Σκέψου, αγαπητέ, ότι, όπως υπάρχει αυτός ο αισθητός μέγας κόσμος, που αποτελείται από όλα τα κτίσματα, έτσι υπάρχει ένας άλλος νοητός κόσμος αποτελούμενος από αμαρτωλούς, του οποίου τα στοιχεία είναι οι τρεις διεστραμμένοι έρωτες, τους οποίους αναφέρει ο Θεολόγος Ιωάννης· πρώτον, ο έρωτας των ηδονών δεύτερον, ο έρωτας του πλούτου, και τρίτον, ο έρωτας της δόξας· «Όσα είναι του κόσμου η επιθυμία της σάρκας και η επιθυμία των οφθαλμών και η αλαζονεία του βίου» (Α΄ Επιστ. Ιωάν. 2,16).

Τώρα αυτός ο πονηρός κόσμος, ο οποίος είναι όλος ενάντιος στον σκοπό του Θεού και εξουσιάζεται από τον εωσφόρο (ο οποίος γι’ αυτό και λέγεται κοσμοκράτορας), είναι εκείνος ο μεγάλος εχθρός τον οποίον ο σαρκωμένος Λόγος του Θεού και Πατέρα που γεννήθηκε στην γη, ήλθε, για να πολεμήσει, πρώτα με το σιωπηλό παράδειγμά του και ύστερα, στον κατάλληλο καιρό, με τον λόγο και την διδασκαλία του· γι’ αυτό συλλογίσου, ότι πρώτα πολεμεί με την φτώχεια του τον παράλογο έρωτα του πλούτου. Ο κοσμικός άνθρωπος νομίζει, ότι έχει κάθε όφελος στα πρόσκαιρα αγαθά· γι’ αυτό, λοιπόν, και, ή για να τα αποκτήσει αυτά, ή για να μη τα χάσει, ξοδεύει σχεδόν όλο τον χρόνο που του έδωσε ο Θεός, για να κερδίσει τα αιώνια αγαθά. Και να που ο προαιώνιος Λόγος και Υιός του Θεού και Πατέρα, κατεβαίνει από τον ουρανό, για να μας λυτρώσει από αυτήν την πλάνη και να ξεριζώσει από τις καρδιές μας αυτήν την καταραμένη ρίζα όλων των κακών, την φιλαργυρία, όπως την ονομάζει ο θείος Παύλος· «Ρίζα πάντων των κακών η φιλαργυρία» (Α΄ Τιμ. 6,10).

Πρόσεξε, όμως πόσο ταλαιπωρήθηκε για την αγάπη μας εκείνος, που διαμοιράζει τα πλούτη και τους θησαυρούς της παρούσας ζωής και της μέλλουσας· «Δικό μου είναι το αργύριο, δικός μου και ο χρυσός, λέει ο Κύριος ο παντοκράτορας» (Αγγαίου 2,9) και σκέψου πού είναι το παλάτι που γεννήθηκε; Πού οι προετοιμασίες Πού οι μαίες, πού το στρώμα το βασιλικό; Πού τα βρεφικά περιρραντήρια (λεκάνες με νερό); Πού η δορυφορία των δούλων; Πού η φωτιά και η ανάπαυση; Πού η συνδρομή των συγγενών και των φίλων;

Μπες στο μέρος και πρόσεξε το πτωχότατο σπήλαιο, που γεννήθηκε και την ευτελέστατη φάτνη στην οποία ανακλήθηκε, και όχι μόνο δεν θα βρεις κανένα περιττό, αλλά θα βρεις και μεγάλη έλλειψη από όλα τα αναγκαία, επειδή ο γλυκύτατός μου Ιησούς γεννιέται σχεδόν σε τόπο ακάλυπτο, κατά την ώρα του μεσονυκτίου, μέσα στην καρδιά του χειμώνα, μόνος με μόνη την μητέρα και τον υποτιθέμενο πατέρα, χωρίς σκεπάσματα, χωρίς ζεστά φαγητά, τα συνηθισμένα της γέννησης έως και αυτών των πολύ πτωχών παιδιών, χωρίς τις ελλειπείς εκείνες αναπαύσεις του πτωχικού σπιτιού, που είχε στην Ναζαρέτ. Και το περισσότερο, ότι χωριστά από την φτώχεια αυτή που διάλεξε ο Ιησούς με την θέλησή του, θέλει και άλλη σχεδόν βίαιη, επειδή ορίζει να μη δοθεί σ’ αυτόν εκεί στο σπήλαιο καμία υποδοχή και φιλοξενία από κανέναν άνθρωπο, για να διαφέρει από τόσους συμπατριώτες, που ανέβηκαν στην Βηθλεέμ, για να απογραφούν, οι οποίοι ήταν καλά εφοδιασμένοι, αναπαυμένοι και φιλοξενημένοι μέσα σε σπίτια, όπως αυτό δηλώνει ο Ευαγγελιστής Λουκάς λέγοντας· «Δεν βρήκαν μέρος στο πανδοχείο» (2,7).

Και επειδή ο κόσμος όχι μόνο αποστρέφεται την φτώχεια και την νομίζει σαν μία μεγάλη ντροπή, αλλά διδάσκει τους ανθρώπους, αν και είναι πτωχοί, να υποκρίνονται φαινομενικά πως είναι πλούσιοι, γι’ αυτό και ο Ιησούς Χριστός δεν ντρέπεται για την φτώχεια του, αλλά μάλιστα κάνει και επίδειξη της φτώχειας του, και από μεν τους ουρανούς φωνάζει τους Αγγέλους· και από τους αγρούς και τα χωράφια, καλεί τους ποιμένες για να τον προσκυνήσουν σε εκείνη την κατάσταση, την τόσο ανεφοδίαστη και πτωχική, σε εκείνον τον θρόνο μιας ευτελέστατης φάτνης και σε κείνη την αυλή ενός πενιχρότατου σπηλαίου. Ω, φτώχεια υπέρπλουτη! Ω, συγκατάβαση υπερύψιστη!

