Εις τον μακάριον Γέροντα Σιλουανόν εδόθη κατά την στιγμήν της εμφανίσεως του Ζώντος Κυρίου να γνωρίση δι’ όλης της υπάρξεως αυτού «την απερίγραπτον Θείαν ταπείνωσιν».

Ο λόγος του Γέροντος ήτο ενεργός δια πολλούς, εισέτι και δι’ εμέ τον βραδύνουν. Ούτω, χάρις εις τον Γέροντα, απέβη εις εμέ οφθαλμοφανές ότι ως θεμέλιον πασών των τραγωδιών του ανθρωπίνου γένους κείται η πτώσις εις την υπερηφανίαν. Το πάθος τούτο είναι αυτή αύτη η ουσία του άδου· άδου αληθώς σατανικού βάθους. Νυν γράφω και μετά πολλής εντροπής ενθυμούμαι: Το βλάσφημον και φθονερόν τούτο πνεύμα, πολύ προ της συναντήσεως μου μετά του Γέροντος, μίαν φοράν έφερεν εις εμέ τον λογισμόν: «Δια τί ο Χριστός είναι ο Μονογενής και ουχί εγώ»; … Στιγμιαίως, όμως το κακόν τούτο πυρ κατέφλεξε την καρδίαν μου … Ο Θεός έσωσεν εμέ. Επί πλέον διηνοίχθη εις εμέ το μυστήριον όλων των πτώσεων.

Ο Θεός έσωσεν εμέ και η αγάπη μου προς Αυτόν εβαθύνετο. Έμενεν όμως δια παντός εν εμοί η συνείδησις ότι ουδείς σώζεται δια της ιδίας αυτού δυνάμεως. Ουδείς δύναται να είναι βέβαιος ότι εκείνος ή ο άλλος λογισμός, ο ελθών προς αυτόν δεν θα κυριεύση αυτού δι’ όλην την αιωνιότητητα. Ο Κύριος εν τη ερήμω εξήλθε νικητής προς όλους τους πειρασμούς τους προερχομένους εκ του πονηρού πνεύματος (Ματθ. 4,1-11).

Ο Θεός έσωσεν εμέ. Περιέπιπτον όμως εις φρίκην εκ του γεγονότος και μόνον ότι τοιούτοι λογισμοί δύνανται να έλθουν εις εμέ. Εσκεπτόμην: «Δεν υπάρχει δι’ εμέ ελπίς σωτηρίας … Δεν είναι δυνατόν εις τον Θεόν να δεχθή εμέ εις την αιωνιότητα, τοιούτος ως είμαι. Όντως και εις εμέ θα ήτο καθ’ υπερβολήν βαρύ να είμαι μετ’ Αυτού, εάν πρέπη πάντοτε να παλαίω προς τα πάθη».

Η περί εμέ Πρόνοια του Θεού υπήρξε κατά θαυμαστόν τρόπον ευνοϊκή. Την κατάλληλον ακριβώς στιγμήν επέτρεψεν εις εμέ ο Κύριος να συναντηθώ μετά του Αγίου Σιλουανού. Χάρις εις αυτόν επήλθεν εις την εσωτερικήν μου ζωήν αποφασιστική στροφή. Ούτος εξήγησεν εις εμέ, πώς «να κρατώ τον νουν μου εις τον άδην και να μη απελπίζωμαι». Είναι μεγάλη η ευγνωμοσύνη μου προς τον πατέρα και γέροντά μου. Είδον ότι και εμέ εις το παρελθόν έθεσεν ο Κύριος επί της αυτής προοπτικής, αλλ’ ήμην καθ’ υπερβολήν αφελής, όπως εννοήσω την χειραγωγίαν του Θεού. Χάρις εις τον Σιλουανόν εδόθη και εις εμέ η αρχή της γνώσεως των οδών του Κυρίου, και μετά τρόμου ευλογώ το Όνομα Αυτού.

«Εάν τις αγαπά Με, τον λόγον Μου τηρήσει» … «Ο έχων τας εντολάς Μου και τηρών αυτάς εκείνος εστιν ο αγαπών Με» … «Ο μη αγαπών Με τους λόγους Μου ου τηρεί» … «Ο αθετών Εμέ και μη λαμβάνων τα ρήματα Μου έχει τον κρίνοντα αυτόν· ο λόγος όν ελάλησα εκείνος κρινεί αυτόν εν τη εσχάτη ημέρα» (Ιωάν. 14,23,21,24·  12,48).

Και εις τον Άθωνα, όπως συνέβαινε και πριν γίνω μοναχός, η προσευχή μου διεκόπτετο ενίοτε υπό θεομάχων λογισμών. Ούτως εις μίαν στιγμήν μαρτυρικής στάσεως εις το κριτήριον του λόγου του Θεού ησθάνθην την άκραν αδυναμίαν μου να παραμείνω εν τω πνεύματι των εντολών Αυτού, παρά τας προσπαθείας μου, και προέφερον τοιούτους άφρονας λόγους:

«Συ δεν έχεις το δικαίωμα να κρίνης εμέ. Δια να είσαι κριτής μου εν πάση δικαιοσύνη, οφείλεις Συ ο Ίδιος να ευρεθής εις ομοίας μετ’ εμού συνθήκας … Συ είσαι άπειρος εν τη δυνάμει του ανάρχου Είναι, εγώ δε εν τη φθαρτότητί μου είμαι όμοιος προς σκώληκα».

