Όλη την Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα, αγαπητοί πατέρες και ευλαβείς προσκυνητές τού Εσταυρωμένου Χριστού, στο κέντρο τού Ιερού αυτού Ναού, και όλων τών Ιερών Ναών, έχουμε τον Χριστό. Στην αρχή τής Μεγάλης Εβδομάδος είχαμε την εικόνα τού Χριστού ως Νυμφίου και, βεβαίως, μετά την Μεγάλη Πέμπτη, και σήμερα την Μεγάλη Παρασκευή, έχουμε τον Εσταυρωμένο Χριστό, ο Οποίος είναι ο Νυμφίος τής Εκκλησίας. Άρα, λοιπόν, έχουμε τον Εσταυρωμένο Χριστό και πριν από λίγο έγινε η ιερά Αποκαθήλωσή Του. Και, φυσικά, εξακολουθεί να παραμένη ο Σταυρός τού Χριστού στο κέντρο τού Ιερού Ναού. Δεν νοείται Σταυρός χωρίς τον Εσταυρωμένο, ούτε και Εσταυρωμένος χωρίς τον Σταυρό. Και όταν προσκυνούμε τον Σταυρό, στην πραγματικότητα προσκυνούμε και Αυτόν ο οποίος έχει καρφωθή επάνω στον Σταυρό και επετέλεσε την μεγάλη αυτή θυσία υπέρ όλου τού ανθρωπίνου γένους.

Αλλά, σήμερα τέτοια μεγάλη και θαυμαστή ημέρα, θα πρέπει να δούμε λίγο ποιο είναι το έργο τού Χριστού και τι σημαίνει να είναι Εσταυρωμένος και Αναστάς ο Χριστός. Διότι, εφ’ όσον σταυρώθηκε και απέθανε επάνω στον Σταυρό, στην συνέχεια αναστήθηκε. Ποιο είναι το έργο και τι είναι ο Εσταυρωμένος και Αναστάς Χριστός; Για να το δούμε αυτό, πρέπει να εξετάσουμε με συντομία τι γινόταν στην Παλαιά Διαθήκη και τι έκανε ο Χριστός στην Καινή Διαθήκη. Διότι με τον Χριστό αρχίζει η Καινή Διαθήκη, η νέα Διαθήκη τού Θεού με τον νέο λαό Του. Η πρώτη, η Παλαιά Διαθήκη, έγινε στο όρος Σινά και στην συνέχεια ακολούθησε όλη αυτή η διεργασία και τώρα έρχεται ο Χριστός και δημιουργεί νέα Διαθήκη, συνάπτει καινούργια Διαθήκη με τον λαό Του, και επομένως είμαστε ο λαός τής Θείας Χάριτος.

1. Οι Προφήτες, Βασιλείς και Αρχιερείς στην Παλαιά Διαθήκη

Στην Παλαιά Διαθήκη υπήρχαν τρεις μεγάλοι άρχοντες, που ασκούσαν μια εξουσία επάνω στον λαό.

Πρώτα ήταν οι Προφήτες, τους οποίους έστελνε ο Θεός για να καθοδηγήσουν τον λαό πνευματικά. Μέγας Προφήτης ήταν ο Μωϋσής, ο οποίος ανέβηκε επάνω στο όρος Σινά και ομιλούσε με τον Άσαρκο Λόγο, τον Μεγάλης Βουλής Άγγελο, παρέλαβε τον Νόμο και τον έδωσε στον λαό. Άρα, προφήτης σημαίνει εκείνος, ο οποίος προσεύχεται και έρχεται σε επικοινωνία με τον Θεό και μετά καθοδηγεί τον λαό. Και μετά τον Μωϋσή παρουσιάστηκαν πάρα πολλοί μεγάλοι Προφήτες, όπως ο Ηλίας και άλλοι μεγαλοφωνότατοι τών Προφητών, όπως ο Ησαΐας.

