οποίος λέει: «Ότι ου δει εν τοις οίκοις προσφοράν γίνεσθαι παρά επισκόπων ή πρεσβυτέρων». Σαφής γενικός ορισμός.

Επιλογικά:

Και ο νη΄ κανόνας τής Λαοδικείας, όπως και όλοι οι προηγούμενοι επικυρώθηκαν από την Πενθέκτη (ΣΤ΄) Οικουμενική Σύνοδο και απέκτησαν οικουμενικό κύρος και ισχύ και κατέστησαν θείοι και ιεροί.

Με αυτές τις οριοθετήσεις δημιουργείται ένα είδος πλαισίου, μέσα στο οποίο οφείλουμε με βάση τους ιδρυτικούς λόγους τού Κυρίου και τις αποστολικές μαρτυρίες να τελούμε στη σύναξη τών πιστών (κλήρου και λαού) τη Θεία Ευχαριστία «εις ανάμνησιν τού Κυρίου».

Έτσι πράγματι λαμβάνει χώρα η μεταβολή τού άρτου και τού οίνου σε σώμα και αίμα τού Χριστού με την κατάπεμψη τού Αγίου Πνεύματος στα προκείμενα δώρα τής συνάξεως τής Εκκλησίας.