Τώρα, εσύ, που μελετάς αυτές τις αλήθειες; τι λες; Ποιός από αυτούς τους δύο μεγάλους εχθρούς νομίζεις πως έχει δίκιο να σε νικά και να σε κυριεύει; Ο κόσμος ή ο Χριστός, που νίκησε τον κόσμο; Ο κόσμος σε παρακινεί να ζητάς πρώτα τα επίγεια αγαθά και να τα θεωρείς σαν ένα μεγάλο καλό· ο Χριστός σε συμβουλεύει και με το παράδειγμά του και με την διδασκαλία του, να ζητάς πρώτα την βασιλεία του Θεού και να καταφρονείς όλα τα καλά της γης σαν έναν πηλό· «Να ζητάτε πρώτα την βασιλεία του Θεού και την δικαιοσύνη του» (Ματθ. 6,33). Ακόμη σε συμβουλεύει να στερείσαι και από αυτά τα γήινα καλά, ή κατά μέρος δίνοντάς τα ελεημοσύνη στους πτωχούς ή και ολοκληρωτικά, απαρνούμενος τα πάντα με την μοναχική ζωή και εξαγοράζοντας έναν θησαυρό στον παράδεισο «Πώλησε τα υπάρχοντά σου και μοίρασέ τα στους πτωχούς και θα έχεις θησαυρό στον ουρανό και έλα και ακλούθησέ με» (Ματθ. 19,21). Και πάλι· «Κάθε ένας από σάς που δεν αρνείται όλα τα υπάρχοντά του, δεν μπορεί να είναι μαθητής μου» (Λουκ. 14.33). Λοιπόν, εσύ και ως μαθητής του Χριστού και ως φρόνιμος και στοχαστικός πρέπει να αποφασίσεις για να ακούσεις εκείνο που σου λέει ο Χριστός παρά εκείνο που σου λέει ο κόσμος και όχι μόνο να το ακούσεις αλλά και να το κάνεις με έργο· «Επειδή, δεν είναι οι ακροατές του νόμου δίκαιοι κοντά στον Θεό, αλλ’ οι ποιητές του νόμου» (Ρωμ. 2,13).

Είναι αλήθεια πως δεν είσαι υποχρεωμένος ως λαϊκός Χριστιανός να είσαι ακτήμονας και πάμφτωχος, είσαι όμως υποχρεωμένος να υπολογίζεις τόσο λίγο τα πλούτη και τα χρήματα, ώστε γι’ αυτά όλα μαζί να μη παρακινηθείς ποτέ να παραβείς κάποια εντολή του Θεού· και τόσο να είναι ξεκολλημένη από αυτά η καρδιά σου, ώστε να τα έχεις με τόση απροσπάθεια σαν να μη τα έχεις και να τα χρησιμοποιείς, δηλαδή να τα ξοδεύεις στα μάταια και στα περιττά και για τις ανάγκες σου, όπως λέει ο Παύλος· «Ο καιρός που απομένει είναι πολύ λίγος… ώστε και όσοι ασχολούνται με τα αγαθά του κόσμου αυτού, σαν να μην ασχολούνται. Επειδή δεν θα διαρκέσει πολύ η μορφή αυτού του κόσμου» (Α’ Κορ. 7,29).

Πλην επάνω σ’ αυτήν την υπόθεση συμβουλέψου το πανάγιο βρέφος τον Ιησού, και νιώσε ντροπή μπροστά του, επειδή μέχρι τώρα είχες σε τόση εκτίμηση και αγάπη τα πλούτη, που το βρέφος αυτό τόσο τα καταφρονεί· και αντίθετα, πως είχες σε τόσο μίσος και καταφρόνηση εκείνη την φτώχεια και την ευτέλεια, που αυτό τόσο αγαπά· και ζήτησέ του συγχώρηση για όλα τα κακά που έκανες ή για να αποκτήσεις πλούτο και γήινα αγαθά, ή για να χρησιμοποιήσεις αυτά· και παρακάλεσέ τον να σου δώσει χάρη, καθώς αυτός ενώ ήταν πλούσιος έγινε πτωχός για την αγάπη σου, έτσι και εσύ να γίνεις πτωχός για την αγάπη του, για να πλουτίσεις από τη δική του θεότητα· «Γνωρίζετε την χάρη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού· ήταν πλούσιος και έγινε για χάρη σας πτωχός, για να μπορέσετε κι εσείς με την δική του φτώχεια να πλουτίσετε» (Β΄ Κορ. 8,9) και γι’ αυτό παρακάλεσέ τον να μη σε αφήσει πλέον να πλανηθείς από τον κόσμο, αλλά, ή όταν έχεις τα υπάρχοντά σου, ή όταν τα στερείσαι για την αγάπη του Κυρίου, να μη τα χρησιμοποιείς για άλλον σκοπό, παρά μόνο και μόνο, για να εξαγοράσεις με αυτά μία αιώνια ευδαιμονία, καθώς είναι γραμμένο· «Λύτρο της ζωής του ανθρώπου είναι ο πλούτος του» (Παροιμ. 13,8).