Στην παρούσα εξόδιο ακολουθία εκπροσωπώ τον Μακαριότατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Χριστόδουλο, ο οποίος, παρά την επιθυμία του, δεν κατέστη δυνατόν να παρευρίσκεται ανάμεσά μας, και μεταφέρω τις ευχές του για την ανάπαυση της ψυχής του αειμνήστου π. Ιωάννη Ρωμανίδη, ο οποίος προσέφερε μεγάλες υπηρεσίες στην Εκκλησία της Ελλάδος με την συμμετοχή του σε διορθοδόξους και διαχριστιανικούς διαλόγους και συναντήσεις.

Συγχρόνως παρευρίσκομαι και ως Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου, διότι τα τελευταία χρόνια ο αείμνηστος π. Ιωάννης είχε λάβει απολυτήριο από την Ιερά Αρχιεπισκοπή Αμερικής, όπου υπηρετούσε, και συγκαταλεγόταν στο ιερατικό δυναμικό της ιεράς Μητροπόλεώς μου.

Με τις δύο αυτές ιδιότητες αισθάνομαι πολύ έντονα το βαρύτατο έργο να αποχαιρετήσω κατά την εξόδιο ακολουθία τον αείμνηστο καθηγητή των Θεολογικών Σχολών, δάσκαλο της πνευματικής ζωής, εκφραστή της Ορθοδόξου ησυχαστικής παραδόσεως, αγαπητό μου Κληρικό, πατέρα Ιωάννη Ρωμανίδη. Όμως θα κάνω κουράγιο να ολοκληρώσω τον αποχαιρετισμό μου.

Ο αείμνηστος πατήρ Ιωάννης Ρωμανίδης δεν ήταν συνηθισμένη προσωπικότητα. Συνάδελφοί του θα σκιαγραφήσουν το συγγραφικό και διδασκαλικό του έργο. Όμως εκείνο που μπορώ να υπογραμμίσω είναι ότι ήταν σοβαρός ερευνητής και επιστήμων, γνώστης και διδάσκαλος της Ορθοδόξου παραδόσεως, που συνετέλεσε πολύ στην αναγέννηση των θεολογικών γραμμάτων, αλλά κυρίως και προπαντός ήταν ευαίσθητος άνθρωπος. Είχε αφιερωθεί ψυχή τε και σώματι στο βάθος της Ρωμηοσύνης, που γι' αυτόν ήταν η ουσία της γνήσιας πνευματικότητας που απαλλάσσει τον άνθρωπο από την φιλαυτία, την ευδαιμονία και τις εκδηλώσεις του πεπτωκότος ανθρώπου.

Πραγματοποίησε ένα μεγάλο εκκλησιαστικό, θεολογικό και εθνικό έργο. Εκπροσώπησε την Ορθόδοξη θεολογία στην Αμερική, στις Θεολογικές Σχολές στον Λίβανο, την Δαμασκό, την Ευρώπη, σε Συνέδρια, σε διαλόγους, ως εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Εκκλησίας της Ελλάδος, σε αίθουσες κλπ. Όλοι άκουγαν έναν πρωτότυπο και συγχρόνως παραδοσιακό θεολόγο. Ελπίζω το μεγάλο του έργο, το οποίο παραγνωριζόταν από μερικούς όσο ζούσε, να εκτιμηθεί τώρα μετά την κοίμησή του.

Θα ήθελα αυτήν την στιγμή να υπογραμμίσω δυο σημεία τα οποία κατά την γνώμη μου είναι ενδιαφέροντα:

Το πρώτο είναι μια επιστολή που απέστειλε το έτος 1958, πριν 43 χρόνια, νεαρός τότε θεολόγος, στον μοναχό π. Θεόκλητο Διονυσιάτη, στην οποία μεταξύ των άλλων του έγραφε:

«Λυπούμαι πολύ που δεν θα εορτάσωμεν εφέτος το Πάσχα μαζί. Ο νους μου ευρίσκεται πάντοτε εις το Άγιον Όρος και με κάθε ευκαιρίαν προσπαθώ να διαφωτίσω τους γνωστούς μου περί αυτού… Θα ήθελα πολύ να αλληλογραφούμεν. Νομίζω ότι θα λυπηθεί ο διάβολος που δεν μας αρέσει ο Χριστιανισμός που προωθεί, αλλά τι να γίνει; Δεν ημπορεί κανείς να αρέσει εις αυτόν όταν θέλει να αρέσει εις τον Θεόν».

Και ο π. Θεόκλητος Διονυσιάτης, σχολιάζοντας την επιστολή του αυτή έγραψε: «Ο καλός μου φίλος και ευλαβέστατος Πρεσβύτερος Ι. Ρωμανίδης, δεν είναι θεολόγος της σειράς. Την Ορθοδοξίαν την έμαθε σε δύο-τρία Πανεπιστήμια και με την βοήθειαν της ασκήσεως που φορτίζει την ψυχήν. Κάτοχος 4 γλωσσών με βαθυτάτην επιστημονικήν αρτίωσιν Είναι κυριολεκτικώς καλόγηρος, τρεφόμενος από τους Αγίους Πατέρας και με την Αγίαν λειτουργικήν ζωήν της Ορθοδόξου Εκκλησίας, υμνών τον Θεόν "επτάκις της ημέρας"».