Η προσευχή μου απηυθύνετο προς τον Θεόν «εν γένει». Αλλ’ εν τούτοις εν τη καρδία μου έλαβον απάντησιν εις αυτήν: «Ο Πατήρ κρίνει ουδένα, αλλά την κρίσιν πάσαν δέδωκε τω Υιώ … ότι Υιός ανθρώπου εστί» (Ιωάν. 5,22 και 27). Μέχρις της στιγμής εκείνης πολλάκις ανέγνωσα τους λόγους τούτους, αλλά δεν κατενόησα αυτούς υπ’ αυτήν την έννοιαν. Ησθάνθην εντροπήν. Ήτο μεγάλη η συστολή μου: Πάντοτε έζων υπό συνθήκας κατά πολύ ευκολωτέρας εκείνων υπό τας οποίας διήλθεν η επίγειος ζωή του Χριστού. Αληθώς Ούτος έχει το δικαίωμα να κρίνη τον κόσμον. Ουδείς υπερέβη Αυτόν κατά τα παθήματα Αυτού. Εξωτερικώς πολλοί υπέμειναν, και νυν υπομένουν φρικτά βασανιστήρια εντός των θαλάμων των συγχρόνων φυλακών, αλλά ποιοτικώς ο άδης Αυτού, «άδης αγάπης», είναι οδυνηρότερος πάντων των λοιπών.

«Ο Πατήρ … την κρίσιν πάσαν δέδωκε τω Υιώ, … ότι Υιός ανθρώπου εστί» (Ιωάν. 5,22 και 27). Εις τί όμως συνίσταται η κρίσις αύτη; Εις το ότι Ούτος κατέδειξεν ότι η τήρησις της εντολής του Πατρός είναι δυνατή δια τον άνθρωπον, και τούτο μάλιστα υπό οιασδήποτε συνθήκας, τας οποίας μόνον εν τω κόσμω τούτω δυνάμεθα να συναντήσωμεν. Δεν απαλλάσομαι της ευθύνης, όταν προβάλλω ως δικαιολογίαν την «ανθρωπίνην» αδυναμίαν μου. Παρομοίως, οι ακολουθήσαντες τον Χριστόν κατά τον χρόνον της επιγείου Αυτού ζωής έλαβον το δικαίωμα ομού μετ’ Αυτού να κρίνουν τον κόσμον: «Ουκ οίδατε ότι οι άγιοι τον κόσμον κρίνουσιν;» (Α’ Κορ. 6,2). Ο Απόστολος Πέτρος είπεν εις τον Κύριον: «Ιδού, ημείς αφήκαμεν πάντα και ηκολουθήσαμεν Σοι· τί άρα έσται ημίν; Ο δε Ιησούς είπεν αυτοίς· αμήν λέγω υμίν ότι υμείς οι ακολουθήσαντες Μοι, εν τη παλιγγενεσία, όταν καθίση ο Υιός του ανθρώπου επί θρόνου δόξης Αυτού, καθίσεσθε και υμείς επί δώδεκα θρόνους κρίνοντες τας δώδεκα φυλάς του Ισραήλ» (Ματθ. 19,27-28).

Δια τί ούτως; Απάντησιν εις τούτο ευρίσκομεν εν τω Ευαγγελίω:

1. Οι γονείς του εκ γενετής τυφλού εφοβούντο τους Ιουδαίους, οίτινες απεφάσισαν, ίνα, «εάν τις Αυτόν ομολογήση Χριστόν (τουτέστι Μεσσίαν), αποσυνάγωγος γένηται» (Ιωάν. 9,22).

2. «… και εκ των αρχόντων πολλοί επίστευσαν εις Αυτόν, αλλά … ουχ ωμολόγουν, ίνα μη αποσυνάγωγοι γένωνται» (Ιωάν. 12,42). «Αποσυναγώγους ποιήσουσιν υμάς· αλλ’ έρχεται ώρα, ίνα πας ο αποκτείνας υμάς δόξη λατρείαν προσφέρειν τω Θεώ» (Ιωάν. 16,2).

Δεν ήτο μικρός ο κίνδυνος, κατ’ εκείνον τον καιρόν, να εξοστρακισθή τις κοινωνικώς. Οι Απόστολοι, εν τούτοις, απεφάσισαν να αναλάβουν τον αγώνα αυτόν, και σχεδόν πάντες εφονεύθησαν δια το κήρυγμα του Ευαγγελίου. Δια τούτο και εδόθη εις αυτούς το «δικαίωμα» να κρίνουν τους μη ακολουθήσαντας τον Χριστόν.