Δεύτεροι άρχοντες ήταν οι Βασιλείς, οι οποίοι ασκούσαν την πολιτική εξουσία στον λαό. Κάποια στιγμή, ενώ ο λαός διευθυνόταν από τον Θεό δια μέσου τών Προφητών και τών Κριτών, ζήτησε να αποκτήση και εκείνος βασιλείς, όπως γινόταν στα άλλα έθνη, και ο Θεός τους έδωσε την δυνατότητα να έχουν και τους βασιλείς. Πρώτος βασιλεύς ήταν ο Σαούλ και στην συνέχεια, βέβαια, ο μεγάλος βασιλεύς που λέγεται Δαυΐδ. Οι βασιλείς έκαναν τους πολέμους και έλυναν τα πολιτικά, θα λέγαμε, και τα κοινωνικά ζητήματα τα οποία προέκυπταν στην κοινωνία τών Εβραίων.

Η τρίτη εξουσία ησκείτο από τους Αρχιερείς και τους Ιερείς, οι οποίοι επιτελούσαν τις θυσίες και τα θρησκευτικά λεγόμενα καθήκοντα, ήταν εκείνοι οι οποίοι επιτελούσαν όσα γίνονταν στον Ναό.

Άρα, λοιπόν, στην Παλαιά Διαθήκη έχουμε τρεις εξουσίες, οι οποίες ήταν ανεξάρτητες μεταξύ τους, αλλά πολλές φορές και συμπλέκονταν και αντιμάχονταν. Δηλαδή, οι Προφήται ήλεγχαν τους βασιλείς, οι βασιλείς εδίωκαν τους Προφήτες μερικές φορές, και, φυσικά, έναν διαφορετικό ρόλο μέσα στην κοινωνία έπαιζαν οι Ιερείς και οι Αρχιερείς. Άρα, λοιπόν, τρεις εξουσίες πού έκαναν διαφορετικό έργο, μερικές φορές ήταν σε μια αντιπαλότητα μεταξύ τους.

2. Ο Χριστός είναι Προφήτης, Βασιλεύς και Αρχιερεύς

Ο Υιός και Λόγος τού Θεού γίνεται άνθρωπος, προσλαμβάνει την ανθρώπινη φύση, άρα έχουμε τον Θεάνθρωπο, και κάνει έναν καινούργιο λαό, συνάπτει μια καινούργια Διαθήκη, εξ ού και λέμε Καινή Διαθήκη. Τι σημαίνει αυτό; Καταργεί όλα εκείνα τα οποία υπήρχαν στην Παλαιά Διαθήκη, στην πραγματικότητα τα υπερβαίνει και τα παίρνει στον Εαυτό Του. Γι’ αυτό και ο Χριστός πάντοτε, αλλά ιδιαιτέρως εδώ στο Πάθος και επάνω στον Σταυρό, βλέπουμε ότι είχε και τα τρία αυτά έργα, τα οποία έπρατταν εκείνοι στην Παλαιά Διαθήκη• ήταν και Προφήτης και Βασιλεύς και Αρχιερεύς. Αυτό το βλέπουμε σε όλο το έργο, το οποίο επιτελούσε ο Χριστός, αλλά θα ήθελα με συντομία να το δούμε κατά την διάρκεια τών Παθών, και κυρίως επάνω στον Γολγοθά. Εκεί φαίνεται ότι ο Εσταυρωμένος και Αναστάς Χριστός είναι ο Αρχηγός τού νέου λαού τού Θεού και είναι ο νέος Προφήτης, ο νέος Βασιλεύς και ο νέος Αρχιερεύς.

Κατ’ αρχάς, είναι πραγματικά Προφήτης και αυτό το βλέπουμε σε όλο το έργο Του. Δηλαδή, είχε διαρκή επικοινωνία με τον Θεό, άλλωστε ήταν Θεάνθρωπος Χριστός, που σημαίνει είχε θεία και ανθρώπινη φύση, που οι δύο φύσεις ήταν ενωμένες στην υπόστασή Του και είχε μια διαρκή επικοινωνία με τον Θεό και προσευχόταν ως άνθρωπος προς τον Θεό και συγχρόνως δίδασκε τους ανθρώπους. Άρα εξασκούσε αυτό το προφητικό έργο. Και επάνω στον Σταυρό βλέπουμε ότι παραμένει ως Προφήτης, διότι ομιλεί με τον Πατέρα Του: «Άφες αυτοίς, Πάτερ άγιε, ου γαρ οίδασι τι ποιούσιν» (Λουκ. κγ΄ 34). Οπότε, έχουμε εδώ τον Προφήτη, ο οποίος και διδάσκει επάνω από τον Σταυρό. Διδάσκει την αγάπη, η οποία δεν είναι απλώς ένα εξωτερικό συναίσθημα, αλλά θυσία. Αν κάποιος θέλη να πη στον άλλον «σε αγαπώ», πρέπει να θυσιαστή γι‘ αυτόν. Γιατί, αν δεν θυσιαστή, τότε αυτή η αγάπη είναι εξωτερική και ψεύτικη. Προφήτης αληθινός είναι ο Χριστός.