Ο αείμνηστος π. Ιωάννης Ρωμανίδης, εκπονώντας την διδακτορική του διατριβή, ήλθε σε επαφή με μοναχούς που ζούσαν την νοερά προσευχή και μάθαινε τα μυστικά της, την σχέση του νοός με την καρδιά. Επισκεπτόταν το Άγιον Όρος, και απέκτησε την βεβαιότητα των θεμελίων της πνευματικής ζωής, γι' αυτό και στα κείμενά του μιλούσε συνεχώς για τα κλειδιά της Ορθοδόξου παραδόσεως που είναι η κάθαρση, ο φωτισμός και η θέωση. Το βιβλίο της δογματικής του είναι πρότυπο Ορθοδόξου θεολογίας, ώστε ένας αγιορείτης να πει ότι είναι το καλύτερο εγχειρίδιο Ορθοδόξου δογματικής, επειδή συνέδεε την θεολογία με την Ορθόδοξη ησυχία. 

Το δεύτερο σημείο που θα ήθελα να υπογραμμίσω είναι τα όσα έχει γράψει στην διδακτορική του διατριβή περί τού θανάτου. Ο θάνατος είναι αποτέλεσμα της αμαρτίας και η υπέρβαση του θανάτου γίνεται με την εν Χριστώ αναγέννηση του ανθρώπου. Γράφει χαρακτηριστικά:

«Επειδή οι Έλληνες Πατέρες ανέκαθεν εδίδασκον ότι ο Θεός δεν εποίησεν τον θάνατον, συνέδεσαν δε στενώς τας εννοίας θάνατος, σατανάς και αμαρτία, η ευσέβεια της Ορθοδοξίας είχε πάντοτε ηρωικόν και αγωνιστικόν χαρακτήρα, επομένη τοις ίχνεσιν των Μαρτύρων και ομολογητών, παρά τοις οποίοις ο φόβος και η οπισθοχώρησις προ του θανάτου εσήμαινεν πτώσιν εις χείρας τον σατανά και αποκοπήν από της πίστεως. Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί αείποτε προσεπάθησαν να καταπατήσουν το κέντρον του θανάτου και να αποκτήσουν την αμέριμνον ελευθερίαν. Χαρακτηριστικόν της Ελληνικής Πατερικής Παραδόσεως είναι ο συνεχής αγών κατά της τυραννίδος του θανάτου, του διαβόλου και της αμαρτίας δια της εν Χριστώ ζωής της ανιδιοτελούς αγάπης».

Αυτά δίδασκε ο αείμνηστος π. Ιωάννης Ρωμανίδης. Και έτσι έζησε, ιδιαιτέρως τον τελευταίο καιρό που τον πλησίασα περισσότερο. Τον επισκέφθηκα πριν λίγους μήνες στην εντατική του νοσοκομείου, που έπασχε από σοβαρό καρδιακό πρόβλημα και ήταν ήρεμος, διακατεχόταν από την αφοβία του θανάτου. Το μόνο που τον απασχολούσε ήταν η θεολογία και εκκλησιαστική ζωή στον τόπο μας.

Τον επισκέφθηκα στο μικρό και απέριττο σπιτάκι του. Είχε απομακρυνθεί τελείως από την όλη εκκλησιαστική δραστηριότητα και ζούσε ήρεμα, ήσυχα, όπως ακριβώς άρχισε την θεολογική του ζωή. Το μόνο που έκανε ήταν να γράφει διάφορα κείμενα στον ηλεκτρονικό υπολογιστή και να τα βάζει στην Ιστοσελίδα του (Romanity). Τα βράδια ξυπνούσε, άναβε τα κεράκια σε ένα μικρό μανουάλι και προσευχόταν με το κομποσχοίνι. Ένας μεγάλος θεολόγος από Ακαδημαϊκής πλευράς που προσευχόταν ως μοναχός. Ο τρόπος αυτός της ζωής του μου θύμιζε λίγο τον κοσμοκαλόγερο Παπαδιαμάντη. Aπέφευγε συστηματικά την δημοσιότητα και ζούσε απλά, ταπεινά, ησυχαστικά!

Προσεύχομαι στον Θεό να τον αναπαύσει για τους κόπους που κατέβαλε να μεταδώσει την Ορθοδοξία και να ζήσει τα μυστικά της. Δεν είναι δυνατόν ο Θεός να παρίδει πρόσωπα σαν τον αείμνηστο π. Ιωάννη, που φλεγόταν μέχρι τέλους της ζωής του από τον ζήλο και την αγάπη για την Ορθόδοξη ησυχαστική θεολογία και παράδοση.

Εύχομαι ο Θεός να παρηγορεί τους συγγενείς του κατά σάρκα (την αδελφή του, τις θυγατέρες του, τον ανηψιό του κ,α.) και τους συγγενείς του από πλευράς θεολογίας. Γιατί ο αείμνηστος είχε πολλούς οικείους εν τη πίστει.

Σεβαστέ π. Ιωάννη,

Τον τελευταίο καιρό εξέφραζες το παράπονο ότι ο κόπος σου πήγε χαμένος, επειδή έβλεπες τα πράγματα να εξελίσσονται έξω από τα κριτήρια της Ορθοδόξου πατερικής παραδόσεως που δίδασκες. Όμως τώρα θα γνωρίζεις πολύ καλύτερα ότι η δύναμη της πίστεως και ο αυθεντικός θεολογικός λόγος είναι ισχυρότερος από τα πυρηνικά και χημικά όπλα και ότι ο σπόρος της αυθεντικής διδασκαλίας σου θα καρπίσει. Το υποσχόμαστε και εμείς οι μαθητές σου, Επίσκοποι και Κληρικοί, λαϊκοί και μοναχοί, όλος ο λαός του Θεού.

Σε αποχαιρετούμε στην πορεία σου από τον κτιστό ναό στον άκτιστο ναό, από την χειροποίητη σκηνή, στην αχειροποίητη σκηνή, όπως σου άρεσε να λέγεις, με την ελπίδα της αναστάσεως και της εκ νέου συναντήσεώς μας.