1. Και ο Αβραάμ, λοιπόν, από τον Λόγο γνώριζε τον Πατέρα, ο οποίος έκανε τον ουρανό και τη γή^[1], και αυτόν ως Θεό ομολογούσε. Και αφού διδάχθηκε από τον τύπο^[2] ότι θα ζήσει μεταξύ των ανθρώπων ως άνθρωπος ο Υιός του Θεού, με την έλευση του οποίου το σπέρμα του θα γινόταν σαν τα άστρα του ουρανού^[3], επιθύμησε να δει αυτήν την ημέρα, για να εναγκαλισθεί και ο ίδιος τον Χριστό. Και σκίρτησε, διότι την είδε^[4] με το πνεύμα της προφητείας. Γι' αυτό και ο Συμεών, που ήταν από το σπέρμα του, εκπλήρωνε στην πραγματικότητα τη χαρά του πατριάρχου και έλεγε: «Νυν απολύεις τον δούλόν σου, Δέσποτα, εν ειρήνη· ότι είδον οι οφθαλμοί μου το σωτήριόν σου, ό ητοίμασας κατά πρόσωπον πάντων των λαών, φως εις αποκάλυψιν εθνών και δόξαν λαού Ισραήλ»^[5]. Και οι άγγελοι, πάλι, ανήγγειλαν «χαράν μεγάλην»^[6] στους ποιμένες, που αγρυπνούσαν τη νύκτα της γεννήσεως. Αλλά και η Μαρία είπε «Μεγαλύνει η ψυχή μου τον Κύριον και ηγαλλίασε το πνεύμα μου επί τω Θεώ τω σωτήρί μου»^[7]. Εκπληρώθηκε, βεβαίως, η χαρά του Αβραάμ στους ποιμένες που ήσαν από το σπέρμα του, που αγρυπνούσαν και είδαν τον Χριστό και πίστευσαν σε αυτόν. Πάλι, όμως, με τη σειρά της επέστρεψε η χαρά από τους υιούς στον Αβραάμ, ο οποίος επιθύμησε να δη την ημέρα της ελεύσεως του Χριστού. Καλώς, λοιπόν, ο Κύριος μας έδιδε τη μαρτυρία του γι' αυτόν, λέγοντας: «Αβραάμ ο πατήρ υμών ηγαλλιάσατο ίνα ίδη την ημέραν την εμήν, και είδε και εχάρη»^[8].

2. Δεν τα είπε, λοιπόν, αυτά τόσο για τον Αβραάμ, όσο για να δείξει ότι όλοι, όσοι εξ αρχής γνώρισαν τον Θεό και προφήτευσαν την έλευση του Χριστού, πήραν την αποκάλυψη από τον ίδιο τον Υιό. Αυτός στους εσχάτους καιρούς έγινε ορατός και ψηλαφητός και μίλησε με τους ανθρώπους, ώστε να αναστήσει από τις πέτρες τέκνα για τον Αβραάμ και να εκπληρώσει την υπόσχεση που του έδωσε ο Θεός και να κάνει το σπέρμα του σαν τα άστρα του ουρανού^[9], όπως λέγει ο Ιωάννης ο Βαπτιστής: «Δύναται γαρ ο Θεός εκ των λίθων τούτων εγείραι τέκνα τω Αβραάμ»^[10]. Αυτό, όμως, το έκανε ο Ιησούς αποσπώντας εμάς από τη λατρεία των λίθων και μεταφέροντάς μας από τις σκληρές και άκαρπες σκέψεις και θεσπίζοντας για εμάς πίστη όμοια με εκείνην του Αβραάμ. Έτσι μαρτυρεί και ο Παύλος^[11], λέγοντας ότι εμείς είμαστε τέκνα του Αβραάμ κατά την ομοιότητα της πίστεως και την επαγγελία της κληρονομιάς.

3. Ένας, λοιπόν, και ο αυτός Θεός είναι εκείνος που κάλεσε τον Αβραάμ και του έδωσε την επαγγελία. Αυτός είναι ο Δημιουργός, ο οποίος και δια του Χριστού ετοιμάζει τους φωστήρες στον κόσμο^[12], δηλαδή, τους εθνικούς που πιστεύουν. «Υμείς», λέγει, «εστε το φως του κόσμου»^[13], δηλαδή, σαν τα άστρα του ουρανού. Ορθώς, λοιπόν, αποδείξαμε ότι κανείς δεν τον ξέρει αυτόν, παρά μόνον ο Υιός, και όσοι τους τον αποκαλύψει ο Υιός. Αποκαλύπτει ο Υιός τον Πατέρα σε όσους θέλει να τον μάθουν. Χωρίς την ευδοκία του Πατρός και τη διακονία του Υιού, δεν θα μάθει κανείς τον Θεό. Και γι' αυτό έλεγε ο Κύριος στους μαθητάς: «[Εγώ ειμί η οδός, η αλήθεια και η ζωή και ουδείς έρχεται προς τον Πατέρα ει μη δι' εμού. Ει εγνώκειτέ με, και τον Πατέρα μου εγνώκειτε αν. Και απ' άρτι εγνώκατε αυτόν και εωράκατε»^[14] από αυτά καθίσταται φανερό ότι γίνεται γνωστός με τον Υιό, δηλαδή, με τον Λόγο.