Έπειτα, ο Χριστός είναι Βασιλεύς. Ήδη λίγο πριν από την θυσία Του στον Γολγοθά, τον ρώτησε ο Πιλάτος: «ουκούν βασιλεύς ει συ;» (Ιωάν. ιη΄, 36), είσαι, λοιπόν, βασιλεύς; Και ο Χριστός τού είπε «η βασιλεία η εμή ουκ έστιν εκ τού κόσμου τούτου» (Ιωάν. ιη΄, 36). Φυσικά είμαι Βασιλεύς, αλλά η δική μου Βασιλεία δεν προέρχεται από αυτόν τον κόσμο, δεν προέρχεται από τον λαό με την εμπιστοσύνη, τους ψήφους που θα δώσουν οι άνθρωποι, αλλά η Βασιλεία η δική μου είναι άλλη, είναι ουράνια Βασιλεία. Και, βεβαίως, επάνω στον Σταυρό εκδηλώνει κατά τρόπον θαυμαστό, θα έλεγα, αυτό το βασιλικό έργο το οποίο έκανε, γιατί νίκησε τον θάνατο, την αμαρτία και τον διάβολο. Είναι χαρακτηριστικό το ότι, όταν οι άρχοντες τής εποχής εκείνης έκαναν πολέμους, όταν συνελάμβαναν τον άρχοντα τού λαού με τον οποίο πολεμούσαν και όλους τους αιχμαλώτους, τους γύμνωναν, τους διαπόμπευαν και τους εξευτέλιζαν ουσιαστικά, όταν επέστρεφαν νικητές πίσω στην πατρίδα τους.

Ο Απόστολος Παύλος γράφει ότι αυτό έκανε ο Χριστός επάνω στον Σταυρό. Ως Βασιλεύς νίκησε μεγάλη νίκη και περηφανή, νίκησε τον θάνατο, την αμαρτία και τον διάβολο. Γράφει ο Απόστολος Παύλος στην προς Κολασσαείς επιστολή του (Κολοσ. β΄, 14-15): «Εξαλείψας το χειρόγραφον τών αμαρτιών», δηλαδή μάς εξάλειψε το γραμμάτιο τής οφειλής• ήμασταν οφειλέτες και είχαμε πολλές αμαρτίες και έρχεται ως Βασιλεύς και καταστρέφει το χειρόγραφο και επομένως δίνει άφεση τών αμαρτιών• «προσηλώσας αυτό τω σταυρώ», το χειρόγραφον τών αμαρτιών μας, όλο αυτό το γραμμάτιο τών οφειλών που έχουμε απέναντι στον Θεό, το πήρε ο Χριστός και το ξέσκισε, το σταύρωσε, το προσήλωσε επάνω στον Σταυρό• «απεκδυσάμενος τας αρχάς και τας εξουσίας τού διαβόλου», που σημαίνει ότι έγδυσε όλες τις εξουσίες τού διαβόλου που είχε επάνω στους ανθρώπους• και «εδειγμάτισεν εν παρρησία, θριαμβεύσας αυτούς εν αυτώ», δηλαδή τις διαπόμπευσε στον Σταυρό.

