Πρόλογος τού συγγραφέως

Ο άγιος Παΐσιος έγινε γνωστός στους πολλούς από εκείνους που τον επισκέπτονταν και ωφελούνταν από αυτόν. Ο λόγος του ήταν άμεσος, απλός, διεισδυτικός, αλλά και αποκαλυπτικός. Δεν είχε ρητορικό χάρισμα, δεν είχε επιστημονικές γνώσεις, αλλά ο λόγος του ήταν απόρροια τής μεγάλης ασκήσεώς του, τής πνευματικής εμπειρίας του, αλλά και τής φωτίσεως από τον Θεό, ήταν λόγος προφητικός. Συγχρόνως, ο ίδιος ήταν εξαιρετικά ευφυής. Έτσι, ο λόγος του δημιουργούσε επαναστάσεις στις καρδιές τών συνομιλητών του, και αυτοί μετέδιδαν αυτήν την έκπληξη που αισθάνονταν στους άλλους.

Προκειμένου ο άγιος Παΐσιος να βοηθήση τους συνομιλητές του, ανάλογα με την διάθεσή τους, τους αποκάλυπτε και μερικά στοιχεία από την ζωή του και την πείρα του. Έτσι, έκοβε «την καρδιά του κομμάτια», όπως έλεγε, και την σκορπούσε σε όλους, ιδίως σε αυτούς που είχαν περισσότερη ανάγκη.

Όσοι ωφελούντο κατά καιρούς από τον λόγο του έγραφαν διάφορα κείμενα, εκθέτοντας τα όσα άκουσαν από το ευλογημένο στόμα του και έτσι έχουν γραφή πολλά βιβλία στα οποία περιλαμβάνονται στοιχεία από την ζωή του και την διδασκαλία του.

Από όλα όσα έχουν γραφή για τον άγιο Παΐσιο, νομίζω, χωρίς να αδικώ άλλους, περισσότερο αξιόπιστα είναι όσα γράφηκαν από τα πνευματικά του παιδιά, που ήταν πλησιέστερα προς αυτόν. Από αυτά ξεχωρίζω το βιβλίο τού Ιερομονάχου Ισαάκ και τής Συνοδείας του, με τίτλο Βίος Γέροντος Παϊσίου τού αγιορείτου, το βιβλίο τών μοναχών τού Ιερού Ησυχαστηρίου «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος», με τίτλο Ο άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης και το βιβλίο τού Ιερομονάχου Παϊσίου, με τίτλο Α εωράκαμεν και ακηκόαμεν και υπότιτλο Οι αναμνήσεις μου από τον άγιο Παΐσιο.

Τα τρία αυτά βιβλία παρουσιάζουν πολύ εκφραστικά τον βίο και την πολιτεία τού ευλογημένου αγιορείτου π. Παϊσίου, το ένα γράφηκε πριν την αγιοκατάταξή του και τα άλλα δύο μετά από αυτήν. Το κάθε ένα από τα βιβλία αυτά έχει τα χαρίσματά του, δηλαδή έχουν κοινά γνωρίσματα-σημεία και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Το βιβλίο, που εξέδωσε το Ησυχαστήριο τού Αγίου Ιωάννου τού Θεολόγου Σουρωτής, είναι περισσότερο βιογραφικό, με ωραίο ρέοντα λόγο, το βιβλίο τού μακαριστού π. Ισαάκ και τής Συνοδείας του, πέρα από τον «κατά πλάτος βίον» του στο πρώτο μέρος, παρουσιάζει και τα «βιογραφικά σε θεματικές ενότητες» στο δεύτερο μέρος και το βιβλίο τού Ιερομονάχου π. Παϊσίου περιέχει πολλά αυθεντικά, προσωπικά στοιχεία.

Σκέφθηκα, όμως, να παραθέσω μερικά περιστατικά τού βίου και τής πολιτείας του, όπως ο ίδιος τα διηγείται. Όπως είναι γνωστόν η λέξη βίος αναφέρεται στην σχέση τού αγίου με τον Θεό, και η λέξη πολιτεία αναφέρεται στην σχέση τού αγίου με τους ανθρώπους.

Γνωρίζω ότι υπάρχουν βιβλία και κείμενα στα οποία φέρεται ο π. Παΐσιος να δίνη πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία. Προτίμησα, όμως, να αντλήσω τους λόγους του από τα βιβλία που εξέδωσε το Ησυχαστήριο τού Ευαγγελιστού Ιωάννου τού Θεολόγου Σουρωτής και, νομίζω, διασώζουν την αυθεντικότερη μορφή τού λόγου τού αγίου Παϊσίου.