4. Γι' αυτό οι Ιουδαίοι αποστάτησαν από τον Θεό, διότι δεν δέχθηκαν τον Λόγο του. Νόμιζαν ότι μόνο με τον Πατέρα, χωρίς τον Λόγο, δηλαδή, χωρίς τον Υιό, μπορούν να γνωρίσουν τον Πατέρα. Αγνοούν τον Θεό, ο οποίος μίλησε με ανθρώπινη μορφή στον Αβραάμ^[15] και πάλι στο Μωυσή, λέγοντας: «Ιδών είδον την κάκωσιν του λαού μου του εν Αιγύπτω και κατέβην εξελέσθαι αυτούς»^[16]. Αυτά εξ αρχής τα επιτελούσε ο Υιός, ο Λόγος του Θεού, χωρίς να χρειάζεται ο Πατήρ τους αγγέλους για να κάνει την κτίση και να δημιουργήσει τον άνθρωπο, για τον οποίο και έγινε η κτίση. Ούτε, πάλι, χρειαζόταν βοήθεια για τη δημιουργία όσων έγιναν και για τη διευθέτηση των πραγμάτων που αφορούν στον άνθρωπο. Απλώς είχε πλήρη και ανέκφραστη διακονία. Πράγματι τον διακονεί σε όλα το γέννημα και η εικόνα του γεννήματος^[17], δηλαδή, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα^[18], ο Λόγος και η Σοφία. Και σε αυτούς υπηρετούν και υποτάσσονται όλοι οι άγγελοι. Είναι, λοιπόν, ανόητοι όσοι εξ αιτίας του ρητού: «ουδείς επιγινώσκει τον Πατέρα ει μη ο Υιός»^[19] εισάγουν άλλον άγνωστο Πατέρα.

Σημειώσεις

1. Γένεση 14,22.

2. Αναφέρεται στην εμφάνιση των τριών ανδρών κατά τη φιλοξενία του Αβραάμ (Γένεση 18,1 και εξής). Βλέπε και όσα λέγει παρακάτω στο 10ο κεφ. § 1. Ότι ο ένας εξ αυτών ήταν ο Υιός του Θεού, τον οποίο προσκύνησε ο Αβραάμ και απεκάλεσε Κύριο, συμφωνούν πολλοί εκκλησιαστικοί συγγραφείς και Πατέρες: ο Ιουστίνος [Διάλογος προς Τρύφωνα, 19,4 (ΒΕΠ 3,225,6-7)· 56,1-57,4 (ΒΕΠ 3,257-261)· 60,4 (ΒΕΠ 3,265,16-20)]· |ο Τερτυλλιανός [De carne Christi, κεφ. 6 (PLl 2,764 Β) και Adversus Marcionem, βιβl. 3, κεφ. 9 (PL 2. 334Α)]· ο Ευσέβιος Καισαρείας [Εκκλησιαστική Ιστορία, Α', 2,7 (ΒΕΠ 19,200,23)]· ο Μ. Αθανάσιος [Κατά Αρειανών,Γ',14 (ΒΕΠ 30,261,40)]· ο Ιλάριος Πικταβίου, [De Trinitate, 4,25 (PL. 10,115Α)]· ο Κύριλλος Ιεροσολύμων [Κατηχ. 12 (PG 33,744Α)]· ο Αμβρόσιος [De Abraham, 2,24 (PL 14,465C)] και ο Αυγουστίνος [De Trinitate, 2,19 (PL 42,858)]. Βλέπε Σχετικώς και Χρυσόστομο (PG 53,383Β· 53,383D 54,387Β· 54,396Α).

3. Γένεση 22,17.

4. Ιωάννης 8,56.

5. Λουκά 2,29-32.

6. Λουκά 2,10.

7. Λουκά 1,47.

8. Ιωάννης 8,56.

9. Γένεση 22,17.

10. Ματθαίος 3,9· Λουκά 3,8.

11. Ρωμαίους 4,12 και εξής

12. Φιλιππισίους 2. 15.

13. Ματθαίος 5,14.

14. Ιωάννης 14,6-7.

15. Γένεση 18,1έ.

16. Έξοδος 3,7-8.

17. Κολοσσαείς 1,15.

18. Ότι το Πνεύμα είναι «εικών του Υιού» το αποδέχονται και άλλοι Πατέρες. Ο Μ. Αθανάσιος στην 1η προς Σεραπίωνα επιστολή (ΒΕΠ 33,129,18,30) ονομάζει το Πνεύμα «σφραγίδα», η οποία εκτυπώνει τον Υιό. (Βλέπε σχετικώς Μ. Βασιλείου, Περί του Αγίου Πνεύματος, Λόγος 2ος § 64' ΕΠΕ 10ος τ. έργων Μ. Βασιλείου, σ. 454).

19. Ματθαίος 11,27. Παράβαλλε Λουκάς 10,22.