Εδώ ο Απόστολος Παύλος χρησιμοποιεί τρία ρήματα, που δείχνουν αυτήν την βασιλική εξουσία και δύναμη τού Χριστού επάνω στον Σταυρό: «απεκδυσάμενος τας αρχάς και τας εξουσίας», έγδυσε, ξέντυσε όλη την δύναμη, την οποία είχε ο διάβολος και οι οπαδοί του• «εδειγμάτισεν», δηλαδή διαπόμπευσε και καταντρόπιασε αυτούς τους εχθρούς• και «θριαμβεύσας» τους έσυρε νικημένους σε μια θριαμβευτική πομπή.

Έτσι, εμείς λέμε συνήθως ότι ο θάνατος καταργήθηκε με την Ανάσταση τού Χριστού, όμως προηγήθηκε ο Σταυρός. Επάνω στον Σταυρό τού Χριστού νικήθηκε ο θάνατος, σύμφωνα με την όλη διδασκαλία τής Εκκλησίας μας, τών αγίων Αποστόλων και τών αγίων Πατέρων, τών μεγάλων αυτών Διδασκάλων τής Εκκλησίας. Και, φυσικά, η Ανάσταση τού Χριστού είναι βεβαίωση ότι έγινε αυτό το έργο, νικήθηκε ο θάνατος, η αμαρτία και ο διάβολος, που είναι οι μεγαλύτεροι τύραννοι που βασανίζουν τους ανθρώπους. Εξέφρασε, λοιπόν, έτσι και το βασιλικό έργο επάνω στον Σταυρό ως Βασιλεύς.

Ακόμη, ο Χριστός επάνω στον Σταυρό ήταν και Αρχιερεύς, ήταν Θεός, αλλά πήρε για τον Εαυτό Του και την αρχιερωσύνη ως άνθρωπος, διότι επετέλεσε την μεγάλη αυτή θυσία, την θυσία τής ενώσεως τού ανθρώπου με τον Θεό, την θυσία τής καταλλαγής και τής συμφιλιώσεως. Δεν έκανε την συμφιλίωση τού Θεού με τον άνθρωπο, γιατί ο Θεός ποτέ δεν θυμώνει, δεν έχει τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα ημών τών εμπαθών ανθρώπων, αλλά εμείς ήμασταν εκείνοι που φύγαμε από τον Θεό και χρειαζόμασταν την καταλλαγή - συμφιλίωση. Άρα, δεν έγινε καταλλαγή τού Θεού με τους ανθρώπους, αλλά έγινε καταλλαγή τών ανθρώπων με τον Θεό εν Χριστώ Ιησού. Αυτή είναι η μεγάλη θυσία.

Οι Ιερείς και Αρχιερείς στην Παλαιά Διαθήκη τελούσαν διάφορες θυσίες, αλλά δεν είχαν ουσιαστικό λόγο, δεν μπορούσαν τίποτε να προσφέρουν στους ανθρώπους. Ο Χριστός επάνω στον Σταυρό έκανε την υπερτάτη αυτή θυσία, συμφιλίωσε τον άνθρωπο με τον Θεό, πράγμα το οποίο ο άνθρωπος το είχε μεγάλη ανάγκη. Θέλω να πω ότι ο Χριστός επάνω στον Σταυρό αποδεικνύει με το όλο έργο Του, και κυρίως με τον Σταυρικό Του θάνατο και την Ανάστασή Του, ότι Αυτός έχει και τα τρία αυτά έργα• είναι και μέγας Προφήτης, είναι και μέγας Βασιλεύς, είναι και μέγας Αρχιερεύς, που ετέλεσε όλη αυτήν την μυστική και μεγάλη θυσία.

Έτσι, όταν ασπαζόμαστε τον Τίμιο Σταυρό, δεν το κάνουμε απλώς με κάποιο συναίσθημα ή για να ζητήσουμε κάποια βοήθεια, -είναι και αυτό, βέβαια, σημαντικό -, αλλά αναγνωρίζουμε και πιστεύουμε ότι Αυτός είναι ο αληθινός Θεός και άνθρωπος. Ο Χριστός είναι Θεάνθρωπος, ο Οποίος με το όλο έργο Του και με τον Σταυρό κυρίως και την Ανάστασή Του, που ήταν συνέπεια και συνέχεια τού Σταυρού, είναι ο Προφήτης, που διδάσκει και αγαπά, είναι ο Βασιλεύς που μάς κυβερνά και είναι συγχρόνως και Αρχιερεύς που μάς οδηγεί προς τον Θεό και, φυσικά, αποκτούμε αυτήν την ενότητα με όλον τον Τριαδικό Θεό.