Πρόκειται για συζητήσεις που έκανε ο ευλογημένος Γέροντας με τις μοναχές τού Ιερού Ησυχαστηρίου και εκδόθηκαν μέχρι τώρα σε έξι τόμους, με τίτλους: Με πόνο και αγάπη για τον σύγχρονο άνθρωπο, Πνευματική αφύπνιση, Πνευματικός αγώνας, Οικογενειακή ζωή, Πάθη και αρετές, Περί προσευχής.

Στις συζητήσεις αυτές ο άγιος Παΐσιος απαντούσε με ωραίο τρόπο στις ερωτήσεις που τού υπέβαλαν για διάφορα θέματα, και μερικές φορές επιβεβαίωνε τον λόγο του και τεκμηρίωνε τις απόψεις του με εμπειρίες από την ζωή του. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο ομιλεί ένας πεπειραμένος Γέροντας, ένας εμπειρικός θεολόγος. Αυτός παραδίδει την διδασκαλία του, που είναι απόσταγμα τής ζωής του, στα πνευματικά του παιδιά, όχι για προβολή, αλλά για να τους δώση ζωντανό λόγο και να τους αναγεννήση, και συγχρόνως να τους στηρίξη στην πνευματική τους ζωή.

Επομένως, διάβασα τα έξι αυτά βιβλία, απέσπασα τα αυτοβιογραφικά τους στοιχεία, τα έβαλα σε μια σειρά και θα τα παραθέσω στην συνέχεια, κατά ενότητες. Είναι ο γνήσιος και αυθεντικός λόγος τού μακαριστού Γέροντα.

Βέβαια, αυτά τα αυτοβιογραφικά στοιχεία δεν εξαντλούν όλον τον βίο και την πολιτεία τού αγίου Παϊσίου, πράγμα που μπορεί να βρη κανείς στα τρία προαναφερθέντα βιογραφικά βιβλία, αλλά θα δώσουν μια καθαρή εικόνα τού βίου και τής πολιτείας του.

Θα χωρισθούν σε έξι ενότητες, ήτοι την ζωή του στην Κόνιτσα, την στρατιωτική του θητεία στην Ναυπακτία, τους τόπους στους οποίους ασκήθηκε ως μοναχός και ερημίτης, τις εμπειρίες από την ασκητική και ησυχαστική του ζωή, τα διάφορα περιστατικά από την επικοινωνία του με τους ανθρώπους και τα περί τής ασθενείας του.

Σκοπός τού κειμένου αυτού είναι να ακουσθή ο αυθεντικός αυτοβιογραφικός λόγος τού αγίου Παϊσίου.

Ευχαριστώ θερμώς την Ηγουμένη τού Ησυχαστηρίου τού Ευαγγελιστού Ιωάννου τού Θεολόγου τής Σουρωτής Γερόντισσα Φιλοθέη, η οποία μού έδωσε την άδεια να χρησιμοποιήσω τα αποσπάσματα από τα βιβλία που εξέδωσε το Ησυχαστήριο.

Τα βιβλία σημειώνονται με την ένδειξη τού Τόμου (Α', Β', κλπ) και την σελίδα. Ζητώ τις πρεσβείες τού αγίου Παϊσίου τού αγιορείτου.

Έγραφα στο Επισκοπείο τής Ναυπάκτου,

την 12η Ιουλίου 2018, μνήμη τού οσίου Παϊσίου τού Αγιορείτου.

† Ο Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιερόθεος

* * *

Περιεχόμενα

Πρόλογος

1. Η παιδική του ζωή στην Κόνιτσα

2. Η στρατιωτική του θητεία στην επαρχία τής Ναυπάκτου

Τα γεγονότα από την στρατιωτική του θητεία

Αναγωγές στην πνευματική ζωή

3. Οι τόποι στους οποίους ασκήθηκε ως μοναχός και ερημίτης

α) Στο Άγιον Όρος

Στην Ιερά Μονή Εσφιγμένου

Στην Ιερά Μονή Φιλοθέου

β) Στην Ιερά Μονή Στομίου Κονίτσης

γ) Στην έρημο τής Ιεράς Μονής τού Σινά

δ) Επιστροφή στο Άγιον Όρος

Στην Ιβηρίτικη Σκήτη

Στα ερημικά Κατουνάκια

Στο Κελλί τού Τιμίου Σταυρού

Στο Κελλί τής Παναγούδας

Διηγήσεις του από το Άγιον Όρος

4. Εμπειρίες από την ασκητική και ησυχαστική του ζωή

5. Περιστατικά από την επικοινωνία του με τους ανθρώπους

6. Η ασθένειά του

Επίλογος