3. Με τον Χριστό γινόμαστε Προφήτες, Βασιλείς και Ιερείς

Κατά έναν ουσιαστικό και μυστηριακό τρόπο ο Χριστός δίνει και σε μάς που συνδεόμαστε μαζί Του και τα τρία αυτά έργα - χαρίσματα. Φυσικά, αυτό γίνεται κατ’ εξοχήν στον Επίσκοπο, ο οποίος έχει το προφητικό, το βασιλικό και το αρχιερατικό χάρισμα, αλλά με μια άλλη μορφή εσωτερική, μυστική, το δίνει σε κάθε Χριστιανό, ο οποίος βαπτίζεται και χρίεται και γίνεται δικός Του μαθητής.

Όλοι έχουμε τα τρία αυτά χαρίσματα, που μάς τα δίνει ο Θεός, όταν μάς προσλαμβάνη μέσα στον χώρο τής Εκκλησίας. Έχουμε το χάρισμα τής προφητείας, για να προσευχόμαστε και να έχουμε επικοινωνία με τον Θεό και να αγαπάμε τους ανθρώπους. Έχουμε το χάρισμα το βασιλικό, για να βασιλεύουμε επάνω στα πάθη, τα οποία μάς κυριαρχούν και πολλές φορές μάς τυραννούν, αλλά με την δύναμη τού Χριστού μπορούμε να κυριαρχήσουμε, είτε στο λογιστικό μέρος τής ψυχής με τους λογισμούς, είτε στο επιθυμητικό μέρος τής ψυχής με τις επιθυμίες, είτε στο θυμικό μέρος τής ψυχής με την οργή και τον θυμό και τα άλλα πάθη. Έχουμε την δυνατότητα εν Χριστώ Ιησού να είμαστε και εμείς βασιλείς, «βασίλειον ιεράτευμα», όπως το λέγει αυτό ο Απόστολος Πέτρος (Α΄ Πέτρ. β΄, 9), να βασιλεύουμε πάνω στα πάθη μας, να κυριαρχούμε και να μην κυριαρχούμαστε από αυτά. Και πάλι, με την δύναμη τού Εσταυρωμένου και Αναστάντος Χριστού, έχουμε την δυνατότητα να είμαστε ιερείς και αρχιερείς στον εαυτό μας, όχι, βέβαια, με την έννοια τής μυστηριακής ιερωσύνης, αλλά με την έννοια ότι έχουμε και εμείς την δυνατότητα να προσφέρουμε τον εαυτό μας θυσία «ζώσα και ευάρεστο» στον Θεό και στους αδελφούς μας. Και με αυτήν την έννοια να είμαστε και εμείς ιερείς, με την γενικότερη, με την πνευματική έννοια.

Συνεπώς, ένα από τα μεγάλα νοήματα τα οποία εξέρχονται από την ημέρα τής Αγίας και Μεγάλης Παρασκευής είναι και αυτό: Πιστεύουμε ακράδαντα και απόλυτα ότι ο Χριστός δεν είναι μόνον ένας άνθρωπος ούτε μόνον Θεός, αλλά είναι Θεάνθρωπος ο Χριστός, είναι Προφήτης, Βασιλεύς και Αρχιερεύς. Και ακόμη έχουμε την πίστη ότι, όταν συνδεόμαστε μαζί Του, μπορούμε να γίνουμε και εμείς, εξ αιτίας αυτού και κατά χάριν, προφήτες με την προσευχή και την αγάπη, βασιλείς, με το να βασιλεύουμε επάνω στα πάθη, τα οποία πολλές φορές μάς κυριαρχούν, και να είμαστε ιερείς και να θυσιαζόμαστε καθημερινώς στον Θεό και στους αδελφούς μας. Και τότε, όταν αυτό το κάνουμε, θα λέμε, «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιε τού Θεού, ελέησον ημάς» και «Δόξα Σοι, Κύριε, δόξα Σοι». Αμήν.